Кіріспе
13
тың күнделігінде XVIII-XIX ғасырлардағы
қазақ батырларының
өмірі мен қызметтеріне қатысты, олардың қазақ-орыс қатынас-
тарындағы елшілік қызметтері туралы мәліметтер келтірілген.
Әсіресе, П.И. Рычков Жэнібек батырдың
сән-салтанаты туралы
тамсана жаза отырып, осы кезеңдегі қазақ батырларының қоғам-
дық-саяси өмірдегі беделі мен орны туралы тұжырымдарын кел-
тірген26 Ал, негізінен орта жүз қазақтары туралы этнографиялық
еңбектің авторы И.Г. Андреевтің еңбегінде қазақ батырларының
қоғамдық-саяси өмірдегі эр түрлі қызметтері
туралы мәліметтер
бар27 Е.К. Мейендорфтың Орынбордан Бұхарға барған сапарын-
да жинаған материалдарының жазбасында қазақтарды негізінен
ақсақалдар, билер, батырлар, сұлтандар
мен хандар басқарады
дей келе: «... батырами называют людей храбрых, справедливых
и предпримчивых, во время войны это наездники»,
- деп анық-
тама береді28. Ал, А. Костенко «бүрынырақта ұрылар мен қарақ-
шылар халық арасында зор беделге ие болған жэне олар батыр
атағын иеленген» деген қорытынды жасаған29 Ал, XIX ғасырдың
екінші жартысынан бастап патша үкіметі
қазақ даласын мақсат-
ты түрде зерттеуге кіріскені аян. Л. Мейер30, И.И. Крафт31, В.Н.
Витевский32, А.И. Добросмыслов33 сияқты патша экімшілігінің
әскери шенеуніктерінің зерттеулерінде XVIII-XIX ғасырлардағы
батыршылық институтының ішкі-сыртқы саяси өмірдегі атқарған
қызметтері туралы мол мағлұматтар келтірілген.
XVIII-XIX ғасырдағы дэстүрлі
қазақ қоғамына тэн батыршы-
лық институтының тарихын зерттеуде Ш.Ш. Уэлиханов, А. Құнан-
баев еңбектерінің орны ерекше. Ш.Ш. Уэлиханов ең алғаш болып
қазақ батырлары туралы аңыз-әңгімелерді хатқа түсіріп, батырлар-
Достарыңызбен бөлісу: 
