1 3 6
ғыс қаруынан әлдеқайда қарапайым болған. Соғыс қаруы «Ер
қаруы» деп
аталып оның қатарына семсер, қылыш, балта, найза,
шоқпар, күрзі сынды көптеген кәсіби соғыскұралдары жатқызы-
лып, өз кезегінде оларда шабуыл құралдары және қорғаныс құ-
ралдары болып бөлінген. Қазақ халқының
қару-жарақ мәселесін
жете зерттеп, осы тақырыпқа елеулі еңбегін арнаған Қ. Ахметжа
нов өзінің «Жараған темір кигендер» еңбегінде соғыс құралда-
рын атқаратын қызметіне қарай екі топқа бөледі. Біріншісі, Ша
буыл кұалдары - «қару»,
екіншісі, қорғаныс құралдары - «жа-
рақ». Сондай-ақ, зерттеуші, ер қаруы - бес қаруды жіктей отыра,
1. Өзіндік жұмсау тэсілі бар. 2. Батырлар ғана ұстайтын. 3. Со-
ғысқа ғана қолданылатын. 4. Жекпе-жек
сайысын өткізуге бола-
тын. 5. Әскери бөліктерді құруға негіз болатын. 6. Әскери такти-
каны анықтайтын. 7. Әр түрлі жоғары дәрежелі эскери лауазым-
ды белгілейтін қарудың бес түрін - садақ, найза, қылыш, шоқпар,
айбалта деп көрсетеді.
Бұдан кейін зерттеуші қару-жарақтардың өзін:
Ату қарулары
- жақ, садақ, мылтық. Түйрейтін қарулар - найза, сүңгі, жыда.
Кесу қарулары - қылыш, семсер, сапы. Шабу қарулары - айбал
та. Соғу қаруларына - шоқпар, гүрзі
дей келе, қосымша құрал-
дар ретінде қанжар, пышақ, арқан сынды заттарды да атап кетеді.
Қ. Ахметжанов бұл зерттеуінде эр қаруға жеке-жеке жете тоқта-
лып, жіліктеп кетеді362.
Қазақ батырларының қару-жарақ түрлерін
өте әсерлі, қанық
сипаттауда сол аласапыран жылдардың куэсі Ақтамберді жы-
раудан артық ешкім айта алмас.
Жыраудың жыр жолдарындағы
«күдеріден бау тағып, ақ кіреуке киер ме екенбіз,
жағасы алтын,
жеңі жез, шығыршығы торғай көз сауыт киер ме екенбіз, қоңы-
раулы найза қолға алып жау қашырар ма екенбіз» деген сөздерден
қазақ батырларының қарумен жарақтану түлғасы
анық суреттел-
ген 363 Батырлар қару-жарағын үнемі өзімен алып жүрді. Каша-
тан Күржіманұлы «Атамекен» дастанында: Жүйріктері баптаулы,
Достарыңызбен бөлісу: 
