1.3. Батырлардың әлеуметтік құрамы жэне институционалдык статусы
59
ойран салған ерлерін қазақ «қамал бұзған қас батыр» деп ерекше-
леп атаған198
С.Г. Кляшторный мен Т.И. Сұлтановтың «Казахстан - ле
топись трех тысячелетий» зерттеуінде «За личную храбрость в
сражении и за умелое руководство военными действиями прис
ваивался почетный титул «батыр».
Особо выдающиеся рубаки,
многократные герои поля брани получали,
как свидетельствует
источник XV в., титул или прозвание толубатыр /толубахадур/ -
собственно «полный багатырь, то есть человек безверной отваги,
стойкости, силы. Как титул слово батыр прибавлялось к собст
венному имени храбреца»199 2
0
0
, - деп жазады. Қазақ батырларының
дәрежеленуі (яғни,
жеке батыр, хас батыр жэне т.б. атақтарымен
аталуы) ежелден келе жатқан дәстүр.
Мәселен,
Герадоттың мәлімдеуінше, скифтерде соғыста көзге
түскен жауынгерлерге ерекше құрмет
көрсетілетіні аитыладьгии
Билеуші арнайы дайындататын тостағаннан тек жауды өлтірген
жауынгерлер гана сусын ішетін, ал жауды өлтіре алмағандар шет-
те отырып, мүны өздері үшін нагыз масқара ретінде қабылдайтын
дәстүр болтан. Дэл осыған ұқсас дэстүр
ғұндарда болғаны бел-
гілі201 Басқаша айқанда батырлық көшпелі халықтарда ежелден
жоғары бағаланған эрі бұл олардың дэстүрлі
қоғамының басты
идеологиясының ерекшеліктерінің бірі ретінде жаңа заманда да
сақталып отыр.
Сондықтан дәстүрлі қазақ қоғамындағы
батырлар рөлінің ар-
туы осындай мәртебелеу жүйесімен де тікелей байланысты бол
тан. Себебі, соғыста көзге түскен көзсіз батырларды мэртебелеу
жүйесі арқылы әскери атақ үлестіру, жақсы соғысқан жауынгер
лерге онбасы, жүзбасы немесе батыр атағы берілген.
Бұган қоса,
батырларға жаудан түскен олжаның бір бөлігі, атақ, дәреже /тар-
Достарыңызбен бөлісу: 
