А. Мұрат, М. Қалқаманұлы Қылмыстық-атқару қҰҚЫҒЫ кестелердегі оқу құралы Қостанай, 2022 жыл
жүктеу/скачать 0,72 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5 ТАҚЫРЫП. СОТТАЛҒАНДАРДЫ ТҮЗЕУ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫ
| 4 ТАҚЫРЫП. СОТТАЛҒАНДАРДЫҢ
ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ Кесте 1 СОТТАЛҒАН АДАМНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІНІҢ ТҮРЛЕРІ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ Жалпы құқықтық мәртебесі Қазақстан Республикасы азаматының мәртебесі Арнайы (жалпы) Сотталғанның мәртебесі Ерекше (түр) Жазаның нақты түріне сотталған адамның мәртебесі Жеке Заңды міндеттер Субъективті құқықтар Заңды мүдделер Құқықтық шектеулер Кесте 2 СОТТАЛҒАНДАРДЫҢ НЕГІЗГІ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ Негізгі құқықтары Сотталғандардың заңмен бекітілген және мемлекетпен кепілдірілген белгілі тәртібінің нақты мүмкіншілігі немесе жазаны атқарушы мемлекет пен органдардың, лауазымды тұлғалардың заңды міндеттемелерімен, сондай-ақ жазаны атқару үрдісінде туындаған құықықтық қатынастың басқа да субъектілерімен қамтамасыз етілген әлеуметтік қамқорлықты пайдаланулары (ҚР ҚАК 10-бабы) Заңды мүдделер Сотталғандардың заңды мүдделерінің жүзеге асуы көбінесе сотталғандардың жаза өтеу барысындағы тәртібінің бағалануына байланысты болады, оны жазаны атқарушы мекеме мен органның қызметкерлер құрамы, ал кейбір жағдайларда прокурор, сот және т.б. қылмыстық-атқару құқық қатынастарының қатысушылары және басқа субъектілер береді Негізгі міндеттері Қылмыстық жазаның мақсатына жетуді қамтамасыз ететін, міндеттелген және тиым салынған құқық нормаларымен бекітілген сотталғанның жазасын өтеу кезіндегі қажетті жүріс-тұрысы,жазасын өтеу уақытындағы құқықтық тәртіпті және заңды мүдделерді сақтауы ҚР ҚАК 11-бабы) 26 5 ТАҚЫРЫП. СОТТАЛҒАНДАРДЫ ТҮЗЕУ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫ Кесте 1 СОТТАЛҒАНДАРДЫ ТҮЗЕУДІҢ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРЫ (ҚР ҚАК 7-бабы) Жазаны өтеу режимі Тәрбиелік ықпал ету Жағымды әлеуметтік байланыстарды сақтап тұру Қоғамға пайдалы еңбек Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік білім алуы Қоғамдық ықпал ету Жазаны өтеу режимі – бұл қылмыстық-атқару заңнамасында және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерде белгiленген жазаларды орындау және өтеу тәртібі (ҚР ҚАК 3-бабының 2-бөлігі) Сотталғандардың түзелуі (түзеу әрекетінің мақсаты ретінде) – сотталғандардың санасынан қайтадан жаңа қылмыс жасауға себеп болатын қоғамға қарсы көзқарас пен әдетті жою жолымен олардың психикасы мен тәртібін қайта құруға бағытталған үрдіс, сонымен бірге тұлғаға, қоғамға, нормаға, адамзат дәстүріне жақсы қатынасты, тәртіпті қалыптастыру Кесте 2 РЕЖИМ СОТТАЛҒАНДАРДЫ ТҮЗЕУДІҢ НЕГІЗГІ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ МЫНАДАЙ ФУНКЦИЯЛАРДЫ ОРЫНДАЙДЫ Тәрбиелік Әлеуметтік бақылау жазаны жүзеге асыру арқылы жүзеге асырылады, өйткені режим ережелері сотталушыны қылмыстық жазаны немесе қылмыстық-құқықтық ықпал етудің басқа шараларын орындау мен өтеудің белгіленген тәртібін сақтауға мәжбүр етеді, тәртіпке үйретеді сотталғандардың мінез-құлқын регламенттеу, оларды бақылау мен қадағалауды ұйымдастыру және жүзеге асыру және оң шара- ларды (көтермелеу шараларын) немесе теріс санкцияларды (жаза- лау шараларын) қолдану негізінде олардың мінез-құлқын бағалау арқылы жүзеге асырылады бірақ сотталғандарға қолданылатын құқық- тық шектеулер тиімді оқу процесін ұйым- дастырудың алғышарттарын жасайды, сон- дықтан режимнің бұл функциясын асыра бағалау мүмкін емес сотталғандардың құқыққа қарсы мінез-құлқының алдын алуға ба- ғытталған және сотталған адам өтейтін қылмыстық жазаның немесе қылмыстық-құқықтық ықпал етудің өзге де шарасының түрі неғұрлым қатаң болса, әлеу- меттік-бақылау функциясы ре- жимде неғұрлым қарқынды іске асырылады |