Абай атындағы ҚазҰпу-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж



Pdf көрінісі
бет13/14
Дата03.03.2017
өлшемі4,31 Mb.
#7230
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14

 

Резюме 

       В  статье  анализированы  методические  подходы  к  проведению  практических  занятий  по 

дисциплине  «Гидрология»  со  студентами  третьего  курса.  Даны  цель,  задачи  курса  согласно  рабочей 

программе  дисциплины.  Приведен  перечень  требований  к  знаниям  и  умениям  студентов  по 

дисциплине. Даны методические рекомендации по выполнению практических работ на примере темы 

«Реки».   



Summary

 

Given  article  deals  with  the  analysis  of    methodical  approaches  in  holding  practical  lessons  on 



“Hydrology”  with  students    the  third  courses.  The  aim  and  tasks  of  courses  are  given  according  to  working 

programme.  List  of  requirements  on    knowledge    and  skills  of  students  are  given.    Methodical 

recommenditions on doing  practical lessons, are given subject at    the example of: “ Rivers ”. 

76 


 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

 

ТУРИЗМ 

 

АӨЖ 91(091) 

 

 

АЛТЫНЕМЕЛ ҰЛТТЫҚ ТАБИҒАТ БАҒЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТҰҒЫРЫ 



 

Е.А. Тоқпанов – г.ғ.к., доцент, І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті 

 

Табиғи  және  техногендік  ортаның  бір-бірімен  өзара  әрекеттесу  үрдісі  урбанданған  ортаның 

қоршаған  ландшафттарға  түсіретін  қысымының  күннен-күнге  артуы  табиғаттағы  экологиялық  тепе-

теңдікті бұзуда. 

Қазіргі кезеңдегі іс-тәжірибелер ұлттық табиғат бақтарын кеңістіктік-аумақтық игеру барысында 

табиғи  және  жасанды  компоненттердің    өз  ара  әрекетіннен  туындайтын    мәселелері  шешу  үшін  

бірінші  кезекте  қалыптасқан  күрделі  жағдайлардың  туу  себептерінің  экологиялық  астарын    талдауды 

қажет  етеді.  Сондықтан  Қазақстандағы  ұлттық  табиғат  бақтарының  қолайлы  және  тұрақты  ортасын 

қалыптастыру мәселелерін ескере отырып, оларды кеңістіктік-аумақтық қайта құру стратегиясын қайта 

қарау қарау қажет.  

Аталған  стратегияның  ең  маңызды  бағытының  бірі  жалпы  ауданы  520  000  га  жететін 

«Алтынемел»  сияқты  мемлекеттік  ұлттық  табиғат  бақтарының  экологиялық  тұғырының  құрылымын  

дамыту болып табылады.    

Экологиялық  тепе-теңдікті  сақтауды  қамтамасыз  ету  көз  қарасы  тұрғысынан  алғанда  

антропогендік  өзгеріске  ұшыраған  және  өзгеріске  аз  ұшыраған  табиғи  аумақтардың  өзар  қарым-

қатынасын  оңтайландыру  белгілің  дәрежеде  қоныстану  жүйесін  кеңістіктік  жеклену  сипатына  тығыз 

байланысты.  

Қазақстандағы  ең  ірі  «Алтынемел»  мемлекеттік  ұлттық  табиғат  бағындағы  елдімекендердің 

аумақтық шоғырлануы мен қоныстану жүйелерінің жеке элементтерінің  ерекшеліктерін оқып үйрену 

барысында  аталған аумақтағы демографиялық үрдістің сипатын қарастыру қажет. 

Ерекше  қорғауға  алынған  аумақ  орналасқан  Кербұлақ  ауданының  аумақтық-шаруашылықтық 

құрамдасуының  тарихи  дамуын  оқып  үйрену  үрдісінде  қоныстану  жүйесінің  эволюциялық 

жаңғыруының төменде көрсетілген үш кезеңі  анықталды: 

1. тұрақты қоныстану құрылымдарын құру міндетін көздемейтін   қола, сақ, түркі, қыпшақ, қахақ 

хандығы  замандарын  қамтитындегі  шашыранды  қоныстану  жүйелері  мен  ошақтары  басым  болатын 

тарихи түрлендіру кезеңі; 

2. патшалық ресей мен КСРО тұсындағы кеңістіктік тұрғыдан алғанда шаруашылыққа пайдалану 

мүмкіндіктері  біршама  қолайлы  жерлерді  іріктеп  аумақты  жоспарлы-шаруашылықтық  пайдалану  

кезеңі; 

3.ауданның жеке бөліктерінің тұғырлық құрылымын құру нәтижесінде көптеген елдімекендердің 

«кеңістіктік  оқшаулануы»  байқалған    халықтың  қоныс  аудару  белсенділігі  өте  жоғары  болған  қазіргі 

кезең. 


«Алтынемел»  мемлекеттік  ұлттық  табиғат  бағы  орналасқан  Кербұлақ  ауданы  аумағының 

қоныстану тарихы қола сақ кезеңдерінен бастау алады.  

 

Экологиялық тұғырдың аумақтық құрылымы.  

1996  жылы  құрылған  «Алтынемел»  мемлекеттік  ұлттық  табиғат  бағы  орналасқан  Қоңырөлең 

ойысында  Бс  ши  мен  Қоңырөлең  ауылдық  округтерінің  құрамына  енетін  6  елдімекен  бар.  Сәтжол, 

Ынталы, Қоңырөлең, Басши, Бірінші май, Нұрлы ауылдарында қоныстанған халықтың жалпы саны 13 

000 шамасында. Жоғарыда аталған тау аралық ойыстағы ірі ауылдық елдімекендердің қатарына Басши 

мен Қоңырөлең ауылдары жатады. Ұлттық табиғат бағының кеңсесі  4 000 халқы бар Басши ауылында 

орналасқан.   

Ұлттық  табиғат  бағының  аумағын  аудан  облыс  орталықтарымен  байланыстыратын  қатты 

төсенішті  жол  болмағанымен  тартымдылығымен  ерекшелінетін  тарихи-археологиялық  және  табиғат 

ескерткіштері орналасқан саяхаттық нысандарға тек тас төселмеген жолдармен барады, ал автобустар 

қатынамайды. 

Ерекше қорғауға алынған аумақтың әдеуметтік-экономикалық дамуын өзгерістер енгізетін  

 

77 


 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

 

мүмкіндіктерді 



ескере 

отырып, 


Қоңырөлең 

оысындағы 

қоныстану 

жүйесінің 

кеңістіктік 

ұйымдастырылуы төменде көрсетілген оңтайландыру қағидаларына сәйкес келуі тиіс:  

-ерекше  қорғауға  алынған  аумақта  қоныстандыру  және  инженерлік-көліктік  тұғырларына 

қызыметтік,  табиғат  қорғау,  тарихи-мәдени  сонымен  қатар,  экономикалық  аймақтарға  бөлуге  

негізделуі; 

- қызметтік, табиғат  қорғау,  тарихи-мәдени  және  экономикалық тұғырлардың үздіксіздігі; 

-қызметтік-жоспарлау, 

табғи-экологиялық, 

көліктік, 

ландшафттық-композициялық 

құрылымдардың қарқындылығылығын арттырып құрымдау; 

-  аймақтар  мен  құрылымдардың  аумақтық  үйлесімділігі  негізінде  жерді  пайдалану,  нысандар 

салу ережежесін қолдану кедісемді жүргізіліп, қауіпсіздік пен басымдықты есере отырып, адамдардың 

өмір сүру сапасын арттыру, табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мәселелерін оңтайлы шешу; 

-  композициялау  құралдары,  қағидалары  мен  әдісітерін  үйлестіру  және    эстетикалық  тұрғыдан  

қарауды ескеру негізінде  қоныстанудың сәлеттік-жоспарлауды қалыптастыру . 

Ұлттық  табиғат  бағы  аумағының  экологиялық  тұғыры  экологиялық  тұрғыдан алғанда  қоршаған 

табиғи  ортаны  қорғау,  қалпына  келтіру  қызыметін  қоныстануды  аумақтық  ұйымдастырумен  бірлесе 

отырып бір шама белсенді  әрі нәтижелі атқаратын аумақтық элементтерді қолдайды.  

 

Экологиялық тұғырдың аумақтық құрылымы.  

Ұлттық  табиғат  бағы-бұл  өңірдің  пабиғат  жағдайларының  тұрақтылығын,  сонымен  қатар, 

биологиялық  алуан  түрлілігін  сақтауды  қамтамасыз  ететін    үйлесімді  табиғи  аумақ.  Экологиялық 

жүйенің  өзін-өзі  реттеуі  қабілеті  биологиялық  алуан  түрліліктің  эволюциялық  дамуы  барысында 

қалыптасады.  Экологиялық  жүйенің  тепе-теңдігі  сақталу  үшін  аумақтық  табиғат  кешендерін  түзетін 

құрамдас бөліктердің бір-бірімен өзара байланысы болып, бір тұтас экологиялық тұғырды құруы тиіс 

[2] 


Ұлттық  табиғат  бағының  экологиялық  тұғыры  төменде  көрсетілген  құрамдас  бөліктерден 

тұрады:  өңірдегі  экологиялық  баланс  пен  биологиялық  және  ландшафттық  алуантүрліліктің  табиғи 

жағдайының  деңгейін  сақтауға  мүмкіндік  беретін  ерекше  қорғауға  алынған  ірі  табиғи  табиғи  аумақ 

енетін  негізгі  экологиялық  тұғырдың;  қорғауға  алынған  аумақтың  ерекше  құнды  құрамдас  бөлігі 

биологиялық  және  ландшафттық  алуантүрлілікті  қорғауды  қамтамасыз  ететін  мақсатты  қорғауға 

алынған табиғи аумақ; 

популяциялардың,    жекелеген  өсімдіктер  мен  жануарлар  генетикалық  алмасуын,  қозғалуын, 

сонымен қатар қоныстануға қажетті жағдай тудыратын  – экологиялық дәліз

экологиялық тұғырдың ядросын қорғайтын кедергілі аумақтар [3] 

Ұлттық табиғат бағының географиялық орыны мен геологиялық құрылысына сәйкес жер бедері, 

табиғат  жағдайлары  мен  табиғат  байлықтары    алуан  түрлі.  Ерекше  қорғауға  алынған  аумақ  емдік-

сауықтыру  реакциясы  мен  экологиялық  туризмді  дамытуға  мүмкіндік  беретін  «Найзатапқан», 

«Қосбастау»,  «Мыңбұлақ»    минералды  су  көздеріне,  «Ақтау»,  «Қойбын»  сияқты  бірегей  табиғат 

ескерткіштеріне,  ежелгі  көшпелі  өркениеттің  мұралары      болып  табылатын  «Бесшатыр»  патша 

қорғандары, «Қызылауыз» жартастағы суреттері тәрізді тарихи-археологиялық мұраларға бай. 



Экологиялық  тұғырдың  желілі  құрамдас  бөлігіне  экологиялық  белсенділіктің  білігі  қызыметін  

Шолақтау, Матай, Алтынемел, Үлкен және Кіші Қалқан тауларының суайрықтары, Мыңбұлақ шұраты, 

Іле  өзені,  көліктік    дәліздері  жатады.  Желілі  құрамдас  бөліктерінің  басты  міндеті    табиғи  ортаның 

қозғалғыш  құрамдас  бөліктерінің    қозғалысын  қамтамасызету  арқылы  экологиялық  тұғырдың 

тұтастығын сақтап, экономикалық, әлеуметтік және эстетикалық қызмет  атқару. [4] 

Нүктелі  құрамдас  бөліктерге  немесе  ерекше  қорғауға  алынған  аумақтағы    экологиялық 

белсенділік  тораптарына  ерекше  қорғалатын    жасыл  аймақтар  –  орманды-бақты  белдеулер,  туристік-

саяхаттық ауданның қорықтық орындары, бірегей табиғи нысандар мен мәдени ландшафттар жатады.  

Оларға «Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғат бағы аумағындағы бүкіл дүниежүзілік табиғат 

мұраларына  енген  халықаралық  маңызы  бар  «Әнші  құм»,  «Ақтау»  бірегей  табиғат  ескерткіштері, 

республикалық  маңызы  бар  Үлкен  Қалқан  тапуының  етегіндегі  палеоген  дәуіріндегі  Полтава  

флорасының  тасқа  айналған      өкілдері  сақталған  «Шоқан  бұлағы»,  Қатутау,  Ақтау  тауларындағы 

палеоген фаунасының қаңқалары сақталған  палеонтологиялық ескерткіштер Үлкен Қалқан және  

 

 

 



 

78 


 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

 

Алтынемел  тауларының  етегіндегі  жарықшақты  «Найзатапқан»,  «Жылыбастау»,  «Мыңбұлақ» 



минералды бұлақтары мен емдік балшықтары, Үлкен және Кіші Қалқан тауларының аралығындағы Іле 

өзенінің ескі арнасында өскен реликтлі «Тораңғы» тоғайы мысал болды. 

Алтынемел  мемлекеттік  ұлттық  табиғат  бағының  экологиялық  тұғырын  жоспарлау  тұғырға  

қатысушы әр бір құрамдас бөліктің  сәйкес келетін пайдалану режимі мен құқықтық нормаларына орай 

белгілі бір рөл атқарады.   Экологиялық тұғырды құру төменде көрсетілген қағидаларға негізделеді: 

-«табиғат  жақсы  біледі»  қағидасы  (мысалы  дала  ландшафттарының  тұрақтылығын  егілген  ағаш 

емес, далалық экожүйе қамтамасыз етеді; 

экологиялық дәліз; 

ландшафты полярлау (Родоман қағидасы); 

кедергілі (буферлі) аймақ; 

иерархиялық ұяшықтар (Пономаренко қағидасы); 

- жалпы иерархиялық тұрақтылық; 

табиғат кешендері мен экономиялық инфрақұрылымдардың бір-біріне өзара  кірігуі; 

- ауқымы мен қызыметі жағынан аумақтың әр түрлі болуы; 

-жекелеген телімдердің салыстырмалы экологиялық дербестігі мен  дискретілігі; 

экожүйенің  репрезенттілігі; 

аумақтың дамуында тарихи үрдісіті ескеру; 

аумақтың әр бір теліміндерінің табиғат жағдайларының жеке ерекшеліктерінің болуы [5].    

 

Аумақтың табиғи тұғыры.  

Табиғатты  пайдалану  саласындағы  кері  әсерінің  азаюу  шегіне  қарай  экологиялық  тұғырдың 

құрылымы жекелеген аудандық құрамдас бөліктерге  бөлінуі мүмкін. Кез-келген аумақт ұйымдастыру 

негізі  ерекше  жауапкершілікті  қажет  ететін  желілер  мен  аймақтар  жүйесінен  тұратын    экологиялық 

тұғырды  құру  арқылы  жүзеге  асырылады.  Аумақтағы  экологиялық  жүйелердің  өз  тепе-теңдігін 

сақтауы  қабілеті  табиғи  тұғырдың  қызыметіне  тығыз  байланысты.  Табиғи  тұғырды  түзетін  құрмдас 

бөліктер әр түрлі экологиялық қызымет атқарады (Кулешова, Мазуров, 1994). 

Аумақтың   табиғи  тұғыры  үш  типтік  құрамдас  бөліктен  тұрады. Оларға табиғи тұғырының  

орта  түзуші  қызыметі,  аумақтың  бірегейлігі  мен  кедергілі-бөлу  құрмдас  бөліктері,  сонымен  қатар, 

тұғырң тораптары атқаратын ның ақпараттық қызыметі немесе П. Каваляускастың (1985, 1988), пікірі 

бойынша оның табиғи-географиялық терезелері жатады.  

Желілерге  ағындар,  ірі  батпақтар,  көлдер  шоғыры,  қарқынды  жер  астыағындары  ірі  орман 

алқаптары  мен  шұраттар,  шөлді  алқаптар    қалыптасатын    орындар  жатады.  Желі  аумағын  бір  тұтас 

геодинамикалық  жүйеге  біріктіретін  қатынастық  қызыметті  зат  пен  энергия  айналымын  тудыратын 

негізгі магистральды транзиттік дәліздер атқарады. Оған өзен аңғарлары тағыда басқалар жатады [6].    

Қоршаған  орта  қорғаушы  рөлді  белсенді  бүйір  ағындары  түзілетін  ареал  болып  табылатын 

транзиттік дәліңздерді қорғайтын аймақтағы кедергілі аумақтар атқарады.  «Алтынемел» мемлекеттік 

ұлттық  табиғат  бағының  табиғи  тқғырының  аталған  қызыметтін  Іле  өзені  аңғарындағы  тоғай 

алқаптары,  тау беткейлеріндегі шөлейтті-далалы ландшафттар мен жерасты сулары жер бетіне жақын 

орналасқан шұраттар атқарады. Ерекше қорғауға алынған аумақтың табиғи тұғырының негізінде адам 

қоғамы  құрған  индустриалды  орталықтардан,  ірі  және  шағын  қалалардан  және  олрды  бір-бірімен 

байланыстыратын көлік магистральдарынан тұратын -демоэкономикалық  тұғыр қалыптасады. 



Демоэкономикалық    тұғырдың  қызыметі  табиғи  тұғырға  кері  әсер  етіп,  оның  нәтижесі 

экологиялық тепе-теңдіктің бұзылуына әкеп соқтырады.. 

табиғи  және  демоэкономикалық    тұғырларды  ымыраға  келтіріп  табиғаттағы  тепе-теңдікті 

сақтауға  мүмкіндік  беретін  әр  түрлі  режимде  табиғатты  пайдаланатын  үздіксіз  телімдер  желісінен 

тұратын  аумақтық  компенсациялық  жүйе  ретіндегі  экологиялық  тұғырды  құру  арқылы    аумақтық 

табиғат кешендеріне адамның шапруашылық әрекетінің кері әсерін әлсіретуге болады.  

Аумақтың  экологиялық  тұғырының  атқаратын  негізгі  міндеті  аумақтың  табиғи  тұғырының 

тұтастығын  сақтауды  қолдап,  демоэкономикалық    тұғырлардың  қоршаған  ортаға  тигізетін  кері 

әсерінен қорғау. Табиғи тұғырдың жерлері толығымен экологиялық тұғырға тартылуы тиіс.  

Табиғи  тұғырдың  әр  бір  құрамдас  бөліктері  эколгиялық  тұғырға  енетін  қандайда  бір  ерекше 

қорғауға алынған аумаққа сәйкес келіп, экологиялық тұғырдың   әр бір телімдерінің жергілікті  

 

 



 

79 


 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

 

немесе  өңірдегі  қоршаған  орта    тепе-теңдігін  сақтаудағы  рөліне  сәйкес    өзіне  тән    пайдаланудың 



ерекше тәртібі айқындалуы тиіс. 

Экологиялық  тұғырға  шаруашылықтық  мақсатта  пайдалануға  қатаң  шектеу  қойылатын 

техногендік  нысандардың  қоршаған  ортаға  тигізетін  әсерін  азайту  мақстаында  құрылған  қорықтар, 

шектеу  онша  қатаң  емес  шаруашылық  әрекетінің  жекелеген  түрлерін  жүргізуге  ұлықсат  берілген 

қорықшалар, ұлттық  табиғат бақтары, су қоймалары, жасыл аймақтар, қорғаныштық орман белдеулері 

тағыда  басқа        аумақтар  кіруі  тиіс.  Сонымен  қатар,  табиғат  шектен  тыс  қолданылғанымен  аумақтық 

табиғат кешендерінің сақталуы табиғи қапына таяу аумақтар да енуі тиіс.  

Тұғырдың құрамына бірінші кезекте табиғи  тұғырды  түзетін  экологиялық маңызы бар ерекше 

қорғауға  алынған    аумақтар  желісіне  енбеген    табиғат  кешендері  қамтылуы  тиіс.    Бір  шама  құнды 

табиғат  кешендерінің  белгілі  бір  бөлігіне  ерекше  қорғауға  алынған  аумақ  мәртебесі,  ал  екншілеріне   

табиғатты пайдаланудың шектеу қойылған тәртібі  енгізілуі тиіс.    

Аумақтың  экологиялық  тұғырына  қайта  қалпына  келтіру  қорына  жататын    әр  түрлі  бұзылған 

жерлерде  енгізіледі (Елизаров, 1998). [6]  Бұл аумақтағы зыянды заттардың қоршаған ортаға тигізетін 

әсерін  залалсыздандыру  эколгиядық  тұғырдың  түзетін  барлық  құрамдас  бөліктерді  біртұтас  жүйеге 

біріктіруге мүмкіндік береді.  

 

1. 



Алиева  Ж.Н. Экологический туризм. – Алматы: Қазақ университеті, 2002. – С. 44-52. 

2. 

Каваляускас  П.  Гоесистемная  концепция  планироввочного  каркаса  //  Теоретические  и 

прикладные  проблемы  ландшафтоведения:  Тез.VIII  Всес.  совещ.  по  ландшафтоведению.  –  Л.:  ГО  АН 

СССР, 1988. – С. 102-104. 

3. 

 Дуйсен  Г.М.  Национальные  парки  Казахстана  и  их  роль  в  развитии  туризма  //  Транзитная 

экономика. – 1998. №4. – С. 50-55. 

4. 

Чигаркин А.В. Памятники природы Казахстана (Примечательные ландшафты и их охрана). – 

Алма-Ата: Қайнар, 1980.-144 с. 

5. 

 Байзаков  Т.Б.,  Дудукалова  Л.Н.,  Глотов  С.Н:  Туристкие  ресурсы  особо  охраняемых 

территорий  Казахстана  //  Актуальные  вопросы  теории  и  практики  туризма.  –  Алматы:  Қазақ 

университеті, 1999. – С. 134-138. 

6. 

Кулешова  М.Е.,  Мазуров  Ю.Л.  Экологические  функции  как  основа  выявления  ценности 

территорий  //  Уникальные  территории  в  природном  и  культурном  наследии  регионов.  –  М.:  РНИИ 

культурного и природного наследия, 1994. – С. 20-31. 

 

Резюме 

Изучено современное состояние национального парка Алтынемель. Разработаны мероприятия по снижению 

антропогенной нагрузки

 

Summary 



Given article deals winh the study of current state of national park "Altynemel".  Measures on 

decreasing the anthropogenic lofd aredeveloped. 

 

 



 

 

 



 

80 


 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

УДК: 94(574)+338.48:93(574)

 

К ЭКОНОМИЧЕСКОМУ РАЗВИТИЮ КАЗАХСТАНА ЧЕРЕЗ ТУРИЗМ А.А.-Г. 

Алдашева-к.и.н., и.о. доцента КазНПУ им. Абая

 

Традиция  гостеприимства,  лежащая  в  основе  туризма,  еще  в  древности,  когда  народы  были 



разобщены  территориально,  экономически  и  культурно-идеологически,  способствовала  установлению 

контактов  и  социальному  прогрессу  тем,  что  была  защитой  путника  в  условиях  отсутствия  защиты  со 

стороны властей.

 

Геополитическое положение Казахстана обусловливало его участие в интеграционных процессах на 



мировом  и  субрегиональном  пространстве  в  качестве  важного  структурообразующего  элемента  и 

объекта  континентальных  и  межконтинентальных  интересов  промышленно  развитых  стран  Евразии. 

Прохождение  через 

его  территорию  трансконтинентальных  транспортно-коммуникационных 

маршрутов давало возможность извлекать доход из удачной комбинации территориальных транзитных 

путей. [1] Вследствие этого разработка туристской версии Великого Шелкового пути была продолжена 

Казахстаном после разрушения СССР.

 

В 1994 году под эгидой ВТО и ЮНЕСКО в Ташкенте состоялась встреча специалистов, посвященная 



проблемам реставрации и  возрождения  Великого  Шелкового  пути.  Единственной  Казахстанской  фирмой, 

аккредитованной на этом совещании, была холдинговая компания "Жибек жолы" (Шелковый путь).

 

Начало  новому  этапу  туристского  развития  в  Казахстане,  а  также  в  других  республиках,  было 



положено  Ташкентской  декларацией  президентов  Азербайджанской  Республики,  Республики 

Казахстан, Кыргызской Республики, Туркменистана, Республики Узбекистан, подписанной 21 октября 

1996 г. в Ташкенте. Указом президента Республики Казахстан "О реализации Ташкентской декларации 

глав тюркоязычных государств, проекта ЮНЕСКО и Всемирной Туристской Организации по развитию 

инфраструктуры  туризма  на  шелковом  пути  в  Республике  Казахстана"  от  30.04.1997  г.  №3476  был 

определен перечень мероприятий и заданий по развитию материально-технической базы и туристских 

услуг. Постановлением Правительства Республики Казахстан "О мерах по реализации Указа Президента 

Республики Казахстан "О реализации Ташкентской декларации, проекта ЮНЕСКО и ВТО по развитию 

инфраструктуры  туризма  на  Шелковом  пути  в  Республике  Казахстан"  от  07.07.1997  г.  №1067  был 

разработан план мероприятий.

 

Совместные  решения  глав  государств  и  правительств  способствовали  укреплению  деловых 



отношений между различными министерствами и ведомствами, создали правовую основу и позволили 

обеспечить  интенсивное  развитие  целей  и  программ  туризма  в  Казахстане  и  других  участвующих  в 

проекте  ЮНЕСКО  странах,  распределить  обязанности  и  скоординировать  разработку  интересных  и 

содержательных маршрутов.

 

Указ  президента  Республики  Казахстан  "Возрождение  исторических  центров  Шелкового  пути, 



сохранение  и  преемственности  развития  культурного  наследия  тюркоязычных  государств,  создание 

инфраструктуры  туризма"  от  27.02.1998  года  №3859,  постановление  Правительства  РК  "О  плане 

мероприятий  по  реализации  Государственной  программы  Республики  Казахстан  "Возрождение 

исторических  центров  Шелкового  пути,  сохранение  и  преемственное  развитие  культурного  наследия 

тюркоязычных  государств,  создание  инфраструктуры  туризма"  от  28.10.1998  г.  №1096,  а  также 

постановление  правительства  РК  "Об  акционерном  обществе  "Национальная  компания"  Шелковый 

путь  -  Казахстан"  от  10.08.1998  г.  №758  и  протокольное  решение  заседания  правительства  РК  "О 

реализации  Государственной  программы  Республики  Казахстан  "Возрождение  исторических  центров 

пути, сохранение и преемственное развитие культурного наследия тюркоязычных государств, создание 

инфраструктуры туризма" от 28.11.2002 г. №31 явились следующем этапом.

 

В  этот  период  в  Казахстане  завершилось  формирование  туристской  инфраструктуры,  восста-



навливающей в целом существовавшую ранее территориальную структуру, а также появились новые, в 

том  числе  соответствующие  мировым  стандартам,  предприятия  и  учреждения.  Приемом  туристов 

занимались 5% турфирм, в основном в южных районах Казахстана, что свидетельство- 

 

 



 

81 


 

 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

 

 



вало  о  процессе  стабилизации экскурсионно-культурного направления и  содержания  работы,  создании 

базы  для  оказания  основных  и  дополнительных  услуг  и  для  повышения  квалификации  туристско-

экскурсионных специалистов.

 

Главная  руководящая  и  направляющая  роль  в  развитии  международного  туризма  с  перспективами 



Шелкового  пути  принадлежит  главе  государства,  который  обеспечил  преемственность  историко-

культурного и туристского развития 1987-2000 гг., являясь главой правительства КазССР и Президентом 

РК.  В  условиях  тотального  политического,  экономического  и  социального  кризиса,  разрыва  прежних 

межреспубликанских  и  межгосударственных  связей,  частых  смен  Кабинета  министров  и  парламента 

жестко  централизованная  президентская  республика  обеспечила  реализацию  проекта  мирового 

значения  -  проекта  ЮНЕСКО  и  ВТО  "Проблемы  возрождения  и  реставрации  Великого  шелкового 

пути".

 

С  созданием  холдинговой  компании  "Жибек  жолы"  международный  туризм  на  маршрутах 



Шелкового  пути  принял  четкие  организационные  формы  групповых  и  индивидуальных,  этно-

культурных,  экотуристских,  шопинговых,  паломнических  и  конгрессных  групп  на  казахстанском, 

узбекском,  кыргызском,  китайском  участках  Шелкового  пути.  Лицензия  категории  "А"  позволяет  ее 

клиентам  оформлять  визы  в  любой  стране,  где  есть  посольства  РК,  что  облегчает  формирование 

туристского потока.

 

"Жибек  жолы"  является  членом  ВТО,  Федерации  международных  молодежных  туристских 



организаций,  Тихоокеанской  Туристской  организации  и  соисполнителем  ЮНЕСКО  по  программе 

возрождения Великого Шелкового пути. Такое представительство на международном уровне позволяет 

прогнозировать вовлечение в проект ряда государств Европы, Ближнего Востока и Юго-Восточной Азии. 

Кроме того, "Жибек жолы" имеет возможность для привлечения иностранных инвестиций в экономику 

и,  следовательно,  туризм  Казахстана  за  счет  своих  сельскохозяйственных,  рыболовецких  и 

рыбоперерабатывающих, золотодобывающих, фармацевтических и строительно-туристских проектов.

 

Постановлением  Правительства  РК  от  6  марта  2001  г.  .V333  была  принята  "Концепция  развития 



туризма в Республике Казахстан", в которой с учетом рекомендаций ВТО и накопленного опыта были 

определены для развития на Шелковом пути такие виды туризма, как познавательный, паломнический, 

экологический,  приключенческий,  орнитологический,  трекинг,  рафтинг,  альпинизм,  сафари,  охота, 

рыбалка.


 

Национальная  компания  "Шелковый  путь  -  Казахстан"  была  призвана  осуществлять  весь  комплекс 

мер  по  выполнение  проекта  ЮНЕСКО  и  ВТО.  Ташкентской  декларации  глав  тюркоязыч-ных 

государств,  государственной  программы  по  возрождению  Шелкового  пути,  других  государственных 

программ и законопроектов.

 

Научно-теоретическая  концепция  Шелкового  пути  явилась  комплексным  планом  практических 



действий  по  социально-экономическому  развитию  региона,  координацию  юридических  и  физических 

лиц  в  эффективном  освоении  туристско-рекреационных  ресурсов,  гармонизацию  природной  и 

социально-экономической  деятельности,  возрождение  культурно-исторических  памятников,  развитие 

инженерной  и  транспортной  инфраструктуры,  совершенствовании  материально-технической  базы 

туризма, прогнозированием туристского спроса. [2]

 

Для  рекламы  и  продвижения  туристского  продукта  национальной  компании  "Шелковый  путь  - 



Казахстан"  посольства  РК  разослали  в  14  зарубежных  странах  210  рекламных  буклетов  на  русском  и 

английском языках,  75 плакатов и  17 видеокассет  с  фильмом  о международном фестивале  "Шелковый 

путь  -  2000".  В  представительство  ЮНЕСКО  в  Казахстане  был  передан  отснятый  видеофильм  об 

исторических  объектах  трассы  Шелкового  пути.  В  марте  1999  года  состоялась  миссия  ЮНЕСКО  и 

Всемирного банка по ознакомлению с историческими объектами Жамбылской и Южно-Казахстанской 

областей.

 

По  проблемам  освоения  Великого  Шелкового  пути  и  пропаганде  культурного  наследия  было 



опубликовано  20  статей  в  газетах  "Казахстанская  правда"  и  "Егемен  Казахстан".  Проведены  2 

телепередачи на каналах "ТАН" и "Казахстан-1" по проблемам Шелкового пути и концепции сохранения 

и преемственного развития средневекового центра города Туркестана. [3]

 

В 1999 г. в Астане на учредительной конференции Казахстанского туристского союза Прези-     



 

 

 



 

82 


 Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы, №4 (30), 2011 ж. 

 

 дент  РК  Н.Назарбаев  сообщил,  что  перед  казахстанскими  послами  за  рубежом  поставлена  задача, 



привлекать интерес к Казахстану, помогая налаживать контакты с туристскими компаниями и развивая 

туристский бизнес в Казахстане, который умеет принимать гостей. [4]

 

Туристская  деятельность  достигла  дипломатического  уровня  и  стала  объектом  повседневного 



внимания  посольств  РК  за  рубежом  г.  Межведомственной  программы  деятельности  посольств  РК  по 

вопросам  развития  отношений  в  сфере  туризма.  Вошли  в  практику  встречи  работников  внеш-

неполитических,  внешнеэкономических  и  внешнеторговых  ведомств  с  работниками  туризма.  Они 

проводятся в форме пресс-конференций, брифингов, семинаров по организации поездок и процедурам 

оформления  виз,  проведению  международных  туристских  выставок  и  рекламных  компаний,  являясь 

источником информации о туристском потенциале государства и показателем возросшей роли туризма 

в международной жизни.

 

Будущее  международного  и  внутреннего  туризма  взаимосвязано.  Обеспечив  оптимальный  баланс 



между въездным и выездным туризмом, можно обеспечить поступления немалых сумм в бюджет для 

развития  инфраструктуры  и  сервиса  туризма,  а  также  смежных  с  ним  отраслей  экономики,  регионов 

Казахстана.

 

/. Мансуров ТА. Казахстано-Российские отношения в эпоху перемен 1991-2001 гг. - Москва, 2006. — С. 16.



 

2. Щурова А., Кантарбаева Ж., Сауранбаев О. Рынок туристических услуг в Казахстане. //Аль-Пари, май-

июль 2003. 

3.  Ким  А.  Г.  Рекреационная  оценка  территории  и  развитие  туристско-рекреационного  хозяйства  в 

Казахстане - Алматы, 1997.- С. 72-80. 

4.  Назарбаев  НА.  Речь  на  учредительный  конференции  Казахстанского  туристского  союза.  // 

Казахстанская правда, 20 мая 1989.

 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет