Әр деңгейдегі тұрақты даму мүмкіншіліктерін анықтаушы факторлар. Табиғи ресурстардың таусылуы және қоршаған ортаның өзгеруі адамзат қоғамының дамуына экологиялық қауіп туғызып, адамдардың әртүрлі топтарының, барлық елдердің үкіметтік және үкіметтік емес мекемелердің алаңдатушылығын туғызып отыр. Осы себепке байланысты 20 ғасырдың соңғы төрттен бір бөлігі табиғатты пайдалануға, тұрақты дамудың ұстанымдарын игеруді аяқтауға жаңа жолдар қарастыруда.
1972 жылы Стокгольмде өткен конференцияда 113 елдің өкілдері алғаш рет дамыған елдер өткен экономикалық даму тағыда қайталанатын болса оның өркениеттің жойылуына әкеліп соғатынын болашағымыз» тақырыбында доклад дайындады. Онда ТД-дың негізгі ұстанымдары алғаш рет жасалынды. Онда келтірілгендей, әлемдік экономиканың дамуы планетамыздың экологиялық мүмкіндіктеріне байланысты анықталуы тиіс. Осыған байланысты кез-келген елдің экономикалық дамуы өнімі мен ақшасына ғана байланысты анықталмайды.
ҚО және айтты. 1983 жылы ҚО және даму бойынша Дүниежүзілік комиссия «біздің жалпы даму бойынша 1992 жылы Рео-де-жанейрода өткен БҰҰ конференция «XXI ғасырға күн тәртібін» қабылдады. Ол әлемдік қоғамдастықтың болашаққа стратегиясы болып табылады, сондай-ақ негізгі мақсаттарға - ҚО жоғарғы сапасына және барлық мемлекеттер өмірінде экологиялық қауіпсіз экономикаға жетуге бағытталған. Осы құжатта айтылғандай, адамзаттың бұрынғы деңгейі сын көтермейді, яғни планетамыздың табиғи ресурстарының көп бөлігі таусылды, ал экологиялық жағдай барған сайын қиындап бара жатыр. Сондықтан да тұрақты дамуға көшу қажет.
Тұрақты даму үштіктегі маңызды индикаторлардың: адам-шаруашылық-табиғат тиімді динамикасын қалайды, яғни олар социалды, экономикалық және экологиялық ортаның қозғалысын тұрақты түрде қамтамасыз етуі тиіс. Басқа сөзбен айтқанда, тұрақты даму қазіргі және болашақ ұрпақтың социалды-экономикалық мұқтаждығын ҚО-ға зиянын тигізбей қамтамасыз етуіне бағытталған.
Бақылау сұрақтары: 1.“Тұрақты даму” ұғымын қалай түсінесіз?
2. Тұрақты даму факторларын түсіндіріңіз?
3. Өнеркәсіп орындары – атмосфераны ластаушы факторлар.
4. Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптері.
5. Тұрақты дамуды қамтамасыз ету жолындағы халықаралық ынтымақтастық.
Әдебиеттер: 1. Марфенин Н.Н. Концепция «устойчивого развития» в развитии / Россия в окружающем мире: 2002 (Аналитический ежегодник) // Под общей редакцией: Данилова-Данильяна В.И., Степанов С.А. - М.:Изд-во МНЭПУ,2002.
2. Национальные доклады о состоянии окружающей природной среды в Республике Казахстан в 2000-2006 г.г.. Алматы, 2001-2007 .
3. Никаноров А.М., Хорунжая Т.А.. «Глобальная экология», М., ЗАО, «Книга сервис», 2003.
4. Дрейер О.К., Лось В.А. Экология и устойчивое развитие, М., «УРАО», 1997.
5. Доклад конференции ООН по окружающей среде и устойчивому развитию, Рио-де-Жанейро, 1992. Том 1, Нью-Йорк, 1993.
Дәріс №7. Табиғи ресурстар және табиғатты ұтымды пайдалану – тұрақты даму аспектілерінің бірі
Дәріс мақсаты: Қоршаған ортамыздың атмосфералық, литосфералық және гидросфералық құрамы мен құрылысын, оның ластану көздерін, ластанудан қорғау жолдарын ұғындыру.