Қалас жамалов әлемдік өркениет іздері: ежелгі шығЫС
жүктеу/скачать 36,74 Mb. Pdf көрінісі
|
алас жамалов лемдік ркениет іздері ежелгі шы ЫС
| АККАДТАР
Ежелгі халықтардың Қосөзен жеріне бірнеше дүркін келгені жөнінде мәліметтер жеткілікті. Бірақ, зерттеушілер олардың кел- ген уақыт аралығын ажырату мүмкін еместігін де айтады. Міне, осы көшпенді семит тайпасының бірі б.д.д. ІІІ мыңжылдық соңында Сирия даласынан Қосөзен аймағына кіре бастайды. Аккадтар олар- ды «аморейлер» деп атайды. Деректерде осы жаулап алушылардың Оңтүстік Арабиядан келгені болжанады. Бұл халық Інжілде «амо- рейлер» немесе «ханаандар» деп жазылған. Палестинаны еврейлер келгенге дейін мекендеген, Інжілде ірі адамдар деп суреттелетін осы халық болар деген қорытынды жасалады. «Аморейлер» кім болса да, Қосөзен жеріне келіп, Шумер қалаларын жаулаумен қатар, мәдениетін қабылдап, өркениет жолы- на түскені белгілі. Осы халық ежелгі Вавилон мемлекетін құрды, бірінші патшасы болған І Саргон тарих сахнасына б.д.д. 2300 жыл шамасында шығады. Билік құрған жылдарында (б.д.д. 2316- 2261 жж.) І Саргон Киштің қала-мемлекеттерін, сосын шумер- лерді жаулап алып, Қосөзен елдеріне ортақ билеушіге айналады. Бір орталыққа бағынған мемлекеттің пайда болуы ел экономикасының дамуына әсерін тигізеді. Зерттеушілердің көрсетуінше, патша есімі белгісіз. Саргон, аккад тілінде «шаррукен», яғни «ақиқат патша» 99 есімін таққа отырған соң алған деген жорамал жасалады. Кейбір үзік-үзік жеткен мәліметтерге қарағанда, Інжілдегі Моисей тәрізді, ол да кішкене кезінде өзенге тасталып, қамыс арасынан табылған. І Саргон өзін Киштің және Аккадтың патшасымын деп атады және өз уақытында 34 рет әскери жорық жасап, Орталық және Оңтүстік Қосөзен аймақтарын біріктіреді. Саргон жаулап алған елдерінің астанасы ретінде жаңа қала салдырып, оны Аккад деп атайды. Аккад мемлекеті осы қала атынан өз бастауын алады. Елдің шумерлер өмір сүрген оңтүстік бөлігі Вавилон деп атала бастайды. Көшпенділердің әскери күші мен жаулап алған жердегі тұрғылықты халықтың мәдениет жетістіктерін біріктіру Саргон ұрпақтарының Мысыр мен Үндістанға дейін тараған үлкен мемле- кет құруына, елшілік қарым-қатынастар және сауда-саттық байла- ныстар жүргізуіне мүмкіндік береді. Сол мемлекеттің бір орталыққа бағынған автократты ел емес, тұрақты көп әскері бар, патшаға адалдығын білдірген одақтас қала-мемлекеттердің конфедерациясы болған. Бізге жеткен жазбалардың бірінде Саргонның қатысуымен күн сайын 54 мың адамның ас ішкені баяндалады. Тарихи дәуірде осынша әскер күшімен көрші орналасқан мемлекеттерге бақылау жасаудың аса қиын болмағаны анық. І Саргон дүниеден өткен соң билікке келген оның немересі, өзін «әлемнің төрт бұрышының патшасы» атаған Нарам-Су- эн (б.д.д. 2224-2187 жж.) жаулап алған аумағында мемлекеттік қызмет құрылымын құрады. Міне, сол уақыттан бастап үш мың жыл бойы өзінің ерекшеліктерімен өмірге енген монархиялық жеке-дара биліктің негізі қаланады. Мемлекеттік қызмет құрылымы қалып-тасып, шенеуніктерді патшаның өзі тағайындайды. Демек, ежелгі Шығыста бір орталыққа бағынышты билік үрдісіне негізделген мәдениеттің жаңа белгісі, түрі пайда болып, шенеуніктер кез келген өркениетті мемлекеттің өзіндік ерекшелігіне айналады. Нарам-Суэн өз Суретте: Саргонның жүктеу/скачать 36,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|