Алматы қаласының «Ақпаратты -ресурстық орталық» ҚҚ

 
- Басқа көзқарастар бар ма? 
- Осы сұрақтар бойынша қандай да болмасын зерттеулер жүргізілді ме? 
2. Мəселе кешені тұрғысынан қарағанда (бүгінгі күні оны қалай шешуге болады?) 
- Бұл мəселені басқа мəселелермен салыстыруға бола ма? 
3. Осы мəселеге қатысты əдістер мен жұмыс жолдары тұрғысынан қарағанда: 
- Сіздің жобаңыз табысқа қол жеткізер ме? 
- Сіз таңдап алынған əдістермен мəселені шешуге ат салысқанда қиыншылықтар бар ма? 
- Бұрын соңды бұл идеяны біреулер айтқан ба еді? 
4. Сіздің жобаңыздың экономикалық тұрғысынан қарағанда (Сіздің жолдарыңыз – 
арзан жəне мемлекеттік мекемеге қарағанда үнемшіл екенін дəлелдеңіз) 
6. Сіздің жобаңыздың қаржылай жағдайы тұрғысынан қарағанда – жақын арадағы 
жəне жекелей болашақтағы: 
- Қандай ресурстармен хабарласуға болады? 
- Осы жобада қандай қызықтырарлық дүние табады? 
7. Осы жобаны жүзеге асыру бойынша Сіздің компетенттілігі мен Сіздің ұйымыңыздың 
тарихи көзқарастары тұрғысынан қарағанда: 
- Сіздің ұйымыңызға аталған жоба қандай əсер етуі мүмкін? 
- Ол сіздің ұйымыңыздың мақсаты мен міндеттерімен сəйкес келе ме? 
- Сіз үшін немесе Сіздің ұйымыңызға ол өте маңызды ма? 
- Сіз жобаны жүзеге асыруға қажетті кəсіби білікті мамандармен, басшылармен, ғимаратпен, 
ресурстармен қамтамасыз етілгенсіз бе? 
- Сіздің істегіңіз келетін ісіңіз осы ма? (қуанышқа кенелте ме немесе қанағаттандыра ала 
ма?) 
 
 
Мемлекеттік органдар жəне ҮЕҰ: өзара əрекеттің тиімділігін қалай көтеруге болады?// 
«Зубр» əлеуметтік корпоративті қор 
 
 
 
 
 
 
 
9. ƏЛЕУМЕТТІК СЕРІКТЕСТІК: ӨЗАРА ƏРЕКЕТТЕСУДІҢ ФОРМАЛАРЫ 
МЕН ТƏСІЛДЕРІ 
 
ҮЕҰ  мен  мемлекеттік  органдардың  өзара  əрекет  ету  формасының  ең  жағымды  түрі 
əлеуметтік  серіктестік.  Бұл  түсініктің  мағынасы  əдістеменің  алғашқы  бөлімінде  «Негізгі 
түсініктер»  түсіндірілген.  Əлеуметтік  серіктестік  құру  туралы  келесі  шарттарды  ескере 
отырып айтуға болады: 
1.
 
Серіктестік арқылы маңызды, шешілетін жəне бөлінетін əлеуметітк мəселенің болуы, 
2.
 
Серіктестікке құқықтық негіз болуы, 
3.
 
Өзара əрекет ету  есебінде шешімді іздестіру, 
4.
 
Толықтырушы мүмкіндіктер мен ресурстардың болуы, 
5.
 
Жалпы мақсатты жүзеге асыратын жобаның болуы, 
6.
 
Екі  жақтың  міндеттерін,  құқықтарын  қарастыратын  өзара  əрекет  ету  ережелерін 
анықтау, 
7.
 
Қоғамдық ой-пікірдің жəне қоршаған ортаның болуы 
 
60
 
- Басқа көзқарастар бар ма? 
- Осы сұрақтар бойынша қандай да болмасын зерттеулер жүргізілді ме? 
2. Мəселе кешені тұрғысынан қарағанда (бүгінгі күні оны қалай шешуге болады?) 
- Бұл мəселені басқа мəселелермен салыстыруға бола ма? 
3. Осы мəселеге қатысты əдістер мен жұмыс жолдары тұрғысынан қарағанда: 
- Сіздің жобаңыз табысқа қол жеткізер ме? 
- Сіз таңдап алынған əдістермен мəселені шешуге ат салысқанда қиыншылықтар бар ма? 
- Бұрын соңды бұл идеяны біреулер айтқан ба еді? 
4. Сіздің жобаңыздың экономикалық тұрғысынан қарағанда (Сіздің жолдарыңыз – 
арзан жəне мемлекеттік мекемеге қарағанда үнемшіл екенін дəлелдеңіз) 
6. Сіздің жобаңыздың қаржылай жағдайы тұрғысынан қарағанда – жақын арадағы 
жəне жекелей болашақтағы: 
- Қандай ресурстармен хабарласуға болады? 
- Осы жобада қандай қызықтырарлық дүние табады? 
7. Осы жобаны жүзеге асыру бойынша Сіздің компетенттілігі мен Сіздің ұйымыңыздың 
тарихи көзқарастары тұрғысынан қарағанда: 
- Сіздің ұйымыңызға аталған жоба қандай əсер етуі мүмкін? 
- Ол сіздің ұйымыңыздың мақсаты мен міндеттерімен сəйкес келе ме? 
- Сіз үшін немесе Сіздің ұйымыңызға ол өте маңызды ма? 
- Сіз жобаны жүзеге асыруға қажетті кəсіби білікті мамандармен, басшылармен, ғимаратпен, 
ресурстармен қамтамасыз етілгенсіз бе? 
- Сіздің істегіңіз келетін ісіңіз осы ма? (қуанышқа кенелте ме немесе қанағаттандыра ала 
ма?) 
 
 
Мемлекеттік органдар жəне ҮЕҰ: өзара əрекеттің тиімділігін қалай көтеруге болады?// 
«Зубр» əлеуметтік корпоративті қор 
 
 
 
 
 
 
 
9. ƏЛЕУМЕТТІК СЕРІКТЕСТІК: ӨЗАРА ƏРЕКЕТТЕСУДІҢ ФОРМАЛАРЫ 
МЕН ТƏСІЛДЕРІ 
 
ҮЕҰ  мен  мемлекеттік  органдардың  өзара  əрекет  ету  формасының  ең  жағымды  түрі 
əлеуметтік  серіктестік.  Бұл  түсініктің  мағынасы  əдістеменің  алғашқы  бөлімінде  «Негізгі 
түсініктер»  түсіндірілген.  Əлеуметтік  серіктестік  құру  туралы  келесі  шарттарды  ескере 
отырып айтуға болады: 
1.
 
Серіктестік арқылы маңызды, шешілетін жəне бөлінетін əлеуметітк мəселенің болуы, 
2.
 
Серіктестікке құқықтық негіз болуы, 
3.
 
Өзара əрекет ету  есебінде шешімді іздестіру, 
4.
 
Толықтырушы мүмкіндіктер мен ресурстардың болуы, 
5.
 
Жалпы мақсатты жүзеге асыратын жобаның болуы, 
6.
 
Екі  жақтың  міндеттерін,  құқықтарын  қарастыратын  өзара  əрекет  ету  ережелерін 
анықтау, 
7.
 
Қоғамдық ой-пікірдің жəне қоршаған ортаның болуы 
 
60

Аталған шарттардың болуы біріккен жұмыстарда жетістікке жетуге болады деп айтуға 
болмайды.  Екі  жақ  қандай  қағидалар  негізінде  біріге  жұмыс  жасайтынын  ақылдасу  керек, 
соған келісімдерін беру керек.  
Кейінгі кездері азаматтық қоғамның дамуында бірнеше қағидалар бар, олар билік пен 
коммерциялық  емес  ұйымдардың  өзара  жұмыс  жасауында  негізге  алынған.  Сонымен 
қағидалардың бірнешеуіне тоқталып, құрметті оқырмандар өздерінің болашақ жұмыстарына 
тиімді болатын серіктестік қағидаларды таңдап алуларына мүмкіндіктер болады. 
 
Серіктестік қағидалары 
8.  Дəйектеме қағидасы 
Бұл  қағида  əлеуметтік  серіктестің  ережелерін  анықтайды.  Серіктестікті  құру  үшін 
жағдаятты  жəне  құқықты  негіз  болу  керек.  Жағдаятты  негіз - бұл  оның  болуы  немесе 
туындауы: 
-
 
Əлеуметтік саладағы мəселелі жағдаяттың объективтілігі (əлеуметтік мəселе); 
-
 
Сол əлеуметтік мəселені мойындайтын əріптестер; 
-
 
Ортақ жалпыға бірдей мақсат біріккен іс-əрекеттің тамаша нəтижелері. 
 
Серіктестіктің құқықтық дəйектемесі – болуы немесе туындауы: 
-
 
Серіктестікке арналған құқықтық дəйектеме екі жаққа азаматтық - құқықтық келісім 
шарттарды  жүзеге  асыруға  немесе  келісім  негізінде  біріге  іс-əрекеттер  жүргізуге  негіз 
болады, 
-
 
Екі жақтың өкілеттілігі. Екі жақ өкінің өкілділіктерінің тұлғасында шешім қабылдап, 
тағайындайды.  Олар  өздерінің  ұйымдарын  басқаруда  органдардың  өкілеттіктеріне 
сəйкестендіріледі.  Сонымен  қатар,  екі  жақ  өзінің  ұйымының  дəрежесіне  орай, 
сəйкестендірілген  өкілеттіліктерге  ме,  əлде  ҮЕҰ  үшін – бұл  жарғылық  мақсаттар  мен 
міндеттерге сəйкестендіріле, серіктестіктер аясында жүзеге аса ма?!. 
Серіктестіктің құқықтық дəйектемесі оның орындалуына міндетті ортақ шешімдерді 
қабылдайды. 
 
2.Еріктілік қағидасы 
Серіктестік  қажеттілік  екенін  сезіну  керек,  сондықтан  да  барлық  өзара  қатынастар 
негізінде еріктілік бастамада міндеттемелерді ерікті түрде қабылдау енгізіледі. 
 
3.  Жауапкершілік қағидасы 
Кез  келген  екі  жақ  жасаған  бастамасын  аяғына  дейін  жасауға  жауапкершілікті  өз 
мойнына алады, ол əлеуметтік серіктестік қағидасының негізі, табиғи түрі болып табылады. 
Жауапкершілік  шаралары  келістірілген  келісім  шарт  немесе  келісіммен  реттеледі. 
Жауапкершілік  қағидасы  екі  жақтың  міндеттемелерін  орындау  жəне  сол  келісім  шарттың 
жағдайларын орындаумен бақылауға алынады. 
 
4.  Теңдік қағиадасы 
Теңдік  қағидасы  серіктестік  саласында  өзара  əрекетті  жақта  баспалдақ,  табиғи  жəне 
өздігінен дамытушы əлеуметтік серіктестіктің қағидасы болып табылады. Аталған қағидаға 
сəйкестендіріле  өзара  əрекет  ету  ережесі,  сипаты  жəне  міндеттердің  көлемі  анықталады. 
Əдетте бұл қағида келісім шартта өзінің жағдайымен ерекшеленеді. 
 
5.  Келісу қағидасы 
Екі  жақтың  келістірілгендігіне  байланысты  біріге  əрекет  ете  отырып,  өзіне  алдыға 
қойған  мақсаты  мен  тəсілдеріне  орай  жетістіктерге  жету  шешімдерін  қабылдаумен 
ерекшеленеді,  сонымен  қатар  екі  жақ  жауапкершіліктерінің  шаралары,  бақылау  механизмі, 
біріккен  бағдарламаны  жүзеге  асыру  тəсілдері,  мазмұны,  құрылымымен  келістіріледі.  Екі 
жақ  өзгерістер  болып  жатса,  бір-біріне  ескертіп  отырады,  олар  сол  біріккен  əрекеттің 
61
Аталған шарттардың болуы біріккен жұмыстарда жетістікке жетуге болады деп айтуға 
болмайды.  Екі  жақ  қандай  қағидалар  негізінде  біріге  жұмыс  жасайтынын  ақылдасу  керек, 
соған келісімдерін беру керек.  
Кейінгі кездері азаматтық қоғамның дамуында бірнеше қағидалар бар, олар билік пен 
коммерциялық  емес  ұйымдардың  өзара  жұмыс  жасауында  негізге  алынған.  Сонымен 
қағидалардың бірнешеуіне тоқталып, құрметті оқырмандар өздерінің болашақ жұмыстарына 
тиімді болатын серіктестік қағидаларды таңдап алуларына мүмкіндіктер болады. 
 
Серіктестік қағидалары 
8.  Дəйектеме қағидасы 
Бұл  қағида  əлеуметтік  серіктестің  ережелерін  анықтайды.  Серіктестікті  құру  үшін 
жағдаятты  жəне  құқықты  негіз  болу  керек.  Жағдаятты  негіз - бұл  оның  болуы  немесе 
туындауы: 
-
 
Əлеуметтік саладағы мəселелі жағдаяттың объективтілігі (əлеуметтік мəселе); 
-
 
Сол əлеуметтік мəселені мойындайтын əріптестер; 
-
 
Ортақ жалпыға бірдей мақсат біріккен іс-əрекеттің тамаша нəтижелері. 
 
Серіктестіктің құқықтық дəйектемесі – болуы немесе туындауы: 
-
 
Серіктестікке арналған құқықтық дəйектеме екі жаққа азаматтық - құқықтық келісім 
шарттарды  жүзеге  асыруға  немесе  келісім  негізінде  біріге  іс-əрекеттер  жүргізуге  негіз 
болады, 
-
 
Екі жақтың өкілеттілігі. Екі жақ өкінің өкілділіктерінің тұлғасында шешім қабылдап, 
тағайындайды.  Олар  өздерінің  ұйымдарын  басқаруда  органдардың  өкілеттіктеріне 
сəйкестендіріледі.  Сонымен  қатар,  екі  жақ  өзінің  ұйымының  дəрежесіне  орай, 
сəйкестендірілген  өкілеттіліктерге  ме,  əлде  ҮЕҰ  үшін – бұл  жарғылық  мақсаттар  мен 
міндеттерге сəйкестендіріле, серіктестіктер аясында жүзеге аса ма?!. 
Серіктестіктің құқықтық дəйектемесі оның орындалуына міндетті ортақ шешімдерді 
қабылдайды. 
 
2.Еріктілік қағидасы 
Серіктестік  қажеттілік  екенін  сезіну  керек,  сондықтан  да  барлық  өзара  қатынастар 
негізінде еріктілік бастамада міндеттемелерді ерікті түрде қабылдау енгізіледі. 
 
3.  Жауапкершілік қағидасы 
Кез  келген  екі  жақ  жасаған  бастамасын  аяғына  дейін  жасауға  жауапкершілікті  өз 
мойнына алады, ол əлеуметтік серіктестік қағидасының негізі, табиғи түрі болып табылады. 
Жауапкершілік  шаралары  келістірілген  келісім  шарт  немесе  келісіммен  реттеледі. 
Жауапкершілік  қағидасы  екі  жақтың  міндеттемелерін  орындау  жəне  сол  келісім  шарттың 
жағдайларын орындаумен бақылауға алынады. 
 
4.  Теңдік қағиадасы 
Теңдік  қағидасы  серіктестік  саласында  өзара  əрекетті  жақта  баспалдақ,  табиғи  жəне 
өздігінен дамытушы əлеуметтік серіктестіктің қағидасы болып табылады. Аталған қағидаға 
сəйкестендіріле  өзара  əрекет  ету  ережесі,  сипаты  жəне  міндеттердің  көлемі  анықталады. 
Əдетте бұл қағида келісім шартта өзінің жағдайымен ерекшеленеді. 
 
5.  Келісу қағидасы 
Екі  жақтың  келістірілгендігіне  байланысты  біріге  əрекет  ете  отырып,  өзіне  алдыға 
қойған  мақсаты  мен  тəсілдеріне  орай  жетістіктерге  жету  шешімдерін  қабылдаумен 
ерекшеленеді,  сонымен  қатар  екі  жақ  жауапкершіліктерінің  шаралары,  бақылау  механизмі, 
біріккен  бағдарламаны  жүзеге  асыру  тəсілдері,  мазмұны,  құрылымымен  келістіріледі.  Екі 
жақ  өзгерістер  болып  жатса,  бір-біріне  ескертіп  отырады,  олар  сол  біріккен  əрекеттің 
61

 
нəтижесіне,  алдыға  жүруіне  ықпал  етеді.  Біріккен  құжаттар  екі  жақтың  ортақ  пікірлерін 
тыңдағаннан  кейін  қабылданады.  Келісу  қағидасы  қабылданған  міндеттерді  қамтамасыз 
етудің  шынайлығын  қамтамасыз  етуге  ықпал  етеді.  Сонымен  қатар  келісу  жəне  топтық 
келісу – пайда болған мəселені екі жақты көзқараспен бірге шешу. 
 
6.  Өзара қолдау қағидасы 
Екі  жақтың  қатынастары  өзара  қолдаумен  анықталады  (бұл  қағида  туралы  жоғарыда 
толығырақ  айтылған).  Біріге  жұмыс  жасайтын  серіктестіктер  бір-бірінің  мүмкіндіктерін 
пайдаланады жəне мықты серіктестікке иек артады. Түрліліктің мүмкіндіктерін алсақ, яғни, 
егер де серіктестіктің сектор аралық жағдайын алсақ, онда қатысушылардың «табиғат» негізі 
анықталады – қоғамдағы  рөлі  мен  дəрежесі  анықталады.  Өзара  қолдау  қатысушылар 
арасындағы біріккен əрекет үрдісімен бөлінеді, жалпы мақсат, құрал-жабдықтар жəне оның 
жетістіктері,  орындаушылар  біліктілігімен  қамтылады.  Бұл  екі  жақтың  өара  тəуелдігімен 
ұсынылады.  Өйткені,  бір  уақытта  жалпы  əрекеттің  түрлі  компоненттері  жүзеге  асырылады 
немесе бір əрекет басқа əрекеттің бастауына негіз болады.  
 
Тұнықтылық қағидасы 
Əлеуметтік  серіктестік  əлеуметтік  мəселені  орындау  үшін  құрылады,  ол  халықтың 
топтарына  немесе  бүкіл  қоғамға  өте  маңызды.  Сондықтан  да  бұл  серіктестік  үрдісі  немесе 
оның нəтижелері қоғамға қол жетімді болып табылады. Ол қосымша қоғамдық ресурстарды 
еліктіруге көмектеседі, қызығушылық ортаны қалыптастырып жəне жағымды қоғамдық ой-
пікірін  құратын.  Бір  сөзбен  айтқанда,  тұнықтылық – əлеуметтік  серіктестік  дамудың 
факторы.  Тұнықтылық  қағидасы  бір-біріне  ашықтықты  білдіреді,  ол  өзара  бақылау  жəне 
өзара қолдауға арналған мүмкіндіктер қарқынды серіктестікке ықпал етуге, ең негіздісі – екі 
жақтылар арасында қатынатырдың сапалы дамуы болды. 
Көрсетілген  шарттары  мен  қағидалары  базалық  болып  табылады,  қосымша 
толықтырылды  жəне  диалогтардың  қатысушылардың  нақтылаады,  тəуелдігіне  орай 
шешілетін мəселенің арнайылығына байланысты өкілетті жəне қажеттіліктерге ие. 
Əлеуметтік  серіктестіктің  субформасы  үлестік  қаржыландыру,  екі  жақтың  біріккен 
үлесі.  Сондықтан  да  пайда  болған  стреотиптер  ҮЕҰ-ның  өкілдерінің  пікірінше,  мемлекет 
қаржылай ұсынады, ал ҮЕҰ ақыл-ойдық үлестерді береді. Осы жерде əлеуметтік серіктестік 
туралы – жан-жақты  болып  табылатын  үлестер  екенін  айтуға  болады.  Қаржылар  сөздікте 
үлестік  жауапкершілік  ұғымы – бұл  міндеттемелердегі  көптеген  қарыздардың  болуынан 
азаматтық  жауапкершіліктің  түрлілігі,  яғни,  онда  көптеген  қарыздар  адамдар  кездеседі. 
Ережеге  сай,  бұндай  міндеттемелер  үлестік  болып  есептеледі,  кез  келген  қарызгер  адамдар 
өзінің үлесі бойынша міндеттемелерін орындау қажет. Заңда немесе келісім шартта үлестік 
жауапкершіліктің мөлшерлері тағайындалынған. 
Өзара əрекет ету формасы үшін нақты əдістер қатары бар. Соның бірнешеуін 
қарастырайық. 
 
ҚОҒАМДЫҚ ТЫҢДАУ 
Осы уақытқа дейін тыңдауға қатысты бірде бір ортақ терминология жоқ, сондықтан да 
БАҚ-да, бірнеше мақалаларда қоғамдық тыңдауды жəне көпшілік тыңдау деген ұғымдарды 
кездестіруге  болады.  Бірақта  екеуінің  де  мағыналары  бұрынғыдай.  Атауларында 
өзгешіліктер    болуы  тек  аудармада  ғана  айырықшаланады, «қоғамдық  тыңдау»  термині 
ағылшын  тілінен  аударғана  «public hearings» - қоғамдық  немесе  көпшілік  тыңдау  дегенді 
білдіреді. 
Қазақстан  Респуликасында  «қоғамдық  тыңдау»  ұғымы  «көпшілік  тыңдау»  ұғымен 
бекітілген, сондықтан да ол келесідей нормативті-құқықтық акттармен анықталады: 
-
 
«қоғамдық тыңдау» - бекітілген табиғи монополия субъектілеріне тарифтерді (бағаны, 
алым ставкаларын) бекітуге немесе өзгертуге өтінімдерді қарау кезінде көпшілік тыңдаулар 
өткізу  ережесіне  сəйкес  табиғи  монополия  субъектілерінің  тарифтерді  (баға,  алым 
62
 
нəтижесіне,  алдыға  жүруіне  ықпал  етеді.  Біріккен  құжаттар  екі  жақтың  ортақ  пікірлерін 
тыңдағаннан  кейін  қабылданады.  Келісу  қағидасы  қабылданған  міндеттерді  қамтамасыз 
етудің  шынайлығын  қамтамасыз  етуге  ықпал  етеді.  Сонымен  қатар  келісу  жəне  топтық 
келісу – пайда болған мəселені екі жақты көзқараспен бірге шешу. 
 
6.  Өзара қолдау қағидасы 
Екі  жақтың  қатынастары  өзара  қолдаумен  анықталады  (бұл  қағида  туралы  жоғарыда 
толығырақ  айтылған).  Біріге  жұмыс  жасайтын  серіктестіктер  бір-бірінің  мүмкіндіктерін 
пайдаланады жəне мықты серіктестікке иек артады. Түрліліктің мүмкіндіктерін алсақ, яғни, 
егер де серіктестіктің сектор аралық жағдайын алсақ, онда қатысушылардың «табиғат» негізі 
анықталады – қоғамдағы  рөлі  мен  дəрежесі  анықталады.  Өзара  қолдау  қатысушылар 
арасындағы біріккен əрекет үрдісімен бөлінеді, жалпы мақсат, құрал-жабдықтар жəне оның 
жетістіктері,  орындаушылар  біліктілігімен  қамтылады.  Бұл  екі  жақтың  өара  тəуелдігімен 
ұсынылады.  Өйткені,  бір  уақытта  жалпы  əрекеттің  түрлі  компоненттері  жүзеге  асырылады 
немесе бір əрекет басқа əрекеттің бастауына негіз болады.  
 

жүктеу/скачать 2,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: