Аллельді гендердің өзара әрекеттесулерінің түрлері.
Толық доминанттылық. Адамда белгілердің тұқым қуалау мысалдары. Генотиптегі күрделі гендердің өзара әрекеттесуі белгілердің фенотиптік көрінісіне айтарлықтай әсер етеді. Фенотип – генотиптің қоршаған орта факторларымен өзара әрекеттесуінің нәтижесі. Генотип-бұл гендердің өзара әрекеттесуі, гендердің белсенділігі деңгейінде пайда болатын және қоршаған ортаның әсеріне тәуелді болатын гендердің бірыңғай қалыптасқан жүйесі. Аллельді гендердің (толық доминанттылық, толық емес доминанттылық, кодоминанттылық және т.б.) және аллельді емес гендердің (комплементарлылық, эпистаз, полимеризация және т.б.) өзара әрекеттесу түрлері белгілі.
Толық доминанттылық дегеніміз - бұл аллельді гендердің өзара әрекеттесуі, онда бір аллельдің (А) көрінісі генотипте басқа аллельдің (а) болуына байланысты емес, ал гетерозиготалар (Аа) гомозиготалардан (АА) фенотиптік түрде ерекшеленбейді. Адамда толық доминанттылықтың мысалы ретінде Менделдеуші белгілерінің тұқымқуалауы болып табылады: қара шаш, қоңыр көз, сепкілдердің болуы, көптеген саусақтар, миопияның кейбір түрлері және т.б.
Аллельді гендердің өзара әрекеттесулерінің түрлері.
Толық емес доминанттылық. Адамда белгілердің тұқым қуалау мысалдары. Генотиптегі күрделі гендердің өзара әрекеттесуі белгілердің фенотиптік көрінісіне айтарлықтай әсер етеді. Фенотип – генотиптің қоршаған орта факторларымен өзара әрекеттесуінің нәтижесі. Генотип-бұл гендердің өзара әрекеттесуі, гендердің белсенділігі деңгейінде пайда болатын және қоршаған ортаның әсеріне тәуелді болатын гендердің бірыңғай қалыптасқан жүйесі. Аллельді гендердің (толық доминанттылық, толық емес доминанттылық, кодоминанттылық және т.б.) және аллельді емес гендердің (комплементарлылық, эпистаз, полимеризация және т.б.) өзара әрекеттесу түрлері белгілі.
Толық емес доминанттылықта гетерозигота фенотипі (Аа) гомозигота фенотипінен (АА) белгінің аралық көрінісімен ерекшеленгенде байқалады. Бұл қалыпты белгіні қалыптастыруға қабілетті аллел гомозиготаларда қос дозада болатындығымен және гетерозиготалардағы бір реттік дозадан гөрі айқын болатындығымен түсіндіріледі. Мұндай генотиптер экспрессивтілігімен ерекшеленеді. Гендердің осындай өзара әрекеттесуіне мысал ретінде мутантты гендерге арналған гетерозиготаларда және гомозиготаларда клиникалық түрде көрінетін көптеген аурулар болуы мүмкін (талассемия, орақ тәрізді қан жасушаларының анемиясы, цистинурия).
