ДНҚ-ны секвенирлеу - ДНҚ секвенирлеу – ДНҚ толық молекуласының немесе фрагментінің нуклеотидтіқ бірізділігін анықтау. ДНҚ секвенирлеу – ДНҚ зерттеудің қымбат əдісі болып табылады, арнайы құрылғы – генетикалық анализаторды (секвенатор) қолданып жасалады.
ДНК-ны секвенирлеу
Секвенирлеу - молекулалық талдаудың ДНҚ фрагментінің қаарапайымдау əдісімен алдын-ала таңдап алынған, клондалған жəне тестіленген соңғы кезеңі. Секвенирлеу ДНҚ-ның ұзындығы бойынша бір негізге ерекшеленетін комплементарлы молекулалалары сериясын алу жолымен ДНҚ фрагментінің нуклеотидты реттілігін анықтау болып табылады.
Сэнгер əдісі – ДНҚ секвенирлеу əдісі (нуклеотидтер бірізділігін анықтау) тізбекті үзу əдісі ретінде де белгілі.
Секвенирлеу өткізу үшін қажет: секвенирленетін праймер (ДНҚ-ның бастапқы молекуласының белгілі аймағына комплементарлы, жасанды синтезделген олигонуклеотидті бірізділік), дезоксинуклеотидтердің: dATP, dCTP, dGTP жəне dTTP жиынтығынан төрт пробирка, изо топтық белгіленгендердің біреуі төрт дидезоксинуклеотидтердің (dATP, dCTP, dGTP жəне dTTP) біреуіне қосылуына байланысты жəне ДНҚ полимераза түрінде болады.
Кезеңдері:
Зерттелетін фрагментті
праймермен будандастыру.
ДНҚ-ың ферментативті
синтезі.
Алынған өнімдердің
формамидпен
денатурациясы (ұзындығы әртүрлі праймер бар
олигонуклеотид тізбегі пайда болады).
Төрт жолдағы
полиакриламидті гельдегі электрофорез (нуклеотид түрлерінің санына сәйкес).
Радиоавтография бойынша
нәтижелерді талдау.
ДНҚ-ны талдау әдістері. ДНҚ-ны рестрикциялау.
ДНҚ-ны рестрикциялау – молекулалық-генетикалық диагностиканың қажетті негізгі кезеңі, ферменттермен – рестрикцияның бактериялық эндонуклеазаларымен (рестриктазалармен) жасалады. Бірнеше ондаған рестриктаз қолданылады. Олар екі тізбекті ДНҚны тек бірнеше жерлерін кесе алады.
РФҰП əдісі – гендерді тану жəне клондау, сондай-ақ, генетикалық карта құру үшін қолданылатын ДНҚ рестрикциялық фрагменттерінің ұзындық полиморфизміне негізделген əдіс (Рестрикциялық фрагменттер ұзындығының полиморфизмін (РФҰП) қараңыз). Бұл əдістің негізі – ДНҚ рестрикция ферменттерімен (рестриктазалармен) өңделеді, фрагменттерді электрофорез көмегімен бөліп алғаннан кейін блот-будандастыру əдісі бойынша белгі салынған нақты молекулалық маркерлермен (зондтармен) будандастырылады. РФҰП молекулалық генетикалық маркерлердің тəжірибе жүзінде əртүрлі жеке тұлғалардан бір рестрикциялық эндонуклеаза арқылы ДНҚ ыдырауы кезінде алынған фрагменттер ұзындығының əртүрлі болуымен көрінетін алғашқы түрлерінің бірі.
Рестрикциялық
эндонуклеазаларының алуан түрі 150-ден астам тану орнында ДНҚ- ны кесуге мүмкіндік береді.
Рестрикциялық талдаудың маңызды элементтерінің бірі ДНҚ-ның белгілі бастапқы құрылымы негізінде анықталған ДНҚ фрагменттерінің бөлінуінің теориялық есептелген көрінісін алу болып табылады. ДНҚ мөлшері аз болған жағдайда, әдетте Vector, NTI, Lasergene, Dnasis Max бағдарламалық жасақтамалары осы мақсаттар үшін қолданылады.