Ас ќорыту ж‰йесініњ физиологиясы
Қарыннын сөл шығару кезеңдері
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1-ші фазасы
- 2-ші кезеңі
- 1-ші кезеңі.
| Қарыннын сөл шығару кезеңдері.
Сөл шығару процесі жүйке және қан аркылы реттеледі. Қарынның сөл шығаруын 3 кезеңге бөлуге болады. 1-ші кезең мидың қатысуымен өтетін рефлестік кезең. Оны шартты жэне шарттсыз рефлекстік фазаларға бөледі. 1-ші фазасы- тағамның түрі, иісі, ыдыс-аяқтың сьшдыры, дастархан жаю- бұлардың бәрі тамақ ішер алдында адамға ұдайы әсер ететін факторлар. Бұл факторлардың эсерінен қарыннан шартты рефлекс жолымен сөл бөліне бастайды. Мүны тэбет сөлі деп атайды.(аппетит). Ондағы ферменттер өте күшті болады, Тағам құрамындағы қоректік заттарды тез ыдыратады. Тәбет сөлінің әсерінен қарын ас корытуға даяр тұрады. 2-ші фазасы - шарттсыз. Одан әрі қарында сөл шығуына бірден-бір күшті әсер ететін фактор- тағамның ауызға келіп түсуі. Ауызға түскен ас ондағы рецепторларды тітіркендіріп, солар арқылы сопақша мидағы сөл шығару орталығын қоздырады. Бұл сөл шығаруды шарттсыз рефлекстік фазасы қарын сөлінің шартты және шарттсыз рефлекстер фазасы. Қарын сөлінің шартты жэне шарттсыз рефлекстер арқылы бөлініп шығуы жөнінде жалған тамактандыру тәжірибесінде айтылып дәлелденген. 2-ші кезеңі – «қарын» кезеңі. Ас қарынға келіп түсуімен қарыннан көп мөлшерде сөл бөліне бастайды. Сөл шығару механизміне карай ол рефлекстік - механикалык жэне гуморальдық-химиялық деп аталатын екі фазаға бөлінеді. 1-ші кезеңі. Қарынға келіп түсуімен ас қарынның шырышты кабыгындағы механикалық рецепторларды тітіркендіреді, импульс сопақша мидағы сөл шығару орталығына барып жетеді, мүның нәтижесінде сөл шығару процесі күшейе түседі. 2-ші кезеңі. Қарын сөлінің үздіксіз ұзақ уақыт бөлінуі негізінен гуморалдық-химиялык заттар әсеріне байланысты. Пилорус клеткалары гастрин бөліп шығарады. Гастрин қанға сіңіп, кан арқылы бездеріне жетіп, оларды тітіркендіреді, сөл шығаруын күшейтеді. Әсері гастринге ұқсайтын екінші химиялық зат- гистамин. Ол қарын сөлінде түз қышқылын молайтады. Гастрин мен гистамин көбейсе, қарынның сөл шығару кабілеті арта түседі. 3-ші кезеңі. Қарын сөлінің шығып бөлінуі-ішек кезеңі. Ас 12-елі ішекке келіп түскен сәттен басталады. Тәжірибе үстінде иттің ішегіне бүйір фистуласы арқылы экстрактивті заттар мен ақуыз ыдырауынан пайда болған өнімдерді құйса, қарын сөлі әдеттегіден әлдеқайда көп шығады, яғни сол шығару процесі күшейеді. Сонымен қатар ішектің шырышты қабығында энтерогастрин, бомбезин гормондары бар, олар қан арқылы сөл шығару процесін үдетеді. Ішек гормондарының ішінде қарында сөл шығуын тежейтіндеріде бар, оларға гастрон, энтерогастрон, панкреозимин, гормондар жатады. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|