Ұйқы безі сөлінің құрамы мен қызметі

Ұйқы безі сөлінің құрамы мен қызметі

• 
  Ұйқы безінің сөлі түссіз, сілтілі (рН 7,8—8,4). Оның қүра-мында 1%-тей құрғақ зат болады. Ол негізінен белоктан тұрады (0,5—1,0%). Реакциясы құрамындағы натрий бикарбонатының мөлшеріне байланысты. Етті тағаммен қоректенген адамда сөл бикарбонаты 0,74%-ке жетуі мүмкін. Тәулігіне үйқы безінен 1,5—2 литрдей сөл бөлініп шығады, ондай сөлдсн 10 грамдай бе-лок жинап алуға болады. Ол негізінен түрлі фсрменттерден тұра-ды. іЧұнда ферменттердің шамамен 72%-і белокты ыдырататын Протеазалар: трипсин, химотрипсин, карбоксипептидазалар, элас-таза (панкреата пептидаза), рибонуклеаза.
  

Ұйқы безінің сөл шығару кезеңдері

• 
  Ұйқы безінің сөл шығару кезеңдері
  
• 
  Аш қарында ұйқы безі он екі елі ішекке аздап сөл шығарып тұрады, ал тамақ ішкен соң 2—3 мин өтісімен мол етіп шырын шырара бастайды. Тағам құрамына қарай сөл шығару 6—14 са-ғатқа созылады. Сөл шығару себебіне қарай бұл процесті күрде-лі 2 кезенге — рефлекс және қан а.рқылы химиялық жолмен сөл шығару кезеңдеріне (гуморальды химиялык) бөлуге болады.
  
• 
  Рефлекс арқылы сөл шығару кезендері шартты және шартсыз рефлекстермен реттеледі. Алдымен ұйқы безі тамақ ауызра келіп түскенше сөл шығара бастайды, осыған орай рефлекстік доға мц қыртысы арқылы өтеді. Одан әрі сөл шығару процесі дәм тат-қан кезде, яғни тамақ ауызға түскеннен кейін үдей түседі. Бұл шартсыз рефлекс арқылы сөл шығару. Жүйке серпіні дәм ре-цепторларына жүйке арқылы, сопақша мидағы сөл шығару орталығына жетеді де, кезеген және симпатикалық жүйке талшықтары арқылы ұйқы безінін, сөл шығару қабілетін күшейтеді.
  
• 
  Қан арқылы түрлі химиялық заттармен, айталық гармондлп-мен ұйқы безіне әсер ете отырып, оның сөл шығару қабілетін кү-шейтуге болады. Химиялық заттар сөл шығару процесін ұзарта-ды.
  

Бауыр - денедегі ең ірі без (салмағы 1,5 кг). Ол оң жақ қабырға астында орналасқан. Бауырда өт пайда болады. Адамның бауыры бірнеше бөліктерден (500 мыңға жуық) тұрады. Әрбір осындай бөлік өт түзетін бауыр клеткасының гепатоцитінен пайда болған.

• 
  Бауыр - денедегі ең ірі без (салмағы 1,5 кг). Ол оң жақ қабырға астында орналасқан. Бауырда өт пайда болады. Адамның бауыры бірнеше бөліктерден (500 мыңға жуық) тұрады. Әрбір осындай бөлік өт түзетін бауыр клеткасының гепатоцитінен пайда болған.
  
• 
  Бауырдың қызметі: - улы заттарды залалсыздандырады (кедергі қызметі); - көмірсу, май және белок зат алмасуына қатысады; - өтті өндіреді (күніне 1,5 л).
  

• 
  Мембраналық ас қорытудың жай-жапсарын қорыта келе А. М. Уголев төрт түрлі жағдайды атап көрсетеді.
  
• 
  1) Мембрана бетінде тіркелген ферменттер анағұрлым күшті-леу келеді, олардың ішінде ұйқы безінін, күрделі ферменттері де бар.
  
• 
  2) Микробүрлер мен микротүтіктер ішектін, қоректік заттар-мен жанасатын беткейін ұлғайтып, олардың сіңуін жеңілдетеді. • Сондықтац оларды қоректік заттар тасымалдайтын конвейер деуге л.е болады.
  
• 
  3) АдсорбциялаІІған ферменттер үзақ уақыт күшін жоймай-ды.
  
• 
  4) Гликокаликс микробтарға бөгет жасайды.