Аспан сферасы туралы түсінік. Уақытты өлшеу
жүктеу/скачать 259 Kb.
|
Астрономиядан лекциялар каз
| Үлкен шеңбер деп жазықтығы сфераның центрі арқылы өтетін шеңберді айтады. Жазықтығы сфераның центрі арқылы өтпейтін шеңберді кіші шеңбер деп атайды.
Сфера бетіндегі екі нүктенің ең қысқа ара қашықтығы үлкен шеңбердің доғасы болып келеді. Сфера бетіндегі өзара үлкен шеңбердің доғаларымен қосылған үш нүктенің құрайтын фигурасын сфералық үшбұрыш деп атайды. Сфералық үшбұрыштың төбелері латын алфавитінің А, В, С бас әріптерімен, ал оларға қарсы қабырғалары – , b, c кіші әріптерімен белгіленеді.
Сфералық үшбұрыштың әр қабырғасының ұзындығы қалған екі қабырғасының айырмасынан үлкен болады, яғни > b - c, немесе > c – b, b >- c, немесе b > c -, (3.2) c > b -, немесе c > - b. Сфералық үшбұрыштың жарты периметрі оның кез келген қабырғасынан әрқашан үлкен болады, яғни , , . (3.3) Сфералық үшбұрыштың қабырғаларының қосындысы 360о-тан әрқашан кіші болады, яғни . Сфералық үшбұрыштың бұрыштарының қосындысы 540о-тан әрқашан кіші, ал 180о-тан әрқашан болады, яғни 540о>A+B+C>180о. Сфералық үшбұрыштың бұрыштарының қосындысынан 180о-ты шегергендегі нәтиже сфералық қалдық деп аталады және Е әрпімен белгіленеді: Е = A + B + C - 180о. Сфералық үшбұрыштың ауданы s сфералық қалдықты (Е) -қа көбейткенге тең, яғни s= (A + B + C - 180о) . (3.4) жүктеу/скачать 259 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|