Ж. АЙМАУЫТОВ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕР БЕЙНЕСІ

139 
 
яғни  қарапайым  сөздердің  шебер  қолданысы  айқындалады.  Ақбілек  образы  негізгі  кейіпкер 
ретінде  жан-жақты  ашылып,  логикалық,  психологиялық  дәлелдермен  үлкен  психологиялық 
образ  дәрежесіне  көтеріледі.  Жазушы  Ақбілектің  сезімін  психологиялық  параллелизммен 
шебер  жеткізгені  нақты  мысалдармен  сипатталады.  Монолог  арқылы  Ақбілектің  ішкі 
арпалысы, тартысы көрсетіледі. 
Тірек сөздер: психологиялық параллелизм, психологиялық образ, кейіпкер мінезі, 
кейіпкер тілі, экспрессивтік-эмоционалды сөздер, диалог, монолог, қарапайым сөздер.  
 
Ж.Аймауытов  әр  түрлі  әйелдер  бейнесін  шеберлікпен  жасаған.  «Ж.Аймауытов 
сомдаған  әйелдер  бейнесінің  нанымдылық  күші  жоғары.  Жазушы  түсінігінде  әйелдер 
жақсылықтың  да,  жамандықтың  да  бастау-бұлағы.  Жазушы  негізінен  қазақ  жағдайындағы 
жаулық  жамылған  жандардың  тіршілік-дағдысын  сыйына  дәріптеу  орнына  сыни  көзбен 
мысқылдай, әшкерелей, сықақ ете суреттеуге бейім» [1, 39].  
Мысалы, «Саулы Бозінген» деген әйел оқиға желісінде Ақбілек ақтардан қашып келе жатып бір 
ауылға тоқтағанда көрінеді. «Бозінген» бүкіл ауылды құлақтандырып барып, Ақбілекті көруге келеді. 
Өзінің екіқабат боп ұзатылған Айтжанымен салыстырады. Күмсінай: 
- Барғанмен көре алмассыз, ұйықтап қалды, - деп еді, ол сөз Бозінгеннің құлағына бит шаққан 
құрлы кірген жоқ, қол-аяғы жерге тимей, шошалада сүт пісіріп жатқан қара кемпірге барып, көзін 
ашып-жұмып естіген хабарын айтты. 
Бит шаққан құрлы кірген жоқ – қарапайым тұрақты тіркес, ауызекі тілді жиі қолданылады. Бұл 
жерде Бозінген мінезінің бір қыры ашылады. 
Шапанының  өңірін  қайырып,  әдібін  көрді,  көйлегінің  сүйегін  байқады,  жеңсіз  камзолының 
жиегінің,  қалтасының  қақпағын,  кебіс,  мәсісін  –  бәрін  шұқылап  көріп  болған  соң,  маңдайына 
шашырай салбырап тұрған шашын ақырын сырғытып: 
- Өзі де қыз десе – қыз екен! – деп қорытынды шығарды. 
Шапаны биқасап, әдібі батсайы, жеңсізі дүрия, көйлегі бәтес екенін айтысып... 

жүктеу/скачать 3,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: