Атты студенттердің IV жоо аралық дәстүрлі ғылыми конференциясының ЕҢбектері
жүктеу/скачать 15,88 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Использованная литература
- Ключевые слова
- Key words
- Доля в совокупном ВВП стран Запада 1913 1938 1948
- Список использованной литературы
- ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНДУСТРИЯЛЫҚ-ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫН ЫНТАЛАНДЫРУ ЖОЛДАРЫ Нурмаханбетов Рашид Дауренович
- Аннотация.
Другой аспект обучения ораторскому искусству – изучение отрицательного материала, т.е. наиболее типичных ошибок, которые совершают многие мастера слова. Так, очень часто, выступая перед аудиторией, люди строят слишком сложные предложения и используют длинные слова. Во-первых, это может сбить самого выступающего, а, во-вторых, путает слушателей. Так что лучше избегать подобного формата построения речи. Кроме того, нередко начинающие ораторы делают ошибку, употребляя безличные предложения. Такой формат общения с аудиторией может вызвать недоверие, поэтому больше употребляйте определенно-личных местоимений. Особое значение в обучении искусству речи придается психологическим установкам: Не следует проявлять нерешительность. Делайте больше утверждений и держитесь самодостаточно. Оценивайте аудиторию правильно, и не используйте сленговые выражения, которые могут не понять ваши слушатели. Продумывайте каждое предложение, каждый тезис, каждую шутку и т.п.
Найдите идеальный баланс между утвердительными и вопросительными предложениями. Разбавляйте свою речь мягкими вставками типа «также», «помимо всего прочего» и т.п. Кроме того, очень часто неумелые ораторы терпят неудачу, не задавать вопросы в аудитории. Помните, что если вы хотите вывести ваших слушателей на активный диалог, то в этом вам помогут только открытые вопросы. Ну и напоследок, никогда не уводите взгляд от аудитории. Поддерживайте зрительный контакт, и тогда ваше выступление будет более ярким и убедительным.
В заключение хотелось бы привести слова Х. Леммермана: «Цель любого оратора — создание на основе общих риторических правил совершенно индивидуального, особенного стиля речи» /2/.
3.
Интеллект-карты: область
применения и рекомендации по составлению http://constructorus.ru/uspex/intellekt-karty.html
4. Леммерман Х. Учебник риторики http://www.orator.biz/library/books/uchebnik_ritoriki/
123
330.341.1 (574) ИНТЕГРАЦИОННЫЕ ОБЪЕДИНЕНИЯ ЕВРАЗЭС И ЕАЭС: СХОДСТВА И РАЗЛИЧИЯ С ЕС Нурбаева А.И. Университет имени Сулеймана Демиреля Аннотация Целью данной статьи является анализ результатов работы Евразийского Экономического Сообщества и влияние их на экономику Казахстана, перспективы развития Евразийского Экономического Союза, а также сравнение их с Евросоюзом как одним из крупнейших интеграционных объединений.
The purpose of this research is to analyze the results of work of Eurasian Economic Community and their impact on economy of kazakhstan, prospects of development of Eurasian Economic Union, and their comparison with Eurounion as with the greatest integration association.
союзников. Успешная интеграция в пределах СНГ есть наиболее приоритетная задача для нашей страны. В связи с завершением существования Евразийского Экономического Сообщества представляется необходимым рассмотреть результаты работы данного объединения, а также проанализировать, к чему нас может привести созданный на базе ЕврАзЭС Евразийский Экономический Союз. Важно избежать ошибок старого формирования и закрепить его достижения, а ЕС рассмотрен как пример мировой интеграции. Целью данной работы является изучение работы ЕврАзЭС, будущего ЕАЭС и сравнение их с ЕС. Для достижения этой цели были поставлены следующие задачи: - сравнить задачи ЕАЭС и ЕврАзЭС; -рассмотреть успех интеграционного объединения на примере Евросоюза; - рассмотреть возможные перспективы развития ЕАЭС и его влияние на Казахстан.
самой последней глобальной из них стало вхождение в тридцатку передовых стран мира. Естественно, что в одиночку подняться до планки высокоразвитых стран Казахстану не по силам, а это подразумевает под собой сотрудничество с другими государствами, в том числе и членство в различных организациях. Одним из таких сообществ являлось ЕврАзЭС, обеспечившее Казахстану тесную связь с ближайшими странами. Евразийское Экономическое сообщество (ЕврАзЭС, (EurAsEC)) – это международная экономическая организация, которая включала такие страны, как Казахстан, Беларусь, Кыргызстан, Российская Федерация, Таджикистан и Узбекистан, и стремилась создать в её государствах-членах общую таможенную зону, общую внешнюю экономическую политику, тарифы, цены и другие элементы функционирования общего рынка. ЕврАзЭС являлось юридическим преемником Таможенного союза. Соглашение о создании Евразийского Экономического сообщества было подписано 10 октября 2000 в Астане. 31 мая 2001 после ратификации соглашения ее всеми государствами-членами, главы государств Белоруссии, Казахстана, Кыргызстана, России и Таджикистана объявили о начале работы новой
124
международной организации. Учреждение ЕврАзЭС стало, главным образом, логическим завершением процесса организационно-юридического объединения шести государств-членов СНГ, основная цель создания сообщества – глубокая и динамическая интеграция в экономическую зону. В связи с созданием Евразийского Экономического Союза (ЕАЭС) 1 января 2015 года ЕврАзЭс перестал существовать. Основными задачами ЕврАзЭС были:
завершение процесса установления режима свободной торговли, создание единых таможенного тарифа и нетарифных мер по регулированию;
совместные программы по экономическому и социальному развитию;
создание одинаково благоприятных условий для производства и предпринимательской деятельности;
создание объединенной транспортной системы;
формирование общего рынка энергетических услуг;
создание равных условий для поступления иностранных инвестиций на рынки стран членов ЕврАзЭС;
О влиянии ЕврАзЭС на развитие входящих в него стран говорил Президент Республики Казахстан Н.А.Назарбаев. По его словам, всего за 11 лет в рамках ЕврАзЭСсложилась широкая система интеграционных процессов, причём, не только на межгосударственном уровне, но и «снизу по инициативе бизнесменов, деятелей науки, образования и культуры, НПО, молодежи» /2, с.7/. Своевременным оказалось создание Евразийского банка развития и Антикризисного фонда, которые финансируют различны экономические проекты в странах ЕврАзЭС и оказывают срочную помощь во время и после кризиса.После создания Таможенного Союза между Казахстаном, Россией и Белоруссией стали быстро образовываться отраслевые кластеры и ассоциации производителей; устанавливается конкуренция между предпринимателями. Сейчас же на базе ЕврАзЭС создан Евразийский Экономический Союз (ЕАЭС), учреждённый Договором о Евразийском Экономическом Союзе, который вступил в силу 1 января 2015 года. На данный момент участниками Союза уже стали Казахстан, Россия, Беларусь и Армения. Кыргызстан готовится вступить в него 29 мая 2015. Кроме того, стать членом нового союзавыразил желаниеТаджикистан. Так как ЕАЭС является преемником ЕврАзЭС, задачи нового формирования несколько схожи с предыдущим сообществом. А именно, задачи ЕАЭС включают:
стандартам;
создание единых стандартов производства;
обмен информации о возможностях каждой из стран-участниц в выпуске крупных партий;
взаимная торговля, взаимосвязи производителей и потребителей /3, с.4/;
создание унифицированного таможенного режима;
формирование единой валютной системы с возможностью расплачиваться любой валютой;
взаимовыгодных отношений между сельским хозяйством и промышленностью;
восстановление единой железнодорожной, воздушной и автотранспортной систем;
создание выгодной атмосферы для привлечения иностранных инвесторов;
приоритетным является удовлетворение потребностей населения ЕАЭС;
ликвидация барьеров для свободного передвижения по территории Союза /4, с.1-3/. Как сказал Н.А.Назарбаев, народы постсоветского пространства не только неразрывно связаны общим прошлым, но и неделимым будущим, мы становимся частью единого 125
евразийского пространства с его культурным, религиозным и языковым многообразием, а, кроме того, стремлением к экономической взаимопомощи и добрососедству. Иными словами, ЕврАзЭС был направлен на развитие каждой из стран-участниц, и, главным образом, в пределах сообщества [8],в то время как ЕАЭС ставит целью развитие сообщества в целом. Казахстан, Россию и Беларусь объединяет общий мотив – создание единого рынка с 170 миллионами потребителей. Кроме того, необходимо повысить уровень взаимной торговли, особенно – между Казахстаном и Беларусью (1% от взаимного товарооборота ЕАЭС). Важно развивать производство и меры регулирования импорта и экспорта внутри сообщества, так как внутренняя торговля ещё недостаточно развита в основном из-за доступности конкурентноспособных товаров извне /4, с.1-3/. Для анализа влияния ЕАЭС на инновационное развитие Казахстана не лишним было бы рассмотреть пример интеграции европейских стран – Евросоюза. Его создание было закреплено в 1992 году Маастрихским договором. Вторая Мировая война значительно подкосила страны Западной Европы: в недавно сильном и процветающем регионе царила инфляция, национальные валюты потеряли свою конвертируемость, остро ощущалась нехватка сырья, энергоресурсов и продовольствия. Кровопролитная для европейцев война позволила США выйти на передовые позиции по многим показателям, и, в первую очередь, ВВП. В таблице 1 для сравнения представлены данные по совокупному ВВП стран Западной Европы и США за 1913, 1938 и 1948 годы, из которых явственно видно уменьшение доли европейских стран и увеличение доли США в мировом ВВП.
Таблица1 – ВВП Западной Европы и США. Доля в совокупном ВВП стран Запада 1913 1938 1948 ЗападнаяЕвропа 51.1% 42.4%
28% США
44.2% 43.8%
55.8% Примечание – составлено автором по источнику /5, с.3/
Единственным возможным решением данной проблемы явилось создание союза разваливающихся экономик. Подобный ход позволил западноевропейским странам не просто вернуться к исходным позициям, но даже заметно приумножить результаты. Если в 1950 году доля первых шести стран ЕС в мировом валовом продукте составляла не более 6.8%, то уже через 8 лет, во время интеграционных преобразований, она поднялась до 10% (Рисунок 1). В последствие, с вхождением новых членов, роль Евросоюза в мировой экономике постепенно повышалась и к 2000-м годам его доля в мировом ВВП превысила 30% [11].
Примечание – составлено автором по источнику /6/
0
20 30 40 1950 1958
1965 1970
1973 1975
1980 1986
1990 1995
1998 ЕС-6
ЕС-9 ЕС-12
ЕС-15 126
Первый в мире интеграционный союз показал абсолютный успех. На настоящий момент около трети продукции выпускается в странах Евросоюза. Причём важно не только количество, но и качество производимых товаров и услуг: больше половины – это транспортные, информационные, финансовые и торговые услуги. Что касается материального производства, то добывающие отрасли занимают не более 3% в национальном продукте стран ЕС, то есть наибольшая часть – это обрабатывающая промышленность, нацеленная на выпуск готовой продукции. Евросоюз стабильно занимает лидирующие позиции среди крупнейших участников международной торговли по экспорту. Опять же, среди вывозимых товаров большую часть занимают готовые товары. Рисунок 2 даёт сведения о доле наиболее развитых стран и интеграционных объединений мира в экспорте за 2013 год. Страны Евросоюза экспортируют треть всех товаров.
Рисунок 2 – Экспорт товаров и услуг в мире за 2013 год (%)
Примечание: составлено автором по источнику /7, с.1/ Кроме того, создание единой валюты – евро, значительно потеснившей доллар на мировой арене, - позволило странам Евросоюза усилить своё влияние на многие сферы мировой экономики. Так, евро удалось пошатнуть положение доллара в нефтегазовой сфере, где российские экспортёры нефти и нефтепродуктов заинтересованы в осуществлении продаж в евро /8, с.61-66/. Однако важно рассмотреть и негативные стороны интеграции в пределах Евросоюза.Экономическая интеграция не может быть полной без политической и социальной. На сегодняшний момент одной из главных проблем ЕС является то, что многие граждане, проживающие на его территории, перестали верить в эффективность и важность сообщества. Кроме того, утрачена сама идея национальной идентичности. В послевоенные годы страны Западной Европы, обессиленные и разбитые, стремились объединиться с целью сохранения мира, согласия и достатка. Они утратили позиции мирового лидера, и старались сплотиться, чтобы противостоять растущей мощи СССР и США. Идеи единства и стабильности давали простым гражданам стимул к работе. Однако, экономический кризис 2008 года, который раскрыл перед всеми огромные финансовые трудности Греции, показал, кроме всего прочего, и неготовность европейцев к этому самому единству. Не могло быть и речи о «семье народов» в обществе, которое не стремилось помогать нуждающимся соседям. Жан-Клод Трише, бывший директор Центрального Европейского Банка незадолго до ухода со своего поста, сказал: «Сегодня европейцы тесно взаимосвязаны экономически и социально. Но пока наши национальные общественные дискурсы разделены, граждане не смогут осознать эти связи в полной мере». Отсюда можно сделать логический вывод, что для полной успешной интеграции страны одного региона должны найти выгоду не только в экономической и социальной сферах, но, в первую очередь, установить общие национальные ценности, которые помогут выделить идентичность народов данного сообщества, найти цели, которые разделят все граждане. СНГ
4% ЕС 33% Китай 12%
США 9% Япония 4% Остальные страны мира 38%
127
Лидеры стран «евразийской пятёрки» отлично понимают, что их автономное вхождение на западный рынок просто превратит каждую из них в его сырьевой придаток. Сотрудничество же помогло укрепить позиции евразийскогорегиона на мировой арене. По сути, ЕврАзЭС было самым крупным объединением на территории СНГ. Здесь были сосредоточены огромные запасы энергетических ресурсов и других полезных ископаемых, хорошие перспективы развития рынка. Интеграция стран СНГ позволила улучшить связи, специализацию и кооперацию различных производств, что повлекло за собой комплексное использование экономического потенциала и безопасность стран региона. Для всего этого необходимо было наладить инфраструктуру между государствами. Как и в Средние века, Казахстан стал транзитной магистралью между всеми членами ЕврАзЭС, что также положительно сказалось на развитии нашей транспортной системы. Сотрудничество стран ЕврАзЭС не стояло на месте. Шаг за шагом, по мере развития, ставились новые цели и корректировались задачи. Если в период создания сообщества, основной целью была единая таможенная территория, то немного позже – единое экономическое пространство. «Характерная особенность сотрудничества стран ЕврАзЭС — институциональные преобразования в этой структуре всегда опережали реальные интеграционные процессы» /9, с.27/.
Заключение.На основе вышесказанного, можно сделать следующий вывод: успешная интеграция должна быть основана на экономическом, политическом, социальном единстве, взаимопонимании государства и народа и готовности к неизбежным изменениям. Главная особенность успешности ЕврАзЭС – единое прошлое стран-участниц и сильная взаимозависимость. Нельзя не отметить, что и Евросоюз достаточно крепко связан общей историей, однако, как уже говорилось, в настоящий момент эта связь утрачивается. Да и само её происхождение иное, нежели в странах ЕврАзЭС: если ЕС объединяли семь лет Второй Мировой войны и тяжелый период восстановления, то евразийская интеграция базирована на почти семидесятилетней истории существования СССР. Кроме того, ЕС строился на уже самостоятельных и сильных, хоть и ослабших после войны, государствах, когда как ЕврАзЭС основали страны, в достаточной мере зависимые друг от друга. Поэтому узы государств-членов ЕврАзЭС гораздо крепче и устойчивее, чем чьи-либо ещё. В перспективе ЕАЭС – создание единой валюты, действующей на территории всего объединения, что может сплотить экономики стран-участниц сообщества и укрепить их позиции на мировом рынке, как это было в случае с Евросоюзом. В данной работе рассмотрены цели задачи таких международных объединений как ЕврАзЭС и ЕАЭС, их сходство и различия, результаты работы первого и перспективы развития второго. Кроме того были изучены причины первоначального успеха Евросоюза и источники нынешнего упадка данного сообщества, а также проведено сравнение трёх объединений и проанализированы возможные пути влияния ЕС на развитие стран евразийской интеграции. Преимущество ЕАЭС перед Евросоюзом в более долгой общей истории и общий путь, которым шли страны-члены, что, в конечном итоге, должно благоприятно сказаться на развитии наших государств.
1.
Межкультурная профессионально ориентированная коммуникация. – С. 233. 2.
Назарбаев Н. А. Евразийский Союз: от идеи к истории будущего. – 2013. 3.
Нысанбаев Д. С. ЕАЭС и развитие экономической интеграции Казахстана //Вестник КазНУ. – 2002. - №. 1. – С. 4. 4.
Макроэкономический анализ стартовой ситуации в ЕАЭС – 2014. – С. 1-3. 128
5. Шишков Ю. В. Место и роль Евросоюза в современном мире //Актуальные проблемы Европы. – 2000. – №. 3. – С. 3. 6.
Сборник статистических данных. UN: Statistical Handbook. N.Y., 1970. P. 4.; UNCTAD: Handbook of international trade and development statistics. Geneve; N.Y. Table 6.1 за различные годы. 7.
Сборник статистических данных. http://www.cisstat.com/eng/gr-ftrade-2014.pdf – С. 1. 8.
Мамакин В. Ю. Международная роль евро: настоящее и будущее //Российский внешнеэкономический вестник. – 2005. – №. 1. – С. 61-66. 9.
//Центральная Азия и Кавказ. – 2003. – №. 3. – С. 27.
УДК 338.1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИНДУСТРИЯЛЫҚ-ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫН ЫНТАЛАНДЫРУ ЖОЛДАРЫ Нурмаханбетов Рашид Дауренович «Қаржы» мамандығының ҒПМ 2 курс магистранты Т. Рысқұлов атындағы ЖЭУ
инновациялық белсенділікке байланысты.
науки и с активной инновационной деятельностью. Ключевые слова: Инновация, бизнес, экономика, финансы, технология, стратегия, кластер. Annotation. Development of science increase competitiveness on world market I contacted with innovative by activity. Key is words: Innovation, business, economy, finances, technology, strategy, cluster.
Әлемде технологиялық өзгерістердің жылдамдығы көз ілеспейтіндей жағдайда болғандықтан, тұрақты қалыпта және жаңа тармақтардан орын алу үшін жаңа бағыттарда даму қажет. Елбасымыздың 2014 жылдың 17 қаңтарында Қазақстан халқына жолдауында «Қазақстан жолы– 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» шеңберінде екінші және келесі бесжылдықтарға мобильді және мультимедиялық, нано- және ғарыштық технологиялар, робот техникасы, гендік инженерия, болашақ энергиясын ашу және іздеуге лайықты ғылыми негізделген экономиканы құру мен жаңа салаларды дамыту тапсырмасы қойылған. ⦋1⦌ Үдемелі ндустриалды-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асу барысында салалардың кең ауқымын қаржыландырды. Бұл секторға қолдау көрсету шаралары мен жобалардың бір бөлімін қаржыландыру кезінде құралдардың жетіспеушілігіне тірелді. Сонымен қатар, қаржыландырудың жетіспеушілігі көбінесе ұзақ мерзімді инвестициялар мен «ұзын» ақшалар қорының құрылуы қажет болған отандық нарықтық қаржылық инфрақұрлымның жетілмегендігімен байланысты. Коммерциялық қаржылық институттар тарапынан қаржыландырудың болмауы кезінде, қазақстандық нарықта бұл қуысты ұлттық холдингтер мен даму институттарының жүйесі арқылы мемлекеттің толтыруына тура келді. Отандық ғылыми зерттеулер өндірістен бөлек жүргізіледі. Сондықтан, көптеген ғылыми зерттемелер нарыққа шығуға дайын емес, бұл олардың бизнестегі сұранысын төмендетеді.
129
2050 Стратегиясы жаңа саясаттағы инновация дамуының маңызды элементі ретінде Қазақстанның ірі халықаралық ғылыми зерттеу жобаларына қатысу анықталып қойды. Мұндай амал, заманауи ғылым халықаралық өзгешелікпен ерекшеленетін болғандықтан, ол жеке елде оңаша дами алмайтындығын ескереді. Сондықтан Қазақстан ғылымының дамуы үшін оның әлемдік ғылыми кеңістікке бірігуі маңызды орын алады. Қазақстанның Біріккен экономикалық кеңістік шеңберінде ғылыми серіктес болуының келешегі бар және тиімділігі жоғары. Бұл елдерді олардың ұқсас мәселелері мен өткендері біріктіреді. Бүгінде бұл елдердің әрқайсысы болса да ғылыми бағытта бәсекеге түсе алмайды. Ғылыми жұмыстың беделінің төмендегені, құрылғылардың ескіріп, жаңа зерттеулер мен технологияларды қабылдамау байқалуда. Ұлттық экономиканы тұрақтандыруға ұмтылу, салалардың техникалық базасын жетілдіру, әлемдік қауымдастықтың толыққанды мүшесі ретінде әлемдік нарыққа сәтті шығуы, бұл елдердің тиімді әрі келешегі зор серіктес бола алуы, келісілген ұзақ мерзімді ғылыми-техникалық саясатты жүзеге асырушы сынды ерекшеліктерінің болуы бұл елдерге көп жақты нысандағы ғылыми- техникалық ынтымақтастыққа қатысуға мүмкіндік береді. Ғарыш аясындағы іскерлілік, экология мен транзиттік әлеуетті қолдану осы жолдағы маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Ғарышты меңгерудің ерекше маңызы бар, өйткені ол ғылыми және техникалық прогресті белсенді ынталандырып, ғылыми зерттеулердің кеңінен қолданылуына мүмкіндік туғызады, экономиканың барлық саласында келешегі зор және жаңа технологиялардың тууына мүмкіндік береді. Жоғары технологиялық нарықта ең жылдам дамитын сегмент әлем бойынша ғарыштық техника мен қызмет болып саналады. Ғарыштық қызметтегі өсу жылдамдығы мен ғарыштық қоғамдастыққа көптеген елдердің тартылуы әлемдегі тұрақты үдеріске айналды. Осы ғарыш саласындағы қызметке қатысы бар әлемде жүз отыз ел болса, ғарышты белсенді игеретін мемлекеттер саны жиырма. Осы үдеріске қосылу үшін Қазақстанның да көптеген мүмкіндіктері бар. Бір жағынан, мұнда сәйкес әлеуеттер бар, олар, ең алдымен, бірегей инфрақұрылымдары мен зерттеу базалары бар. Екінші жағынан, ғарыштық кеңістікті зерттеу мен қолдануға деген сұраныс өте үлкен. Мұндай елдердің ерекшеліктері, яғни жерлерінің кеңдігі мен байлығы, бірақ табиғи ресурстарының зерттелмеуі, шекараның ұзаққа созылуы ғарышты қолдануға қажеттілік тудырады, ал ол өз кезегінде жоғарыдағы мәселелердің шешіміне апарады. Қазақстан ғылымының халықаралық интеграциядағы басым бағыты Біріккен экономикалық кеңістік (БЭК) аясында мынадай болу керек: - БЭК-ке қатысушы елдер ғылымының экономика, әлеуметтік және рухани жылжуын дамытудың жан-жақты бірлескен әрекеті, келешегі зор және маңызы жоғары ғылыми зерттеулердің жүзеге асырылуы, БЭК елдерінің бірігуі үшін ғылыми-инновациялық қызметті жандандыру; БЭК елдерінің экономикалық бірігуінің сапалық параметрлерін жақсартуға жәрдемдесу, яғни, ол ең алдымен ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін бірігіп қолдануды реттеу, БЭК елдерінің экономикалық өсуі мен гүлденуінің басты қозғалтқышы ретінде өндірістік жоғары технологияны меңгеру мен коммерциялау жүйесін құру қажеттілігі; - ортақ ғылыми-техникалық кеңістіктің қайта құрылуына жәрдемдесу, ғылым мен технология саласындағы ықпалдастықты дамытуды БЭК елдерінің экономикалық ынтымақтастығының маңызды басымдылығы ретінде қарастыру, ортақ ғылыми-техникалық кеңістіктің нормативтік-құқықтық базалық негізін дайындау; - ғылыми-техникалық кеңістікте мемлекетаралық бағдарлама мен жобаларды дайындау мен қабылдауға қатысу; - ортақ ғылыми-техникалық кеңістікте инфрақұрылымды қалыртастыруға жағдай жасау, сондай-ақ БЭК елдері аумағындағы бірегей ғылыми нысандар мен ғимараттарды тиімді қолдану. - 2050 Стратегиясы ғылым мен бизнестің қауымдасуының ауқымды міндеттерін жүктейді Отандық инновациялық саясат тәжірибеден алынған көптеген бағыттады қамтиды. Алайда қабылданған шаралардың көпшілігінің лайықты қайтарымы жоқ, өйткені инновациялық қызметке жеке бизнесті қызықтыру сәтті болмады. Ең қиыны – зерттеу мен инновацияға 130
демеудің қажет екендігін ұлттық бизнеске сезіндіру. Президент Жолдауында жаңа инновациялық саясаттың маңызды құрушысы ретінде мемлекет пен жеке шаруашылықтар әріптестігін көрсетті. Инновациялық саладағы мемлекеттік-жеке әріптестігін мемлекет пен жеке құрылымдардың теңдігінен анықтауға болады. Мемлекет инновацияның негізгі көзі болып табылатын білім және ғылым саласына қолдау көрсетеді, ыңғайлы құқықтық жағдай жасап, инновациялық өнеркәсіптерді ынталандыратын инновациялық инфрақұрылым жасайды. Ал өнеркәсіптік сектор өз мойнына нарықтағы негізгі қаржылық тәуекелді және табыстың үлкен бөлігін алады. Ал мемлекет өзінің үлес ақысын салық түсімдерін өсіру арқылы, әлеуметтік мәселелерді шешу және өнімділік көлемін көтеру арқылы алады. Осылайша мемлекет өнім бәсекелестігін және әлемдік нарықтағы қызметтерді көтереді. Мұндай әріптестік екі жақтың да мақсатына толығымен жауап береді. Мемлекет жүйелік және салалық қолдау шараларын қаржыландыруды қамтамасыз етуі керек. «Бәйтерек» және «КазАгро» ұлттық холдингтары қаржыландырудың жаңа әдістерін енгізіп, бағдарламаны қаржыландыру үшін жеке меншік қаржы институттарын белсенді тарту қажет.
⦋2⦌ Банктік инфрақұрылым мен жеке меншік лизингтік компанияларды пайдалану арқылы кәсіпорындарға қаржылық ресурстарға қол жеткізу керек. Пайыздық қойылымды субсидиялау мен несиелерді кепілдеу жалғасады. Қаржылай көмек басым сектордағы кәсіпорындарға да (бөлінетін қаржының 80%-ы), сондай-ақ өндірісті өңдейтін басқа да секторларға (бөлінетін қаржының 20%-ы) көрсетіледі. Көмек көрсетудің негізгі критерийлері мыналар болады: еңбектің өнімділігі, экспортқа бағытталу және ресурсты тиімді пайдалану. Берілген салалардың даму ядросы – ұлттық инновациялық кластерлер Назарбаев Университеті және инновациялық технологиялар Паркі болып табылады. Ғылыми негізделген салалардың құрылуын отандық ғылымның дамуынсыз шешу мүмкін емес. Осыған байланысты, Назарбаев Университетінің рөлі: өмір, медицина, гендік инженерия, жаңа материалдар өндірісіне арналған материалтану, қуатты үнемдейтін технологиялар, биотехнологиялар туралы ғылым облыстарындағы іргелі ғылымдарды дамытуда орын алады. Бұл үшін жаңа құзыретті орталықтар құрылып, шетелден әлем бойынша ең мықты ғалымдар шақырылады. Қазақстанда абсолютті инновациялардың пайда болуы үшін іргелі ғылымдардың сапасын жақсартып, Назарбаев университетінің құзырындағы сәйкес орталықтарды дамытып, ЖОО-дың зерттеу жұмыстарын күшейтілдіру керек. Бұл бағыт білім және ғылым Министрлігінің қызметін жетілдіруді талап етеді. Даму басымдығы негізгі екі инновациялық кластерлер Назарбаев Университеті және инновациялық технологиялар Паркіне жүктеледі. Іргелі және қолданбалы ғылымдардың дамуымен Назарбаев университеті айналысады. Озық технологиялар трансферін шешу, сонымен қатар, зерттеу қорытындыларын өндіріске енгізу инновациялық технологиялар Паркіне жүктеледі. Бұл үшін Автономды кластерлі қор, қатысушыларға шарттарын көрсетуді басқарудың ерекше тәртібін қадағалау туралы бөлек заң қабылдау қажет. Үндістанның тәжірибесінен де үлгі алуға тұрарлықтай, өйткені, жоғары технологиялық қызмет экспортының арқасында бұл ел 2050 жылы ЖІӨ көлемі бойынша әлемнің озық үштігіне кіруге ұмтылуда. Әрине, прогрессивті технологияға ие болу, өндіріске жоғары үстемелі бағада шетелдік инвестицияны тарту оңай жұмыс емес. Әлемде олар үшін өткір бәсекелестік бар. Қазір айтарлықтай дамыған нарыққа – Бразилия, Ресей, Индия және Қытай елдері шығып, барлық назар соларға ауды. Олардың жанындағы біздің негізгі артықшылығымыз – ресурстарымыз бен арзан жұмыс күші – соншалықты ақиқат болып көрінбейді. Сондықтан шикізат емес секторының жоғары технологиялы корпорациясын біздің елге тарту үшін қолайлы шарт қалыптастыруымыз қажет. Мықты салық жүйесі мен өзге де жеңілдіктер ынталандыру үшін қажет. Технологияларды алу – күрделі үдеріс, тіпті сөзсіз табысқа кепілдік бермейді. Ол өздігінен автоматты түрде
131
болмайды, өйткені, айтарлықтай әрекетті талап етеді. Шетелдік технологиялардың түсімін ынталандыра отырып, бір мезетте шетелдік серіктеске дайын өнімге «шектеу» талабын ұсынған жөн, сәйкесінше дайын өнімдегі негізгі ұлттық және қосымша өндірістің прогрессивті кеңейтілген үлес салмағын қарастырып, осы талаптарды технологияларды алу келісім-шартына қосу керек. Келісім-шарттың тіркеуі технологиялардың импортын бақылауда негізгі әдіс болуы тиіс. Келісім-шартта шетелдік серіктестердің жергілікті ғылыми-зерттеу ұйымдарымен ынтымақтастықта болу қажеттігін атап көрсеткен жөн. Коммерциялық трансферт технологиясы шетелдік инвестицияға негізделетін болғандықтан, осы арнаны тиімді қолдану үшін инвестициялық, салықтық және сыртқы саудалық реттеудің арнайы тетіктері қажет. Мұндай тетік шетелден ғылыми-техникалық жаңа жабдықтарды алуға таңдаулы жолды қамтамасыз етіп, шетелдік капиталдың қосымша салаларын реттеп, оның ғылыми салаға тартылуын қолдап, жергілікті жағдайларға шетелдік технологиялардың тезірек бейімделуіне септігін тигізуі керек. Сондай-ақ, республика экономикасы қалпына келмейтін ресурстардың сарқылуынан, қоршаған ортаға қауіп төндіретін технологиядан сақтануы тиіс. Ал, егер де индустриалды дамыған елдердің өздерінің маңынан лас өндіріс пен «төменгі қабаттағы» өнеркәсіпті шығарудағы ұмтылысын ескерсек, мұндай қауіптің бары рас. Ұсынылған Стратегиядағы негізгі талаптың шешімі тиімді болу үшін сырттан кірген технологияны меңгеріп кететін дайын кадрлардың болуы қажет. Бұл Президент Жолдауында ерекше айтылып өткен. Осыған байланысты айта кету керек, шетелдік технологияның кіруі ғылыми-техникалық әлеуетті төмендетпейді. Технологияны алу – бұл тек шетелдік ғылыми- техникалық тәжірибені тартудың бастапқы сатысы. Алған технологиядан әлеуетті артықшылық шығару үшін ол бейімделуі қажет, яғни оны меңгеріп, жетілдірсе, ол ұлттық ғылыми-техникалық әлеуеттің дамыған деңгейге қол жеткізгендігімен тікелей анықталады.Осы белгі бойынша технологияның реципиент-елдері үш топқа бөлінеді: қазіргі технологияны тиімді пайдалану мен меңгеруге қабілетсіз; заманауи импорттық технологияларды қабылдай алатын елдер, әлемдік деңгейге жету үшін оны дұрыс қолдана білу, озық технологияларды қолдануға қабілеттілікпен қоса, сапасы мен бағасы, еңбек өнімділігін «түпнұсқадан» асырып түсіріп, аяқтап істейтін елдер. Қабілеттіліктің соңғы кезеңі технологияны «жапондық» үлгімен меңгеруге бағытталған, таңдаудың негізінде иеленген «ноу-хаудың» бейімделуіне иек артатын түрлі себептерге байланысты қабылдау кезеңіне жетпегендерді де қосқанда, оның дамуын ынталандыру үшін ғылыми-техникалықбазаны қосуды аяқтау болмақ. ⦋3⦌
Мемлекеттің инновациясына сұраныстың құралуы реттеуші және ынталандырушы шаралардың есебінен болады. Инновация облысындағы орта және кіші бизнесті дамыту үшін салықтық ынталандыру керек. Бұл бағытта заңнамалық шектеулер және салалық кәсіпорындарда қуатты үнемдеу нормативтарын енгізу қажет. Техникалық және экологиялық стандарттар жүйелерін Кеден Одағы мен Еуропалық Кеңес стандарттар жүйесімен гармонизациялау мұқтаждығы туындайды. Индустриалды-инновациялық даму бағдарламасының іске асуынан бастап жүргізілген реформалар нәтижесінде инновациялық-белсенді кәсіпорындардың үлесі 4 %-дан 7,6 %-ға дейін өсті. Технологиялық инновацияларға кәсіпорындардың шығындары 5 еседен көп өсті (61-ден 326 млрд. теңгеге дейін), инновациялық өнімнің көлемі 4 еседен көп өсті (82-ден 379 млрд. теңгеге дейін). 2012 жылы ғылымды қаржыландыру екі есе көбейтілген 47 млрд. теңгені құрап 0,22 % жалпы ішкі өнімге жетті. Қаржыландырудың жаңа механизмдері енгізілді: базалық, арнайы бағдарламалық-мақсаттық және гранттық. Ғылымның бағыттары бойынша әлеуметтік- экономикалық дамудың мемлекеттік басымдықтарына сәйкес ұлттық ғылыми кеңестер құрылды, олардың құрамына ғалымдар, бизнестің белді өкілдері және шетелдік сарапшылар кіреді. Технопарктердің, салалық құрастырушы бюролардың, коммерциалау орталықтарының, технологияны трансферттеу орталықтар қызметінің тиімділігінің артуы арқылы инновациялық инфрақұрылымның рөлі күшейтілді. Базалық инновациялық жүйелердің құрылу шеңберінде 132
соңғы 5 жылда елімізде 9 коммерциалау офистері, 8 аймақтық технопарктері, 4 салалық құрастырушы бюролар, 2 технологияны трансферттеу орталықтары, инновациялық кластерлер «Алатау» инновациялық технологиялар паркі және Назарбаев Университеті ашылды. Сонымен қатар, қаржыландыруды көбейту үшін 4 отандық венчурлық қор ұйымдастырылды. 2010 жылдан 2013 жыл аралығында бюджеттен жалпы сомасы 12 млрд теңгені құрайтын инновациялық грантбөлінді. «Парасат» және АҚ «КазАгроИнновация» ғылыми-технологиялық холдингтері құрылды. Жаңа инновациялық импульсті кіші инновациялық кәсіпорындар да алды. Егер 2003- 2009 жылдар аралығында 180 инновациялық жобаларға қолдау көрсетілсе, 2010-2012 жылдарда 400-ден астам жобаларға қолдау көрсетілді. ⦋4⦌ Инновациялық технологияларға бизнестің ұғымдылығы жақсы қарқын алуда, бірақ төмен дәрежеде. 2012 жылы инновациялық-белсенді кәсіпорындардың үлесі өндірістің кәсіпорындарының жалпы санынан 7,6% құрады. Германияда бұл көрсеткіш 73 %, Ирландияда 61%, Бельгияда 58 %, Чехияда 41 %, демек еліміздің инновациялық белсенділігішетелдермен салыстырғанда әлдеқайда төмен. Мұндай артта қалушылық бәсекеге қабілетті инновацияларды сапалы таңдау жүйесінің дамымағандығы мен коммерциалаудың жоқтығымен сипатталады. Мәселе кәсіпкерлер үшін салықтық, қаржылық және техникалық шаралардың нақты және ыңғайлы ынталандырушы сипатының жоқтығымен тереңдей түседі. Осыған байланысты инноваторларды қолдаудың жаңа аспаптарын енгізу, процедураларды көрсетуді оңтайландыру, халықтың максималды ақпараттандырылуы сияқты жұмыстарды күшейту қажет. Алғашқы даму институттарының жүйесі индустриалды-инновациялық дамудың қажеттіліктеріне толықтырылып бағытталған болатын. Индустриалды-инновациялық дамуды қолдаудың түрлі аспаптары сыналған: пайыздық қойылымын қаражаттандыру, шығындарды өтеу мен инновациялар мен технологияларды енгізуге гранттар беру, экспортты өрлету, несиелерді кепілдеу және т.б.Қазақстанда жасалған жоғары технологиялық өнімдерді алуға ынталандыру үшін сатып алу заңнамасына өзгерістер енгізу қажет. Халықаралық стандарттар сапасына сәйкес инновациялық өнімдер мен қызметтерді орта- ұзақ мерзімді мемлекеттік тапсырыс шеңберінде өндіретін инновациялық компанияларға басымдықты қолдау керек. Бұл үшін, тауарды жеткізу мен жаңа өндірісті игеруге технологиялық меморандумдар негізінде енгізілетін ұзақ мерзімді келісімшарттар жасау механизмін ұйымдастыру керек. Индустриалды-инновациялық даму бағдарламасының сәтті жүзеге асуы үшін мемлекеттік қаржыландырудың теңдестірілген үлгісі дайындалуы керек. Тікелей инвестициялар мен несиелердің мемлекеттік және жеке меншік қаржыландыру көздерінің теңдігі сақталынады. Тікелей инвестицияларды тарту мен ұзақ мерзімді және арзан несие ресурстарымен қамтамасыз ету жағдайында мемлекеттің рөлі сыни тұрғыда тұр. Бағдарламаны қаржыландыру қаржы- несиелік жүйелерінің сауығуы, қаржы нарығының дамуы мен инвестициялық климаттың жақсаруына тәуелді болады. жүктеу/скачать 15,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|