«автожол» факультеті

 
40 
2)Курсорды басқару пернелерінiң (

, 

, 

, 

) бiрiн басу қажет. 
 
Мәтiнді белгiлегеннен  кейiн  форматтауды  Формат  мәзірiнiң  немесе 
саймандар  тақтасындағы  ―Форматтау‖  батырмаларының  кӛмегiмен  де 
орындауға болады. 
 
Бақылау сұрақтары: 
1.
 
MS Word – программасы кандай программалар тобына жатады? 
2.
 
MS Word программасының кеңейтілімі қандай? 
3.
 
MS Word  терезесінің бӛліктерін атаңыз. 
4.
 
Мәзірлер қатарының атқаратын рӛлі қандай? 
5.
 
Стандарты және саймандар тақтасының айырмашылықтары бар ма? 
6.
 
CTRL+C,  CTRL+O,  CTRL+S,  CTRL+V,  CTRL+X  пернелерінің 
атқаратын қызметтері қандай? 
 

 
41 
№5 ДӘРІС  
 
Тақырыбы: MS Word – мәтіндік редакторы. 
 
1. Кестелердi құру. 
2. Құжатқа графикалық объектiлер енгiзу. 
3. Құжатты баспаға шығару. 
 
1. Кестелердi құру. 
 Word  мәтіндік  редакторы  жұмыс  кезiнде  реттелген  ақпаратты  жиі 
пайдаланамыз.  Осындай  реттелген,  ықшам  ақпаратты  сақтаудың  ең  қолайлы 
тәсілі кестелер болып табылады.  Кез келген кесте қатарлар мен бағаналардан 
тұрады, оларға мәтiн немесе сурет орналастыруға болады. Кесте құру үшін: 
1)Стандартты  саймандар  тақтасындағы 
  Кесте  қосу  батырмасы  – 
экранда кӛрінген терезеде жол, баған сандарын таңдап, жылдам кесте құру; 
2)Кесте

Кесте  сызу  командасы  –  құжатқа  кестені  қолдан  сызу.  Ең 
алдымен сыртқы шекаралары сызылады, содан соң жеке ұяшықтарға бӛлеміз; 
3)Кесте

Кесте  қосу  командасы  –  шыққан  сұхбаттық  терезеде  қажетті 
баған және қатар сандарын кӛрсету арқылы кесте құру. 
Нұсқасы  салынған  кестелердi  толықтыра  отырып  ӛңдеу  iсi  Кесте 
(Таблица)  мәзірi  арқылы  орындалады.  Оның  құрамында  кестеге  қосымша 
бағаналар немесе қатарлар қосатын, екi бағананы (қатарды) бiрiктiретiн, қажет 
емес  бағаналарды  (қатарды)  алып  тастайтын,  мәлiметтердi  сұрыптайтын  т.б. 
командалар бар (8-сурет). 
 
8-сурет. Кесте

Кесте қосу (Таблица

Добавить таблицу) командасы. 
 
Бұл  мәзірдiң  ең  бiр  жақсы  мүмкiндiктерiнiң  бiрi  –  алдын  ала  терiлген 
мәтіндердi кестеге түрлендiру (Преобразовать в таблицу…) және керісінше. Ол 
үшiн  терiлген  мәтіннiң  бағанаға  бӛлiнетiн  аралықтарына  кестелеу  таңбасы 
орналастырылады.  Ол  таңбалар  мәтін  iшiнде  қайталанбайтын  тыныс  белгiлерi 
немесе  басқа  таңбалар  (табуляция  таңбасы)  болуы  мүмкiн.  Кӛбiнесе  бағана 
аралықтары  ;,  :  немесе  табуляция  (

)  таңбаларының  бiрiмен  бӛлiнiп  тұруы 
тиiс.  Сонан  соң  кестеге  түрленетiн  мәтін  аумағын  ерекшелеп  аламыз  да, 
Кесте

Кестеге  түрлендiру  командасын  орындаймыз.  Сол  сәтте  бағана  саны 

 
42 
мен  олардың  аралығын  бӛлу  таңбасын  кӛрсетудi  талап  ететiн  сұхбаттық 
терезесi  экранға  шығады  (9-сурет).  Бұл  терезедегi  бағаналар  саны  автоматты 
түрде  анықталады,  ал  бӛлу  таңбасын  (разделитель)  ӛзiмiз  енгiзумiз  немесе 
таңдап алуымыз қажет. 
 
 
9-сурет. Кесте

Түрлендiру

Мәтінді кестеге түрлендіру командасы. 
 
Тор  сызықтары  кесте  ұяшықтарының  мӛлшерiн  белгiлеп  кӛрсету  үшiн 
қолданылады.  Кесте

Торды  бейнелеу  (Таблица

Отображать  сетку) 
командасы  тор  сызықтарын  бейнелеп  кӛрсетуге,  ал  Кесте

Торды  жасыру 
(Таблица

Скрыть  сетку)  командасы  тор  сызықтарын  жасыруға  мүмкiндiк 
бередi.  Бұл  команда  ауыстырғыштар  тобына  жатады,  яғни  оны  бiрiншi  рет 
орындау  нәтижесiнде  экраннан  тор  сызықтары  алынып  тасталса,  команданы 
қайтадан орындау – тор сызықтарын қайтадан экран бетiне шығарады. 
Word  құжаттарында  барлық  кесте  қатарлары  мен  бағаналары  жiңiшке 
қара  сызықпен  бӛлiнiп  тұрады.  Кесте  ұяшықтарында  мәтiннен  бӛлек  ұяшық 
символы және қатар символы белгiлерi болады, олар қағазға түспейдi, экранда 
тек арнайы режимде ғана кӛрiнiп тұрады. (10-сурет). 
 
 
10-сурет.Кесте бӛлiктерiн ӛзгерту. 
   Word  редакторында  кестелердi  ӛңдеудiң  кӛптеген  мүмкiндiктерi  – 
ұяшықтағы мәлiметтердiң орнын ауыстыру және кӛшiрмелерiн алу, торлардың 
биiктiгi мен енiн ӛзгерту т.б. бар. Ол үшiн кестелердiң ӛңдеуге арналған белгiлi 
бiр бӛлiктерiн алдын ала таңдап алу, яғни ерекшелеу қажет. 
Кесте  мәзірiндегi  Кесте  қасиеті  (Свойства таблицы) командасы  Кесте 
(Таблица),  Қатар  (Строка),  Баған  (Столбец)  және  Ұяшық  (Ячейка)  ішкі 
бӛлімдерінен  тұрады.  Бұл  команданың  кӛмегiмен  бағаналар  енi  мен  биiктiгiн 
ӛзгертуге  болады.  Экран  бетiне  шыққан  сұхбаттық  терезеде  қажеттi 
параметрлер енгiзiледi. Осы тәсiлмен бағана енiн ӛзгерту үшiн: 
1)Енi ӛзгертiлетiн бағананы белгiлеу керек; 
2)Кесте мәзірiндегi Баған (Столбец) ішкі астарлы бетiн ашу қажет; 
3)Еннiң  нақты  сандық  мәнiн  “Бағана  енi”  ӛрiсiне  енгiзу  немесе  оның 
мәлiметiне сәйкес  еннің ӛлшемін  орнатамыз (11-сурет);  

 
43 
 
11-сурет. Кесте мәзірінің Бағана астарлы беті. 
 
Дәл осылай кестенің қатарының биіктігін де ӛзгертуге болады. 
Кесте құрылған соң оның құрылымын оған қатарларды және бағаналарды 
енгiзу  жолымен  немесе  олардың  кейбiрiн  ӛшiре  отырып  ӛзгертуге  болады. 
Кесте құрылымына енгiзiлетiн бiрнеше ӛзгертулердi – Кесте мәзірiндегi Енгiзу 
(Вставить) және Жою (Удалить) командалары арқылы орындай аламыз. Оның 
нақты  түрi  команданы  шақырмас  бұрын  кестенiң  қандай  элементтерi 
(ұяшықтар, қатарлар немесе бағаналар) таңдап алынғанымен анықталады. 
Кестедегi қатар немесе бағананы алып тастау үшiн: 
1. Жойылуға тиiс элементтердi белгiлеп аламыз; 
2.  Кесте  мәзірiнiң  Қатарларды  жою  немесе  Бағаналарды  жою 
командаларының бiрiн орындау керек. 
Кесте iшiндегi мәлiметтi ғана (қатар немесе бағана жойылмайды) ӛшiрiп 
тастау үшiн ӛшiрiлуге тиiс мәлiметтердi белгiлеп алып Del пернесiн басу керек. 
Қатарларды  немесе  бағаналарды  қосымша  енгiзу  үшін  қатарды  немесе 
бағананы  белгiлеп  аламыз  да  Кесте  мәзірiнен  ―Қатарларды  қосу‖  (Добавить 
строки)  немесе  ―Бағаналар  қосу‖  (Добавить  столбцы)  командаларының  бiрiн 
таңдаймыз  немесе  стандартты  саймандар  тақтасынан  осы  командаға  сәйкес 
батырмаларды (
  немесе 
) бассақ та болады. 
Кесте

Қатарларды  енгiзу  (Добавить  строки)    командасын  таңдағанда 
жаңа  қатар  ағымдағы  қатардан  жоғары  қосылады,  ал  одан  тӛмен  орналасқан 
қалған  барлық  қатарлар  тӛмен  қарай  жылжиды.  Бағананы  қосу  барысында 
жаңа бағана ағымдағы бағананың сол жағына қосылады. 
Егер кесте соңына  жаңа  жол қосу қажет болса, онда  курсорды  кестенiң 
соңғы ұяшығына алып барып Tab пернесiн басамыз.  
Бағананың  оң  (сол)  жағына  қосымша  бағана  енгiзу  үшiн  ұяшыққа 
курсорды  орналастырып  Кесте

Кірістіру

Бағана  оң  жақтан  (Бағана  сол 
жақтан) командасын таңдау жеткiлiктi.  

 
44 
Егер  кесте  соңына  тағы  бiрнеше  бағаналар  қосу  қажет  болса,  онда 
Түзету

Бағандарды  кірістіруді  қайталау  командасын  қайталаймыз  немесе 
F4 пернесiн қанша бағана қосқымыз келсе, сонша рет басамыз. 
Кесте  соңына  бiрден  бiрнеше  бағаналарды  қосу  үшiн  кестенiң  оң 
жағынан  бастап,  қажетті  бағананы  белгiлеп  аламыз  да  Кірістіру

Баған  оң 
жақтан  (Баған  сол  жақтан)  командасын  орындаймыз  немесе  саймандар 
панелiндегi 
 батырмасын басамыз. Нәтижесiнде бағаналардың қажеттi саны 
қосылады,  бiрақ  олар  кестенiң  ортасында  орналасатын  болады.  Мұнан  кейiн 
кестенiң  соңында  орналасқан  бағаналарды  қайтадан  белгiлеп,  олардың 
мәлiметiн керектi орнына жылжыту қажет. 
Қатарларды  (немесе  бағаналарды)  жою  үшiн,  сол  элементтердi  таңдап 
аламыз,  содан  кейiн  Кесте

Жою

Қатарлар  немесе  Кесте

Жою

 
Бағандар  командасын  орындаймыз.  Кесте

Жою

Қатарлар  командасын 
орындау  нәтижесiнде  таңдап  алынған  қатарлар  жойылады,  ал  одан  тӛменде 
орналасқан  қатарлар  жоғары  жылжиды.  Бағаналарды  жою  барысында 
жойылған бағаналардың оң жағында орналасқан барлық бағаналар солға қарай 
жылжиды. 
Егер  бірнеше  ұяшықтарды  біріктіру  қажет  болса,  сол  ұяшықтарды 
белгілеп  алып    Кесте

Ұяшықтарды  біріктіру  (Таблица

Объединить 
ячейки)  командасын  орындаймыз  немесе  стандартты  құрал-саймандар 
тақтасындағы 
батырмасын  басамыз.  Ал  егер  бір  ұяшықты  бернеше 
бағанға  бӛлу  қажет  болса,  ұяшықты  белгілеп  алғаннан  соң  Кесте

 
Ұяшықтарды  бӛлу  (Таблица

Разбить  ячейки)  командасын  орындаймыз 
немесе стандартты құрал-саймандар тақтасындағы 
 батырмасын басамыз. 
Егер  де  ұяшықты  мәлiметтен  тазарту  қажет  болса  (яғни  ұяшықты 
жоймай-ақ  оның  iшiндегiсiн  жою),  онда  ұяшықтардағы  мәлiметтердi  белгiлеп 
аламыз да Del немесе Backspace пернесiн басамыз. 
 
2. Құжатқа графикалық объектiлер енгiзу. 
Қарапайым  графикалық  элементтердi  (түзу  сызық,  қисық  сызық, 
дӛңгелектер,  iшi  боялған,  боялмаған  кӛпбұрыштар,  т.б.  геометриялық 
фигураларды)  Word  құрамындағы  графикалық  редактордың  кӛмегiмен 
салуға  болады.  Сурет  салатын  элементтермен  тек  редактордың  беттердi 
белгiлеу (разметка страницы) режимiнде ғана жұмыс iстеуге болады. Әртүрлi 
геометриялық  фигураларды  сызу  үшiн  Сурет  (Рисование)  саймандар  тақтасы 
пайдаланылады.  Бұл  саймандар  тақтасы  сурет  салуға  және  графикалық 
объектiлердiң  барлық  түрiн  басқаруға,  форматтауға  арналған.  Саймандар 
тақтасын  экранға  шығару  үшiн  Түр

  Сурет  (Рисование)  командасын 
орындаймыз  немесе  стандартты  саймандар  тақтасындағы 
  батырмасын 
шертемiз (12-сурет). 
 

 
45 
 
12-сурет. Сурет (Рисование) командасының саймандар тақтасы. 
 
Кәдiмгi  түзу  сызықты  сызу  үшiн  Сурет  саймандар  тақтасындағы 
  
Сызық  батырмасын  шерту  керек.  Егер  сызықтың  түрiн  таңдау  қажет  болса 
Автофигуралар батырмасын  шертiп, қажеттi  сызық түрiн кӛрсеткеннен  кейiн 
курсорды  жұмыс  алабында  жылжыта  отырып,  таңдаған  сызықты  саламыз. 
Сызықтың иiлу бұрышы 15 градусқа қысқару үшiн курсорды жылжыту кезiнде 
SHIFT  пернесiн,  ал  сызық  бастапқы  нүктеден  екi  жаққа  бiрдей  сызылу  үшiн 
CTRL пернесiн басулы күйде ұстау қажет. 
Дӛңгелектер  мен  эллипстердi  салу  үшiн  эллипс  бейнесi  тұрған 
батырманы  басып  курсорды  бастапқы  нүктеге  орналастырып,  тышқанның  сол 
жақ  батырмасын басулы  күйде ұстап  тұрып,  эллипстi  қажеттi  мӛлшерге дейiн 
үлкейту  керек.  Осы  әрекеттi  орындау  кезiнде  эллипс  центрi  де  жылжытылып 
отырады,  оны  бiр  нүктеге  бекiтiп  алу  үшiн  салу  кезiнде  Ctrl  пернесiн  басып 
ұстап тұрамыз. Шеңбер салу кезiнде Shift пернесiн жiбермей ұстап тұру керек, 
оның  да  центрiн  жылжытпай  бекiту  мақсатында  Ctrl  және  Shift  пернелерiнiң 
екеуiн де  жiбермей ұстап тұруға болады.  
Тiктӛртбұрышты  тұрғызу  үшiн  алдымен  оның  бейнесi  тұрған 
батырманы  басып,  содан  кейiн  курсорды  тiктӛртбұрыш  тӛбелерiнiң  бiрiне 
сәйкес  келетiн  нүктеге  апарып  тышқанның  сол  жақ  батырмасын  басып,  оны 
жiбермей  ұстап  тұрып  тiктӛртбұрышты  толық  етiп  салу  керек.  Ctrl  пернесiн 
басып тұрып тiктӛртбұрыштың центрiн белгiлi бiр орынға бекiтуге болады. Ал 
квадрат салу барысында Shift пернесiн басулы күйде ұстап тұру қажет.  
Салынған  объектілерді  ӛз  қалауымыз  бойынша  түстермен  бояу  үшін 
саймандар  тақтасынан 
    батырмасын  шерту  арқылы  қажетті  түсті 
таңдаймыз (13-сурет).Мысалы:  
 
 
 
 
13-сурет. Объектілерді бояу. 
 
14-суретте кӛрсетiлген кез келген фигураны Автофигуралар батырмасын  
шертiп,  қажеттi  фигураны  таңдаған  соң  экранда  тышқанның  сол  жақ 
батырмасын басулы күйде жылжыту арқылы сала аламыз.  

 
46 
 
14-сурет. Автофигуралар батырмасы. 
 
Ал  Жұлдызшалар  және  ленталар  (Звезды  и  ленты)  тiзiмiнен  суретте 
кӛрсетiлген бейнелердi экранға шығара отырып, кӛлемiн ұлғайтып iшiне мәтiн 
жазу мүмкiндiгi бар.    
Түсiндiрмелер  (Выноски)  тiзiмiндегi  фигураларды  пайдаланып,  кез 
келген суреттi немесе кестенi т.б. нұсқай отырып түсiндiрме жазуға болады. 
Блок-схемалар  тізімінде  алгоритмді  блок-схема  түрінде  бейнелеуге 
қажетті фигуралар тізімі кӛрсетілген. 
Фигуралы  бағыттауыштар  (Фигурные  стрелки)  тізімінен  әр  түрлі 
бағыттағы фигуралық бағыттауыштарды алуға болады. 
Негізгі  фигуралар  (Основные  фигуры)  тізімінде  әр  түрлі  негізгі 
геометриялық 
фигуралар 
тізімі 
келтірілген 
(тіктӛртбұрыш, 
параллелограмм,трапеция және т.б.). 
Біріктіруші  сызықтар  (Соединительные  линии)  тізімінде  үш  түрлі 
біріктіруші  сызықтар  бар:  тік,біріктірілген  және  қиғашталған  сызықтар  (15-
сурет). 
  
 
15-сурет. Біріктіруші сызықтар. 
 
Автофигураларды таңдап болғаннан соң объектіден объектіге дейінгі 
байланыс кӛк түске боялады. Бұл түс қай жерге байланыстың қажет екендігін 
кӛрсетеді. 
Сурет 
саймандар 
тақтасында 
Қисықты 
сызу 
үшiн 
Автофигуралар

Сызықтар  (Автофигуры

Линии)  командасын  орындап, 
 Қисық батырмасын таңдаймыз да сызықты бастайтын орында тышқанның 
сол жақ батырмасын бiр рет шертемiз, одан кейiн курсорды жылжыта отырып 
келесi  ұштары  тұратын  жерлерде  шертемiз.  Қисықты  тұйықталмаған  күйiнде 
қалдыру  үшiн  оның  кез  келген  нүктесiнде  тышқанды  екi  рет  шертемiз.  Ал 
тұйықтау үшiн  тышқан батырмасын сызық басталған нүктеде екi рет шертемiз 
(16-сурет). 

 
47 
 
16-сурет. Автофигуралар батырмасының  
кӛмегімен енгізілген қисықтар. 
 
Сондай-ақ,  Сурет  саймандар  тақтасында  орналасқан  Автофигуралар 
мәзірiндегi 
  Салынған  қисық  (Рисованная  кривая)  және 
  Кӛпсызық 
(Полилиния)  саймандарының  кӛмегiмен  әртүрлi  сызықтар  және  бiрiктiрiлген 
формалар салуға болады. Салынған сызықты ӛзгерту үшiн, суретте тышқанның 
сол жақ батырмасын екi рет шерту арқылы белгiлеп алған соң жанама мәзірдiң 
Түйiндердi  ӛзгертудi  бастау  (Начать  изменение  узлов)  командасын 
қолданамыз.  Түзу  және  қисық  сызықты  кесiндiлерден  тұратын  объектiнi  салу 
үшiн  Автофигуралар

Сызықтар

Кӛпсызықтар  батырмаларын  шертемiз. 
Қисық сызықты кесiндiлердi тасымалдау жолымен салған ӛте тиiмдi. 
Word  мәтiн  редакторында  жақтау  мен  жақтау  iшiндегi  мәтiн 
―графикалық  объект‖  ретiнде  қарастырылады  –  яғни  оны  бiр  беттен  екiншi 
бетке графикалық объектiлер сияқты тасымалдауға, ӛлшемiн ӛзгертуге болады. 
Жақтау iшiне мәтiн енгiзу үшiн:  
1)Енгiзу

Жақтаудағы    жазба  (Вставка

Надпись)  командасын 
орындаймыз  немесе  Сурет  саймандар  тақтасындағы 
  батырмасын  шерту 
қажет; 
2)Тышқан  курсорын  Жақтау  тұратын  жерге  орналастырып,  тышқанның 
сол  жақ  батырмасын  басулы  күйiнде  жылжыта  отырып,  тiк  тӛртбұрышты 
жақтауды салғаннан кейiн қажеттi мәтiндi iшiне терiп жазамыз. 
3)Жақтауды  және  оның  iшiндегi  мәтiндi  форматтау  үшiн,  оны  белгiлеп 
алып  жанама  мәзірден  Жазбаның  форматы…  (Формат  надписи…) 
командасын  орындағанда  ашылған  сұхбаттық  терезесiн  пайдаланамыз.  (17-
сурет). 
 
17-сурет. Жазбаның форматы… (Формат надписи…) командасы. 

 
48 
 
Бұл  сұхбаттық  терезе  Түстер  және  сызықтар,  Ӛлшемi,  Орналасуы, 
Сурет, Жазба және Веб астарлы беттерiнен тұрады. Мұнда: 
а)жақтау    iшiнiң  түсiн  және  шекара  сызығының  түрiн,  қалыңдығын 
таңдай аламыз;  
ә)жазбаның биiктiгi мен енi бойынша ӛлшемiн;  
б)абзацтан,  парақ  шетiнен,  бағанадан  горизонталь  және  вертикаль 
бойынша орналасуын анықтай және ӛзгерте аламыз; 
в)мәтiннiң орналасуын таңдай аламыз.. 
Жақтау iшiне жазылған мәтiннiң мүмкiндiктерi: 
1.құжаттың бiр бӛлiгiнен басқа бӛлiгiне тасымалдауға болады; 
2.Сурет саймандар тақтасындағы батырмалардың кӛмегiмен форматтауға 
болады. Бұл кезде кӛлемдi эффектiлер, кӛлеңкелер, шекаралардың түстерi мен 
стильдер және iшiн бояу батырмалары қолданылады;  
3.Формат  мәзірiндегi  Мәтiннiң  бағыты  (Направление  текста) 
командасын пайдалануға болады; 
4.Мәтiнге  енгiзiлген  немесе  салынған  объектiлермен  топқа  бiрiктiруге 
және осы топқа қолданылатын барлық  командаларды пайдалану мүмкiндiктерi 
бар. 
Word  құрамындағы  графикалық  редактордың  кӛмегiмен  кез  келген 
элементтi  тiк  немесе  кӛлденең  бағытта  90
0
  немесе  180
0
-қа  бұрып 
орналастыруға  болады.  Бұл  мүмкiндiктердi  симметриялы  түрде  салынған 
суреттер  үшiн  қолдануға  болады.  Бұратын  геометриялық  фигураны  белгiлеп 
алғаннан  кейiн  Iс-әрекет

Бұру/кӛрсету  (Действия

Повернуть/отразить) 
командасын орындап,  қажеттi бұру параметрiн таңдау қажет (18-сурет). 
 
18-сурет.Iс-әрекет

Бұру/кӛрсету (Действия

Повернуть/отразить) 
командасы. 
 
Бiр  автофигураны  басқамен  алмастыру  мүмкiндiгi  бар.  Алмастыратын 
фигураны белгiлеп алған соң, Iс-әрекет

Автофигураны ӛзгерту командасын 
орындап,  тiзiмнен  қажеттi  фигураның  түрiн,  одан  кейiн  фигураның  ӛзiн 
таңдаймыз.  Автофигураның  кӛлемiн  ӛзгерту  үшiн,  оны  белгiлегеннен  кейiн 
жан-жағында  пайда  болған  маркерлердiң  қажеттiсiн  тышқанның  кӛмегiмен 
жылжытамыз.  Автофигураны  ӛзгерту  командасын  орындаған  соң,  фигураға 
курсорды орналастырып, тышқанның оң батырмасын шертсек, түйiндердi қосу, 
ӛшiру, ӛзгертуге байланысты жанама мәзір ашылады. 
Егер  масштабын  ӛзгерту  кезiнде  Shift  пернесiн  басып  ұстап  тұрсақ, 
ӛзгертулер  пропорционалды  түрде  екi  бағытта  (тiк  және  кӛлденең) 
жүргiзiледi.  Бұл  мүмкiндiк  квадраттар  мен  шеңберлер  масштабын  ӛзгертуде 

 
49 
олардың пропорцияларын сақтап қалу үшiн, яғни ӛзгерткеннен кейiн шеңбер – 
шеңбер болып, квадрат –квадрат болып қалуы үшiн қолданамыз. 
Егер де масштабтау кезiнде Ctrl пернесiн басып, оны жiбермей ұстайтын 
болсақ,  масштабын  ӛзгерту  процесi  геометриялық  элементтiң  центрiне 
байланысты жүргiзiледi.  
Геометриялық  элементтердiң  кӛшiрмесiн  алу  және  ӛшiру  үшiн  Түзету 
(Правка)  мәзірiнің  командаларын  қолдануға  болады  немесе  объектіні  белгілеп 
алған соң CTRL пернесін басып отыру керек.  
Егер  графикалық  элементтер  бiр-бiрiн  жауып  тұратын  болса,  қай 
элементтiң  беткi  жағында  (үстiнде),  ал  қайсысының  астыңғы  жағында 
орналасуы  керектiгiн  анықтап  кӛрсету  мүмкiндiгi  бар.  Бұл  үшiн  элементтi 
белгiлеп  алып  Iс-әрекет  батырмасын  шерткенде  ашылған  мәзірдiң  немесе 
жанама  мәзірдiң  Ретi  (Порядок)  командасынан  қажеттi  команданы  таңдаймыз 
(19-сурет) 
 
19-сурет. Іс-әрекет

Реті (Действия

Порядок) командасы. 
 
Кӛптеген  құжаттарда  әртүрлi  иллюстрация  түрiндегi  объектiлер  бар. 
Word  редакторында  мәтiндiк  құжат  iшiне  алдын  ала  басқа  программаларда 
дайындалған  фирмалық  таңбалар,  диаграммалар,  графиктер,  суреттер  және 
дыбыстық объектiлердi енгiзуге болады. 
Енгізу

Сурет

Картинкалар 
(Вставка

Рисунок

Картинки...)  
командасын  орындағаннан  кейiн  экранда  әртүрлi  графикалық  және  дыбыстық 
объектiлер  қосуға  мүмкiндiк  беретiн  Microsoft  Clip  Gallery  программасының 
терезесi ашылады (20-сурет). Коллекциялар тізімінен ӛзімізге қажетті бӛлімнен 
суретті ӛз қалауымызша таңдап аламыз. 
 

 
50 
 
20-сурет. Сурет


жүктеу/скачать 4,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: