Қазақ тілі (фонетика, лексика)
-жаттығу. 1. Көп нүктенің орнына е, ш
жүктеу/скачать 0,83 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5-жаттығу.
| 4-жаттығу. 1. Көп нүктенің орнына е, ш әріптерінің тиістісін қойып
жазыңыздар. Еркін...і...і – «Қара таңдай» атанған ...е...ен Байжігіт қызай хандығының ақыл...ы биі. Ү...ін...ісі – «Суырыпсалма» атанған Байжігіт Ұбай ұлы, уақ ұлысынан ... ыққан жырау. Төртін...і...і – «қо... жетім» атанған, ХҮ ға...ырдағы бе... жа...ар бала, ел аралар күн көрген, өнерлі Байжігіт. Бе...ін...і...і – ХҮІІ ға...ырда Көрпебай Батыр ба...таған. «Бе... қа...қа» атанған бе... батырдың бірі Байжігіт Ры...петек ұлы. Алтын...ы...ы – ұлы Абайдың заманда...ы, қа...қа, «жорға» атанған ХІХ ға...ырдағы Байжігіт Сүйіндік ұлы, Абылайдың «Тоғыз тарау, тоқ...ан толғау» атты күйлерін әйгілеп, мадақ тұтқан домбыра...ы. Жетін...і – «Қо... мі...кер» атанған ...еберлер, домбыраны бітеу аға...ты қуы...тап ...абатын ағайынды, жол жорғалы Байжігіт және Ержігіт Мұ...абек ұлдары...» Байжігіт бидің әділ билік, адалдық жөнінде айтқан терме, толғау, нақылдары жинақтала қоймаған. Ел аузында айтылып жүрген бірлі жарымы мыналар: Қара...а үй екен деп, Көп ауылдан қа...паңыз. Тама...а үй екен деп, Бай отауына қадам ба...паңыз. 15 Құм ү...тінде ине ...абақтама, Тү...іп кет...е табылма... Қонған үйді бір күнде адақтама, Қоналқы ертеңге табылма. 2. Дауыссыз дыбыстар жайында не білесіздер? Олар қалай бөлінеді? Толық талдау жасаңыз. 3. «Бай» сөзіне талдау жасап, антонимін атаңыздар. 5-жаттығу. 1. Сөйлемдерді көшіріп, сөздердегі қатаң дауыссыздарды сызыңыз. ЕСЕНКЕЛДІ БИ Есенкелді Құдайназарұлы (18 ғ.) Жоңғар шапқыншылығы кезінде ғұмыр кешкен қазақтың белді билерінің бірі. Қазақ шежіресінде Есенкелді бидің арғы тегі Бәйдібек бабаның үшінші зайыбы Домалақ анадан тарайды. Сол Домалақ анадан Жарықшақ деген ұл, Күбибі және сыбан деген қыздар туады. Жарықшақтан Албан, Суан, Дулат тайпалары тарайтыны белгілі. Дулаттың Ботбайынан Құдайқұл, Шағай, Итемген, Меңіс, меңістен Тәңірберді, Тілеберді, Тіңірбердіден Есенкелді бидің әкесі Құдайназар туыпты. Қызай, Меңіс, Тәңірберді, Құдайназар бәрі де шетінен бабасы Бәйдібекке ұқсап елін, жерін қорғап өткен батырлар екен. Солардың ішінде әсіресе, Қызай қызбен Құдайназардың асқан батырлығы ел аузында аңызға айналып, осы кезге дейін айтылып келеді. Қызай аспанға лақтырған тақияны, көз ұшында ұшып бара жатқан торғайды атып түсіре беретін мерген бопты. Бір соғыста Қызай шапқыншылардың құз басына бекінген он бес мергенін атып түсіріп, өздеріне жол ашады. Аякөз, МАтай аралығындағы тауларды жайлаған ауылдарды мал- жанымен жаудан құтқарып алады. Сол таулардағы қырғын шайқаста өзі де ерлікпен мерт болады. Кейін ел-жұрты сол тауды «Қызай тауы» деп атап кетеді (Қазақтың би-шешендері). 2. Билердің сөзінен ұ,к, ғ, г дауыссыз дыбыстары бар он сөз жазып, сол сөздерді қатыстырып ауызша 10 сөйлем айтыңыздар да, олардың емлесін еске сақтаңыздар. 3. «Мерген» сөзіне талдау жасап, синонимін атаңыздар. жүктеу/скачать 0,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|