Сурет – сөздің араб тіліндегі тұлғасы «сувар», ал мағынасы – «түр, кейіп, кескін» дегенді ұғындырады, көпше түрі «суварат». Сөйтіп, осы күнгі түсінігімізге «сурет» болып енген.
Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
Сабақтас құрмаластың бағыныңқы сөйлемі басыңқы сөйлемдегі іс-әрекеттің жүзеге асу, не аспау шартын білдіретін сабақтас сөйлем шартты бағыныңқылы сабақтас деп аталады.
Условные придаточные предложения указывают на условия, при которых происходит действие главного предложения, и отвечают на вопросы қайтсе? не етсе? қайткенде? не еткенде? (при каком условии?).
Бағыныңқы сабақтас(Придаточные предложения)
|
Бағыныңқының баяндауышы (Сказуемое придаточных)
|
Мысалдар (Примеры)
|
Шартты бағыныңқылы (Придаточные условия)
|
1. Етістіктің шартты рай түрінен болады. (От условной формы глагола).
2. Етістіктің болымсыз түріне -йынша, -йінше жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады. (Путем прибавления к отрицатель-ной форме глагола суффиксов йынша, -йінше).
|
Қар жау+са, балалар қуанады. (Когда идет снег, дети радуются).
Жаңа жұмысшыларға техника қауіпсіздігін түсіндірме+йінше, шахтаға жіберуге тиым салынған. (Новым рабочим запретили спускаться в шахту, пока их не ознакомят с правила-ми техники безопасности).
|
494-тапсырма. Дұрыс нұсқасын табыңыздар.
1. Қарсылықты бағыныңқылы 2. Шартты бағыныңқылы
а) -ып, -а, -дықтан, үшін а) -мақ, -мек, -ар, -ер, -р
ә) кейін, -да, -қалы, -й ә) -атын, -етін, -қан, -кен
б) -да, -де, -мен, -а, -е, -й б) -йынша, -йінше, -са, -се
в) -йынша, деп, -ша, -ше в) -ырақ, -ірек, -шық, -шік
г) -ның,-нің, -ға, -ге, -ған г) -қар, -кер, -паз, -хана
495-тапсырма. Танымал тұлғалардың аталы сөздерінің мағынасын түсініп, есте сақтаңыздар.
Білімге құмартып, кітапты барлық жан-дүниелеріңмен сүйіңдер! Ол сенің тек
жақсы досың ғана емес, өміріңнің ақырына дейінгі сенімді серігің де.
(М. А. Шолохов)
Білім мен даналық – адам көркі.
(Ә. Науаи)
Көп білгенге мәз болу – қате. Білімнің саны емес, сапасы маңызды.
(Л. Н. Толстой)
Жақсы кітап оқу – ақылды адаммен сырласқанмен бірдей.
(Л. Н. Толстой)
Адамның бойындағысының бәрі де: жүзі де, киген киімі де,
жаны да, ойлары да әсем болуы керек.
(А. П. Чехов)
Шындық – ауа, онсыз дем алуға болмайды.
(И. С. Тургенев)
Адам өз ақылымен өмір сүру үшін туған.
(Л. Н. Толстой)
Достарыңызбен бөлісу: |
