Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org Ұстаздарға арналған басылым редакциясы

         Today at the lesson we are revising all we know about the family. That is the words and phrases, questions and 
answers, conversations and reports about the family. We’ll also read and listen to the dialogues about the family and 
others. 
Let’s start! 
2. Повторение пройденного 
Ex.1 Listen 
Ann White, Paul White, Andy, David Evans, Jane Evans, Mark White, Mary White, Colin, Сarol 
Рисунок  стр.36 
3. Тренировочные упражнения 
Read and remember! 
My name is Omar. My letter is O. 
Reading and speaking 
Ex.2 Read and write the right letters in the box. A family tree 
1 G I'm Mr and Mrs Evans' daughter. 
2 I'm Colin, Carol and Andy's grandfather. 
3 I'm Mrs Evans' brother. 
4 I'm Carol and Colin's aunt. 
5 I'm Mark and Jane's mother. 
6 I'm Andy's uncle. 
7 I'm Mark's sister. 
8 I'm Andy's cousin. 
9 Mrs Evans' nephew. 
Ex.3 Listen and repeat the words in the box. 
grandfather,father,sister,aunt,nephew,son,,children, 
grandmother,mother,brother,uncle,niece,daughter,parents,cousin 
Ex.4 Look at the «family tree» (p. 39) and write the names. 
Ex.5 Listen and repeat. 
a)-Who's Mrs Evans? 
-She's Mark's sister. 
b)- Who's Andy? 
-He's Colin's cousin. 
Ex.6 Talk to your friend about Colin's relatives. 
a) -Who's Mr Evans? 
-He's .... 
b) -Who's Mary? 
-She's .... 
Ex.7 Listen and repeat. 
- Who're Carol and Colin? 
-They're Mr and Mrs Evans' children. 
Read and remember! 
Who's = Who is 
He's = He is 
She's = She is 
They're = They are 
Ex.8 Talk to your friend. 
— Whore ... ? 
— They're ... . 
Read and remember 
Read U as..., 
Read th as... 
Read er as... 
Ex.9 Read the words. 
father, mother, brother, sister, they, uncle, number, this, thank. 
Ex.10 Read exercise 2 and read the names in this «family tree». 
Ex.11 Write. Look at the «family tree» and complete the sentences. 
Example: Mary is Andy's mother. 
1) Colin ... son. 
2) Jane ... Andy's ... . 
3) Andy ... Jane's ... . 
4) Mark ... uncle. 
5) Carol and Colin cousins. 
65

6) Paul... Carol, Colin and Andy's ... . 
7) Carol... Mark's ... . 
8) Carol... David's .... 
Ex. 12 Listen and point 
4. Giving the home task  (3 min.) 
      At home you should make  ex.13(Count and say), ex.14 (Bring a group picture of your relatives) and learn by heart 
the new words. 
5. Giving the marks (3 min.) 
       I’d like to thank you for good work at the lesson. I give excellent marks to …, good – to …. 
        The lesson is over. Good bye!
* * * * *
ТЕМА:  ДЕЕПРИЧАСТИЕ.
Оспанова Гульжанат Сериковна
учитель русского языка и литературы
Тема:  Деепричастие.
Тип урока: урок-путешествие
Класс: 9а.
•активизировать знания по теме “Деепричастие”;
•обобщить и систематизировать знания учащихся о деепричастии и деепричастном обороте;
•отработать практическое умение образовывать деепричастия ;
•формировать умение нахождения деепричастий в тексте, определять слитное и раздельное написание НЕ с 
деепричастиями, находить суффиксы деепричастий, образовывать деепричастия, уметь расставлять знаки 
препинания в предложении при деепричастии и деепричастном обороте.
Воспитательные:
•воспитывать любовь и уважение к русскому языку посредством дидактического материала (форма урока, 
задания занимательного характера), воспитывать чувство такта, умение слушать учителя, умение анализировать
и обобщать.
Развивающие:
•работа по развитию речи: формулировка выводов, расширение словарного запаса за счет деепричастий, 
конструирование предложений;
•работа по развитию личности: развитие внимания, логического мышления , самостоятельности, памяти, 
воображения.
Повторение: НЕ с различными частями речи, орфограммы в корне
Оборудование: карточки для индивидуальной работы, иллюстрации, магнитофон с аудиозаписями
Эпиграф:
Деепричастные обороты являются принадлежностью в основном книжной речи. Несомненное их 
преимущество… заключается в их краткости и динамичности. Им присуща также большая выразительность       
Д.Э.Розенталь
ХОД УРОКА
Организационный момент
У учащихся было предварительное задание: повторить изученный материал по теме “Деепричастие”.
Слово учителя
- Сегодня у нас с вами урок не совсем обычный. Мы отправляемся в виртуальное путешествие в резиденцию к 
самому Деду Морозу для того, чтобы передать ему Ваши письма с новогодними пожеланиями. Но так как у нас 
продолжается учебный год и каникулы еще не скоро, то представляю Вам нашего помощника- почтальона 
Хрюшу, который знаком Вам с самого детства. Он-то и отправится в гости к Деду Морозу. Путь его будет 
нелёгкий, и на пути встретятся различные преграды, которые мы поможем ему преодолеть.
I. Но вначале давайте вспомним и объясним почтальону, как пишутся некоторые слова, чтобы он смог помочь в 
трудную минуту другим ребятам.
Объяснительный диктант
•неотправленное письмо
•не дожидаясь ответа
•никем не замеченный
•не дошёл до ручья
•не беспокоясь о себе
•не зная дороги
•неглубокая, но узкая река
Дополнительный вопрос:
Как пишется НЕ с деепричастиями?
66

II. Слово учителя
- Ребята, Хрюша забыл узнать короткую дорогу, и сейчас он, наверное, стоит, задумавшись, и не знает, куда ему 
идти. Разгадав ключевое слово в кроссворде, вы поможете ему узнать название поляны, где живет Дед Мороз. 
Для этого я приглашаю две команды по несколько человек.
Задание: впишите в клетки деепричастия, образованные от глаголов.
1.Оглядываться (деепричастие несов. в.) 7. Распечатать (деепричастие сов. в.)
2. Сверкать (деепричастие несов. в.)
8. Оторваться (деепричастие сов. в.)
3. Спешить (деепричастие несов. в.)
9. Остановить (деепричастие сов. в.)
4. Купить (деепричастие сов. в.) 10. Стучать (деепричастие несов. в.)
5. Прыгать (деепричастие несов. в.)
11. Играть (деепричастие несов. в.)
6. Увидеть (деепричастие сов. в.) 12. Шествовать (деепричастие несов. в.)
- Хрюше, чтобы взять все ваши письма, необходимо было освободить свою сумку, поэтому часть конвертов он 
оставил у вас на столах. В конвертах находятся задания. И пока ребята из команды “Снеговички” и “Снежинки” 
помогают нашему почтальону найти верную дорогу, остальные работают с карточкой №1.
Задание 2 (Карточка 1)
Задание: запишите деепричастия, образованные от глаголов, выделите суффиксы
Вариант 1
Оглядываться (несов. в.) Распечатать (сов. в.)
Сверкать(несов. в.) Оторваться (сов. в.)
Спешить(несов. в.)
Вариант 2
Остановить (сов. в.)
Купить (сов. в.) Стучать (несов. в.)
Прыгать (несов. в.) Играть (несов. в.)
- Команды успешно справились с заданием, и Хрюша может спокойно продолжать путь. Дорога к поляне 
Деепричастие проходит по волшебному Хрустальному лесу. Хрюша идёт по лесу, любуясь красотой природы.
III. Слово учителя
- Ребята, а для чего нужны деепричастия?
(ответы учеников)
Вывод:Конечно же, деепричастие, как и причастие, помогает нам выразить свои мысли точнее, образнее, 
эмоциональнее. Давайте убедимся в этом, наблюдая за тем, как умело используют деепричастия поэты.
Задание 3 (Карточка 2)
Задание: найти деепричастия, объяснить постановку знаков препинания
Вариант 1
И ночь тянулась без конца...
Порой, дремотой обвевая.
Шумела тише вьюга злая,
Шуршала снегом у крыльца.
Вариант 2
Стеклянный, редкий и ядреный,
С веселым шорохом спеша, 
Промчался дождь, и лес зеленый
Затих, прохладою дыша.
Вариант 3
Опять привольные поля
Проходят мимо нас кругами,
И хутора и тополя
Плывут, скрываясь за полями.
Вариант 4
Блистая, облака лепились
В лазури пламенного дня.
Две розы под окном раскрылись –
Две чаши, полные огня.
IV. Один из учеников работает у доски (задание 4). Класс - на местах.
Задание 4
Задание: переписать предложение, выполнить морфологический разбор деепричастия
И ветер, играя листвою, смешал молодые березки.
V. Учитель: Всегда ли деепричастие помогает нам?
(работа с примерами, записанными на доске )
Задание: Найдите предложения, в которых допущены ошибки в употреблении деепричастных оборотов. 
Исправьте их.
1) Выступая на концерте, зал внимательно слушал исполнителя.
67

2) У воды растут, наклонясь к ней, ивы. 3) Ожидая победу, ее охватило волнение. 4) Увидев отца, Сережа 
заулыбался. 5) Войдя в автобус, неожиданно пошел снег. 6) Досмотрев до конца интересный фильм, наступил 
вечер. 7) Подъезжая к лесу, вдруг выскочил волк. 8) Проснувшись от шума, я увидел перед собой нашу собаку.
VI. Слово учителя
- Сказочная красота зимнего леса поразила нашего помощника, душа его стала переполняться чувствами, ему 
захотелось свои записи оформить красочно. Только он не знает, как это правильно сделать. Поможем ему.
Задание 5
Посмотрите на иллюстрации, где изображен зимний лес, по которому путешествует Хрюша, и составьте 
предложения, используя деепричастные обороты и существительные, записанные на доске.
I Вариант
II Вариант
Деревья
Тропинка
Небо
Воздух
Вьюга
Снег
Сугробы
Снежинки
Во время составления предложений звучит музыка (“Времена года. Зима”)
VII. Слово учителя
- На опушке леса Хрюша встретил весёлую и озорную помощницу деда Мороза Запятую , с которой тут же 
подружился. Запятая пообещала провести его к заветной полянке, где стоит сказочный терем Деда Мороза, при 
условии, что он выполнит правильно следующее задание. Поможем Хрюше.
Задание 6 (карточка 3)
Задание: правильно или нет расставлены знаки препинания.
1. Некоторое время постоял, он на крыльце наслаждаясь утренней прохладой и оглядывая всё вокруг.
2. Тяжело дыша, отец подошёл к дивану и не раздеваясь лёг.
5. Марья Павловна стояла подле него, прислоняясь к берёзе и заложив назад руки
VIII. (дополнительно )
Слово учителя
- Вот Хрюша стоит перед хоромами Деда Мороза. Близится окончание его путешествия, которое зависело не 
только от его смелости и отваги, но и от ваших знаний.
Наконец-то, Хрюша увидел перед собой Деда Мороза, угрюмо склонившегося над чьим-то письмом. Хрюша 
прислал нам текст этого письма и просил нас помочь вернуть хорошее настроение Деду Морозу, чтобы он смог 
выполнить пожелания ребят. Это письмо перед вами, что здесь не так?
Привет Дед Мороз!
Пришли мне к празднику подарок, обмотав его в красивую бумагу. Я хочу большую плитку шоколада, которая 
должна быть молочной, которая должна таять во рту. Конфеты, которые должны быть шоколадные, у которых 
внутри хрустят вафли. Зифира, обсыпав сахарной пудрой. Для сестры пришли, свиркающую блесками, 
герлянду, а для брата - хлопушку, взрывающую конфеттями, для родителей - сахарный желтый мармилад.
Ну пока, Дед Мороз. Не заболей до праздника.
- Вы смеетесь? Теперь вы понимаете, почему у Деда Мороза такое настроение? Исправьте ошибки.
IX. Подведение итогов
– Спасибо за урок! Надеюсь, что вы сегодня напишите замечательные письма и отправите их Дедушке Морозу.
X. Домашнее задание.
* * * * *
ТЕМА УРОКА: MY COUSINS
А.Б. Кенжалиева
 учитель английского языка
My friend’s family
Тема урока: My cousins
 Цель урока: Образовательная -  формирование коммуникативных навыков по теме «My cousins», введение 
новой лексики, количественных числительных до 20, активизация употребления  в речи учащихся 
видовременной формы глагола Present Simple в утвердительной и вопросительных формах, формирование 
орфографического навыка и фонематического слуха.
Развивающая – развитие речи учащихся посредством обогащения словарного запаса через изученной лексики ; 
развитие способностей анализировать и сравнивать; развитие умения самостоятельно оценивать свою 
деятельность и деятельность своих одноклассников на уроке.
Воспитательная -  формирование нравственных качеств личности школьника; дисциплинированности, 
честности,  чувства собственного достоинства, способности радоваться успехам одноклассников и 
сопереживать их неудачам.
68

Материальное обеспечение урока:
- для учителя: CD проигрыватель, набор карточек;
- для учащихся: учебник, рабочая тетрадь.
Межпредметные связи: математика ( цифры), музыка (исполнение песни).
Ход урока
1. Организационный момент.
- Good morning! I’m glad to see you! How are you?
- Good morning, teacher! We are fine  and you?
Можно спеть песенку «Good morning!»
2. Сообщение темы и цели урока.
- Ребята, вы умеете рассказывать о своих родителях, братьях и сестрах. Что вы можете о них рассказать на 
английском языке? Замечательно! Сегодня на уроке мы выучим больше слов по теме « Мои родственники», 
научимся считать до 20.
3. Актуализация опорных знаний.
Лексическая игра «Цифры».
Цель: повторение количественных числительных от 0 до 12.
Ход игры: учащиеся получают карточки, на которых вразброс написаны цифры. Учитель называет цифры  одну 
за другой, ученики должны вычеркнуть названные цифры. Выигрывает тот, кто быстрее всех справился с этим 
заданием.
4. Усвоение новых знаний и способов действий.
Фонетическая зарядка.
Ребята, давайте повторим  стишком на английском языке  и постараемся четко произнести все звуки.
-Children, listen and repeat after me:
      One little, two little, three little children
Four little, five little, six little children
Seven little, eight little, nine little children.
Ten little boys and girls.
Работа с учебником
Упражнение 1.  Listen and learn the new words.
Учитель объясняет образование числительных от 3 до 19, обращая внимание на произношение суффикса –teen. 
Учащиеся прослушивают запись и повторяют до 19 за диктором. Затем учитель объясняет образование десятков
при помощи суффикса – ty, обращая внимание на краткость звука.
Track 22.
Ten, eleven, twelve, thirteen, fourteen, fifteen,  sixteen, seventeen, eighteen, nineteen, twenty.
Упражнение 2. Listen and read about Ben’s family.
До прослушивания текста учитель объясняет значение слов cousins, singers, student.
Учащиеся прослушивают запись, сопоставляя услышанную информацию с текстом. Затем учитель  просит  
учащихся прочитать друг другу текст и предать основное содержание прочитанного на родном языке. На доске 
в помощь учащимся можно развесить сигнальные слова cousins, singers, student.
Track 23.
Ben: Hello, again! Look at this picture! These are my cousins. David is 18 and he’s a student. Joe is 15 and he’s a pupil. 
They live in London. They’re singers. I love my cousins. They have a song for you. Let’s listen to it.
Упражнение 3. Listen and sing.
Учащиеся отрабатывают названия цифр, повторяя за диктором. При прослушивании учитель по порядку 
показывает карточки с называемой цифрой.
Track 24.
Come on everybody,
Let’s count to twenty.
Eleven is a one and one.
Twelve is a one and three.
Thirteen is a one and three.
Fourteen is a one and four.
Fifteen is a one and five.
Sixteen is a one and six.
Seventeen is a one and seven.
Eighteen is a one and eight.
Nineteen is a one and nine.
Twenty is a two and zero.
           Упражнение 3. Listen and match.
Учащиеся должны прослушать, сопоставить рисунки и описать их.
69

Track 25.
Anar: Hi! I’m Anar. Look at my cousin. Her name is Gaukhar. She’s 13. She is a pupil. She has long black hair and 
green eyes.
Misha: : Hi! I’m Misha. This is my cousin. His name is Igor. He’s a pupil. He’s 10. He has short red hair. He is my 
friend.
Alibek: Hi! I’m Alibek! This is my cousin. His name’s Adilet. He’s 19. He’s a student. He has short  black hair and 
brown eyes. He is nice.
Olga: Good morning! My name’s Olga. I have a cousin too. She is big. She is 18. Her name is Emma. She is a student. 
She has long blonde hair and blue eyes. I my cousin.
После выполнения задания  учитель задает учащимся вопросы. E.g: Do you have a cousin? What’s his/her name? 
How old is he/she? What is he/she? Затем организует работу учащихся в парах, они должны описать друг другу 
своих двоюродных братьев и сестер.
 Физкультминутка
 Hands on tne head,
Hands on the hips,
Hands on the table,
Hands like this.
Hands on the shoulders,
hands up and down,
Hands behind the head, And sit down.
5. Закрепление знаний и способов действий.
Работа в тетради
Упражнение 1. Match.
Цель: закрепление числительных.
Учащиеся должны провести линии от цифр к словам.
Упражнение 2 . Put the missing letters.
Цель: развитие орфографического навыка.
Учащиеся должны вписать недостающие буквы в числительные.
Keys: Ten, twelve, fourteen, sixteen, eighteen, eleven, thirteen, fifteen, seventeen, nineteen, twenty.
Упражнение 3. Find the words.
Учащиеся должны найти и обвести 5 слов, которые даны в сканворде. Для облегчения задания прилагается  
список слов: pupil, student, cousin, funny, friend.
Упражнение 4. Read and match.
Учащиеся должны прочитать предложения и сопоставить их с рисунками.
Keys:
1- a
2 – d
3 - b
4 - e
5 - c
6 – f
6. Подведение итогов урока.
-ребята, что вы нового мы узнали на уроке? Понравилась ли вам ваша работа? Подумайте и оцените свои 
успехи, которые вы достигли на этом уроке. Учащиеся разукрашивают  символы в приложении к рабочей 
тетради.
7.
Информация  о домашнем задании.    Упражнение 5.
* * * * *
ТАҚЫРЫБЫ: «MY FACE»
Каден А.Д. Ағылшын пән мұғалімі
Тақырыбы: «My face». 
Сабақтың мақсаты:  “ My face”  тақырыбы бойынша  жаңа сөздерді меңгерту.Дыбыстардың дұрыс айту 
дағдысын дамыту, тақырыптық сөздіңтің орфографиялық дағдысын қалыптастыру.
 Күтілетін нәтижелер: 
Пәндік: мұғалмнің , диктордың сөзін тыңдау арқылы ағылшын дыбыстарын дұрыс айту, сабақтың a mouth, a 
mouse , an eye , a nose , an ear , a hair  белсеңді лексикасын оқу , жазу және сөйлемде қолдану. Белгісіз артикльді ,
this is a / these are  құрылымының аясында зат есімнің жекеше және көпше түрінде қолдана білу.
Тұлғалық: ағылшын тіліне деген қызығушылықты көрсету, тілдік қарым –қатынас  техникасын қалыптастыру, 
әңгімелесушіні ести және тыңдай білу дағдыларын дамыту.
70

 Жүйелік –әрекеттік :  бұрын үйренген тілдік материалды тақырып аясында ақпарат сұрауда қолдану , жаңа 
сөздерді ауызша және жазбаша қолдану барысында орфографиялық нормаларды сақтау.
Көрнекілік :  
Мұғалім үшін : СD ойнатқыш , көрнекі материалдың жинағы. 
Оқушылар үшін: оқулық , жұмыс дәптері.
Пәнаралық байланыс : дүниетану ( дене мүшелері) .
 Сабақтың барысы 
І.  Ұйымдастыру 
- Good morning, children! I’m glad to see you! How are you?
  - Good morning , teacher! We are find!
ІІ.. Сабақтың мақсаты мен тақырыбын хабарлау.
-Балалар, өткен сабақта бііз дененің бірнеше мүшелерін атауға үйрендік ал бүгін  адамның сыртқы бейнесін 
ағылшынша сыйпаттауға үйренеміз.
ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру. 
3-4 жаттығу, оқу 
ІV. Тірек білімді белсендіру.
« Крест пен нол» лексикалық ойыны.
Ойынның өту барысы: сынып екі топқа бөлінеді. Тақтаға 4 шаршы ілінеді. Әр шарщыда ішкі жағында бейнелеуі
бар сурет бейнеленген, әр топтан кез-келген оқушы шығып суретті айналдырып, сөзді айтады. Егер сөз дұрыс 
айтылса сурет орнына крест немесе нол койылады, дурыс айтылмаса сурет орнына жабыстырылады.Крест пен 
нолді ең көп жинаған топ жеңіске жетеді.
VІ.Жаңа тақырып.
Балалар , бүгін біз жаңа сөздермен танысамыз.
hair, an ear, an eye, a nose, a mouth
Балалар, төмендегідей жай сөйлемдерді құрастырып үйренейік. This is hair. This is an eye. This is an ear. тhis is a 
mouth. This is a nose.
Мұғалімнің тындалымынан кейін лексиканы бекітеді.мұғалім сөздерді айтады, ал оқушылар оларды оқулықтан 
суреттерінен көрсетіп, дауыстап айтады.
Сонан соң оқушылардан орындарынан тұрғызылып, өзі айтқан мүшелерді көрсету сұралады.
“ to be” етістігінің формаларының қолданылуы, белгісіз аn артиклінің жекеше  түрінде пайдаланылуына және 
оның көпше түрінде жоқ болуы.
This is an ear  -  these are ears
This is an eye – these are eyes
VІІ. Жаттығу орындау
2- жаттығу.
Track 18
Head , shoulders, knees and toes,
Knees and toes, knees and toes.
Head , shoulders , knees and toes,
Eyes , ears , mouth and nose.
 3 – жаттығу.
Суретпен салыстыру арқылы оқушылар дұрыс нұсқаны таңдап айтулары тиіс.
Keys: a head, a shoulder , an ear , eyes, legs, knees
 ІV дәптермен жұмыс
1-жаттығу . Name the face parts
Oқушылар суретте бейнеленген бет мүшелерінің астына атын жазып , сәйкес суретке сызық арқылы қосу керек.
2- жаттығy. Put a or an
 Оқушылар сөздерді оқиды және белгісіз артикльдің қажет формасын жазады.
3- жаттығу. Read and match 
Оқушылар көпше түрдегі дұрыс форманы таңдап , сол жақ бағанадағы сөздерді оң жақпен сәйкестендіруі тиіс. 
A toe – ten toes
An eye – two eyes
An ear – two ears 
A hand – two hands 
A leg – two legs
A knee – two knees
ІХ.Сергіту сәті.
Қәнекей, балалар, шаршаған болармыз. Орнымыздан тұрып, дене мүшелерімізді кішкене қозғалтып, сергіту 
жаттығуын орындайық.
 4- жаттығу. Read and match
Оқушылар сөйлемді оқып , сәйкес жауапты таңдауы тиіс
71

Х. Сабақты бағалау және қорытындылау :
- Балалар, сабақтың басында қойған мақсаттарды орындадық па ?
  Жарайсыңдар! Қазір өз жұмыстарынды бағалаңдар. 
-I think you were very clever. Our lesson is over , good bye!
* * * * *
ЕМБІ  ҚАЛАЛЫҚ № 1 ОРТА МЕКТЕП  МАТЕМАТИКА,  ФИЗИКА ЖӘНЕ 
ИНФОРМАТИКА ӘДІСТЕМЕЛІК БІРЛЕСТІГІ
       
      Бірлестіктің өзекті мәселесі: «Оқу-тәрбие үрдісінде жаңа технологияларды пайдалану арқылы 
оқушылардың білімдік, іскерлік, шығармашылық қабілеттерін дамыту».
№ Мұғалімнің аты-
жөні
Бітірген оқу 
орны, бітірген 
жылы
Диплом 
бойынша 
мамандығы
Пед 
стаж
Санаты 
Курстар 
1
Аменова Шолпан
Сагитжановна
УПИ-1986 
жоғары
Мат, физика
29
Жоғары
16.04.11  
№456
2007    №344
2008    №459
2011 СТО    №,362804
2
Касенова Масаты
Болатовна
АПИ-1984 
жоғары
Мат.
29жы
л1 ай
Жоғары
27.05.201
4№644
2007    №791
23-04.10.13    №0045861 
2014   PIZA
3
Кудасова Айгуль 
Рахметовна
АГУ-2001 
жоғары
Мат.
13
І-
17.05.201
4 №1-403
2007     №996
18-29.11.13     №0047008
2007-мод.
4
Алтынбаева 
Асель 
Алтынбаевна
Ақтөбе гуман. 
Колледж2011
Арнаулы орта
Мат
3
санатсыз
2012. №0364886 АҚТ
5
Есенгельдина 
Гулмира 
Амановна
АПИ-1991
Математика-
информатика
23 
жыл 4
ай
Жоғары
27.05.201
4
№644
31-11.04.14      №0008471
2014                  PIZA
6
Битенова Ботагоз 
Муханбеткалиевн
а
АПИ-2007
Математика
9
ІІ-
19.03.201
3 №45
14.10.2011   №0265661   
инфор
04.04.2008   №1594       
матем
7
Тлесова Балзия 
Нуржаубаевна
АПУ-1996 
жоғары
Физика, 
информатик
1996 ж
18
Жоғары
27.05.201
4
№644
2006     №510
13-24.01.14     №0047689
8
Сундетова 
Гульбану 
Алтаевна 
АГУ 2004
Физика, 
информатик 
2004
10
ІІ – 
11.06.14
№264
Кембридж -2014
9
Канешова 
Куаныш 
Асылановна
АГПИ-2012
иформатика
1
Аменова Шолпан Сагитжановна - мектеп директорының ғылыми –әдістемелік жұмыс жөніндегі орынбасары. 1)
Әдіскер жаршысы» ғылыми- әдістемелік журнал-№2(16)-2009
Тақырыбы «Шебер және оның элементтері»
2) Республикалық ғылыми-әдістемелік семинар-2010 жыл-314 бет, тақырыбы: «Мектептегі математика пәнін 
оқытудың жолдары»
3) «Математика және логика» Республикалық ғылыми- әдістемелік журнал №6-2010 жыл. Тақырыбы: «Ауызша 
есептеудің тиімді жолдары»
3) «Өрлеу Біліктілікті арттыру ұлттық орталығы»-2013ж. жинақ тақырыбы: «ҰБТ- ға дайындық барысында 
шығарылатын есептердің тәсілдері»
4) «Дарын» Республикалық Ғылыми-Практикалық орталығы-2013ж. жинақ тақырыбы: «Ауыл мектептері 
жағдайында дарынды балалардың қызметін ұйымдастырудағы жүйелілік» Республикалық семинар
72

5)  Электрондық орта-2013ж. «Стереометрия» бөлімінің есептері шығару тәсілдері
6)  Электрондық оқулық Республикалық 45 minut.kz-2014ж.
7)Әдістемелік құрал Республикалық 45 minut.kz-2014ж. тақырыбы: «Математика пәнінен сабақтар және 
сыныптан тыс шаралар үлгілері»
8) Ақтөбе облыстық білім беру қызметкерлерінің тамыз педагогикалық кеңес материал- жинақ-2014ж. 
тақырыбы: «Білім берудің инновациялық стратегиясы- мемлекеттің, қоғамның және жеке тұлғаның тұрақты 
даму факторлары» баяндама
9) Білім болашаққа жеткізетін нұрлы жол атты ҚР «45 minut.kz» ұстаздарға арналған журнал басылына «Қазақ 
халқының шамаларды өлшеу жүйесі» оқушысы Аружанның ғылыми жұмысы жарық көрді.
Есенгельдина Г.А - "Білім берудің инновациялық стратегиясы мемлекеттің, қоғамның жәнет  жеке тұлғаның 
тұрақты даму факторы " конференция тақырыбы, "Қазіргі заманғы технологияның " баяндама тақырыбы, 
марапатқа ие болды. «ҰБТ кездесетін есептердін шығару тәсілдері» тарауға кітап. Оқушы жет.: ауд.олимп-ІІІ 
орын-2012ж., «Кенгуру-2013» екі ІІ орын, екі ІІІ орын, обл.матем. олим. «Сократ-2013» екі ІІІ орын
Тлесова  Балзия Нуржаубаевна - «9-11»кластар физика есептері жауаптарымен жауаптарымен» жинақ-2013ж., 
«Тестік тапсырмалар» электрондық орта -2013ж. Оқушыс жет.: Респ. «Сертификат»-2011ж., «Грамота»-2012ж., 
ауд.олимп.-ІІ орын-2012ж., ІІІ орын-2013ж., кіші олимп.-ІІІ орын Мадақтама-2013ж.
Кудасова Айгуль Рахметовна Аудандық "Алтын диск" информатика пәні мұғалімдер арасында конкурс 
Қандыағаш қаласы 20.02.2009 ж
2) Облыстық конкурс "Ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып, ең үздік сабақ" ІІ тур Ақтөбе 
қаласы 23.02.2013, сертификат
3) Мұғалімдер арасында интернет олимпиада 
10.02.2012 математика - сертификат
20.02.2013 информатика - сертификат
23.02.2014 информатика - аудан/қала бойынша үздік нәтиже
28.04.2014  математика - аудан/қала бойынша үздік нәтиже
 "Новый урок" проектінің Халықаралық қашықтық конкурсы
15.05.2014 жыл
Бирмагамбетова Сабина 8 р - 2 орын
Шулим Руслан 8 р - 3 орын
Жаскайрат Алишер 9р, Рахманова Роза 9р, Сайлау Асем 10р - сертификат
Баспасөз
1) "Формулы сокращенного умножения"  7 р класс урок-сказка "www.45minut.kz" сайт 4.06.2013 ж
2) "Задачи на проценты"  6 класс  "www.infourok.ru" сайт 2.04.2014 ж
3) "Применение формул сокращенного умножения" 7 класс алгебра "www.infourok.ru" сайт 2.04.2014 ж
4) "Сумма бесконечно убывающей геометрической прогрессии" 9 класс алгебра "www.prodlenka.org" сайт 
4.05.2014 ж
Конференция
1) Аудандық конференция "Сапалы білім мен тәрбие беру – Қазақстанның мемлекеттік саясатының 
басымдылығы" 27.08.2013, белсенді қатысқаны үшін сертификат алдым Қандыағаш қаласы
* * * * *
«АУЫЗША ЕСЕПТЕУДІҢ ТИІМДІ ЖОЛДАРЫ»
Аменова Шолпан Сагитжановна
. М
атематика пәні мұғалімі 
Орындаған: Елпаш Әлия, 9 класс 
Тақырыбы: «Ауызша есептеудің тиімді жолдары»
Бүгінгідей экономикасы дамыған, электрондық есептеу мүмкіндіктері мол республикамызда менің таңдап
алған   тақырыбым   актуалды   болмауы   да   мүмкін   яғни   қазіргі   ғылым   мен   техникада,   күнделікті   ісімізге
компьютерді пайдаланып жүрген кезде ауызша есептеудің қажеті бар ма деген заңды сұрақ тууы да мүмкін.
Бірақ осы технологияның шарықтап шегіне жеткенімен электрондық есептеу құралдары республиканың түпкір
– түпкіріне жетпей жатыр. 
Сондықтан мүмкіндігі жоқ мектептердің оқушылары кейбір есептеулердің тиімді жолдарын, жеңіл түрлерін 
меңгеріп, есеп шығару барысында ауызша есептеуді пайдалана білген жөн деп ойлаймын. Сонымен қатар, 
ауызша есептеу Ұлттық бірыңғай тест тапсыру барысында да уақытты үнемдеуге көп мүмкіндік береді. 
Бұл тақырыпты таңдап алғандағы мақсатым - өзім сияқты оқушылардың математика пәніне қызығушылығын 
арттыру, ойлау қабілеттерін дамытуға көмектесу, ауызша есептеуді жеңіл калькуляторсыз шығарудың жолдарын 
көрсету. 
Әрбір оқушыға мұны біліп – үйрену артық болмайды. Көпшілік оқушылар 7 кластағы «Қысқаша көбейту 
формулалары» тақырыбынан соң формулаларды есептеу жұмысын жеңілдетуге қолдана білмеуі. 
Айталық, 47•53 көбейтіндісін табу керек делік.   Бұл есептеуді 
(а –в)(а+в)=а -в  формуласын пайдаланып, жеңіл түрге келтіруге болады. 
73

47•53=(50-3)(50+3)=50 -3 =2500-9=2491
Сол сияқты үлестірімділік заңын және дөңгелектеп көбейтуді меңгергенде көптеген мысалды шығара аламыз: 
95•7=(100-5)•7=700-35=665
87•17+108•14-99•18=(90-3)•17+(100+8)•14-(100-1)•18=1130+113=1243
104•96=(104+4)(100-4)=1000-16=9984
48•27=48(20+5+2)=960+240+96=1296
Енді ойша есептеудің кейбір түрлерін қарастырайық: 
 1)5 – пен аяқталатын санның квадратын табу.     (а+в) =а 
Формуладағы в=5 деп алсақ,       
Егер а ондық саны болса, а+10 оған тетелес келетін ондық. Мысалы, а=60 болса, а+10=70 болады. 
Сондықтан, 5-пен аяқталатын санның квадратын табу үшін, ондық санын көрсететін натурал санды тетелес 
келетін натурал санға көбейтіп оған 25 санын тіркеп жазу керек. Мысалы:   , өйткені   3•4=12 
 , өйткені 7•8=56 
Немесе  ;          
5-пен аяқталған екі орынды сандарды көбейту үшін мына әдісті де қолданған жөн.
35•45=(3•4)(3+4)/2=12 •( 7/2)=12+(3(1))=15   Қалдық 1 болса , 75 санын тіркеп жазамыз, қалдық ноль болса , 25 
санын тіркеп жазу жеткілікті.  1575=35•45
Бұл жерде екі орынды санның ондықтарының қосындысын 2-ге бөлгенде бір қалдық қалса , ондықтар 
көбейтіндісі мен қосындысының жартысына 75 санын тіркеу керек те, ондықтар қосындысының жартысы 2-ге 
қалдықсыз бөлінсе 25-ті тіркеп жазсаң болғаны.
25•45=(2•4)((2+4)/2)=8+3=11 демек 1125=25•45 т.с.с. 
2) Аралас санды квадраттау үшін: 
   ;            ;       
3) 50-ге жақын санның квадратын табу.    х=50+а болсын. а=х-50
Сондықтан, 50-ге жақын санның квадратын табу үшін, сол саннан 25-ті шегеріп, оған сол санның 50-мен 
айырмасының квадратын тіркеп жазу керек. Мысалы:   өйткені берілген санмен тең айырмасы: 57-25=32 
берілген санмен 50-дің айырмасы 57-50=7, бұл айырманың квадраты:   . Енді 32-ге 49 санын тіркеп жазсақ 3249 
шығады. Сол сияқты, 
 , себебі 58-25=33, 58-50=8,     , 
 , себебі 49-25=24, 50-49=1,   
 ;         62-50=12 ;          
   ;       76-50=26 ;          
4)Соңы 2-ге аяқталатын сандардың квадратын табу үшін: 
Мысалы:        
                                         а)екі-санның квадраты                                                              
                                   б)үш-санның көбейтіндісі (мысалы, 1•2•2=4)      
                                       в)бір-санның квадраты     
Ең алдымен екі таңбалы санның бірлігін квадраттаймыз. Сосын осы үш санды (бірлігін, 
ондығын және дәрежесін) көбейтеміз. Соңында бір-санды, яғни ондығын квадраттаймыз. 
Мысалы:   ;    1)    ;  2)   2•2•2=8 ;   3)     
   ;  1)    ;   2)    4•2•2=16(6-сын жазамыз, 1-і ойда)  ;                       3)     (ойдағы 1-ді қоссақ 17) 
Ал үш таңбалы соңы 2-ге аяқталатын сандардың квадратын табу үшін қысқаша көбейту формуласын былай 
пайдалануға болады. 
  ;                         
Мысалы:     
Мына есептеу де бір шама оңайлай түседі.
19²=361 –ді шығару үшін 19•19 көбейтпей-ақ 20²-нан 20+19=39-ды шегерген жеткілікті  400-39=361 ;          
39²=40²(40+39)=1600-79=1521
49²=50²-(50+49)=2500-99=2401
..................................................
99²=100²-(100+99)=10000-199=9801
18²,28²,....
17² ,27²,  есептеп табу үшін
18²=20²-2(20+18)=400-76=324
28²=30²-2(30+28)=900-116=784
17²=20²-3(20+17)=400-111=289
27²=30²-3(30+27)=900-171=729 т.с.с.
5)100-ге жақын екі санның көбейтіндісін табу. 
100-ге жақын кез-келген санды төмендегіше айырма түрінде жазамыз: 
98=100-2;      97=100-3 т.с.с. Жалпы алғанда 100-ге жақын екі а және в-сандары берілген болсын делік. Берілген 
әрбір санды айырма түрінде жазып көрсетейік: 
74

а=100-х,            в=100-у.         Бұл жердегі х пен у, а және в сандарының 100 санымен айырмалары бар екені 
белгілі болып тұр. Енді екі санның көбейтіндісін табамыз: 
а•в=(100-х)(100-у)=10000-100(х+у)+ху=100(100-х-у)+ху=100(а-у)+ху=
100(в-х) + ху 
Яғни, а•в=100(а-у)+ху немесе   а•в=100(в-х)+ху 
Сондықтан, 100-ге жақын екі санның көбейтіндісін табу үшін, бірінші көбейткіштен екінші көбейткіштің 
айырмасын алып немесе екінші көбейткіштен бірінші көбейткіштің айырмасын алып, оған айырмалардың 
көбейтіндісін тіркеп жазу керек. 
Мысалы: 92•97=8924 ;     92=100-8;          97=100-3              
Сондықтан 92-3=89 немесе 97-8=89. Айырмалардың көбейтіндісі 8•3=24 
Енді 89-ға 24-санын тіркеп жазсақ 8924 шығады.   Сол сияқты 94•96=9024, 6•4=24       өйткені, 94-4=90; 96-
6=90;    ;    ;    
Цифрларының саны 6 мен 4-ке аяқталған ондықтары бірдей екі орынды сандарды көбейту үшін : 16•14=224       
26•24=624
                      46•44=2024            56•54=3024
Ондықтарының біреуі бір ондық үлкейтіп, берілген ондыққа көбейтіп , бірліктер көбейтіндісінің алдына тіркеп 
жазу жеткілікті . 
  Жұп сандарды 25-ке көбейту үшін , сол жұп санды 4-ке бөліп , 100-ге көбейтсе болғаны.
Мысалы: 18•25=18/4•100=4,5•100=450 Мұндағы баланың түсінетіндігі 100:4=25 екенін білсе жеткілікті.    
22•25=(22/4)•100=5,5•100=550 т.с.с.
1-мен 9-бен аяқталған екі орынды сандарды көбейту де қиын емес. 19•11, 29•21, 39•11,.... алғашқы көбейткенде 
1-ді қосып екінші көбейткіштің ондығына көбейтеміз де, бірліктер көбейтіндісін тіркеп жазамыз. 
39•31=(39+1)•3=40•3=120       9•1=9,  120-ға 9-ды тіркесек 1209 болады.
99•91=(99+1)•9=100•9=900-ге 9-ды тіркесек 9009.     99•91=9009 болады. 
Енді екі санда 100-ден артық болса  а=100+х ;       в=100+у    Онда көбейтінді: 
а•в=(100+х)•(100+у)=10000+100(х+у)+ху=100(100+х+у)+ху=100(а+у)+ху=
100(в+х)+ху болады.  Яғни, а•в=100(а+у)+ху   немесе    а•в=100(в+х)+ху  
Мысалы, 106•107=11342. Себебі 106+7=113;   107+6 =113 
Немесе қалдықтар көбейтіндісі 6•7=42, 113 санына 42 санын тіркеп жазсақ 11342 шығады. 
Сол сияқты  ;      
Бұндай есептеулерді қолдана білу шығарылған есептің шешімінің дұрыс немесе бұрыс екендігін жылдам 
жобалап білуге мүмкіндік береді. Ауызша есептеулермен жүйелі түрде айналысу оқушылардың математикаға 
қызығушылығын арттырады, уақытты үнемдеуге көмектеседі, математикалық есептеу мәдениетін 
жоғарылатады. 
Соңы 1-санына аяқталатын екі таңбалы сандардың квадратын табу. 
Мысалға  , себебі есептеуді соңынан бастасақ: 
а)      б)2+2=4    в)2•2=4                Нәтижесі 441-ге тең. 
 , себебі а)     б)6+6=12     в)6•6=36 )12-нің 2-сі жазылып 1-санын ойда сақтаймыз да, көбейткен кезде нәтижесіне
1-қосылып кетеді.) Ақырында 3721 саны шығады:                     
Егер формула түрінде жазатын болсақ:        
Сол сияқты санды 99-ға, 999-ға көбейту әдістерінде тиімді пайдалануға болады.
 Мысалы:    47•99=4653         а)47-ден 1-ді шегереміз 
б)47-ң 100-ге қанша саны жетпей тұр, соны тіркей қоямыз}                              47•99=47•100-47=4700-47=4653
 88•99=88•100-88=8800-88=8712
  .....................................................
а•99=100а-а  арқылы өрнектеуге болады.
999•54=1000•54-54=54000-54=53946
999•72=1000•72-72=72000-72=71928
999•в=1000•в-а
Кез-келген санды 9-ға көбейту үшін 10а-а  формуласын пайдалану қолайлы
458•9=458•10-458=4580-458=4122
999•9=999•10-999=9990-999=8991 т.с.с.
Ал үш таңбалы санды 999-ға көбейту үшін:      а)берілген саннан 1-ді шегереміз 
б)сол саның соңына берілген санның 1000-ға нешеуі жетпей тұр соны тіркей қоямыз.
 Мысалы:  728•999=727272;        728-1=727 ;         1000-728=272 
695•999=694305 ;       695-1=694 ; 1000-695=305
Бөліне ме, бөлінбей ме?
Сандарды қосу, көбейту амалдары әрдайым орындалады. Бөлу – олардай емес, «қиқар» амал, кейде 
орындалады, кейде орындалмайды. Кез – келген сан екінші-бір берілген санға қалдықсыз бөліне бермейді. Есеп 
шығару барысында әсіресе көп таңбалы сандарды бөлуге тура келеді. Осындай кездерде қолымызға қалам алып
бөле бастаймыз, не калькуляторға жүгінеміз. Есепті жеңілдету үшін сандардың бөлінгіштік қасиетін жақсы 
75

білуге тура келеді. Егер сандардың бөлінгіштік қасиетін жақсы меңгерсек көп таңбалы сандарды бөліп жатпай-
ақ ауызша бірден анықтауға болады.
* * * * *
ТАҚЫРЫБЫ: «ТЕҢДЕУЛЕР ЖӘНЕ ТЕҢДЕУЛЕР ЖҮЙЕЛЕРІ»
Касенова М.Б. математика пән мұғалімі
Тақырыбы: «Теңдеулер және теңдеулер жүйелері»
Мақсаты: Оқушылардың «Теңдеулер және теңдеулер жүйелерін» шешуін тексеру. 
Білімділік: Теңдеулер және теңдеулер жүйесіне оқушыларда қалыптасқан дағдылары мен икемдіктерін тексеру.
Көрнекілік: Плакаттарға жапсырылған құстарды есептер шығару арқылы табу.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру 
а) Оқушылардың назарын өзіңе аудару. 
б) Оқушылардың сабаққа қатынасын тексеру.
в) Құрал-жабдықтарының дайындығын тексеру.
Сабақтың түрі: «Құстар әлеміне» саяхат сабақ.
Балалар! Бүгінгі сабағымызда біз «Құстар әлеміне» саяхат жасаймыз. Саяхатты бастамас бұрын қандай құстар 
бар екенін есімізге түсіріп өтейік. Саяхатты 3 топқа бөлініп бастайық. Қәне, 3 қатар 3 топқа бөліне қояйық. Енді
осы топтар аттарын саяхаттан танысатын құстармен қорғап алсын.
I. Балалар! Қай құс, құс патшасы болып табылады? Бұл сұраққа жауапты біз мына есептерді шығару арқылы 
табамыз. Бұл есептерде теңдеулер және теңдеулер жүйелерін шығару керек. Қәне, енді саяхатымызды бастайық.
Тақтаға 6 есеп жазылады, сол есепті қай топ 1-шығарса, жауаптарының қасындағы әріп арқылы құстың атын 
тауып сол топқа сол құстың аты беріледі.
1.Теңдеуді шешіңдер. 
〖0,7х〗^4-х^3=0                (0;   1 3/7)                     (m)
〖0,5х〗^34-72х=0                    (0;  -12;   12)                     (б)
〖0,7х〗^4-х^3=0                     (0;   1;   4)                     (і)
〖3х〗^3-х^2+18х-6=0                     (1/3)                     (p)
〖2х〗^4-18х^2=5х^3-45х                     (0;  -3;  3;  2,5)                     (к)
〖3y〗^2-2y=2y^3-0                     (1,5)                     (ү)
М.: Сонымен құстың аты не болды? 
О.: Бүркіт.
II. Ал, енді саяхатымызды әрі қарай жалғастырайық. Тағы да 8 есепті тақтаға жазамыз. Бұл есеп қалған екі 
топқа арналған.
2. Биквадрат  теңдеулерді шешіңдер.
х^4-
〖5х〗^2-36=0                                   (р)
у^4-
〖6у〗^2+8=0                                   (ы)
t^4+
〖10t〗^2+25=0                                   (л)
х^4-
〖25х〗^2+144=0                                   (а)
у^4-
〖14у〗^2+48=0                                   (а)
х^4-
〖4х〗^2+4=0                                   (ш)
t^4-
〖2t〗^2-3=0                                   (ғ)
9х^4-
〖10х〗^2+1=0                                   (қ)
Қалған 2 топтар есепті шығарып болған соң, 1-ші шығарған топқа осы құстың аты беріледі.
М.: Сонымен құстың аты не болды?
О.: Қарлығаш. 
III. Енді келесі суретте ағаш үй салынған осы үйдің уықтарында біздің келесі құсымыз жасырылған.
3. Теңдеулер жүйесін шешіңдер:
{█(x^2+y^2=18@ху=9)            (қ)                     ┤ {█(x^2+y^2=61@x^2-y^2=11)                (у)┤
76

{█(x^2-y^2=11@ху=30)            (а)                     ┤ {█(3х-ху=10@у+ху=6)                (қ)┤
М.: Сонда үшінші  құсымыз не болды?
О.: Аққу.
Саяхатымызда біз үш құспен таныстық және топтармыздың аттарын анықтадық. Енді барлық топтар өз аттарын
қорғап, өз тобының құсы қай жерде мекендейтінін және құстар жайында мақал-мәтел айтсын. Қай топ көп 
мақал біледі екен?     Қәне, сол топқа ұпай қосылады.
IV. Бекіту сұрақтар: 3 топқа арналған 3 есеп беріледі.
№276. Тік төртбұрыштың әрбір қабырғасына квадрат салынған. Квадраттардың аудандарының  қосындысы 122 
см2.Sтік =30см2 екені белгілі болса, оның қабырғаларын табындар.   №277. Тік бұрышты үшбұрыштың ауданы 
24см2-ге гепотенузасы 10см-ге тең.        Қасиеттері қандай?
№278. Гипотенузасы 13 см-ге тік бұрышты үшбұрыштың қатеттерінің біреуін 4см-ге арттырса, гипотенузасы 
2см-ге ұзарады. Үшбұрыштың қатеттерін тап.
Сұрақтар:  1.II дәрежелі теңдеулер жүйесін қалай шешеміз?
2. Қандай теңдеулер бүтін теңдеулер деп аталады?
3. Биквадрат теңдеуді қалай шешеміз?
Ал, енді осымен саяхатымыз аяқталды.
V. Бағалау. Жақсы қатысқан топты атап өтіп, әр топтағы белсенді қатысып отырған оқушыларды атап өтеміз. 
Осымен біздің саяхатымыз аяқталды. Осы саяхатқа Сау болыңыздар!
* * * * *
УРОК АЛГЕБРЫ ПО ТЕМЕ «УМНОЖЕНИЕ СТЕПЕНЕЙ 
С ОДИНАКОВЫМИ ОСНОВАНИЯМИ»
Кудасова Айгуль Рахметовна,  учитель математики
Урок алгебры по теме «Умножение степеней с одинаковыми основаниями»
 
Класс: 7 
Цель урока: - закреплять знание учащимися определения степени с натуральным показателем, знание свойств 
степени, умение выполнять преобразование выражений, содержащих степень, умение выполнять умножение 
степеней; 
- развивать вычислительные навыки учащихся; 
- воспитывать аккуратность.
ХОД УРОКА
I.  Постановка целей и задач урока
- Сегодня на уроке мы подведем итог изучению двух тем «Определение степени» и «Умножение степеней», 
будем учится применять теоретические знания при выполнении практических задач.
II. Актуализация знаний
повторение определения и свойств степени
III. Закрепление изученного материала
- Что показывает запись:  ,  ,  ?(число 2 умножили само на себя пять раз; число – 7 умножили само на себя шесть
раз; число   умножили само на себя три раза);
- Как называются числа: 2, -7,  ? (основание степени);
- Как называют числа: 5,6,3?  (показатель степени);
- Прочитать выражения, записанные на доске, назвать основание и показатель:
  ;
- Среди неравенств, записанных на доске, указать те, в которых допущены ошибки. Объяснить свой ответ.
  ;
- Задание записано на доске. Необходимо найти те примеры, в которых допущена ошибка
1.(ab)3 = a3b3
2.(-2bc)2 = -4b2с
3.(2 . 5)4 = 10000
4.(-33)2 = 36
5.(-32)3 = 36
6.(с4)2с3 = с9
7.(((-a)3)2)4 = a24
8.((2a)3b7)2 = 26a6b14
Учащиеся работают в парах, проверка работы проводится фронтально.
- Вставьте пропущенное слово:
Правило умножения степеней: при умножении степеней с ………………………….. основаниями, основание 
………………. прежним, а показатели …………………….. Записать правило в виде формулы на доске.
Учащиеся записывают слова, затем устно поясняют свой ответ. Формулы записываются на доске и в тетрадях.
- Представить выражения, записанные на доске, в виде степени. (задание выполняется устно)
77

- Представить выражения, записанные на доске, в виде произведения степеней с одинаковыми основаниями, 
одна из которых известна.
Учащиеся работают в тетради, двое у доски, затем происходит проверка правильности выполнения задания.
-  Как вычислить площадь прямоугольника; как зная площадь и одну из сторон, найти неизвестную сторону; как
найти путь, зная скорость и время; как найти скорость; время? Используя эти правила, сформулируйте задание, 
записанное на доске и выполните его. 
Учащиеся устно формулируют задание и выполняют его письменно в тетради.
- Выполните преобразования.
 
  120 -                                  
      IV. Обобщение материала
III. Итог  урока, выставление оценок. Домашнее задание
* * * * *
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ: «ҚЫСЫМ»
Тлесова Б.Н. физика пән мұғалімі
Сабақтың тақырыбы:    «Қысым»
Сабақтың мақсаты:  Қысым ұғымымен таныстыру, оның физикалық мағынасын аша отырып, мазмұндық және 

салалық есептерді шығаруға пайдалана алу,іскерлігін жетілдіру.
Жаңа ұғыммен таныстыра отырып, оны практикада қолдана алу дағдысын қалыптастыру.

Өз ойларын ашық  айтуға,өз бетімен жұмыс істеуге, адалдыққа , шапшаңдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың әдісі:баяндау,сұрақ-жауап,оқушы хабарламасы,деңгейлік тапсырмалар
Сабақтың көрнекілігі: слайдтар,электрондық оқулық,эксперименттік тапсырма құралдары.
Пәнаралық байланыс:математика,биология,жаратылыстану.
Сабақтың жоспары:   1. «Қайталау оқу анасы»  (өткен ІҮ-тарауды пысықтау)

2.Ой қозғау.

3.Тәжірибе.

4.Шығармашылық  жұмыс.

5. «Талдау табыс кілті»( Сапалық есептер.)

6.Сергіту сәті.

7.Мазмұндық есептер шығару.

8.Семантикалық карта.

9.Рефлексия

 10.Үй тапсырмасы.

Сабақ барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:амандасу,түгелдеу,оқушылардың назарын сабаққа аудару.
І.  «Қайталау оқу анасы»  (өткен ІҮ-тарауды пысықтау.)
Масса қандай әріппен белгіленеді, оның өлшем бірлігі?

2.Күш дегеніміз не?Қандай әріппен белгілейміз?

3.Күштің өлшем бірлігі?

4.Күш пен массаны қандай құрал арқылы анықтаймыз?

5.Күштің түрлерін атаңыздар?

6.Ауырлық күші дегеніміз не?

7.Үйкеліс күші дегеніміз не?

8.Тең әрекетті күш дегеніміз не?

9.Тең әрекетті күшті анықтау формуласы?

10.Салмақ дегеніміз не?Ауырлық күшінен айырмашылығы неде?

ІІ. Жаңа тақырып
«Ой қозғау».1-слайд

Өткір пышаққа қарағанда өтпейтін пышақпен нанды кесу қиын неге?
ІІІ.Эксперименттік тапсырмалар.
1.Үрілген шарды жан-жағынан әртүрлі күшпен әрекет ете отырып сығу.
Не байқадық?  2-слайд
2.Орташа үрілген шардың үстіне жұқа тіреуді( тақтай) қойып әр түрлі массасы бар гір тастарды орналастыру.

Қорытындылау?  3-слайд
3.Шарға әр түрлі денелермен әрекет ету:инемен және қарындаштың ұшы жоқ жағымен.

Қорытындылау?   4-слайд
ІҮ.Электрондық оқулық бойынша түсіндіру.
Ү. Оқулықпен жұмыс  5,6,7,8-слайд
Ереже
78

Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шаманы қысым деп атайды.
Қысым түсетін күштің модуліне ғана емес,осы күш перпендикуляр бағытта әрекет ететін беттің ауданынада 
тәуелді болады.
Қысым бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететің күштің осы беттің ауданына қатынасымен анықталады:
           P=F\S                      F=P*S                          S=F/P                        Қысым=Күш/ Аудан
Қысымның өлшем бірлігі.
      SJ жүйесінде қысым паскальмен(қысқаша Па) өлшенеді.Ол француз ғалымы Паскальдың құрметіне осылай 
аталған .Бірпаскаль-1Н күштің 1квадрат метр ауданға түсіретін қысымы:  1Па = 1Н/ 1м2
1гПа =  100 Па
1кПа   =  1000 Па
1МПа    = 1000 000 Па
Шығармашылық жұмыс.
ҮІ. Шығармашылық жұмыс:  Блез Паскаль  (1623-1662) өмірбаяны. 9-слайд
ҮІІ. Талдау табыс кілті (Сапалық есептер шығару) 10,11,12,13,14 слайд
ҮІІІ. Мазмұндық есептер шығару.
1.Паскальға аудар:

3 кПа =
0,0025 МПа  =
7,5 гПа  =
2.Қар үстінде тұрған шаңғышының салмағы 80 Н.Оның әр шаңғысының ұзындығы 1.5м,ал ені5 

см.Шаңғышының қар бетіне түсіретін  қысымын табыңдар
3Шынжыртабанды ДТ-75М тракторының массасы 6610 кг,ал оның екі шынжыр табанының тіреу ауданы 1.5 

м2. Осы трактордың топырақ бетіне түсіретін қысымын анықтаңдар.

ІХ.  «Семантикалық карта» толтыру.  15-слайд
Физикалық шама.
Белгіленуі.
Өлшем бірлігі
Формуласы
Салмақ
 
 
 
 
 
Н
 
 
m
 
 
 
 
 
P=F/S
Аудан
 
 
 
ені
 
 
 
 
 
 
а=S/b
Х. Рефлексия   16 слайд
1.Қысым деп нені айтады?
2.Қысымды қалай анықтайды?
3.Қысымды арттырып немесе кемітуге бола ма ? Ол үшін неістеу керек?
4.Қолмен тіккен кезде неліктен бармаққа оймақ киеді?
5.Жүк машиналарының артқы доңғалақтары қос-қостан болатыны неліктен?
ХІ .Қорытындылау ,бағалау
ХІІ.Үй тапсырмасы.17 -слайд
1. & 33 мазмұны,ереже,формула жаттау.
2. 15 жаттығу(1)
3. 15-тапсырма.
* * * * *
ТАҚЫРЫБЫ:  ЖАЙ БӨЛШЕКТЕРГЕ АМАЛДАР ҚОЛДАНУ
Битенова Б.М. математика пән мұғалімі
Тақырыбы:  Жай бөлшектерге амалдар қолдану.
Мақсаты:  Білімділік:  Өтілген тақырыптарды қайталау және жүйелеу. Жай бөлшектер және аралас сандар, 
оларға амалдар қолдану дағдыларын  қалыптастыру. Жай бөлшектерге қолданылатын амалдарды  қайталау. 
Біліктерін логикалық оймен  іске асыра білу.
Дамытушылық:  Ойлау қабілеттерін, өз беттерімен жұмыс жасауын дамыту, математикаға деген 
қызығушылығын арттыру.
79

Тәрбиелік:  Алған білімдеріне жауапкершілікпен  қарауға,  өз мүмкіндігіне  сенуге, үлкен жетістікке  ұмтылуға 
үйрету.
Сабақ түрі: топтық жұмыс    Көрнекілігі: слайд, карточкалар, тест сұрақтары
Сабақтың құрылымы:
І Ұйымдастыру бөлімі:
               Мейірімді жүрекпен, 
               Ақпейілді тілекпен,
               Амандасып алайық
              Бір жадырап қалайық!
Оқушылармен амандасып, назарларын сабаққа аудару. Оқушылардың көңіл - күйлерін байқау. 
  Кіріспе сөз. Адам деген бөлшек. Оның алымы-басқалармен салыстырғандағы- адамның жақсы жағы; бөлімі 
адамның өзін-өзі бағалауы. Өз алымын – өзінің жақсы жағын арттыру адамның еркінде емес, бірақ әрбір адам 
өзінің бөлімін – өзі туралы пікірін кеміте алады, сөйтіп осы кеміту арқылы кемелділікке жақындай түседі.
 Л.Н.Толстой 
Оқушыларды екі топқа :  І топ Дұрыс бөлшектер,   ІІ топ  Бұрыс бөлшектер
ІІ . Сабақ жоспары
1. Кім жылдам?
2. Тез есептей білеміз бе?
3. Жасырылған санды тап.
4. Сергіту сәті.
5. Есептер шығару (оқулықпен жұмыс)
6. Тест жұмысы. 
7. Сабақты қорытындылау. 
8. Үйге тапсырма
ІІ. Кім жылдам? 
Қайталау сұрақтары:  Бөлімдері бірдей  жай бөлшектерді қосу, азайту ережесін түсіндір. 
Аралас сандарды көбейтуді түсіндір.
Аралас сан дегеніміз не? 
     4. Бөлімдері әртүрлі жай  бөлшектерді  қосу, азайту  тәсілін түсіндір. 
    5. Есепте     2/7+  1/3.
  6. Аралас сандарды салыстыруды түсіндір
ІІ. Тез  есептей білеміз бе? Оқушыларға ауызша есептер беріледі.
ІІІ Жасырылған санды тап.
    Жауабы: 1
          
   Жауабы: 2
   Жауабы: 3
            
    
80

     Жауабы: 3
ІҮ. Сергіту сәті. 
Ү. Есептер шығару (Оқулықпен жұмыс). Оқулықтағы № 751 есепті шығару. 
ҮІ. Сабақты бекіту
* * * * *

жүктеу/скачать 1,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: