Қазақстан республикасы 45minut kz – 45minut org


Жабдықтар: слайдтар, флибчарт, оқулық маркер.                  Кіріктірілген модульдер



Pdf көрінісі
бет21/37
Дата02.01.2017
өлшемі8,22 Mb.
#1000
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   37

Жабдықтар: слайдтар, флибчарт, оқулық маркер.                 
Кіріктірілген модульдер: Оқыту мен оқыудағы жаңа әдіс  тәсілдер. 
Сыни тұрғыдан ойлауға үйрен
Ақпараттық коммуникациялық техналогяларды тиімді пайдалану.
Жас ерекшелігіне сәйкес оқыту және оқу.
Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау.
Сабақтың әдіс –тәсілдері: 
Ассоцация
Топтық жұмыс 
Сұрақ –жауап  Диалог  
Бес жолды өлең 
Блум түймедағы Блумның сұрақ қою өлшемін өлшемін қолданамын.
Тапсырмалар:топтық жұмыс және жеке жұмыс Шығармашылық  тапсырмалар.
Сабақтың барысы : Ұйымдастыру кезеңі

Оқушыларды түгелдеу

Психологиялық ахуалды  қалыптастастыру.Үлкенге е сіз Сәлем беріп  сіздерге ас иеміз біз

Тренинг өткізу.
Балалар біз бүгінгі сабағымызда келген қонақтарға өзіміздің қндай қасиеттерімізді көрсете аламыз. 
Сауаттылығымды
Әдептілігімізді 
Ынтымақтастығымызды
Еңбек сүйгіштігімізді 
Мейірімділігімізді.
Өткен  сабақты  пысықтау
1. Сәкен Сейфулин туралы  мәлімет?
2. Өлең кім туралы  жазылған?
3. Біржан есіміне  сал сөзі  неліктен  қосылып  айтылады?
4. Өлеңді  мәнерлеп  оқу.
«Біржан салды сипаттап » шығын әңгіме жазып  келеді .Әр топтан  бір оқушы оқып береді.
Ой шақыру : слайдта  соғысты көрсету.
Нақыл  сөздерге  түсініктеме бер?
Батыр  болмай батыл болмайың.
Өжет  адам өлімді жеңеді.
Тәуекелшіл тайынбайды.
Ерлік пен бірлік жеңіске жеткізеді.
Қорқақа  қол бастамайды.
Жаңа  сабақ :
Мұғалімнің түсінігі  Нығмет  Ғабдуллин жайында ақпарат  беру.
Абдуллин Нығмет  26.12.1927 жылы Ақмола  облысы Атбасар ауданы Шыңқыркөл (1972 ), профессор (1975) .Қазақстанның
еңбек  сіңген қайраткері(1998 )  атағы берілді. Қазақ  педагтгика институтын (қазіргі Алматы  мемлекеттік  университетін  ) 
бітірген(1950).
1950-1969 жылдар ыреспубликалық баспасөз  орындарында ,1962 жылдан  жоғарғы  оқу  орындарында  қызмет еткен.
1988-1997 жылдары Алматы  мемлекеттік университетінде  кафедра  меңгерушісі болды. «Қазіргі  қазақ әдебиетінде  жаңа  
адамды  бейнелеу проблемалары » деген тақырыпта  докторлық  диссертация қорғаған.
 Әдебиет мәселелеріне арналған «Шығарма арқауы –шындық » (1968), «Уақыт тынысы» (1981)  зерттеулер  кітабы, 
«Замандас келбеті»(1972)
 Сонымен  бүгінгі  тақырыбымыз «Батырдың мінезі»
Өзара оқу : Оқушыларға өзара  оқыту.  Әр  топқа  тапсырма  беру.
1 тапсырма  Суретте  берілген  батырларға  қысқаша  мәлімет  беру.
2 тапсырма 
 Қызығушылығын  ояту: «Гүл сиқырын ашу» ойыны арқылы Блум түймедағының  сұрақ қою тәсілін  қолдану.
Білу 
Ұлы Отан соғысы қашан басталды?Қандай қазақ батырлар ерлік көрсетті?
Түсіну 
Мәтінді өз бетінше әңгімеле.
Қолдану 
Соғыста қандай оқиғалар болды?Жеңіске қалай жетті?
Талдау 
«Батыр туса –ел ырысы.»
«Жаңбыр жауса жер –ырысы» дененді қалай түсінесің ?Қазіргі таңдағы қандай батырлары білесің?
Жинақтау 
Жеңістің  нәтижесінде қандай өмір сүрудеміз?
150

3 -тапсырма .Сыни ойлауға тапсырма: (дәптермен жұмыс)
Өлең  жазу
Қорытынылау : Батырдың  мінезі деен  сөзге қандай түсінік бере аласың?- Мәтінге басқаша қандай   ат  қоюға болады? 
Елін қорғаған  батырлар жайында әңгіме.
Сергіту  сәті: Бой жазу
Рефлекция : Екі жұлдыз бір тілек.
Кері  байланыс: Бүгінгі  сабақ жайында өз ойын жазады.
Бағалау : Оқушылардың  әр- жетістіктеріне  смайликтер таратып  отыру 
Үйге  тапсырма : Жеңіс туралы өлеңдер мен шығармалар біліп келу.
* * * * * *
Оңтүстік Қазақстан облысы Мақтарал ауданы  Ынтымақ ауылы 
Т.Рысқұлов атындағы №17 жалпы орта мектебі.
 Архарбекова Әсел Бастауыш сынып мұғалімі 
АНА ТІЛІ (4-СЫНЫП)
Тақырыбы : Р. Киплинг. Маугли
Жалпы  мақсаты: Оқушылар мәтінің мағынасын талдай отырып, Джунгли  туралы білімін  молайтатын болады.
Міндетттері: Мазмұнға  байланысты  міндеттер;
Әңгімені  оқып  танысады.Мазмұнын ашады. Кейіпкерлерді салыстыра отырып айырмашылықтары  мен  ұқсастықтарын  
сипаттай алады.
  Сын  тұрғысынан  ойлауды  дамытуға  байланысты.
  Оқушының  оқу мен  жазу  арқылы  сыни  тұрғысынан  ойлаудың дамыту, қиялын шарықтау  және  сезімін ояту.
Топтық  жұмыс  үрдісіне байланысты міндеті.
1. Оқушылар бір-бірімен пікірлесе отырып, ортақ  қорытынды шығады.
2. Тақырыптық түсініксіз  жерлерін   анықтайды.
3. Топтастарының  сұрақтарына   жауап береді. 
4. Қорытынды шығарады ,өз пікірін  дәлелдейді.
Тәрбиелік мәні: Өзара құрмет сезімін  тудыру. Басқаның  пікірін сыйлауға, сөзін бөлмеуге  тәрбиелеу.
Бағалау:Эссе , мұғалімнің  бақылауы.
Қажетті  құралдар : бейне фильм, үн таспа
Көрнекіліктер: кестелер , үлестірмелік  карточкалар, төс белгілер.
Стратегиялары: Әлемді шарлау . Топтастыру.Венн диаграммасы. Жиксо -1 Эссе . Бес  жолды өлең. Автордың  орындауы.
Түрі: Панорамалық  сабақ.
Түһұрпаты: Жаңа материалды меңгерту сабағы.
1. Қызығушылықты ояту
Үнтаспадан үнді әуенді тыңдалды. Балаларды «Джунгли» әлеміне  саяхатқа шақыру.
Стратегия : Әлемді  шарлау.
Үй тапсырмасы . Оқушылар  топ  бойынша тапсырмаларды  қабырғаға  іледі. (Суреттер ,өлеңдер , жұмбақтар т.с.с)
Топтардың аты
   Акела  Бөрілер                               Табаки               Багира                 Шер-хан
                                                         Қарсақтар         Сілеусін             Жолбарыс
Үй тапсырмасы  бойынша  оқушылар өз  жазғандарын  ортаға салады.Әр топтың  спикері  жұмыстарын қорғайды.
Стратегия  : Топтастыру                        Тамаша                               Табиғат
Жеке жұпта, топта талқыланады.Лидер айтады.
2. Мағынаны  ажырату. 
Жаңа  сабақ . Мақсат  қою
-Ендеше, бүгінгі  сбақта Джунгли аңдар  арасында өскен үнді  баласы туралы әңгімені оқып  үйренеміз  .
Кіріспе 
Стратегия : Ой қозғау . Осы оқиға не туралы деп ойлайсыңдар?
Жеке, топта талқыланылады.Лидерге сөз  беріледі. Олар өз ойларын дәлеледейді. 
  Бейнефильмнен үзінді көру . Мауглидің ұрлануы. Осы сабақта Мауглидің 10-12 жастағы кезеңінен үзінді оқимыз.
Оқулықпен  жұмыс.Оқушының оқуы. Оқушылар түртіп алу әдісі бойынша жұмыс  жасайды.
Стратегия : Инсерт. Түртіп алу  кестесі.
«V»- білемін
«+»-жаңалық
«?»- түсіндіріңіз, зерттеймін
Мәтіннің  мазмұнымен  жұмыс.
Стратегия: Джиксо-1
Мәтін 4 логикалық бөлікке бөлінеді. Топтағы адамдар 1,2,3,4 –ке санау арқылы өзара бөлінеді. Мәтіннің 1- бөлігін1-лер, 2- 
бөлігін 2 санын алғандар 3, нөмерлі топтарға оқуға тапсырылды. Оқушылар тиісті бөлігімен оқып танысады..1-лер бөлек ,
2,3,4 –өз алдына жұмыс  тобын құрайды. Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтарымен қайта табысып өздерінің 
үйіліп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға  салады.
Мәтінді бөліктерге бөлу:
1. Мауглидың  Джунглида өсуі
2. Джунглидің  көсем сайлау заңы. 
3. Мауглидың  Шер-Ханнан өш алуы
4.Мауглидың  барлық аңдардан күшті бола білуі.
151

Сұрақтары:
1. Мауглиды асырап  баққан нелер еді?
2. Джунглидегі Мауглидың жақтастары нелер? Жауы ше?
3. Шер-Хан Мауглиге неген өшікті  деп ойлайсың?
4. Джунглидің көсем сайлау  заңы қандай?
5.Маугли  Шер-Хан  өшін алуға қашан мүмкіндік алады?
6. Ол неліктен  барлық аңдардан күшті  бола білді ?
7. Маугли аңдарға  қайтып оралады деп  ойлайсыңба?
Стратегеия: Венн диаграммасы .
Мауглидің жаулары мен жақтастары
Бейнефильмнен  үзінді көру. Мауглидің Шер-Ханмен  жекпе-жегі.Мәтіннің толық мазмұнымен жұмыс. Ә топтан спикерлер 
шығады.
Сергіту  сәті. Қай аң  қалай дыбыстайды?
3. Ой  толғаныс .
Сабақты қорыту
Бес жолды өлең
Зат  есім-
Сын  есім--
Етістік ---
Сезімді  білдіретін сөздер ----
Зат есім (синоним)-
Стартегия : Эссе жазу
Тақырыбы: Джунгли немесе Маугли
Стратегия : Автордың  орындығы . Оқушы жазғанын автордың орындығында  отырып оқиды. Бағалау (мазмұндап) . Үйге  
тапсырма . Маугли жөнінде түсірілген  мультфилимді  әңгімелеу.
  Әңгімені  бөліктер бойынша  мазмұндау. « Маугли аңдарға қайтып оралама?» атты әңгіме  жазу. 
* * * * * *
Оңтүстік Қазақстан облысы Мақтарал ауданы  Ынтымақ ауылы
 Т.Рысқұлов атындағы №17 жалпы орта мектебі. 
Жақыпбекова Зина Қылышқызы Бастауыш сынып мұғалімі 
Сабақтың тақырыбы:   Күн- жарық пен жылудың  көзі
   Сабақтың   мақсаты: Күн және оның тіршілік үшін маңызы туралы мағлұмат беру. Күн, күн
жүйесі туралы білімдерін толықтыру, ой ұшқырлығын арттыру. Оқушыларды жауапкершілікке,
өзін-өзі тәрбиелеуге үйрету.   
 Сабақтың    дамытушылығы:Дүниетанымын кеңейту, танымдық қызығушылықтарын арттыра
отырып, ойлау сын тұрғысынан айту, қабілеттерін дамыту. 
Тәрбиелілігі: Ізденгіштікке, еңбек сүйгіштікке, табиғатты сүюге,  қорғауға,аялауға,тәрбиелеу. 
 Қолданылатын стратегиялар : <<Ұш қадамды сұхбат>> Интерактивті тақта,оқулық, << Ширату
>>,   “Ой қозғау”, слайдтар.
 
 Сабақтың әдісі:  Топпен  сұрақ-жауап.
 Сабақтың  түрі: Сайыс.
 Барысы:
                      Кіріспе
   1) Ұйымдастыру 
А)  Сабаққа әзірлік
Ә)  Назарларын сабаққа аудару
Б)  Психологиялық  дайындық.
Пазл әдісі бойынша  үш қатардағы топқа бөліп ат  қою .
1 қатар                      2 қатар                                3 қатар
Күн шуақты              Ай жұлдыз                         жер шары
 Үй тапсырмасын тексеру.
<< Үш  қадамды  сұхбат >> стратегиясы арқылы сұрау.
1)Сұрақ беруші
2)Жауап беруші
3)Оқу методикасынан сұрау
1) Ғарыш дегеніміз не?
2) Жұлдыз дегеніміз не?
3)Планета дегеніміз не?               
Ғарыш дегеніміз не?
         Ғарыш кеңістігінде шек жоқ. Оның кеңістігі           соншалық, аспан денелерінің   бір-бірінен қашықтығын  Жердегі
өлшеммен,  айталық,километрмен   өлшеу мүмкін емес.   Бұлай   өлшеу   Жер шарындағы   қалалардың ара қашықтығын
миллиметрмен   есептеумен бірдей   болар еді. Сондыңтан ғарыштағы қашықтық өлшемі   үшін көп жағдайда   жарықтың
таралу жылдамдығы   бірлік ретінде алынады. 
152

    Жарық секундына  300000 км жылдамдықпен таралады. Ол Жерге  Айдан  1,3 секундта , Күннен 8 минуттан  сәл астам
уақытта    жетеді .  Бізгі ең   жақын  жұлдызға  дейінгі аралықты   жарық   4  жылда жүріп өтеді. Олда ештеңе емес. Әлем
кеңістігімен салыстырғанда  қас қағымдай дерлік.  Құрамына Күн жүйесі кіретін  Әлемнің  шағын ғана бөлігі- Галактиканың
бір шетінен екінші шетіне жарық   100мың   жылда   әрең   жетеді.   Ал алыстағы галактикалар бізден бірнеше   миллиард
жарық жылындай қашықтықта тұрады.
      Ғарыштың   құрамдас   бөліктеріне:     жұлдыздық   жүйелер   –   галактикалар,   олардың   аралықтарындағы     әлемдік   бос
кеңістіктер, әлемдік   шаң –тозаң мен газ шоғырлары, әлемнің түкпір- түкпірінен тасқындап таралатын түрлі   сәулелер
жатады.  
 Жерді қоршаған бүкіл дүние- Әлем немесе  Ғарыш деп аталады.
                                           Жұлдыз дегеніміз не?
Бұлтсыз ашық түнде аспаннан жыпырлаған сансыз көп   жұлдыздарды көресің. Олардың кейбірі солғын жарық нүктеге
ұқсайды. Енді біреулері бірде күшейіп, бірде әлсіріген алыстағы отты елестетеді. Жұлдыздар жерден өте алыс қашықтықта
орналасқан.   Сондықтан олар біздің көзімізге   кішкене жылтыраған ноқат сияқты болып көрінеді. Шынында,   олардың
әрқайсысы   Күнге ұқсас   жанып тұрған, орасан зор газ   шарлар. Ең ірілері     Күнен ондаған, тіпті   жүздеген есе   үлкен.
Мөлшері     Жермен   қарайлас     шағындары   да   бар.   Жұлдыз   өте   күшті   қызған   газдан   плазмадан   тұратын,   өзінен   жарық
шығаратын және табиғаты жағынан күнге ұқсас аспан денелері. Күн жерге жақын болғандықтан ғана үлкен болып көрінеді.
Жерге ең жақын жұлдыз-Күн. Жай көзбен қарағанда   аспан   әлемінен   3   мыңға     тарта жұлдыз   көрінеді. Ал қазіргі
замандағы   ең   жаңа   құралдармен   есепке     алынғандарының   саны   бірнеше   миллион.Ғалымдардың     болжауынша   ,
жұлдыздардың  жалпы саны әлденеше миллиардтан асып кетеді.
                                  Планета дегеніміз не?
    Жерді қоса есептегенде 9 ірі аспан денесі айналып жүреді.Олар планета деп аталады(планета-грекше адасушы деген сөз 
             Планеталар-өзінен жарық шығармайтын салқын денелер.Дегенмен түнгі аспанда олар да жұлдыз сияқты жылтырап
көрінеді.Планетаның олай көрінуі бетіне түскен күн сәулесінің шағылысуынан.
Өз   кезегінде   планеталардың   төңірегіне   олардың   серіктері   айналып   жүреді.Жердің   серігі-Ай      .Күн   және   оны   айналып
жүретін   планеталар   мен   олардың   серіктері   Күн   жүйесін   құрайды.Күн   жүйесі-Әлем   кеңістігінің   немесе   Ғарыштың   бір
кішкене шағын мүйісі ғана.
   Планеталар массасына, химиялық құралына, айналу жылдамдығына, серіктестестерінің санына қарай   2 топқа бөлінеді.
Күн   жүйесінің     төрт   ішкері   планетасы   жер   тобындағы   планеталар   олар   меркури,   шолпан,жер,   марс.   Олар   аса   үлкен
емес,тығыз   тасты   заттармен   металдардан   құралған.     Алып   планеталар-Юпитер,Сатурын,   Уран,Нептун,   Плутон.Олар
негізінен жеңіл заттардан сутек,гелий,металдардан құралған  
Оқу методикасынан сұрақтар қою:
2) << Ширату >> 
Сұрақтарға жауап.
Жер
       Жер- тіршілік етушілері   бар күн жүйесіндегі жалғыз ғаламшар.Жерді жануарлар мен адамдар мекендейді.Жер күннен
қаншалық алыс болса жер бетіндегі  жағдайлар өмір үшін соншалық жарамды. Күнге жақын орналасқан ғаламшарларда тым
ыстық.Ал   күннен  алыстағыларында   тым     суық.   Жер  бірнеше   қабаттан  құралған.   Ең жоғары  қабаты  жер  қыртысы   деп
аталады.   Жер   қыртысының   астында   мантия   орналасқан   ғаламшардың   орталығында   қатты   ішкі   ядро   және   балқыған
металдан тұратын сыртқы ядросы бар. 
Меркурий мен Шолпан
      Меркурий мен Шолпан- ең ыстық ғаламшарлар. Күн райы  ашық болған кезде танғы және  кешкі аспанда Шолпан жақсы
көрінеді. Меркурийді  көру әлдеқайда қыйынрақ,өйткені ол  Күнге тым жақын орналасқан. Шолпанда 167 жанартау бар деп
есептелінеді   .   Олардың   бірінің   биіктігі   Жер     бетіндегі   ең   биік   шың   –   Джомолунгманың   биіктігіне   тең.     Меркурийде
жанартаулар жоқ. 
                                   Марс
      Күн жүйесінің барлық ғаламшарларының ішінде жерге өте ұқсасы –Марс. Марста таулар,тынышталған жанартаулар мен
шөлдер бар. Марс бетінің басым бөлігін қызғылттау түсі бар тасты жазықтар алып тұр. Марыстың температурасы Жердің ең
суық аймақтарындағыдай. 
      Бірнеше   ғарыш   зондтары   Марсқа   аттандырылған   еді.     Олар   ғаламшар   бетін   суретке   түсіріп,Жерге   жіберді.Біз   осы
зондтардың арқасында Марс туралы көп жаңа нәрсе білдік.
                                             Юпитер
Күн жүйесінің ең үлкен ғаламшары – Юпитер.Оның қатты беті жоқ. Ол тұтас  газдардан құралған. Юпитер өзінің өсінен өте
тез айналады. Сондықтан оның бетінде   әрдайым күшті дауылдар тасып тұрады. Юпитердің серіктері   айлар отбасымен
қоршалған.   Олардың   ішіндегі   төртеу   Жер   серігі   Айдан   айтарлықтай     ірі   нағыз   алыптар.   1992жылы   Юпитерге   камета
жақындады. Кейіннен ол жиырма бөлікке бөлінген. Екі жыл өткен соң қирандылар  Юпитердің бетіне құлады. 
                                 Нептун
Нептунның  Жерден алыстығы сонша, оны тіпті ең алымды телескоппен көру қиын. Бұл болып Күн жүйесінің шекарасында
сегізінші   ғаламшар   орналасқан.   Нептунның   кішкентай   тас   ядросының   айналасындағы     қабықша   мұзбен   қатып   қалған
аммиак газының қоспасынан құралған.Нептунның  сегіз серігі бар. Ең ірі серігі-Тритон.
                                Плутон  
Плутон Күн жүйесінің шекарасында   орналасқан. 1930 жылы ашылған кіп-кішкентай   Плутонды басында ғаламшар деп
атады. Кейінен  ғалымдар оны  ергежейлі ғаламшар деп атауға келісті. Плутон  Жер серігі Айданда кіші.
1)  Ең алғаш   ғарышқа  ұшқан  кім?
2)  Қазақтың  тұңғыш ғарышкері кім?
3)  Екінші ұшқан қазақ жігіті кім? 
Ең алғаш ғарышқа ұшқан кім?
  Космативка,   ғарышқа   ұшу-   ғарыш   кеңістігіне   ұшу.     Жерден   басқарылып   ұшатын   әртүрлі     ғарышытық   аппараттарды
пайдаланып ғарыштық кеңістікті игеру. Ғарышқа  жол 1957 жылы 4  қазанда ашылды. Бұл күні бұрынғы  Кеңес Одағында
153

Жердің жасанды серігі ұшырылды.  Жер спутнигімен  лайка атты ит ұшырылды.  Ал 1961 жылы 12 сәуірде адам баласы
тарихында  бірінші рет Юрий Гагарин  Байқоңыр космодромынан  9 сағат 07 минутта ұшырылды. Ол жер шарын айналып
ұшты. Ағаш ұстасының баласы Юри Гагарин 27 жаста екен.12 сәуір тарихқа << ғарышкерлер>>   күні деген атпен енді. 
    Тоқтар Оңғарбайұлы  Әубәкіров 1946  жылы 27 шілдеде  Қарағанды облысының  қарқаралы ауданында дүниеге келген.
Тоқтар ұшқыш болуды жастайынан армандап аэроклубқа қатысып  парашутпен секіруге жаттығады. Мектепті бітіргеннен
кейін, Армавир   әскери авияция училищесін 1969 жылы   үздік аяқтайды. Қиыр Шығыс әскери   бөлімдерінде инженер-
ұшқыш мамандығы бойынша  қызмет атқарды.1974 жылы ол бірінші  санатты ұшқыш атанды.1988 жылы жаңа авияция
техникасын сынақтан өткізуде көрсеткен ерлігімен батырлығы үшін Кеңес Одағының Батыры атағын алды.1991  жылы 2
қазанда   Байқоңырдан   <   Союз   ТМ-13>   кемесімен   ғарышқа   ұшты.   Қазіргі   күні   авияция   гинерал-палковнигі   Қазақстан
Республикасының  Халық  қаһарманы.
       Талғат Аманкелдіұлы Мұсабайев 1951 жылы 7 қаңтар Алматы облысы   Жамбыл ауданы Қарғалы ауылында   дүниеге
келген. Ол Қазақстан Республикасының әрі Рессей федерациясының  ұшқыш –ғарышкері. Талғат Мұсабаев Рига қаласында
авияция инженерлік инстеутының, кейін Ақтөбе жоғарғы ұшқыштар училищесін бітірді. 1986 жылы азаматтық авияцияның
30  жаттығу дайындығын өтіп, осы саланың ұшқышы мамандығын алды. 1990  жылдан ғарышқа ұшуға дайындалып 1991
ғарышкер сынақшы біліктілігін алып шығады. Ол  1994 жылдың  1 маусымынан  4 қарашасына дейін <Саюз ТМ> ғарыш
кемесімен   ғарышта  болды.   126 күн ғарышта  өткізген. 1998 жылы 2 рет ұшты.  Онда 208   күн ғарышта  болған. 2001
ғарышқа 3   рет ұшты.  8   күн ғарышта өткізген.3   рет ғарышқа ұшқан.   Қазақстан Республикасының   авияция гинерл-
литенаты халық һахарманы.
Сергіту сәті: Скелет
Жаңа сабақ : Күн – жарық пен жылудың көзі.
          Түсіндіру: Күн жүйесінің орталық  денесі Күн- жұлдыз,яғни қызған газды шар.Ол өзінің  қойнауынан үздіксіз энергия
бөліп шығарады. Күн бетінен  күшті сәуле тарауына қарамастан, ол өзінің жоғарғы температурасын сақтап қалады.  Күн-
Күн  жүйесінің   орталығы   үлкен   жұлдыз.   Күн  бізге   жарық   пен   жылу   береді.   Ол   қатты   қыздырылған   сутек   және   гелий
газдарынан тұрады. Күннің жасы шамамен  бес миллиард жылға тең. Күннің ішкі бөлігі-ядро, ал сыртқы қабықшасы күн
тәжісі деп аталады. Күн бетіндегі қара дақтар барынша төмен температуралы аймақтар . Жұлдыздардың үлкен шоғыры
галактика деп аталады. Күн жүйесі Құс жолы галактикасына жатады. Бұл галактиканың құрамында  200 миллиард жұлдыз
бар. Күн –тоғыз ірі планетадан тұратын тұтас бір жүйесінің орталығы.Күн қатардағы жұлдыздардың бірі. Басқа жұлдыздар
сияқты ол да  лаулап жанып тұрған газды шар. Ғалымдардың болжауынша оның беткі қабатындағы қызу алты мың градус
шамасында ал, терең түкпірінде 15 миллион градусқа дейін жетеді. Күн жан жағына жарық сәуле және орасан зор мөлшерде
жылу   таратады.Жерге   күн   қуатының   екі   миллиардтан   бір   бөлігі   ғана   жетеді,басқасы   әлем   кеңістігіне   шашырап   тарап
кетеді.Дегенімен осы қуат мөлшерінің өзі жерді жылытуға әбден жетеді. Күннің сәулесі мен жылу болмаса Жер бетін қара
түнек басар еді.   Ғаламат суықтың салдарынан өсімдіктер,жан- жануар да тіршілік ете алмас еді. Жылудың жоқтығынан
булану жүрмей, су бетінің қатып жататындығы өзінен-өзі түсінікті. Аспанда бұлт үйірілмейтіндігін жауын- шашын жаумас
еді, Жер бетін өзгертетін ағын су әрекеті жүрмес еді. Бір сөзбен айтқанда, Жерде өтіп жататын санаулы құблыстары тоқтап
қалар еді. Адамдар ерте кезден –ақ Күн қуатын пайдалану жолдарын іздей бастаған. Бірақ көпке дейін пайдалану амалы
табылмай келді. Тек біздің заманымызда ғана   әр түрлі елдерде   Күн қуаты электр энергиясын өндіруге, үй жылытуға,
астық   және   түрлі   жемістерді   кептіруге,   түрлі   ауруларды   емдеуге   және   т.б.   мақсаттарға   пайдаланыла   бастады.   Күн
батериялары мен ғарыш кемелері мен Жердің  жасанды серіктерінде  қуат өндірудің көзі ретінде қолданылуда. Болашақта
табиғаттағы түрлі   отын қорының азаюына және сарқылуына    байланысты күн қуаты жан-жақты және барынша толық
кәдеге жаратылатын болады.
Сұрақтар
Зымыран сұрақ.
Әр топқа  5 сұрақтан.
1)  Ғарыш дегеніміз не?   Жерді қоршаған бүкіл дүние- Әлем немесе ғарыш деп аталады. 
2)  Ғарыш  Араб тілінде қалай аталады? Кеңістік космус  деген ұғымды білдіреді.
3 )   Бүкіл әлем бойынша неше планета бар?  Сатурн,Нептун, Уран, Плутон, Меркурий, Жер,Марс, Шолпан,Юпитер.
4)   Кунге ең жақын орналасқан планета? Меркурий
5)   Ғарышкерлер мерекесі қай күн?  12 сәуір.
6)   Т. Мұсабаев ғарышқа неше рет ұшты? 3 рет
7)  Планета грекше не деп аталады? Адасушы жұлдыз деп аталады.
8)  Галлактика неден тұрады? Күн жүйесінен тұрады.
9)  Ұлы ғалым  Қ. Сатбаев қай жерде жерленген? Алматы қаласында.
10) Мыс кендерінен соғыс кезінде нелер жасады? Ұшақ, танк, мылтық ,оқ.
11)  Ұлы ғалым  Жезқазған қаласында қандай байлық тапты? Мыс рудасы.
12)  Қаныш Сатбаев кім? Қаныш Имантайұлы  Сатбаев геолог-ғалым.
13)  Қаныш Сатбаев қай жерде, қай жылы туылған?  Қ. Сатбаев  1899 ж 12 сәуір  Павлодар облысы  Баян ауыл ауданында,
көшпелі қазақ отбасында дүниеге келген.
14)  Қаныш қанша жасында математика оқулығын жазды?  20 жасында.
15)  Жердің  шар тәріздес екенін алғаш кім зерттеп білген?  Арестотель .
        “Ой қозғау”
 1-Топ  “ Күн “тақырыбына пастер дайында.
2- Топ   Күн туралы сөйлем құрату.
3- Топ Тіршілік үшін күннің қандай пайдасы бар?
 Оқушыларды бағалау .           Смайлк бойынша бағалау.    Жеңімпаздарды анықтау.
Үйге тапсырма : Мәтінді түсініп оқу.
Күннің маңызы туралы әңгімелеуге дайындық (дәрігер, дихан,саяхатшы.)
* * * * * *
154

155

Оңтүстік Қазақстан облысы,  Сайрам ауданы, Қарабұлақ ауылы
                     Далабазар негізгі  орта мектебінің  ағылшын тілі 
пәнінің  мұғалімі  Исламшихова Захида  
5 сыныпқа арналған   Plan of the lesson.            
The theme of the lesson: "My family"
Teaching aims : - communicative aims:
- Understanding the way words are written in English;
- Increasing awareness about the sound-letters;
- Increasing awareness about the importance of the family.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   37




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет