I СЕКЦИЯ. ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ

 

42 

готовность к профессиональной деятельности, проявляется в ее результатах и качестве (A. 

A. Бабенко), как сложное образование, включающее комплекс знаний, умений, свойств и 

качеств личности, которые обеспечивают вариативность, оптимальность и эффективность 

построения учебно-воспитательного процесса (В. А. Адольф) [7]. 

М.  И.  Бордуков,  Т.  А.  Стеганцева  выделяют  три  уровня  становления 

профессиональной компетентности учителя:  нормативный, продуктивный и творческий. 

На  нормативном  уровне  педагог  овладевает  стратегией  обучения  и  воспитания,  имеет 

стандартную  базовую  систему  знаний  и  методов  включения  учащихся  в  учебно-

познавательную  деятельность,  но  встречает  трудности  при  решении  нестандартных 

педагогических  задач.  Испытывает  и  реализует  потребность  в  самоорганизации 

профессиональной  деятельности.  Основным  процессом  на  этом  этапе,  в  ходе  которого 

происходит  самоопределение  человека  как  деятеля,    является  процесс  целеполагания.  В 

ходе  этого  процесса  человек,  самостоятельно  ставя  цели  собственной  деятельности, 

начинает  относиться  к  деятельности  особым  образом  -  начинает  ее  сознательно 

проектировать  и  строить.  На  продуктивном  уровне  овладевает  стратегией  обучения  и 

воспитания,  преобразования  своей  науки  в  средство  развития  личности  учащихся, 

овладевает  системой  дополнительных  специальных  знаний  и  умений  решения 

нестандартных педагогических задач. Происходит построение предметности собственной 

деятельности, т. е. определение специфичности, уникальности относительно деятельности 

других  профессионалов  педагогической  профессии,  определение  смыслов,  целей, 

способов  и  ограничений  собственной  деятельности.  На  творческом  уровне  педагог  сам 

разрабатывает и конструирует собственную стратегию обучения и воспитания. При этом 

осмысливается 

не 

только 

собственная 

деятельность, 

но 

и 

деятельность 

профессионального сообщества [8]. 

В  своих  исследованиях  Л.  Масол  рассматривает  такие  художественно-эстетические 

компетентности,  обеспечивающие  профессиональную  деятельность  личности,  понимает 

как  интегральное  духовно-эстетическое  образование,  готовность  и  способность 

активизировать собственные возможности - художественные знания, умения, отношения, 

способности,  качества,  необходимые  для  эффективного  решения  задач  в  типичных  и 

нестандартных ситуациях и построения собственной траектории жизнетворчества [5]. 

В. А. Адольф, рассматривая профессиональную компетентность педагога, отмечает, 

что  она  включает  систему  органически  связанных  друг  с  другом  частных  видов 

компетентности:  методологическую,  специальную,  коммуникативную,  предметную, 

психолого-педагогическую 

и 

методическую 

компетентность. 

Исследователь 

подчеркивает, что методическая компетентность учителя представляет собой развернутую 

систему  знаний  по  вопросам  конкретного  построения  преподавания  той  или  иной 

дисциплины,  а  также  включает  в  себя  отношение  учителя  к  той или  иной  методической 

системе  и  индивидуальный  стиль  деятельности.  Методическая  компетентность  в 

различных  видах  компетентности  учителя  занимает  одно  из  ведущих  мест.  Она  в 

некоторой  степени  интегрирует  всю  систему  специально-научных,  психологических, 

педагогических знаний и умений [1]. 

Исследуя  проблему  формирования  методической  компетентности  педагогических 

работников,  Т.  М.  Гущина  определяет  методическую  компетентность  педагога  как 

интегральную многоуровневую профессионально значимую характеристику его личности 

и  деятельности,  опосредствует  результативный  профессиональный  опыт.  Автор 

утверждает,  что  методическая  компетентность  как  системное  образование  знаний, 

умений,  навыков  педагога  в  области  методики  и  оптимальное  сочетание  методов 

профессиональной  педагогической  деятельности  эффективно  формируется  на  основе 

методического  подхода  как  доминанты  повышения  квалификации  педагогических 

работников  [3].  В.  И.  Земцова  определяет  методическую  компетентность  учителя  «как 

свойство  личности,  выражающееся  в  наличии  глубоких  и  прочных  знаний  и  умений  в 

 

43 

области  учебного  предмета  и  методики  его  обучения,  взятых  в  единстве,  и 

положительного опыта решения методических задач» [4]. 

Опираясь  на  определение  В.А.  Адольфа,  под  методической  компетентностью 

учителя  мы  понимаем  интегративную  многоуровневую  профессионально  значимую 

характеристику  личности,  выражающееся  в  наличии  ценностного  отношения  к 

педагогической профессии, профессиональных знаний и умений, взятых в единстве. 

 

Литература 

1.  Адольф  В.А.  Профессиональная  компетентность  учителя:  Монография.  - 

Красноярск, 1998. 

2.  Волкова  Н.П.  Педагогика:  учеб.  пособие.  3-  е  изд.,  Стер.  /  Н.П.  Волкова.  -  К.: 

Академвидав, 2009. - 616 с. 

3.  ГущинаТ.Н.  Формирование  методической  компетентности  педагогических 

работников  учреждений  дополнительного  образования  детей  в  процессе  повышения 

квалификации: Автореф. ... канд. пед. наук / Ярославль, 2001  - 22 с. 

4.  3емцова  В.И.  Теоретические  основы  методической  подготовки  учителя  физики: 

Автореф. ... д – ра пед. наук / СПб, 1995. - 31 с. 

5.  Масол  Л.М.  Методика  обучения  искусств  в  начальной  школе:  пособие  для 

учителей / Л.М. Масол, А.В. Гайдамака, Е.В. Белкина, А.В. Калиниченко, И.В. Руденко. - 

Х.: Веста: Издательство «Ранок», 2006 . - 256с . 

6.  Сластенин  В.А.  Профессиональная  деятельность  и  личность  педагога// 

Педагогическое образование и наука. - 2000. - № 1. - С.37 - 38. 

7. Сясина Т.В. Формирование методической компетентности будущих учителей (на 

примере  подготовки  учителя  математики):  Автореф.  ...  канд.  пед.  наук  /  Биробиджан, 

2005. - 23 с. 

8. http//bspu.ab.ru/Journal/pedagog/pedagogl 1/okoy.html. 

 

 

 

 

А. О. Аукенова  

Қарағанды қ. 

 

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАНЫ ЗЕРТТЕУ ҚАҒИДАЛАРЫ ЖӘНЕ 

ОНЫ БІЛІМ БЕРУ ҮРДІСІНДЕ АВТОМАТТАНДЫРУ 

 

Адам  баласы  қазіргі  уақытта  бұрын-соңды  болып  көрмеген  орасан  зор  табыстарға 

жетіп, техника және технология саласын дамыта түсуде. Жаңа ақпараттық технологияны 

енгізу,  білім  берудің  мемлекеттік  емес  секторларын,  әсіресе,  жоғарғы  оқу  орындарының 

көрсеткіштерін  көтеру  білім  беру  мекемелеріндегі  жауапкершілікті  арттыру  болып 

табылады. 

Сол  себепті  мақаланың  басты  мақсаты  –  жоғары  оқу  орындарындағы    білім 

стандартына  сәйкес  жобалау  үдерісін    автоматтандыруды  іске  асыру,  оның  тиімділігін 

теориялық  тұрғыдан  негіздеу  және  оны  педагогикалық  эксперимент  арқылы  дәлелдеп 

көрсету. 

Тұлғаның қоғамдағы әлеуметтік орны туралы ілім, оның дамуындағы әрекеттер мен 

қатынастың  ролі,  еліміздің  әлеуметтік  экономикалық  түрлендірулер  концепциясы 

негіздері, Қазақстан Республикасының “Білім туралы” заңы, Қазақстан Республикасының 

білім  беруді  дамытудың  2005–2010  жылдарға  арналған  Мемлекеттік  бағдарламасы, 

Қазақстан  Республикасының  білім  беруді  дамытудың  2011–2050  жылға  арналған 

мемлекеттік  бағдарламасының  жобасы,  “Білімді  ақпараттандыру”  бағдарламасы, 

жұмыстың  әдіснамалық-теориялық  негіздерінің  авторлары,  білімді  қамтамасыз  ететін 

 

44 

ресми құжаттар, оқу-әдістемелік кешендер, оқулықтар мен оқу бағдарламалары, автордың 

педагогикалық тәжірибесі мен зерттеушілік әрекеттері [1]. 

Жоғары оқу орындарындағы техникалық пәнін оқытуды  жобалауда педагогикалық 

технологияның  құралдарын  жасау  мен  іске  асыру  әдістемелері,  болашақ  мамандарға 

жаңаша  технологиямен  оқытудың  тиімді  құралының  бірі  ретінде  ғылыми  негізделіп 

жасалынған  тапсырмалар  жинағының    мазмұны  мен  құрылымы  ұсынылды; 

философтардың,  психологтардың,  педагогтардың,  әлеуметтанушылардың  тұлғаны 

қалыптастыру  теориясы  мен  соңғы  жетістіктері;  кәсіби  білім  беру  саласындағы  болашақ 

мұғалімдердің кәсіби біліктілігін қалыптастыру мен оқу үдерісіне жаңашыл технологияны 

пайдалануға байланысты әртүрлі ғылыми-теориялық еңбектер құрайды.  

Ғылыми-теориялық 

әдебиеттер 

мен 

бағдарламаларға, 

ресми 

құжаттарға 

теоретикалық-әдіснамалық  талдаулар  жасау;  теориялық  модельдеу  жұмыстары; 

болжамдау  әдістемелері  (сауалнамалар,  бақылау  және  тестілеу  әдістері);  тәжірибелік 

әдіснамалар, педагогикалық эксперимент, нәтижелерді статистикалық әдіспен өңдеу. 

Мақаланы жазудағы негізгі ғылыми жаңалығы бұл: 

- 

жоғары  оқу  орындарындағы  информатиканы  оқытуда  пайдаланылатын 

технологиялық картаны автоматтандырудың қажеттілігі көрсетілді; 

- жоғары оқу орындарында  технологиялық картаның негізінде жобалаудың мазмұны  

мен құрылымы айқындалды; 

- технологиялық картаны  автоматтандыруды іске асыру арқылы технология жобасы 

жасалынды [2]. 

Зерттеу  нысанындағы  негізгі  бағыттардың  әдіснамалық  тұрғыда  дәйекті 

дәлелденуімен,  теориялық  және  тәжірибелік  материалдардың  талдануымен,  экперимент 

бағдарламасының  педагогикалық  мақсатқа  сәйкестілігімен,  бастапқы  және  соңғы 

нәтижелердің  дәлелді  қорытындылануымен,  олардың  тиімділігінің  жоғары  оқу 

орындарындағы  информатика  мұғалімдерін  дайындау  үдерісінде    тексерілуіменен 

қамтамасыз етілген [3]. 

Негізгі  міндеттері: 

-  жоғары  оқу  орындарындағы    оқытудың,  онда  пайдаланылатын  білім 

технологиясының,  жоғары  оқу  орындарындағы  мамандарды  даярлаудың    ғылыми-

теориялық негіздерін айқындау; 

-  жоғары  оқу  орындарындағы  оқытуды  жобалаудағы  технологияға  бейімделген 

құралдарының жүйесін жасаудың теориялық негізін нақтылау; 

-  педагогикалық  технология  тәсілімен  құрылымдық  жобалаудың  құралдарын 

анықтау; 

- жоғары оқу орындарында  технологиялық картаның негізінде жобалаудың мазмұны  

мен құрылымын айқындау; 

-  технологиялық    картаны    автоматтандыруды            іске  асыру  негізінде  технология 

жобасын жасау; 

- оқытуда технологиялық картаны пайдаланудың әдістемесін жасау және ұсынылған 

жаңа әдістеменің тиімділігін педагогикалык  эксперимент жүзінде тексеру. 

Жоғары  оқу  орындарында  болашақ  мамандарды  даярлау  үдерісін  жаңаша 

технологиямен    қамтамасыз  ету,  студенттердің  тұлғалық  дамуы  және  оқытушылардың 

әрекетіндегі жаңашылдықты қалыптастыру мен дамытуды қамтамасыз етеді. 

Зерттеу  жұмысында  жасалған  технологиялық  картаны,  тапсырмалар  жүйесін  

білімнің әртүрлі қадамдарында, мұғалімнің біліктілігін жетілдіру жүйесінде, информатика 

оқытушыларының іс-тәжірибесінде пайдалануға болады. 

Жоғары  оқу  орнындағы  болашақ  мамандарды  даярлауды  автоматтандыруды  енгізу 

мақсатында  техникалық  мамандарға  байланысты  курсынан  технологиялық  карталар 

жүйесі қалыптасып, оны оқыту үдерісінде іске асырудың әдістемелік құралы жасалынып, 

іс-тәжірибеге енгізіледі [4]. 

 

45 

Қазіргі  жағдайда  қоғамымыздағы  экономикалық,  саяси,  білім  және  экологиялық 

дағдарыс  мәселелері  шешіле  бастаған  шақта    елімізге  жоғары  білікті    мамандары  мен 

ақпараттық білімінің жеткіліксіздігі байқала бастады. Қоғам дамуының жаңа талаптарына 

сәйкес  әсіресе  нарықтық  экономика  инфрақұрылымында  пайда  болған  жаңа  типті 

мектептерде  жоғары  білікті,  жаңа  оқу  жүйесінің  талабына  сай  мұғалімдер  жетіспеуде. 

Жаңа  технологиямен  жабдықталған  бұл  мекемелерге  өзінің  оқу-тәрбие  әрекетін  жүргізу 

үшін оқуды жоспарлау және ұйымдастыруда жаңа типтегі мамандарға (әсіресе ақпараттық 

жүйелер  саласындағы)  зәру  болып  отыр.  Өйткені,  білім  жүйесіндегі  жаңа  шарт 

мамандарға жаңа талап қоюда. 

Осыған  байланысты,  жоғары  оқу  орнындағы  мамандарды  даярлау  оның 

ғылымилығына сәйкес мынадай талаптарды қанағаттандыратындай етіп ұйымдастырылуы 

қажет:  

- теориялық материалдардың үнемі практикалық бағытталуын; 

- жеке ақпараттық фактілерден олардың жалпылауына көшудің біртінділігін; 

- теориялық материалдардың бүкіл курсқа бірыңғай таралуын; 

- қарапайымнан күрделілігіне өтудің міндеттілігін; 

-  бағдарламалау  тілінің  (термин  мен  символдардың)  қабылдауға  жеңілдігін  және 

мақсаттылығын.  

Жаңа технологиямен жабдықталған  мекемелерге өзінің оқу-тәрбие әрекетін жүргізу 

үшін оқуды жоспарлау және ұйымдастыруда жаңа типтегі мамандарға қажет болып отыр 

[5]. 

Теориялық  зерттеулер  мен    тәжірибелік-эксперименттік  жұмыстар  нәтижелері  бізге 

мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік берді:  

-  жоғары  оқу  орындарындағы    оқытуда  пайдаланылатын  технологиялық  картаны 

автоматтандырудың қажеттілігі көрсетілді; 

- жоғары оқу орындарында технологиялық картаның негізінде жобалаудың мазмұны  

мен құрылымы айқындалды; 

-  автоматтандырылған  технологиялық  картаны  іске  асыру  арқылы    технология 

жобасы жасалды;  

-  автоматтандырылған    технологиялық  картаны    пайдаланып  оқытудың  әдістемесі 

ұсынылды және жаңа әдістеменің тиімділігі эксперимент жүзінде тексерілді. 

Жаңа  технологияны  жоғары  оқу  орындарында  енгізу  ондағы  басты  үдерістер  мен 

объектілерге,  яғни  білім,  ғылым,  ақпараттық  жүйе,  жаңа  оқу-ақпараттық  жүйе, 

педагогикалық  технология,  қазіргі  заманғы  жабдықтар  мен  іс-тәжірибелерге    тікелей 

байланысты.  Сондықтан  бұл  үдеріс  осылардың  басты  мәселелерін  кешенді  қарастыруды 

қажет етеді.  

Жоғары  оқу  орны  оқу  үдерісіндегі  білімді  автоматтандыруды    енгізудің  жалпы 

мәселесі  қазіргі  кезде  еліміздің  халық  шаруашылығын  қалыпқа  келтіру  мен  дамыту 

инновациялық әрекеттердің басты мақсаты болуға тиіс екені қажеттілігінен туады. Осыған 

орай,  қазіргі  кезде  қалыптасқан  тарихи,  тәжірибелік  мәселелерге  байланысты  осы 

талдаудан  өткізген  теориялық  негізді  ақпараттық  жүйелер  мамандарын  қазақстандық 

жағдайда білімді автоматтандыру шартында дайындауға мүмкіндіктің барын айта кетуіміз 

керек [6]. 

Жоғары  бiлiм  берудi  қайта  құру  мәселелерi  жоғары  оқу  орындарындағы  оқыту 

үдерісінің қорытындысын талдау және оларды жүзеге асыру мен сараптау жұмыстарына 

ғылыми  жетiстiктер  мен  ғылыми-техникалық  жетістіктердің  нәтижелерiн  енгiзудi  талап 

етедi. 

Студенттiң  стандарт  деңгейiне  жеткен  жетпегендiгiн  анықтаудың  ең  тиiмдi  жолы, 

дұрыс таңдалған тапсырмалар жиынтығы деп санаймыз. 

Әрине,  тапсырмаларды  орындаудан  басқа  тексеру  жолдары  да  көп,  мысалы, 

информатика  түсініктері  анықтамасын  анықтау,  бөлiктерiн  ұғу,  аяқтау,  немесе  тапсырма 

 

46 

есептерін  қорытып  шығару,  индуктивтiк  не  дидуктивтiк  қорытынды  жасау  және  тағы 

басқа тәсiлдер.  

Бiлiм стандарты деңгейiн анықтағанда оқытушы студенттiң бастапқы бiлiм деңгейiн, 

бөлiнген уақытты, болашақ мамандығын, мемлекет талабын басшылыққа алу керек.  

Сонымен,  әр  мамандыққа  сәйкес    бiлiм  деңгейiн  тексеру,  мемлекеттiк  стандарт 

деңгейiн  анықтау,  сол  пәндi  тiкелей  берiп  жүрген  оқытушылар  ұжымының  мiндетi  деп 

санаймыз.  

Қорыта  келгенде,  автоматтандырылған  технологиялық  картаны  жоғарғы  оқу 

орындарында қолдану – жоғарғы оқу орындарының пәндерін оқыту әдістемесіндегі жаңа, 

болашағы зор бағыт болып табылады [7]. 

 

Әдебиеттер  

1. Қазақстан  Республикасы  «Білім  туралы»  заңы,  –  Алматы,  ТОО  «Баспа»,  2000  ж.- 

48 б. 

2. Концепция информатизации и развития систем образования РК на рубеже веков. –

Алматы, 1997. – 48 с. 

3. А.П.Ершов.  Информатизация:  от  компьютерной  грамотности  учащихся  к 

информационной культуре общества // Коммунист, 1988. – №2.  124 с. 

4. Монахов  В.М.  Технологические  основы  проектирования  и  конструирования 

учебного процесса. – Волгоград.: Перемена, 1995 –152. с. 

5. Гершунский  Б.С.  Компьютеризация  в  сфере  образования:  Проблемы  и 

перспективы. – М: Педагогика, 1987, - 264 с. 

6. Кузнецов  А.А.Развитие  методической  системы  обучения  информатике  в  средней 

школе: автореф. На соиск. уч. ст. доктора пед. наук. – М: 1988, - 160 с. 

7. Мащбиц Е.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. // 

- М.: Педагогика, 1988, - 192 с. 

 

 

 

 

 

Г. В. Гордиянова 

г. Петропавловск 

 

АКТИВНЫЕ МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ КАК СРЕДСТВО РАЗВИТИЯ УМЕНИЙ  

 

На  современном  этапе  развития  образования  актуальным  становится  включать 

самого  обучающегося  в  процесс  управления  знаниями  и  самим  собой,  поскольку  ему 

необходимо  в  органичном  единстве  осваивать  предметную  и  организационную  стороны 

учения.  Идентифицируя  себя  в  учебно-познавательной  деятельности,  самоопределяясь  в 

ее  ценностях,  осознавая  свои  потребности  и  цели,  обучающийся  преобразует  процесс 

педагогического управления учебно-познавательной деятельностью в самоуправление [1]. 

Под  самоуправлением  знаниями,  вслед  за  Е.Ю.Игнатьевой,  мы  будем  понимать 

сознательную организацию обучающимся собственной образовательной деятельности по 

развитию  системы  личностного  знания,  являющегося  основой  для  профессионально-

личностной компетентности [2]. 

Анализ  психолого-педагогической  литературы  и  опыта  работы  преподавателей 

привел нас к пониманию того, что активные методы обучения – эффективное средство для 

развития    умений  у  обучающихся  управлять  собственной  учебно-познавательной 

деятельностью,  а  следовательно,  и  личностными  знаниями.  Для  подтверждения  наших 

предположений  было  проведено  анкетирование  среди  студентов  Северо-Казахстанского 

государственного  университета.  Обучающимся  необходимо  было  ответить  на  вопрос 

 

47 

«Какие  из  активных  методов  обучения  на  аудиторных  занятиях  стимулируют 

обучающихся к самостоятельному пополнению знаний?».  Всего в анкетировании приняло 

участие 304 студента. Результаты ответов представлены в таблице 1. 

Таблица 1 

Виды деятельности, способствующие самостоятельному приобретению 

знаний обучающимися на аудиторных занятиях 

 

выполнение 

типовых 

заданий 

проектно-

исследовательская 

деятельность 

решение 

кейсов 

дискуссии, 

дебаты 

изучение 

модулей 

игровое 

обучение 

15 % 

38,1 % 

5 % 

30,2 % 

5,2 % 

6,5% 

жүктеу/скачать 5,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: