Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ы. Алтынсарин атындағЫ Ұлттық білім академиясы ресей федерациясының білім және ғылым министрлігі



Pdf көрінісі
бет80/124
Дата03.03.2017
өлшемі23,53 Mb.
#6682
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   124

Аннотация.  В  данной  статье  проводится  исследование  роли  и  функций  фонематики  в  условиях 

трехязычия.  Объектом  является  неродная  русская  речь  и  ее  многофункциональность  в  казахской  школе. 

Основополагающим автор считает необходимость взаимосвязанного обучения интонации и развития речи. 

Автор из своего опыта работы останавливается на одной из важнейших проблем обучения русскому языку - 

это практическое усвоение звукового строя русского языка. 

Abstract. In this article the study of the role and functions of the fonematic in terms trilingual. The object is a 

step-Russian speech and its versatility in the Kazakh school. This essential need for the author considers the in-

terconnected training to tone and speech development. Author of his experience stops at one of the most import-

ant Russian language teaching problems - it is practical mastering of the sound system of the Russian language. 



ФИЗИКА САБАҒЫНА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘДІСПЕН КӨПТІЛДІ МОДЕЛЬ ЖАСАУДА ТІЛДЕРДІҢ 

ҮШТҰҒЫРЛЫҒЫН ЕНГІЗУ 

С.Ж. Имангалиева 

№ 11 Ы. Алтынсарин атындағы орта мектеп, Атырау қаласы. symbat_imangalieva@mail.ru 



Пікір беруші – Р.Ә. Ағаділ, № 11 Ы. Алтынсарин атындағы орта мектебі, 

ҚР Білім беру ісінің «Құрметті қызметкері» төс белгісінің иегері 

Заман талабына сай физикадан ізгілік білім мазмұнын құру, тілдегі мол ақпарат арқылы кәсіп пен пәннен 

заманауи  инновациялық  білім  қалыптастыру,  өзгермелі  қоғам  өміріне  бейім,  жоғары  мәдениетті,  зерделі 

тұлға дайындау. 

Үш тілді меңгеру – еңселі елдің мақсаты. Тіл тарихына терең бойлап, физика құбылыстары мен денелер 

қозғалыстары және оның есептерін ақпараттық жүйеде орындау жолдарын шешуде, үштілді жетік меңгеретін 

бүгінгі ұрпақ, құзыретті, ғылым мен өндірісті біріктіре алатын, кәсіби бәсекеге қабілетті, терребайт көлемінде 

ұлттық кластер құра білетін, ұлттық рухани бай, әлем аренасына шығатын, кәсіби ойлайтын маманды ұштауда 

озық педагогикалық технологияны тәжірибеге енгізу. 

Әр халықтың өзіне тән қымбатты да қимас қазынасы бар. Адамға ұлттық рух тән. Көпұлтты Қазақстанның 

бірлігін орнықтыратын қазақ халқының рухани мәдениетіне қызмет ететін, ұлттық рухани құндылық биігіндегі 

тұғырлы тіл қазақ тілінде терең білім беру қажет. Ана тілі – алтындай асылымыз, мөлдір маржанымыз, ғажап 

гауһарымыз. Үштілде оқыту мен үйренуге талпыныс пен сұраныс қазіргі экономиканың дамуына байланысты 

күннен-күнге өсіп отыр. «Көп тіл білгенің – көп ілім ілгенің», – дегендей, көптілділік – заман талабы. Өркениетті 

қоғамда  тіл  –  адамзаттың  баға  жетпес  құндылығы  деп  саналады.  Қазіргі  білім  беру  саласында  ағылшын 

тілін оқытудың озық технологиясын меңгермейінше жан-жақты сауатты маман болу мүмкін емес. Білім беру 


111

қызметінде тілдік қатынас арқылы байланыс жасау – адамның рухани дүниесін байытуға арналған қадам. 

Мемлекетіміздің мектеп реформасында қаралған үштілде оқыту – қоғам қажеттілігі. Осы мақсатта қазақ, 

орыс, ағылшын тілдері ұлтына қарамастан тең дәрежеде асырылады. Бұл – тарихи қажеттілік. Бір халықтың 

мәдениетін басқалармен салыстыру арқылы ғана, әлем суретін әр алуан әр тұтас көруге мүмкіндік беретін 

ұлттық мәдениеттің құндылықтарын сезіну. Көптілді оқыту – жас ұрпақтың білім кеңістігінде еркін самғауына 

жол ашатын, әлемнің ғылым құпияларына үңіліп, өз қабілетін танытуына мүмкіншілік беретін бүгінгі күнгі 

қажеттілік. «Дауға салса алмастай қиған, сезімге салса қырандай қалқыған, ойға салса қорғасындай балқыған, 

өмірдің кез келген орайында әрі қару, әрі қалқан, әрі байырғы, әрі мәңгі жас, отты да ойнақы Ана тілінен 

артық қазақ үшін бұл дүниеде қымбат не бар екен!» – деп Н.Ә. Назарбаев айтқандай, адамзат тарихының 

күре тамыры – мәдениет болса, мәдениеттің күре тамыры – ғажайып рухани құндылықтар мен материалдық 

игіліктер. Өркениеттің қазіргі кезеңі – жаһандану үдерісімен ерекшеленеді. Бұл үдеріс әр елдің ұлттық білім 

беру жүйелерін қамтып, олардың әлемдік білім кеңістігімен кірігуінің ғылыми шешімдерінен туындайды. Әр 

адам бүгінгі тез өзгеріп жатқан дүниеде өмір сүріп, еңбек ету үшін жан-жақты болуы керек. Заман ағымы 

халқымыздың ұлттық дербестігін сақтай отырып, болашақтың зиялы жасы санатты да саналығымен өркениетті 

елдің жаңалығы мен технологияларын халқымыздың игілігіне пайдаланатын толыққанды, рухани күші мықты, 

әлем аренасына шығатын көп тілді білетін маман қажет. Ол үшін ұрпағымыз ұлттық құндылығымызбен терең 

сусындап, білім арқылы интеграциялау қажет. Елбасымыз «Үштілділік мемлекеттік деңгейде ынталандырылуы 

керек. Орыс тілін білу – біздің ұлтымыздың тарихи артықшылығы екені баршаға белгілі. Біз ағылшын тілін 

игеруде серпіліс жасауымыз керек. Біздің еліміздің әрбір азаматына өмірдегі шексіз жаңа мүмкіндіктерді 

ашады» – деген болатын. 

Үш тілді меңгеру – еңселі елдің мақсаты. Тілдегі мол ақпарат арқылы кәсіп пен пәннен заманауи білім алу 

қалыптасады. Жаһандану дәуірінде білімнің мәдени ықпалдастығын кеңейту, интеграциялық білім мақсаттарын 

айқындау  –  басты  қағидалардың  бірі  деп  есептесек,  онда  отандық  білім  берудің  жаңа  инновациялық 

технологиялары мен алаш қайраткерлерінің, педагогика, психология, әдістеме саласындағы басты идеяларын 

оқыту жүйесіне қосу – жаңа формация мұғалімінің құзіреті. Еліміздің индустриалды-инновациялық дамуы 

контексінде физикадан берілетін білімнің жағдайы мен оны жетілдірудің заманауи жолдарын қарастырып, 

білім алушының кәсіби бағытталуын есепке алып, физика пәні бойынша функционалдық сауаттылық деңгейін 

арттыру ғылымынан берілетін білімнің элитасын қалыптастыру қажет. 

Физиканың  жалпы  мәдени  мәнділігін  және  оның  негізінде  ғылыми  дүниетанымды  және  көзқарасты 

қалыптастыру қазіргі кездегі оқу пәнінің басым мақсаттарына жатады. Физика – жеке тұлғаның ақыл-ой 

қабілетінің көзін ашу және оның үздіксіз дамуы мен жетілуін қамтамасыз етеді. 

Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына арнаған жолдаудағы «...Кәсіби техникалық білім беру мекемелерінің 

жемісі дамып келеді. Олардың тәжірибесін қазақстандықтардың білім беру жүйесіне таратып, барлық білім 

беру мекемелерін солардың деңгейіне жеткізу», – деген сөзі адамның техникалық ресурстары білім игерту 

жолында индустрияландыру тетігін өз қажеттілігіне таңдап алу – іскерлікті, танымды қажет ететін іс екенін 

білдіреді. 

Жаһандану үрдісімен байланысты жастардың трансұлттық жағдайында тіл білу керек. Үш тілді меңгеру 

– жарқын болашақтың кепілі. Құзыретті ұстаз жасөспірім алдына үлкен мақсат қоя білсе ғана, ол биікке 

ұмтылады, ғарыштап самғайды. Білім беру – тәрбиелеу мен оқытудың үздіксіз үрдісі екендігі заңды нәрсе. 

Отандық оқулықты электронды білім беру қорларының мазмұны мен сапасын үштілді үлгі жағдайында оқыту 

үшін жаңа әдістерді жүйелі түрде әлемдік тәжірибелерді енгізе отырып, жетілдіру керек. 

Физика – өркениетті ортадан өзінің лайықты орнын алған және ғарыштап дамып жатқан ғылым. Ғылым 

дамуының кешегісін, бүгінгісін ой елегінен өткізіп, келешегіне зор үмітпен қарау – білім кеңістігіндегі жас 

ұрпақтың негізгі мақсатының бірі. Физикадан берілетін ізгі білімді үш тілде жаңаша үрдіспен жетілдіру, тілдік 

дағдыларды қалыптастыру жолдары және нәтижелерге толы талдаулары мен көрсеткіштері айтылады. Физика 

саласында кәсіби білім мен оны өмірде қолдануға бағыттауда оқушының құзыреттілігі мен функционалдық 

сауаттылығын  арттыруға  арналған  жаттығулардың  түрлері  беріледі.  Физика  пәніндегі  білімдеріне, 

ептіліктеріне, дағдыларына сүйене отырып, функционалдық сауаттылықты үдерісін қалыптастырудамыз. 

Мәңгілік ел жолында тәрбие – білім – ғылым – инновацияның орны зор. Тәжірибемдегі ортақ қазынам 

ол – қабілет – білім – жетістік. Сұхбаттаса отырып оқыту – білім алушының таным процесіне қатыстырып, 

өздерінің ойлайтыны мен білетінін түсінуді, тіркеп отыруды, талқылау мен қортындылауды талап етеді. Физи-

ка пәнінен ең қажетті білім, білік, дағды құзіреттіліктерімен әлеуметтендіруге әкелетіндей деңгейге жеткізу. 

Сабақтың  мазмұнын  модернизациялау  «сценарийін»  құру –  табысты  деңгейде  өздері  оқиды,  еңбектеніп 

игеретіндей  мәтінде  жүйелеп,  жаңаша  түрде  құрастыру.  Физика  сабағын  ұлттық  құндылықтарымызбен 

өрістетіп, санаға сәуле беруіміз қажет. «Физиканы меңгеру – дүние танымының кең өріс алуы», – деген 

ғалымдардың сөзі қазақ дәстүрі мен табиғат, аспан құбылысы заңдылығының байланысын ұлттық тілімізде 

әсерлі баяндап, ғылым мен техниканың өркендеуіне, қазақстандықтардың жаһандану үрдісіндегі, әлемдік 

деңгейдегі орнын көрсетеді. Ұлттық мектептің ұлы мақсаты – оқушылардың бүгінгі ақпаратты игерген білімі 


112

сауатты, алған білімді пайымдай алатын, өз бетінше оқу, іздену арқылы кез-келген мәселенің шешімін таба 

алатын рухани адамгершілігі мол азамат қалыптастыру. Білім – теңіз, оның тереңіне сабақ сипатын терең 

білетін  ғана  бойлай  алмақ.  Әр  ұстаз  білім  мазмұнын  ұлттық  негізде  жетілдіріп,  жаңа  тақырыппен  нақты, 

түрде  таныстыра  алуы  маңызды.  Қазір  дайын,  осылай  өткіз  деген  сабақтың  түрі  жоқ.  Ендеше,  белсенді 

сабақ мұғалімнің қиялынан туындайтын сабақ. Физика пәнінің әр сабағын адам бойындағы асқақ арман, 

берік сенім, әсемдік пен сұлулыққа құштарлық тәрізді мөлдір сезімдер мен ізгілік қасиеттер туралы әсерлі 

сырласу сабағындай өткізу мұғалімнен шеберлікті талап етеді. Физиканың ауыр терминді ғылыми сөзін өз 

тілімізде көңіл көкжиегінің қай биігіне де еркін шарықтап шырқай алар, самғай алар сұңқар тілде, ой өрісінің 

қай қиырында да еркін көселіп, есіле шабар шашасына шаң жұқпайтын тұлпар тілде, замана дауылдары 

қатерлі өткелдерден аман өтіп, бүгінгі ұрпаққа салтанатты сәнімен, құнарлы қуатымен жеткізе алатын тілде 

ұғындыру керек. Ісіме берілгендікпен жаңалықты жатсынбай, ұлттық қасиеттеріміздің асылдарын асқақтата 

отырып, оқушының жанына нұр құя білген сабақ туындыларын ұсынамын. Меңгерген әдіс апробациядан өтті. 

Шетелдегі білімнің неге ден қоятынының айқын дәлелі – PISA, PЕRLS, TIMSS сияқты халықаралық деңгейде-

гі когнитивті, функционалдық сауаттылықты арттыруға, критериалды бағалауға, сыни пайымдауға арналған 

тәсілдерді өз тәжірибемізге енгізу мұғалім құзыретінің кәсіби өсуі болып табылады. Бұл білім берудің жаңа 

сапасын қамту жолдары. «Қыран түлегіне қайтпас қанат сыйласа, ұстаз шәкіртіне талап сыйлайды» дегендей, 

білімді саралау тұрғысынан сыныпты топқа бөліп, психологиялық тренинг өткізу арқылы оқушы ынтасын 

сабаққа аударып, негізгі талаптарды ұсындым. 

Мұғалім


Оқушы

- Материалды мәселе етіп қою

- Тақырыпты оқулық көлемінде шектемеу

-  Тапсырмаларды  тақырып  деңгейінде  қызықтыра 

әзірлеу

- Оқушыны өздігінен білім алуға бағыттау



-  Іздене  отырып,  физика  заңдылығын  өзі  ашқандай 

сезімге оқушыны итермелеу

- Оқушы іс-әрекетін зерттеу

-  Әділ  бағалау,  мадақтау,  сыни  пікір  қалыптастыру, 

рефлексияға дайындау 

- Тақырып төңірегінде сөйлеу

- Мән-мағыналы ой құндысын іріктеу

- Ойды ортаға салу, сөз алу

- Бір-бірін құрметтеу, сөз бөлмеу

- Пікірлерді тыңдау, сын көзқарас

- Білімнің деңгейін бағалау

- Өз ісіне жауаптылықты сезіну

- Өзін-өзі тәрбиелеу

Үш тілде білім беруді ілгерілету мақсатында сабақта «Үш қадам», «Тіл иірімі», «Полиглот», «Аудармашы 

сөзі», «Телефон» т.б. үлгіде терминдік сөздерді пайдалануда оқыту түрлеріне ротация, роликтер қарастырамын. 

Осылай өткен сабақтарда балалар зор қызығушылықпен қатысып тіл меңгеруге үлестерін қосып отырады. 

Сабақ үдерісінде өздері «Ауызша журнал» жасап, сабақтағы түйінді сөздердің тізбесін жасауды қарастыруда. 

Тіл  білу  заман  талабы  десек,  бәсекелестік  білім  алуда  баланың  құлшынысына  бағыт  көрсету  мұғалім 

құзырында болмақ. 

Түйіндей келе, әр сабақты Э. Дакворт пен Й. Гудманның либералдық тәсілмен үштілде оқытып, талқылап, 

керек сөзді дұрыс қойғызып, оқытуға ынталандыру керек. «Кішкентай адамның рухани әлемін оқуға ғана 

жетелеуге болмайды. Біз баланың бар күшін сабаққа жұмсауға ұмтылсақ, оның өмірі төзгісіз болады. Ол 

оқушыға ғана емес, ең алдымен сан қырлы қызығушылығы, сұранысы, ынтасы бар адам болуы керек», – деп 

В. Сухомлинский айтқандай, жаңа білімді дайын күйінде емес, өзі үйренуі арқылы білуге жетелеуіміз қажет. 



Қолданылған әдебиеттер 

1 Қазақстан Республикасы Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы «Қазақстан-2050» 

стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» // Егемен Қазақстан. – 2012. – 14 желтоқсан. 

2 Байтұрсынов А. «Тіл тағылымы». – Алматы. Ана тілі баспасы. 1991. – 444 б. 

3 Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың «Қазақстан жолы - 2050: «Бір мақсат, бір 

мүдде, бір болашақ» Қазақстан халқына Жолдауы / ресми мәтін. – Астана. – 2014. – 17 қаңтар. 

4 Хасанұлы Б. «Тілдік қатынастар негіздері».

5 Асанов Ж. «Пәндерді байланыстырып оқыту» методикалық құрал. – Қызылорда. 1990. 

6 Кириллова И.Г. Книга для чтения по физике. – М. «Просвещение», 1978. 

7 Трофимова Т.И. Физика курсы. – М.: Высшая школа, 2001. 



Андатпа. Еңселі елдің болашағы – жаһандану кезеңінде физика сабағына үштілде оқыту жолдарын енгізу. 

113

Физика  пәніндегі  материалдарды  ұлағатты  сөздермен  және  ұлттық  құндылықтармен  өрнектеу,  жеңілден 

ауырға қарай күнделікті қарым-қатынас жасауда тілдік қорды сөздікпен іріктеу әдістері көрсетілген. 

Аннотация. Прививает три языка инновационные методы поли языка, на уроках физики. Общий цели 

общий  долг,  общее  будущее  назвали  содержание  декретов  говорится  о  необходимости  трех  языках, 

говорящих на новое поколения, свободно говорит, урок наш изобилии историй. Страна специалист нации 

оконечность подготовить. 



Abstract. Inculcates Three-languages innovation methods of poly language at physics lessons. In “Common 

aim, common duty, common future” named Decree’s contents is spoken about the necessity of preparation of 

Three-languages speaking new generation, freely said lesson our abundant by history, specialist nation eternity 

county to prepare. 



ЗНАЧИМОСТЬ ЯЗЫКОВЫХ НАВЫКОВ ДЛЯ РАЗВИТИЯ ЛИЧНОСТИ В РАМКАХ ОБНОВЛЕНИЯ 

СОДЕРЖАНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ 

А.Б. Калмаханова 

учитель русского языка и литературы средней школы имени Баймырзы Бесбаева Жамбылского района 

Жамбылской области, kalmakhanova75@mail.ru 

Рецензент – Г.А. Алтаева, к.ф.н., доцент ТарГУ имени М.Х. Дулати, г. Тараз 

Правительство  страны  поставило  значительную  планку  перед  отечественным  образованием,  которое 

должно стать конкурентоспособным, высококачественным, таким, чтобы выпускники казахстанской школы 

могли  легко  продолжать  обучение  в  зарубежных  вузах.  Основная  стратегическая  задача  образования 

–  сохранение  оптимальных  казахстанских  образовательных  традиций,  обеспечение  выпускников  школ 

международными квалификационными качествами, развитие их лингвистического сознания. 

В «Государственной программе развития образования и науки Республики Казахстан на 2016 - 2019 годы» 

отмечено,  что  для  устойчивого  роста  экономики,  для  повышения  конкурентоспособности  образования  и 

науки, необходимо развивать человеческий капитал. Ведущие экономики мира достигают процветания только 

за счет высокого уровня человеческого капитала. Этому способствуют новые образовательные стратегии и 

политики [1]. Какими видами знаний и умений должен обладать успешный в ХХІ веке человек? Это должна 

быть инициативная и уверенная в себе личность, имеющая навыки работы в группе, способная занимать 

лидирующие позиции, достигающая успеха в любой деятельности. Для заложения основы познавательного 

и интеллектуального развития немаловажную роль играет речевое развитие, которое влияет не только на 

успешную деятельность учащихся, но и помогает становлению личности. 

В современном образовании происходит поиск новых путей эффективного обучения и преподавания. 

Одна из направлений гуманизации образования – это коммуникативная направленность процесса обучения, 

предполагающая овладение совокупностью знаний, умений и навыков в области вербальных и невербальных 

средств адекватного восприятия и отражения действительности в различных ситуациях общения. И поэтому 

одной  из  целью  образования  должно  стать  совершенствование  таких  умений  как  слушание,  говорение, 

чтение, письмо. 

Коммуникативная компетенция и свободная речевая деятельность предполагают овладение речевыми 

навыками и умениями во всех видах деятельности. Перед школьной методикой стоит задача – расширить 

возможности  обучения  с  учетом  коммуникативной  направленности,  так  как  развитие  речи  –  это 

развитие  мышления.  Речь  невозможна  без  мыслей,  без  опережающего  внутреннего  процесса.  Развивая 

коммуникативные навыки, мы развиваем и личность в целом. Проведенные научные исследования доказали, 

что успех человека во многом зависит от навыка общения и коммуникации. Коммуникативные навыки очень 

важны для личностного развития, позволяют самовыражаться через творчество. Однако, практика показывает, 

что  на  нынешнем  этапе  доминирующим  является  рецептивное  двуязычие  («понимаю,  но  говорю  плохо 

или  вообще  не  говорю»).  Возникает  острая  необходимость  комплексной  разработки  ключевых  проблем 

формирования полиязычия и совершенствования языковых навыков. Трудности в общении могут возникать 

при недостаточной развитости того или иного коммуникативного умения. 

Традиционная методика преподавания особое внимание уделяла формированию таких речевых умений, 

как письмо, говорение, чтение. А неотъемлемая, значимая часть речевой деятельности человека – слушание, 

было и до сих пор остается без должного внимания. Извлечение полезной информации в условиях устного 

общения предполагает умение эффективного слушания. Около 10% людей умеют выслушать собеседника, 

а ведь для установления контакта роль слушателя очень важна. Навык слушания «размывается» по многим 

аспектам, поэтому умение слушать формируется у учащихся в основном стихийно, бессистемно и порой не 



114

у каждого. Между тем, навык слушания способствует возможности реализовать все цели учебного процесса, 

он является способом приобретения знаний по всем предметам школьного цикла, средством формирования 

духовного мира человека. Известный французский лексикограф П. Буаст говорил: «Кто говорит – тот сеет; 

кто слушает – тот собирает жатву». И в этом лаконичном высказывании заключен секрет успеха общения. 

Трудно назвать лингвиста, психолога, методиста, который не признавал бы значения говорения и слушания 

в учебной деятельности учащихся. Для формирования умений, необходимых для восприятия, понимания и 

устного воспроизведения содержания текста, воспринимаемого на слух, а также для составления собственных 

устных  высказываний  существует  необходимость  обучению  данным  навыкам.  Базой  для  формирования 

таких умений может стать использование фильмов, методов активного обучения, графических органайзеров, 

техник драм. 

Одно из многоаспектных и сложных явлении, выполняющих функцию средства общения между людьми 

является говорение. Это один из видов человеческой деятельности и, кроме того, в результате деятельности 

говорения возникает его продукт – высказывание. У человека сначала возникают мысли, которые реализуются 

в слова. Для того, чтобы учащиеся от своих мыслей переходили к непосредственному их оформлению, надо 

побуждать  их  говорить.  Отсюда  возникает  необходимость  в  создании  естественной  речевой  ситуации, 

когда обучаемый в меньшей степени чувствует, что он занимается учебной деятельностью. В традиционной 

педагогике учебная деятельность в основном проходила в режиме «учитель – ученик». В последнее время 

урок немыслим без групповой работы, где дети всегда готовы делиться тем, что они хорошо знают (своими 

выводами, находками). Данная форма работы располагает к общению на заданную тему. Следовательно, идет 

активная работа по формированию речевых навыков, умения общаться с аудиторией, развивается умение 

отстаивать свою точку зрения, использовать доказательства, делать выводы. 

Великий  педагог  Ш.А.  Амонашвили  отмечал,  что  «современный  человек,  человек  будущего  не  может 

жить  без  книги.  Чтение  в  его  жизни  –  это  важнейший  способ  восхождения,  самосовершенствования, 

самообразования».  Несмотря  на  появление  новых  средств  массовой  информации,  основным  средством 

обучения,  инструментом  познания  окружающего  мира,  важнейшим  средством  формирования  личности 

является чтение. Разнообразные знания ребенок получает из книг, в том числе и учебных по различным 

предметам. Настоящая литература не только учит добру, возвышает душу, но и помогает черпать из книг 

мудрость и силу, выполняя познавательную, эстетическую и воспитательную функции. На начальном этапе 

обучения основное внимание должно уделяться формированию навыков чтения. Ребенок, не овладевший 

навыками чтения в начальных классах, не в силах освоить программу в среднем звене. Совершенствуя навык 

беглого чтения, нужно отводить работе с текстом, формировать приемы понимания прочитанного на уровне 

смысла. Помощью для быстрого и эффективного чтения будут следующие стратегии: 

1. 


Предварительный анализ: просматривание заголовков, названий разделов, а также фотографий для 

понимания структуры и содержания читаемого раздела. 

2. 

Прогнозирование:  использование  знаний  по  предмету  для  составления  предположений  по 



содержанию и словарным словам; использование знаний об авторе для составления предположений о стиле 

письма, словарному запасу и содержанию. 

3. 

Поверхностное чтение и сканирование: использование простого исследования текста для понимания 



основной идеи, определения структуры, подтверждения или оспаривания предположений. 

4. 


Угадывание из контекста: использование предварительных знаний по предмету и идеям в тексте в 

качестве подсказок для определения значения неизвестных слов. 

5. 

Перефразирование:  остановка  чтения  в  конце  каждого  раздела  для  проверки  понимания 



посредством предсказывания информации и идеи из текста. 

Для совершенствования данного навыка можно использовать совместное чтение, которое отличается от 

направленного тем, что учитель, демонстрируя выразительное беглое чтение, фокусируется на стратегиях: 

распознавание слов, ключевые слова, контекст, ознакомительное чтение, ожидание; при этом поддерживая 

слабых  и  сильных  учащихся  при  помощи  вопросов.  Отличительная  черта  направленного  чтения  – 

самостоятельность работы малых групп (5-6 человек) с одинаковыми потребностями и уровнем. Навык чтения 

имеет огромный развивающий и воспитательный потенциал: глубокое понимание прочитанного, овладение 

активными способами чтения и приемами работы с художественным текстом, позволят повысить культуру 

речи, эстетическое развитие, развить активную личность, умеющую творчески и самостоятельно работать с 

текстом, информацией, формулировать выводы; интерпретировать и обобщать информации; анализировать 

и оценивать содержание. 

Один  из  продуктивных  и  творческих  навыков  –  это  письмо.  Оно  одно  из  наиболее  комплексных 

умений,  формирующееся  в  процессе  целенаправленного  обучения,  где  не  только  формируются  базовый 

графический навык, но и орфографический. Обучение письму теснейшим образом оказывается связано с 

отработкой у учащихся других речевых навыков. С первых дней обучения до окончания средней школы 

ученик совершенствуется в письменном изложении своих мыслей, так как ему приходится одновременно 



115

овладевать навыками графическими, орфографическими и стилистическими, из которых каждый сложен сам 

по себе. Чтобы преподавать навыки письма, учитель в своей практике должен использовать направленное 

и самостоятельное письмо. Во время совместного письма важно: согласовать, как аудитория и цель задачи 

письма определяют структуру, грамматические особенности и содержание; использовать определенные цели, 

которые ограничены; репетировать предложения перед их записью, таким образом, предоставляя понимание 

того, как составить предложения; постоянно и в целом перечитывать, чтобы получить переход от одного 

предложения в другое и проверить на улучшения или ошибки; проверять на неправильные представления 

и работать с ними; иногда делать преднамеренные ошибки, чтобы сосредоточиться на распространенных 

ошибках или на ошибках, связанных с определенной обучающей целью. 

Направленное  письмо  обеспечивает  дополнительный  шаг  поддержки  к  самостоятельному  письму. 

Посредством направленного письма ученики поддерживаются во время различных этапов процесса письма. 

Для поддержки самостоятельного письма можно использовать рамки письма, стратегии «Письмо по кругу», 

«РАФТ»; дидактические приемы: «Диктант значений», «Роман с продолжением», «Цветные поля», «Облака 

мыслей», «Лови ошибку». 

В инструктивно-методическом письме «Об особенностях преподавания основ наук в общеобразовательных 

организациях РК в 2015-2016 учебном году» отмечено, что «речевая компетенция проверяется через умения 

аудирования,  чтения,  говорения,  письма.  На  основе  текстов  совершенствуются  данные  навыки.  Достигае-

мый уровень по аудированию – комплексное восприятие формы и содержания высказывания; по чтению – 

быстрое извлечение информации из текста, по говорению – умение оформить мысль в цельное высказывание 

соответственно орфоэпическим, грамматико-стилистическим и лексико-стилистическим нормам; по письму 

– выражение мысли в графической форме соответственно орфографическим, пунктуационным, грамматико-

стилистическим и лексико-стилистическим нормам» [4]. При систематической работе над совершенствованием 

языковых навыков личность становится не только коммуникабельной, контактной в различных социальных 

группах,  но  и  саморегулируемой  в  обучении.  У  выпускника  современной  школы,  который  будет  жить  и 

трудиться в грядущем тысячелетии, будут развиты определённые навыки: 

- гибкая адаптация в меняющихся жизненных ситуациях; 

- самостоятельность приобретения необходимых знаний; 

- для исследования определённой задачи грамотная работа с информацией; 

- умение критически мыслить, искать пути рационального решения проблем; 

- способность генерировать новые идеи, творчески мыслить. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   124




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет