Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығЫ»



бет28/45
Дата02.06.2023
өлшемі1,9 Mb.
#97792
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   45
Әдеби эссенің түрлері






2-топ. «Ойлан, тап». Сөзжұмбақ шешіңдер























Э





































С











































С

















































Е














































Л

















































Е


































Р



















1.Троп түрі (эпитет)


2. Эссенің бастапқы бөлігі (кіріспе)
3. Кіріспе бөлімдегі негізгі идея (тезис)
4. Пікірдің дәледеуші құралы (аргумент)
5. Талдаушы, сараптаушы бөлік (анализ)
6. Эссе түрі (академиялық)
7. Эссенің соңғы бөлімі (қорытынды)

Сызба

Сөзжұм-бақ



Үйге тапсырма: Әдебиэссе түрлерінде жазылған шығармалар тауып оқып, талдау жасау



Сабақтың тақырыбы: Әдеби-талдау эссе



Мақсаты

Оқушыларға әдеби-сыни эссенің ерекшелігі туралы түсінік беру



Жалпы мақсат

Шығармашылық жұмыстарға қызығушылықтарын арттыру

Күтілетін нәтиже

Әдеби эссе және оның түрлері туралы мағлұмат алады

Әдіс-тәсілдер

«Автор орындығы», «Жауап - сізден, сұрақ – бізден»

Ресурстар

Үлестірме парақшалар, қосымша ақпараттар

Сабақ кезеңдері

Тапсырмалар

Ресурстар

Сабақтың басталуы



«Галереяны шарлау» әдісімен орындалған жұмыстар іріктеліп, талдау жасайды.

Шығарма-шылық жұмыстар

Сабақтың ортасы

Лекция.
Әдеби-талдау эссені туындыға талдау жасай отырып жазады
Әдеби- Нұршайықовтың «Ақиқат пен аңыз» роман-диалогіндегі автордың батыр мінезін танытуын талдап жазыңыз.
Батыр – ерен күш иесі, еш нәрседен қорықпайтын, жауға тік келетін айбарлы адам. Адамның батырлығы, батырға тән мінезі жағдаят үстінде танылады. «Ақиқат пен аңыз» роман-диалогіндегі кейіпкер –Ұлы Отан соғысының батыры Бауыржан Момышұлы. Әзілхан Нұршайықов туындыда аты аңызға айналған батырды оқырманына барынша жеткізуге тырысқан. Оны қан майдандағы батыр ретінде ғана емес, адам құндылықтары тұрғысынан да таныта білген.
Роман-диалогте Бауыржан Момышұлы қара батырға тән мінезімен көрінеді. Оны автор Серебряковтың Жоғарғы Президиумға жазған хатындағы: «...ұрыс үстінде Момышұлы жаралы болды. «Енді шегінерлік жер жоқ, полкта адам аз қалды, не көрсем де полкпен бірге көремін», - деп, ол ұрыс даласын тастап кетуден бас тартты», - деген жолдар арқылы жеткізді. Бауыржан Момышұлының бойында жігерін қайрай білетін, бірбеткейлік батырға тән мінез бар. Ол ауыр жараланса да, ұрыс даласынан кетпеді. Мұндай батырларды қазақ халқында қара батыр деп атайды. Батырға тән қасиет алып қара күш иесі және қорықпайтын жаужүрек болумен ғана шектелмейді. Сонымен бірге, адам бойындағы жақсы қасиеттердің бәрі батырға да тән. Сондай қасиеттердің бірі ретінде автор туындыда Бауыржан Момышұлын кемеңгерлігімен танытады. Автордың «...не бары жаудың екі-ақ танкін жойдым» деген сөзіне: «Сен сияқты солдаттың әрқайсысы екі танктен қирата берсе, ол осал іс пе екен!? ... сегіз фашисті өлтіріпсің, ... Ал екі мың отандасыңды ажалдан аман алып қалыпсың. Бұл, біле білген кісіге, аз еңбек емес, қарағым!» - деген сөзі арқылы жазушы батырдың ақылдылығын, кішіпейілдігін, кеңпейілдігін көрсетті. Батыр Бауыржан:«Сенің мұның менің батырлығымның қасында түк емес» - деген сияқты менмендік танытпай, өзі сияқты соғыс жауынгерінің бағасын арттырып, құрметтей білді. Автор, тіпті, «Апырай, а! ...күні бүгінге дейін еліме мұндай еңбек сіңірдім деп ойламаушы едім» - деп қанаттанып қалды. Мұндай даналық батырлықпен пара-пар.
Қорытындылай келе, роман-диалогтегі автор жеткізген батырдың әр сөзі, әрекеті – оқырманына үлгі. Үлгі болып қана қоймай, отан, туған жер, абырой, парыз туралы ойлануына түрткі болады. Бұл роман-диалогті қазақ қана оқып қоймай, әлемнің әрбір тіліне аударылып, жалпыадамзаттық құндылыққа тәрбиелеудің көркем құралы ретінде таратылуы керек.

Мәтінмен жұмыс: жазылған эссе мәтіндерін оқып, қай түріне жататынын анықтаңдар.

Үлестірме материал-дар

Сабақтың аяқталуы

«Жауап - сізден, сұрақ – бізден» әдісімен топтар сұрақ жазып, алмасады.




Үйге тапсырма: Әдеби-талдау түрлерінде жазылған шығармалар тауып оқып, талдау жасау



Тақырыбы: Әдеби-сыни эссе



Мақсаты

Оқушыларға әдеби-сыни эссенің ерекшелігі туралы түсінік беру



Жалпы мақсат

Шығармашылық жұмыстарға қызығушылықтарын арттыру

Күтілетін нәтиже

Әдеби эссе және оның түрлері туралы мағлұмат алады

Әдіс-тәсілдер

«Автор орындығы», «Желпуіш»

Ресурстар

Үлестірме парақшалар, қосымша ақпараттар

Сабақ кезеңдері

Тапсырмалар

Ресурстар

Сабақтың басталуы



«Автор орындығы» әдісімен оқып келген әдеби эссе түрлерінде жазылған шығармаларын оқып, талдау жасайды.

Көркем шығарма-лар

Сабақтың ортасы

Лекция.
Әдеби-сыни эсседе автор көзқарасына, автор бейне-сіне, автор үлесіне сыни көзқарасын, пікірін білдіріп жазады.
Мұхтар Әуезов «Көксерек» повесіндегі тосын және қатыгез эмоцияларды оқырманына қаншалықты әсерлі жеткізе алды?» Әдеби-сыни эссе автордың тіл шеберлігіне сыни бағасын бере отырып жазылады.






Анықтама

Мәтінмен жұмыс: жазылған эссе мәтіндерін оқып, қай түріне жататынын анықтаңдар.

Үлестірме материал-дар

Сабақтың аяқталуы

«Желпуіш» әдісімен топтар сұрақ жазып, алмасады.




Үйге тапсырма: Әдеби сыни-эссе түрлерінде жазылған шығармалар тауып оқып, талдау жасау

Тақырыбы: Әдеби-синтез эссе



Мақсаты

Оқушыларға әдеби-синтез эссенің ерекшелігі туралы түсінік беру



Жалпы мақсат

Шығармашылық жұмыстарға қызығушылықтарын арттыру

Күтілетін нәтиже

Әдеби синтез-эссе және оның түрлері туралы мағлұмат алады

Әдіс-тәсілдер

«Кезбе тілші»«Аквариум»,

Ресурстар

Үлестірме парақшалар, қосымша ақпараттар

Сабақ кезеңдері

Тапсырмалар

Ресурстар

Сабақтың басталуы



«Кезбе тілші әдісімен оқып келген әдеби эссе түрлерінде жазылған шығармаларын оқып, талдау жасайды.

Көркем шығарма-лар

Сабақтың ортасы

Лекция.
Әдеби-синтез эсседе бір тақырыптың бірнеше туындыдағы көрінісін талдай келе, шешім шығарады.Шешіміне талдау жүргізе отырып, қорытындыға келеді.
«Тосын және қатыгез эмоциялардың М.Әуезовтің «Көксерек» повесі және әлемдік әдеби туындыларда-ғы көрінісі». Әдеби-синтез эсседе бірнеше туынды-лардағы тосын және қатыгез эмоциялардың берілуін талдай келе, өзіндік бағасын шығарады, көзқарасы тұрғысынан шығарылған бағасына талдау жүргізеді.

Анықтама

«ТАФТТ» әдісі. Ұсынылған эссе мәтіндерінің ішінен әдеби-синтез үлгісінде жазылған нұсқасын таңдап алады. Оқып, талдау жасайды.

Үлестірме материал-дар

Сабақтың аяқталуы

«Балық қаңқасы» .



Әдеби -синтез эссенің жазудың жолдарын жинақтайды.

Тақта, бор

Үйге тапсырма: Әдеби синтез-эссе түрлерінде жазылған шығармалар тауып оқып, талдау жасау

Тақырыбы: Әдеби-дәлелдеме эссе



Мақсаты

Оқушыларға әдеби-дәлелдеме эссенің ерекшелігі туралы түсінік беру

Жалпы мақсат

Шығармашылық жұмыстарға қызығушылықтарын арттыру

Күтілетін нәтиже

Әдеби дәлелдеме -эссе және оның түрлері туралы мағлұмат алады

Әдіс-тәсілдер

«Қарлы кесек», «Ақылдың 6 қалпағы»

Ресурстар

Үлестірме парақшалар, қосымша ақпараттар

Сабақ кезеңдері

Тапсырмалар

Ресурстар

Сабақтың басталуы



«Қарлы кесек» әдісімен оқып келген әдеби эссе түрлерінде жазылған шығармаларын оқып, талдау жасайды.

Көркем шығарма-лар

Сабақтың ортасы



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   45




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет