Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі павлодар мемлекеттік педагогикалық институты
жүктеу/скачать 0,88 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- № 3 ДӘРІС Аударма түрлері
- № 4 ДӘРІС Аударма түрлері. Аударма – негізгі тілдегі хабарламаны аударатын тілдегі хабарламаға өзгерту.
Сұрақтарға жауап беріңіз 1.
Лингвистикалық аударма теориясы бөлімдерінің (жалпы, жеке және негізгі) атауларын беріңіз? 2.
3.
Аударма теориясының негізгі зерттеу әдісі қандай (қысқаша айтып беру, ол неден тұрады)? 4.
Кең түрде айтқанда, «аударма теориясы» термині «аударма тәжірибесі» нені зерттейді? 5.
6.
Жалпы аударма теориясының зерттеу саласы не? 7.
Жеке аударма теориясының ғылыми зерттеуі деген не? 8.
Негізгі аударма теориясы нені зерттейді? 9.
Лингвистикалық аударма теориясының құрылу жолында қандай түсінбеушіліктер пайда болған? 10.
Лингвистикалық аудармада ең негізгі зерттеу әдісі қандай? 11.
12
№ 3 ДӘРІС Аударма түрлері Қазіргі аударматанудың аударма тәжірибесі мен ұғымдық саласының жүйелілік талдауы аударманың жеке типологиясын құруға мүмкіншілік етеді және де аударманың басқа жақтарын дайындауға орын беріп, таныстыру арқылы, оның презентация мен қолданылуын, сонымен қатар, басқа да негізгі компоненттермен аударма қызметінің байланысын көрсетеді. Аударма типологиясы келесі белгілері бойынша өткізіледі: 1.
Аударма мен түпнұсқа тілдерінің байланысы бойынша өтуі; 2.
Аударма қызметінің субъектісі мен оның аударма мәтіні авторына деген қөзқарасы арқылы; 3.
сегментациясының типі
бойынша және
аударма материалдарының қайта құрастыруы бойынша; 4.
5.
Аударылған мәтіннің түпнұсқасымен сай болуы бойынша; 6.
Аударма материалдарының стилдік жанрын айқындау мен жанрлық түрге жатқызуы арқылы; 7.
Түпнұсқа мазмұның толық мағынасын және мазмұндық түрін айқындауы бойынша; 8.
9.
Түпнұсқаның бірінші мәтін болуына байланысты; 10.
Адекваттық түрі бойынша. 1. Аударма мен түп-нұсқа тілдерінің байланысы бойынша аудармалар а) ішкі тілдік аудармасы-бұл сөздік белгілердің сол тілдік белгілері арқылы түсіндіруі; ә) диахрондық тарихи аударма тарихи мәтіннің көне тілінде жазылған түрін қазіргі тілге аударуы; б) транспозиция бір жанрдағы немесе функциональдік стильдегі мәтінді жанр мен функциональдік стильге аудару; в) тіларалық аударма хабарламаны-жаңалау (өзгертеу/жаңарту бір белгі жүйесі арқылы көрсетілген аңықталған хабардың басқа бір белгі арқылы көрсетілген хабарламаға ауысуы; г) бинарлық аударма бір негізгі тілден басқа бір тілге аударуы; ғ) интерсемионтикалық аударма бір негізгі тілден басқа бір жасанды тілге аудару немесе керісінше; д) трансмутация бір жасанды тілден басқа жасанды тілге аударуы. 2. Аударма қызметі субъектісінің жалпы сипаттамасы бойынша белгілейтін және де оның аударма мәтінінің авторына қатынастығын көрсететін аудармалар. а) Дәстүрлік негізгі кісімен қолжазба арқылы аударма –адам арқылы жасалатын аударма аудармашы бола тұра немесе сол аударма мәтінінің авторы болған емес аудармашымен жасалған аударма; 13
ә) Авторлық аударма түпнұсқа мәтінді аударған авторлық аударма; б) Авторлық аударма автормен өткен тексеруден түпнұсқа мәтінінің аудармасы; в) Машиналық, автоматтық аударма –компьютер арқылы жасалынған немесе жасалынып жатқан аударма; г) Аралас аударма –дәстүрлік немесе машинналық аударма түрлерінің негізгі жақтарын қолданылатын мәтінді өңдеу арқылы өткізілетін аударма.
а) Морфемдік арқылы жүретін аударма –жеке морфемалар деңгейлері арқылы жасалынатын және олардың құрылымның байналысынын есепке алмайтын аудармалар; ә) Сөзбе-сөз аудармасы –жеке сөз деңгейінде өтіп сөз арасындағы мағыналық, синтаксистік пен стилистикалық байланыстарын есепке алмау арқылы болатын аудармалар; б) Фразалық сөйлем аудармасы-жеке сөйлемдер деңгейінде немесе жүйелі түрде бір-бірінен кейін фразалар аударылып жатқан аударма түрі; в) Азат-жолдық фразалық аударма-жеке сөйлемдер немесе азат жол деңгейінде, бір-бірінен кейін аударып жатқан аударма түрі; г) Толық мәтіндік аударма-жеке сөздер мен сөйлемдер, азат жолбөлшектерін белгілемей, толық мәттіннің аудармасы.
а) жазба аудармасы – жазбаша орындаған аударма; ә) жазбаша мәтіннің жазбаша аудармасы- жазбашы мәтіннің жазбаша түрінде орындалған аудармасы; б) ауызша мәтіннің жазба аудармасы –ауызша мәтіннің жазбаша аудармасы; в) ауызша аудармасы - ауызша аударма түрі; г) ауызша мәтіннің ауызша аудармасы-ауызша мәтіннің ауызша аударылған түрі; ғ) синхрондық аударма түпнұсқа мәтіннің айтуымен қатарлас өткізілетін ауызша аудармасы; д) рет-ретімен өтетін аударма мәтіннің бір бөлшегін тыңдағаннан кейін, немесе кідірісар асында өтетін ауызша аударманың түрі; е) бір жақтық аударма –бір бағытта орындалатын бір тілден ауызша аударылатын реттік аударма; ё) екі жақтық аударма бір тілден басқа тілге және керісінше орындалатын әңгіменнің ретімен өтетін ауызша аударма; ж) жазбаша мәтіннің ауызша аудармасы, ауызша түрінде орындалған жазбаша мәттіннің аудармасы.
а) еркін аударма түрі түпнұсқанның негізгі ақпаратын толық жеткізбей толықтыру мен алып тастау және тағы басқа мәтін деңгейіндегі
14
жасалғандықтан ол үшін тіл бірліктерінің эквиваленттік категориялары релеванттік емес болып есептеленеді. ә) интерпретация- басқа тілдер жүйесі мен бір тілдер жүйесіне жататын сөйлеу құралының берілген ереже бойынша ауысуы арқылы өтетін жеке аудармадан бөлек тілден тыс қызметіне негізделген аударма түрі б) адекваттық аударма – аударма түпнұсқаға сәйкес және коммуникативтік құралдар арқылы түпнұсқаны дәлелдейтін аударма в) дәлдік аударма- семантикалық дәлдікпен сипатталатын аударма, яғни түпнұсқа мағына жоспарын семантикалық түрде толық және дұрыс жеткізетін аударма. г) аутентикалық аударма түпнұсқамен заңдық күште бірге болатын ресми іс-қағаздарының аудармасы, халықаралық құқық бойынша келісім-шарт мәтіні бір тілге таңдауы мен бекітілуі мүмкін, бірақ оның аутентикасы екі немесе одан да көп тілдерде айқындалады. ғ) бекітілген аударма бұл аударма заңды түрде түпнұсқаға сәйкес бекітіледі 6. Аударма мәтінінің жанрлы растайтын стилистикалық сипаттамасы бар бір жанрға сәйкес болып жататын ерекшеліктері бойынша аударма түрі а) ғылыми –техникалық аударма – ғылыми-техникалық мәтін мен құжаттардың аудармасы ә) саяси-қоғамдық аударма- саяси-қоғамдық мәтіндердің аудармасы б) көркем шығарма аудармасы-көркем шығарма мәтіндерінің аудармасы в) әскери аудармасы-әскери тақырыптарға байланысты мәтіндердің аудармасы г) заңгерлік аударма-заңгерлік мәтіндердің аудармасы ғ) ауызекі аударма –ауызекі мәтіндердің аудармасы
а) толық жалпылама аударма түрі түпнұсқа мазмұн мағынасын толық қысқартпай аудару ә) толық емес аударма-түпнұсқа мазмұн мағынасын толық емес қысқартып аудару б) қысқартылған аударма-түпнұсқа мазмұн мағынасын қысқартып жабық түрде аудару в) фрагментарлық аударма –мәтіннің барлығын емес, оның бір немесе бірнеше бөлшектерін аудару г) аспектілік аударма-мәтіннің тек қана бір бөлшегін аударып, берілетін тапсырыс бойынша белгіленген аспект аударма мәтіннің басты тақырыбы, нысаны, керектігі негізге алынып аударылады ғ) реферетивтік аударма-реферат құжатының нақты мәліметтері берілетін аударма түрі, оның мақсаты, тақырыбы, зерттеу әдістері мен нәтижелері туралы мәлімет берілетін аударма түрі
15
8. Негізгі прагматикалық функция ерекшеліктері бойынша аудармалар а) практикалық тәжірибелік аударма-тәжірибелік қолдануға ақпараттық қайнар көзі болып есептелетін аударма түрі ә) жұмыстық аударма-редакциялық тексеруден өтпеген аударма, көбінесе тәжірибелік қолдануға керекті бірақ басылымға дайын емес аударма түрі б) кеңес беру аудармасы- көбінесе ауызша түрінде болатын аннотациялық, реферативтік және қағаздан жазбаны таңдап алып аударылған элементтері бар аударма беретін адамның көзінше аударылатын, аударма үстінде оны қызықтыратың түпнұсқа мазмұн аспектісін анықтайтын ақпарат түрінің аудармасы в) баспасөз аудармасы-бұқаралық ақпараттық құралдар арқылы тираждалған және кең таратылуы үшін арналған жазбаша аудармасы г) баспадан шыққан аударма-бұқаралық ақпараттық құралдар арқылы тираждалып көпшілікке таралған тәжірибе немесе оқу аудармасы ғ) оқу аудармасы-бұл аударма көбінесе оқу үрдесінде аудармашыларды дайындау үшін немесе шет тілін үйрету әдісінің бір түрі болып табылатын аударма д) эксперименталдік аударма-ғылыми мақсат бойынша орындалған аударма е) эталондік аударма- мамандандырылған аудармамен салыстыру үшін үлгілік аударма түрі
а) тура аударма-түпнұсқадан болатын негізгі аударма ә) жанама/негізі емес болатын аударма-негізінен түпнұсқадан емес, бірақ оның басқа тілге аударылған мәтіннің аудармасы б) керісінше аударма-негізгі тілге аударылған түпнұсқа мәтінінің аудармасы 10. Адекваттық түрі бойынша аудармалар а)
семантикалық-стилистикалық адекваттық аударма – толық семантикалық, дәл/дұрыс және стилистиалық эквиваленттік, функциональді- стилистикалық жағынан аударма тілінің стилистикалық нормасына сәйкес аударма түрі ә) прагматикалық-адекваттық аударматүпнұсқаның жалпы негізгі коммуникативтік (көтеріңкі/доминантік) функциясын дұрыс аңықтайтын аударма түрі. б) дезиративті-адекваттық аударма-қолданушының ақпараттық сұрасына толық, дұрыс жауап беретін, мазмұн мағынасын және түпнұсқаның басты коммуникативтік функциясын міндеті түрде толық жеткізбейтін аударма түрі.
16
Сұрақтарға жауап беріңіз?
1. Аударманың типологизациясы қандай
параметрлер арқылы
жүйелінеді (әр түрге қысқаша мәлімет беріңіз)? 2.
Тілдердің түрлер арқылы дәлелдейтің аударма теориясының мағынасын атап кетіңіз? 3.
сипаттайтын аудармаларды аңықтаңыз? 4.
Аудармашының сегментация бойынша мен аудармада қолданылған бөлшектердің түрлерін айқындаңыз? 5.
формаларын атап кетіңіз? 6.
Мәтінді аударып жатқан тілден аударған тілге сапа мен сипаттық жақтарының ұқсастығы бойынша қандай аудармалар аңықталады? 7.
жатқан тілден аударған тілдегі ұқсастығы неде? 8.
Мәтіннің толық және толық емес мағынасын жеткізетін аударманы қалай атаймыз? 9.
беріңіз? 10.
Аударманы мәтіннің алғашқы/алғашқы емес түрлерін айқындаңыз? 11.
17
№ 4 ДӘРІС Аударма түрлері. Аударма – негізгі тілдегі хабарламаны аударатын тілдегі хабарламаға өзгерту. Аңықтама бойынша, дәлме-дәл аударма мүмкін емес, себебі әр түрлі тілдер өзінің грамматикалық құрылымен, сөздік қорымен, осыған қоса, «басқалай мәдениетімен ерекшеленеді, бұның барлығы аударма нәтижесімен түрлеріне әсерін тигізуі мүмкін. Сөйтіп, егер де салыстармалы грамматикалар мен екі тілдін сөздіктер тиісті баламаларымен орыс пен ағылшын тілдері салыстармалы түрде болса да, тәжірибеде әр түрлі халықтар мәдениетінің салыстырмалы анықтамалары жоқ. Әлбетте, аудармашының негізгі және аударма мәдениеттерінен теңдік дәрежеде хабары бар. Бірақ та, бұл олай болуы мүмкін емес, көбінесе аудармашы бұған сәл ғана баға береді, сондықтан негізгі мәтіннің кейбір эдементтерін немесе бүтіндей категориялын салыстыру - мәдени
жоспары арқылы
аударылады. Дегенмен, жалпы мәдени
құндылықтарына немесе салыстармалы мұраларға негізделген мәтіндерді, жеткізуге назар аударып, негізгі ақпараттың стилистикалық, эмоциональды және бағалау компоненттерін аударылмауына көп көңіл бөлмей, әр түрлі ұлттық-мәдени салттарында басқаша көріністерге иелендірсе, көбінде мәселелер туындайды. Бұл мәселелер кеңдеу диапазонда болуы мүмкін: қайталанбас бөлек элементтерден барлық негізгі мәтінге дейін, осыған байланысты, бір мәселенің сипаттамасы аударма бағытына байланысты өзгеріліп отырады. Ресми хатты ағылшын тілінен орыс тіліне аударған кезде, ағылшының «Dear Sir» қарапта түрі орысшаға жиірек «Құрметті мырза» түрімен аударылады. Бұл формула түрі орыс ресми стиліне жатпайды, бірақ орыс мәдениетінің шетел сөздерін қабылдауына қарағанда, бұл форма мәтінге орыс қабылдауында шағын ирониялық әсер тигізсе де, мәтіннің эмоциональді – стильдік көркемдігіне қарағанда дәлме-дәл аударма бола алмайтындықтан, қолдануға орынды болып саналады. Орыс тілінің ресми хатына негізгі формула құрамының лексика-семантикалық көзқарасымен нақты аударма болмаса да, «Құрметті директор» қалпы жақынырақ саналады. Сонымен, ағылшын тілінен орыс тіліне аудармашы жағдаят бойынша екі дәл емес жақындау түрлерден таңдай, өзгертулерге кеңістіктерге ие. Алайда, бұл мәселе орыс тілінен ағылшын тіліне «Аса қадірлі Шредер мырза!» ресми қаратпа түрін аударғанда басқаша көрініс табады – Deeply respected Mr.Schroeder! формуланың дәлме-дәл аудармасы, не леп белгісі болсын, барлық күмәнданудан тыс баламасы ретінде келмейді, себебі ағылшын-саксондық қарапта дәстүрі бұл жағдайда қатаңырақ және де Dear Sir немесе Dear Mr. Schroeder дәстүрлі формуланың нақты емес берілуі іскери эпитеттің негізгі бұзушылығы сияқты қабылданады. Осындай мәселелерді шешуде аудармашының аралық қарым-қатынас жасауымен, грамматикалық анықтамалар, екі тілдік сөздіктер мен әр түрлі халықтардың мәдениеті бойынша оқу құралдары (негізінен – аудармашының жеке мәдени тәжірибесіне) байланысты іске асады. Бұл ауысым, яғни аударма
18
ісінің коммуникативтік жетістігі аудармашының аударма түрін дұрыс таңдай білуіне, аударма бірліктерін анықтау мен тиісті стратегиясын қолдануға тікелей байланысты. Аударма ісін орындауда аудармашы, ең алдымен, аударма түрін анықтайды, яғни аударма мәтіні үшін ақпараттық реттеудің мөлшерін белгілейді. Аударма мәдениетінде қай түрде негізгі мәтін болуы мүмкін екендігін реттеудегі бірінші дәрежесін белгілеуін шығару:- толық немесе бөлешектеп беруінде жатыр. Коммуникативтік тапсырмаға байланысты бұл кезеңде толық, немесе қысқартылған аударма таңдалады (бұл терминдер толық біркелкі емес аталатын болса да, кейбір деректемелерде реферативтік деп көрсетілген).
жатады: жай іскери хаттан романға дейін. Қысқартылған аударманы қолдану нәтижесіне мынадай мәтіндер: тезис, конспект, рефераттар, аңдатпа, көшірмелер, дайджестерлер жатады. Әрдайым мұндай мәтіндердің көлемі, оның лексика-семантикалық, синтаксистік пен стилистикалық бейнесі аудармашымен мақсатқа жету үшін таңдап алынатын түріне байланысты. Негізінен, қысқартылған аударма таңдап алынып, функциональдік аударманың екі негізгі түрінің беруімен орындалады. Таңдап алынатын аударма - қысқартылған аударманың түрі ретінде аудармашы көзқарасына байланысты тірек сөздерді таңдап алудан тұрады, негізгі мәтіннің және оларды толық аударатын единицалардан. Негізгі мәтіннің басқа компоненттері осындай аударма түрінде көрсетілмей, нәтижеге жету үшін, қажетті емес түріне жатып, мүлдем аударылмайды. Мұндай аударма түрі іскери хаттар түрінің газет деректемелердегі, ғылыми мақалалар мен хабарлама, баяндамалары тезистік-реферативтік түрімен айтып жеккізуде өте жиі қолданылады. Осындай аударманың дұрыстығы аудармашының тек қана атақ дәрежесімен сақталып осындай аудармада негізгі ақпараттың кейбір маңызды жақтары жойылып кетпейтіндей, тірек бірліктерін дәл таңдап алуға негізделеді. Функционалдык аударма - негізгі мәтін қысқартылып басқа тілге жеткізетін түрі ретінде мәтіннің функционалды түрде, қайта өңделген, бірліктерінен аударылған мәтінді құрастыруынан тұрады. Функционалды тұрғыдан мен қысқартуы немесе жай түріне келтіру мақсатында қолданылған негізгі мәтіннің лексика-семантикалық, грамматикалық, стилистикалық өзгертулеріне негізделуі мүмкін. Аударманың осындай түрінің мысалы ретінде айтылатын бүтін көлемді шығармаларды жай түрде жеткізетін әдеби мазмұндамалар жатады, мысалы: Б. Заходердің «Ғажайып еліндегі Алиса» атты аударма әңгімесі. Мәтіннің өзгерту-трансформация түрінен басқа функционалды аударма негізгі мәтіннің күрделі бөлшектерінің жеткізуін қалайды, бірақ та бұл жерде олардың жай түрге түсіп қалуына байланысты міндетті болуы қажет емес. Толық аударма - қысқартылған аудармаға қарағанда аударма тіл бірліктеріндегі негізгі мәтіннің барлық компоненттерінің ақпараттық реттеуімен бірге нақты жеткізуіне бағытталған. Толық аударма әр түрлі
19
түрлермен беріледі, бірақ жиі кездесетін: дәлме-дәл, немесе «сөзбе-сөз» аударма, семантикалық пен коммуникативтік аударма түрлерін санауға болады. Дәлме-дәл аударма - негізгі мәтіннің аудару тіл бірліктеріндегі мүмкіншілік бойынша элементтердің ағым реттерін сақтауымен сөзбе-сөз беруі мен айқындалады. Негізінен, дәлме-дәл аударма коммуникативтік мақсаттпен өте сирек қолданылады да, таратуда тек қана ғылыми салаларға тиесілі. Сөйтіп, лингвистикалық талдау мақсатында дәлме-дәл аударма басқа түрлерге қарағанда көбірек қамтылады. Питер Ньюмарк деген ағылшын ғалымы мен аудармашысы толық аудармаға екі түрін
жатқызады: семантикалық (semantic) және
коммуникативтік(communicative), ол дәлме-дәл аударманы толық емес аударманың ерекшк бір түріне жатқызады. (Peter Newmark. Paragraphs on Translation. Cleveden, Multilingual Matters, Ltd., 1993, p. 7- тараудан қарауға болады). Негізгі мәтінді беруі - түпнұсқаның өзіндік синтаксистік құрылымы туралы ақпаратты жеткізуге мүмкіншілік етеді. Дәлме-дәл аударма да аударылмайтын сөздік ойынға, немесе фразеологиялық бірліктерге түсініктеме беруде қолданылады (тәртіп бойынша сөзбе-сөз аударма «дәлме-дәл», «сөзбе- сөз» деген таңбалармен беріледі). Көркем аударма тарихында бұл түрдің өлеңдік мәтіндерге қолданған үлгілері бар, мысалы: Шекспир пьесаларының А.Радлова аударған.
контекстуальдік мағынада толығырақ жеткізуін де болады. Семантикалық аударма процессі екі стратегияның негізінен бір-біріне әсер етуден тұрады, біріншіден: екіншіден, аударылатын тілде қолданылатын, айту түріне бағытталған стратегия, айтылатын сөздің негізгі формасының ерекшеліктерін сақтауға негізделген бағыт. Бірінші стратегия - стандартты емес, авторлық баламаларды, түп нұсқалық стилистикалық тәсілдерді, ерекше лексиканы аударғанда орынды болады – осындай жағдайда семантикалық аударма жиірек негізгі таңбаның ерекшеліктеріне бағытталады және аудармада оның ерекшеліктері дәлме-дәл аударылмағанға дейін көбіректеу болады. Екінші стратегия жалпы пайдаланылатын негізгі мәтіннің лексика-грамматикалық элементтеріне қолданылады, мәселен, синтаксикалық стандарттық құрылымдар, пунктуация, сөйлем көлемі, типтік метафоралар, жалғаулықтар, синтаксистік баламалар, морфологиялық құрылымдар, кең тараған жалпы мәдени мен ғылыми-көпшілік терминдері мен сөйлемдер. Семантикалық аударма, тәртібі, жоғары әлеуметтік-мәдени дәрежесі бар мәтіндерге қолданылады: тарихи маңызды құжаттар, көркем әдеби шығармалар, эпостың ерекше үлгілері. Түпнұсқаның шағын тілдік детальдарына бұл түрде назар аударылатындай аударылатын мәтіннің «оқылатындығы» елестетуімен жиірек түседі. Мұндай аударма түрі, ең алдымен, академиялық арнайы мамандарға арналған басылымдарды, немесе аутентикалық аударма деп аталатын бір данада болатын құжаттарды аударуда қолданылады, яғни түпнұсқаға сәйкестігі ресми түрде қабылданған, немесе екі (немесе одан да көп) тілде баламалар түрінде қатарлас қалыптасқан аударма 20
мәтіні. Семантикалық аударма техникалық нұсқаулықтар, көптеген ғылыми басылымдар мен, әрине, заң құжаттары сияқты мәтіндерді беруде керекті. Коммуникативтік түрі қабылдаушыға біркелкі әсермен шығатын аударма мәтініне әкелетін негізгі ақпаратты беруде тиісті жол табуға тиесілі. Осындай аударма түрінде негізгі мәтіннің тілдік құрамына, емес оның мазмұны мен эмоциональді-эстетикалық маңызы басты объект есебінде болады. Функциональді аудармадан коммуникативтік аударма негізгі төрт материалдың қысқартуын, не жай келтіруін қаламайды. Сөйтіп, күнделікте әдеби деп жиі аталатын, жеке түрдегі көркем аударма, негізінен, коммуникативтік қабылдаушының прагматикасын немесе бағдар жасайтын, не меңгерілетін аударма болып саналады. Бұл аударма түрі көркем әдебиеттің, публицистиканың, ғылыми- теоретикалық пен ғылыми көпшілік мәтіндері көптеген түрлеріне тиімді болып есептеленеді. Коммуникативтік аударманың кәсіптік баламасы ретінде көптеген поэтикалық аудармалар болып саналады, себебі шығармашылық мәтін өзінің табиғаты бойынша жай семантикалық, осыған қоса дәлме-дәл, кейбір верлибрдің үлгілерінен басқа аудармаға жатпайды. Тақпақтық мәтінді прозамен, толығырақ оның лексика-семантикалық пен грамматикалық жақтарын сақтауымен аударуға талпыныс, ештемені өзгертпейді, себебі бұндай жағдайда өлеңнің маңызды
жақтары – оның фонетикалық пен
ырғақметрикалық компоненттері аударылмай, сөйтіп өлең, өлең бола алмай, сапасы басқа мәтінге ауысып, коммуникативтік мақсаттарды шектеу үшін қызмет етеді. Мысал ретінде «Гамлетті» прозалық түрде М. Морозовтың аудармасын келтіруге болады, актер, режиссер мен басқа алушылар немесе Анна Ахматованның ағылшын тіліне аударылған оқу құралы ретінде жасалған прозалық аудармалар (мәтіннің жолдарын бөлуін сақтауда) қазіргі американдық аудиторияның аудармашысымен келтірілген. Аударманың қай түрін қалауын аудармашы барлық жағдайлардың басқа аударма процесінде аударманың бір түрі таза күйінде сирек кездеседі, көптеген күрделі мәтіндер әртүрлі аударма түрін қолдануымен аударылады, дегенмен олардың біреуі жетекшілік жасайды да, бүтін негізгі мен аударма мәтіндер арасында қатынастық сипаттамасын, көрсетуде, негізгі мәтіннің бөлу жағдайын беруде және аударма бірліктерін анықтауда, осыған қоса негізгі мәтінді аударма мәнге келтіретін аударма тәсілдерін таңдауда анықтамалар береді. жүктеу/скачать 0,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|