Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі павлодар мемлекеттік педагогикалық институты
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНДЕГІ ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ 1. Поэзияны түр-түрге бөлуде: «...Мынау азаматтық лирика, анау махаббат, үшiншiсi табиғат деп шекараны қызыл сызықпен бөлiп қою дұрыс емес» – деген кімнің пікірі? A) Ә. Жәмішев B) Қ. Мырзалиев C) Ф. Оңғарсынова D) М. Базарбаев E) Ш. Сариев 2. «Табиғатты жаңарту тақырыбы қазақ поэзиясында» атты мақала- ның авторы: A) Ә. Тәжібаев B) Ә. Нарымбетов C) С. Мәуленов D) А. Шәріп E) А. Сейдімбек 3. «Табиғат пен таным» атты мақаланың авторы кім? A) А. Сейдімбек B) М. Базарбаев C) Қ. Жұмалиев D) А. Рамазанова E) Ш. Қияхметова 4. 2001 ж. «Қазақ лирикасындағы табиғат пен тағдыр» тақырыбында кандидаттық диссертацияны кім қорғады? A) Ш. Қияхметова B) А. Рамазанова C) С. Майлыбаева D) С. Айтуғанова E) Г. Жандалиева 5. Араб әдебиетіндегі табиғатты жырлау туралы сөз қозғаған қай ғалым? A) Ә. Дербісалиев B) Х. Сүйіншәлиев C) М. Қаратаев D) М. Әуезов E) С. Мұқанов 152 6. Абайдың табиғат лирикасы турасында пікір айтқан ғалымдардың қатарын көрсет. A) З. Қабдолов, Т. Әлімқұлов, Ә. Нарымбетов B) Х. Сүйіншәлиев, Ә. Дербісәлиев, Н. Келімбетов C) А. Байтұрсынов, С. Мұқанов, Қ. Жұмалиев D) С. Сейфуллин, Ә. Жиреншин, А. Жұбанов E) Е. Ысмайылов, Ә. Марғұлан, М. Әуезов 7. Абайдың қай өлеңінде табиғат көрiнiсi мен махаббат сезiмі сабақ- тастырыла өрiлген? A) «Желсiз түнде жарық ай» B) «Қыс» C) «Қараша, желтоқсан мен сол бір екі ай» D) «Күз» E) «Жаз» 8. 30-жылдары табиғат тақырыбында дүниеге келген жырлар. A) І. Жансүгіровтің «Жетісу», Қ. Аманжоловтың «Хан Тәңірі» туын- дылары B) Абайдың «Жаз», Ыбырайдың «Өзен» өлеңдері C) Мағжанның «Жаралы жан», Сәкеннің «Аққулар ұйықтағанда» туындылары D) Қ. Аманжоловтың «Туған жер», Ғ. Ормановтың «Гүл» өлеңі E) Қ. Аманжолов «Байкал», М. Мақатаевтың «Көктем» өлеңдері 9. Туған өлкенің табиғаты ана, Отан кейпінде символдық образдар- мен жырланып, оқырманға ерекше рух, дем берген туындылар қай кезеңге тән? A) коллективтендіру кезеңіне B) «Кіші Октябрь» науқаны тұсында C) отызыншы жылдар тұсында D) соғыс жылдары E) Елуінші жылдары 10. Тек табиғат лирикасының ғана емес, М. Базарбаев сөзiмен айт- қанда, поэзия атаулының «жаңғыру кезеңi»: A) ХҮІІІ ғ. B) ХІХ ғ. C) 20-30 жж. D) 60-жылдардан кейін E) Тәуелсіздік жылдары 153 11. «С.Мәуленовтің шығармашылық лабораториясы» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғаған ғалым: A) С. Сарсембекова B) Ш. Елеукенов C) Ә. Шәріпов D) Ө. Танабаев E) С. Айтуғанова 12. Өзiнiң кейiнгi жылдары жазылған туындылары енген кiтабын- дағы табиғат лирикасына арналған бөлімді «Табиғатпен жаным бiрге» деп атаған ақын: A) Қ. Мырзалиев B) С. Мәуленов C) Ф. Оңғарсынова D) И. Сапарбай E) М. Мақатаев 13. Қай ақынның табиғат тақырыбындағы өлеңдерінде Россия жерi мен Россияның бұрынғы-соңғы даңқты ұлдары, елiмiздiң өрен таланттары, Түрiкмен, Белорус, Кавказ елдерi, Ақ Едiл бойлары және башқұрт-татар бауырлар ортасынан алған тәттi әсерлер, туған жер топырағының ғажайып қасиеттерi өзгеше тың өрнектермен суреттеледі? A) С. Мәуленов B) Қ. Мырзалиев C) Ф. Оңғарсынова D) М. Мақатаев E) К. Салықов 14. Өзi туып өскен Қарасазды, Хан тәңiрi тауларының әсем көрiнiсiн, жасыл желектi кең жайлауларын, жұпар иiстi жусанына дейiн жырлаған ақын: A) М. Мақатаев B) Қ. Мырзалиев C) С. Мәуленов D) О. Асқар E) Ұ. Есдәулет 15. «Сағалап сайды, жыраны», «Туған жер сағындырды», «Сарыжай- лау», «Қайран Қарасазым-ай», «Түнгi Алматы» т.б. өлеңдердің авторы: A) С. Мәуленов B) К. Салықов C) М. Мақатаев D) Ф. Оңғарсынова 154 E) Қ. Мырзалиев 16. Мағжанда кездесетін табиғатпен тілдесу дәстүрін өзінше дамыт- қан ақын: A) М. Мақатаев B) Қ. Мырзалиев C) Ф. Оңғарсынова D) И. Сапарбай E) К. Ахметова 17. С. Мәуленовті «сөз кенінің инженері» деп атаған ақын: A) Т. Айбергенов B) О. Асқар C) К. Салықов D) И. Сапарбай E) М. Мақатаев 18. Қай ақын шығармалары арқылы оқырман бірде Москва орманын араласа, бірде Ыстықкөл маңын шарлайды, енді бірде Кавказдың әсем гүлзарына, Эльбрус тауына саяхат жасайды? A) К. Салықов B) И. Сапарбай C) Т. Айбергенов D) Ұ. Есдәулет E) Н. Айтов 19. «Ой орманы» жинағымен iлесе жарық көрген «Дала дидары» жинағының авторы: A) К. Салықов B) И. Сапарбай C) Т. Айбергенов D) Ұ. Есдәулет E) Қ. Мырзалиев 20. «Қадыр Мырзалиев әр жинақ сайын өзiн-өзi қайталамауымен, әр кiтабын белгiлi бiр тақырыпқа құрып, бiрiндегi ойды екiншiсiнде алға апа- руымен, сөйтiп, күрделi өмiрдi неғұрлым жан-жақты бейнелеуiмен ерек- шеленедi» – деп ақын Қ. Мырзалиев туралы пікір айтқан ғалым: A) С. Нұрахметов B) Қ. Тілеубердиев C) Б. Кәрібаева D) Қ. Жүсіп E) З. Қабдолов 155 21. «Тұңғыш», «Мейiрiм», «Күнгей, «Ләйлә», «Көкорай», «Балқара- ғай», «Сәулет», «Таудай бол», «Белжайлау» атты өлеңдер жинақтары жарияланған ақын: A) Т. Айбергенов B) Қ. Мырзалиев C) О. Асқар D) И. Сапарбай E) К. Ахметова 22. «...Бақбақгүл, қияқ, әтiргүл. Қоңыраугүл, мынау, жұлдызгүл, Сорғышгүл, шайгүл, шытыргүл, Түктерi ұлпа құндызгүл, Осында, балам, бүкiл гүл»- деген тармақтардың авторы: A) О. Асқар B) Қ. Мырзалиев C) Ф. Оңғарсынова D) И. Сапарбай E) К. Ахметова 23. «Төлеген қазақ поэзиясына жаңа ырғақ, тегеурiндi екпiн, жанына тыным бермеген ағыл-тегiл сезiмнiң иiрiмдерiн әкелдi. Поэзия әлемiн тосыннан дүбiрлетiп, атой салып оята келдi, поэзияның өрлеу жылдамды- ғын тездеттi..» – деген пікірдің авторы кім? A) Ф. Оңғарсынова B) С. Мәуленов C) Т. Медетбек D) З. Қабдолов E) Қ. Мырзалиев 24. Жассынғанмен бұл теңiз алабұртып, Кәрiлiктiң iзiндей жаға жыртық. Қартаймайтын күлегеш қыз – толқындар Қытықтасып бiр-бiрiн барады үркiп. Үзінді кімнің өлеңінен алынған? A) И. Сапарбай B) К. Ахметова C) Ф. Оңғарсынова D) О. Асқар E) Қ. Мырзалиев 156 25. Д. Қанатбаевтың «Аспанды емген асқар тау // Көк төсiн талмай иiткен» тармақтары қай ақын өлеңiндегi суреттермен ұқсас келеді? A) А. Құнанбаев B) М. Жұмабаев C) I. Жансүгiров D) М. Мақатаев E) Т. Айбергенов 26. Еңлік гүлге өлең арнаған ақын: A) С. Мәуленов B) Ф. Оңғарсынова C) Қ. Мырзалиев D) Д. Қанатбаев E) М. Сарикова 27. Табиғат туралы толғана келіп, оны қорғау, экология, әсіресе, Арал мәселесiн назардан тыс қалдырмаған ақын: A) С. Мәуленов B) Ф. Оңғарсынова C) М. Мақатаев D) Д. Қанатбаев E) И. Сапарбай 28. Туған жердің сұлу табиғатын жырлаған, сондай-ақ «Башқұрт- станға барғанда» өлеңімен белгілі ақын: A) С. Мәуленов B) Д. Қанатбаев C) И. Сапарбай D) К. Ахметова E) Т. Айбергенов 29. «Ұлықбектiң көзi – суретшiнiң көзiндей. Қиядан шалады. Бар бедер-бояуымен тұтас көредi», – деп баға берген кім? A) З. Қабдолов B) Р. Нұрғали C) Б. Кәрібозұлы D) А. Шәріп E) Қ. Мырзалиев 30. «Өскемен туралы жыр» атты өлеңнің авторы: A) Д. Қанатбаев B) И. Сапарбай 157 C) К. Ахметова D) Ұ. Есдәулет E) Ф. Оңғарсынова 31. Ақын Ұ. Есдәулет «Көзiлдiрiгi сынған көлдердiң...» қолданысын- да құбылтудың қай түрін қолданған? A) Теңеу B) Эпитет C) Ауыстыру D) Алмастыру E) Ұлғайту 32. Жапырақтар жамырасып, Жас қайыңдар билеп өскен. Жер-дүние жадырасып, Жейделерiн түймелескен,-деген ақын Ұ. Есдәулет өлеңінің үзіндісін- де көркемдік құралдардың қайсысы қолданылған? A) кейіптеу мен аллитерация B) Теңеу мен ассонанс C) Эпитет пен қайталау D) Метонимия мен эпифора E) Ұлғайту мен аллитерация 33. «Табиғаттың айтулы кезеңдерiн жырлаудағы ұлы Абай негiзiн қалаған дәстүр қазақ поэзиясында үзiлмей, осы күнге дейiн жалғасып келедi. Жалғасқанда құр қайталау емес, қайта жаңара, құлпыра, байи түсу бағытындағы дәстүр жалғастығы болып отыр»-деген кімнің пікірі? A) Ә. Нарымбетов B) Б. Кәрібаева C) З. Қабдолов D) А. Сейдімбек E) Б. Майтанов 34. Орыс әдебиеттану ғылымына лирикалық кейіпкер ұғымын 1940 жылы енгізген кім? A) Ю. Тынянов B) В.М. Жирмунский C) Ю.М. Лотман D) Г.Д. Гачев E) Л.О. Гинзбург 158 35. «Лирикалық кейіпкер ақынға толық тәуелді, кейіпкер қауқарсыз, оның бүкіл ішкі дүниесі авторға бағынышты» – деген тұжырым жасаған орыс ғалымы: A) В.М. Жирмунский B) М.М. Бахтин C) Г.Н. Поспелов D) В. Сквозников E) В.В. Кожинов 36. Грузин лирикасын зерттеуші А.Я. Беселияның пікірін құптай келіп, өз еңбегінде лирикалық «мен» мен ақындық «мен» айырмашылығын ажыратып көрсеткен ғалым: A) Б. Кәрібаева B) А. Сейдімбек C) Б. Кәрібозұлы D) Қ. Жүсіп E) Ә. Нарымбетов 37. «Лирикалық тұлға», «лирикалық кейіпкер», «лирикалық қаһар- ман» атауларының мән-мағынасын ажыратып, осы тақырыпта кандидат- тық диссертация қорғаған зерттеуші ғалым: A) Б. Кәрібозұлы B) Б. Кәрібаева C) С. Негимов D) А. Шәріп E) Т. Шапай 38. «Пирамида дегенді, // Баяғыда-ақ // Оқжетпес қып біздің жер жа- сап қойған!» деген жолдар қай ақындікі? A) С. Мәуленов B) Ф. Оңғарсынова C) М. Мақатаев D) Қ. Мырзалиев E) Ұ. Есдәулет 39. Көкшетау – Қыз Жібегің болса егер, Сексен көл – сексен шолпы шашбаудағы...Немесе: Көкшетау – Баян сұлу болса егер, Сексен көл – сексен алқа өңірдегі,-деген үзіндіден не байқалады? A) ұлттық өрнек B) Лирикалық кейіпкердің көңіл-күйі C) Туған жерге деген сағыныш D) Дерексізді жандандыру 159 E) Дерексізді заттандыру 40. Ақын О. Асқардың «Өзен мәз күндегіден күліп қатты, // Таң қалып күн де көкте тұрып қапты» тармақтарынан лирикалық «мен» қандай сипаттарымен танылады? A) Көңілі көтеріңкі, сергек B) Көңіліндегі сағыныш C) Мұңды, уайымшыл D) Ерекше күш иесі E) Тапқыр, қайратты 41. Ақын Т. Айбергеновтің «Бала қайыңдай солқылдап бұлақ сайлар- дан, // Кеудемнен менің сыбызғы тартып ақты өлең» тармақтарында су дыбысын танытатын қолданыстар: A) Бала қайыңдай B) Солқылдап C) Кеудемнен менің D) Сыбызғы тартып E) Ақты өлең 42. «Аққу мойын, ақ көйлекті қайыңдар» тармағын Т. Айбергенов қалай жеткізген? A) Баяндау арқылы B) Суреттеу арқылы C) Нақты көрсету арқылы D) Дәлелдеу арқылы E) Монолог арқылы 43. «Сырғасын малып Ертiске бiр ару жатыр жағада // Тұлғасын соққан мырыштан» деп ақын Ұ. Есдәулет нені суреттеп отыр? A) Өскемен қаласын B) Семей қаласын C) Павлодар қаласын D) Ертістегі көпірді E) Кемелерді 44. Ақын Т. Айбергеновтің «Еріген суды қуана, //Сай-сала жатыр ұрттап» тармақтарында құбылтудың қай түрі қолданылған? A) Ауыстыру B) Алмастыру C) Кейіптеу D) Ұлғайту E) Синекдоха 160 161 45. Т.Айбергеновтың «Ақ қыс» өлеңіндегі «Өзен, теңіз, тау-төбе – // Тегіс аппақ сәукеле» тармақтарында суреттеудің қай түрі қолданылған? A) Ауыстыру B) Кішірейту C) Кейіптеу D) Ұлғайту E) Символ 46. Туған жер табиғатын, оның сұлулығын суреттеуде «Таң», «Таң- сәрі» өлеңдерімен оқырмандарына белгілі ақын: A) М. Айтқожина B) Ф. Оңғарсынова C) Ұ. Есдәулет D) Т. Айбергеов E) М. Мақатаев 47. ...Қартаймайтын күлегеш қыз – толқындар Қытықтасып бiр-бiрiн барады үркiп. Алаяқ жел көз iлмей жүрiптi анық: Көз ұйқыға кеткенде бұғып барып, Ұйқылы-ояу шошыған толқындарды Қуып алып жөнелдi шыбыртқы алып. «Көрсетейiн», – деп саған шыбықтауды, Ашулы аспан жанарын жұлып қалды... Ф. Оңғарсынова өлеңінің үзіндісінен көркемдеу құралдарының қайсысын кездестіреміз? A) Қайталау B) Теңеу C) Кейіптеу D) Ауыстыру E) Психологиялық егіздеу 48. Жыл мезілін суреттеген «Үрпіне жердің сүт толып, // Жүзіне мөлдір шық қонып» тармақтарындағы «жердің үрпі» қолданысы қай ақынға тән? A) М. Айтқожина B) М. Мақатаев C) Қ. Мырзалиев D) Ф. Оңғарсынова E) Ұ. Есдәулет 49. .....Қалы кiлем – Қыруар шөп қырық түр. 162 Жусан, мортық, сiргеқара, қоңырбас, Түйеқарын, қарабұта, раң, нәш, Ебелек от, еркек, соран, қымызық, Ақша отау, шытыр, шағыр, рауғаш. Бәрi-бәрi… қары алдымнан лап қойды... тармақтары қай ақын өлеңінен? A) М. Мақатаев B) Қ. Мырзалиев C) Ф. Оңғарсынова D) Д. Қанатбаев E) И. Сапарбай 50. «Исраил ақын – әлi күнге дейiн әдеби сын, рецензияларда өз бағасын дер кезiнде еншiлей алмаған еңбекқор таланттарымыздың бiрi» деп баға берген кім? A) Ж. Ахмадиев B) Т. Шапай C) Қ. Мырзалиев D) С. Нұрахметов E) Б. Кәрібаева 51. «Ақ жұмыртқа – қар қабығын түрткiлеп, // Сар балапан – бәйше- шектер күнi ертең // Қар астынан шыға келер күрт түлеп» тармақтары қай ақын стиліне тән? A) С. Мәуленов B) К. Салықов C) Ф. Оңғарсынова D) Д. Қанатбаев E) И. Сапарбай 52. «Қараймын сәл-пәл таңданып // Шишкиннiң картиналарына. // Хор капелласындай // Қайыңдар тұрды ғажайып» тармақтары қай ақын- ның қаламынан туған қолданыстар? A) Ф. Оңғарсынова B) Д. Қанатбаев C) И. Сапарбай D) К. Ахметова E) Ұ. Есдәулет 53. Жыл мезгіліне арналған «Айхай, көктем», «Таудағы көктем», «Көктемде», «Осы бір көктемді көгерген», «Көктем де келер», «Шып терлеп дала бусанған» т.б. өлеңдерімен таныс ақын: 163 A) С. Мәуленов B) К. Салықов C) М. Мақатаев D) Ұ. Есдәулет E) И. Сапарбай 54. Көктем бейнесі әдетте көңілді суреттелсе, «Тамыры көктің талмауыр тартып, // Балауса егін сарбалақтанды», «Бозамық тартып ажары белдің, // Басталмай жатыр базары көлдің»- деп көктемнің көңілсіз сәтін жырға қосқан ақын: A) Қ. Мырзалиев B) М. Айтқожина C) К. Ахметова D) И. Сапарбай E) Д. Қанатбаев 55. Ақын Ұ. Есдәулеттің «Жер менен көк сағынышты, // Құмары екеуінің сондай күшті» тармақтары қай ақын өлеңіндегі суреттермен орайлас, ұқсас келеді? A) Абай B) Ыбырай C) Мағжан D) Ілияс E) Мұқағали 56. «Шебер қыс көлді ұқсатып бір ғалымға, // Көзіне іліп кетіпті көзілдірік» тармақтарынан көрінетін тың суреттеулер қай ақын қаламынан туған? A) Т. Айбергенов B) М. Мақатаев C) Қ. Мырзалиев D) И. Сапарбай E) К. Ахметова 57. Ақын Т. Айбергеновтің «Дала жатыр күйсеп күртік малтасын, // Тау да жатыр аяз жалап малтасын. // Дірілдейді қырықтық тиген қозыдай, // Көгілдір тас, көк еркесі, марқа шың» тармақтарынан нені байқаймыз? A) Лирикалық кейіпкер мінезін B) Ақыннның туған жерге деген сағынышы C) Ұлттық сипат, өрнек D) Табиғат сұлулығы E) Қыс қуанышы 164 165 58. Күз мезгіліне қатысты «Күрең күз», «Тағы да күз», «Суық күз сұрғылт» өлеңдерінің авторы: A) Т. Айбергенов B) М. Мақатаев C) Қ. Мырзалиев D) И. Сапарбай E) Д. Қанатбаев 59. Күзі көңілсіз, қоңырқайлау суреттеліп, әлсіз, аурудан тұрмас адамға теңелетін көріністерді қай ақынның өлеңдерінен кездестіреміз? A) Ф. Оңғарсынова B) Д. Қанатбаев C) И. Сапарбай D) К. Ахметова E) Ұ. Есдәулет 60. Мамыр айына өлең арнап ««Әрі сұлу, әрі игі // Мамыр-майым шуақты: // Он бір ұлы бар үйдің // Жалғыз қызы сияқты!» -деп жырлаған қай ақын? A) Қ. Мырзалиев B) Т. Айбергенов C) Ф. Оңғарсынова D) М. Мақатаев E) Ұ. Есдәулет 61. Түн бейнесін «Қапырықта қаны кепкен, шөлдеген, // Күйсейді екен түніменен төл деген, // Малын емес, қызын бағып кемпірлер // Боса- ғаға жатып алған көлденең» деп бар ұлттық болмысымен суреттеген ақын: A) Д. Қанатбаев B) И. Сапарбай C) М. Мақатаев D) Қ. Мырзалиев E) Ұ. Есдәулет 62. Ақын Фариза Оңғарсынова суреттеген «Түн. // Аспан – жасыл жайма. // Жұлдыз – ақық // Бұлақ – қыз шолпы таққан сылдыратып. // Көк – заңғар.// Дала – шалқар // Бұл – сұлулық, // Тұр менің жүрегімнен жыр құлатып» тармақтарында құбылтудың қай түрі мол қолданылған? A) Кейіптеу B) Ұлғайту C) Ауыстыру D) Алмастыру 166 E) Синекдоха 63. Бұлт бейнесі әдетте ақ, ала, қара т.б. суреттелсе, «Ұялшақ қыз дидары сияқтанған, // Қызыл бұлт ұшырады назарыма» – деп ерекше суреттеген ақын: A) К. Салықов B) Қ. Мырзалиев C) М. Мақатаев D) Т. Айбергенов E) Ф. Оңғарсынова 64. Жаңбыр бейнесіне «Сен зәмзәмсің, сен жақұтсың, // Періштесің ақ тәнді. // Сен – жақсылық, сен бақытсың, // Қағып тұрған қақпамды» деп әсерлі баламалар тапқан қай ақын? A) Д. Қанатбаев B) И. Сапарбай C) М. Мақатаев D) Қ. Мырзалиев E) Ұ. Есдәулет 65. Ақын С. Мәуленов «Жай оты жарып шынарын, // Жуылған сел- мен арқасы. // Жасырып өлген қыранын... тармақтары арқылы ненің бейнесін аша түседі? A) Орман B) Дала C) Тау D) Кемпірқосақ E) Жаңбыр 66. Ақын С. Мәуленов «Жарқыраған басында, // Қардан аппақ сәуке- ле» деп нені ұлттық сипатта суреттейді? A) Ағаш B) Күн C) Тау D) Өзен E) Шыңырау 67. Ақын М. Мақатаев «Ана – жердің төсіне, // Алып сәби жар- масқан» деп табиғат бейнелерінің қайсысын әсерлі елестетеді? A) Теңіз B) Орман C) Дала D) Тау 167 E) Кемпірқосақ 68. Тау бейнесін «Жігерлі өзен – аққан күре тамыр ма? // Жота – жалың – кен көмілген қабыр ма? // Өркеш-өркеш тастарың // Тістесіп // Қатып қалған әлде ихтиозавр ма?» – деп келісті суреттеген қай ақын? A) К. Салықов B) Қ. Мырзалиев C) М. Мақатаев D) Т. Айбергенов E) Ф. Оңғарсынова 69. Д. Қанатбаевтың «Тұра бер бұлттан түтін будақтатып, // Қазақ- тың шаңқай аппақ отаулары» деп нені суреттейді? A) Бұлт B) Көл C) Дала D) Алатау E) Ақ қайың 70. Қазақ әдебиеттану ғылымында айқындауды көріктеу, лақаптау деп, олардың түрлерінен мысалдар келтірген қай ғалым? A) А. Байтұрсынов B) З. Ахметов C) Қ. Жұмалиев D) З. Қабдолов E) К. Ахметов 71. «Эпитет адамның, заттың, құбылыстың бір белгісін, сырын, қасиетін атап көрсететін сөз, бірақ осы қызметте келетін жай анықтауыш сөзден эпитеттің айырмасы бар» деп эпитет пен анықтауыштың айырма- шылығын нақты мысалдармен көрсеткен қай ғалым? A) З. Қабдолов B) К. Ахметов C) Р. Сыздықова D) Т. Шапай E) Ә. Нарымбетов 72. Айқындаулардың сын есім арқылы, тавтологиялық жолмен, тұ- рақты, күрделі, әсірелеу арқылы, авторлық жолмен жасалатындығын айт- қан зерттеуші: A) З. Қабдолов B) Р. Сыздықова 168 C) Т. Шапай D) С. Негимов E) К. Ахметов 73. Айқындауларды «1) ішкі рухани өмірге; 2) еңбек құралдарына, қару-жарақтарына, адамдардың іс-әрекеттеріне; 3) жер-суға, өлкеге; 4) түр- түске, сапаға; 5) эстетикалық сипатқа; 6) жылдамдыққа, өлшемге; 7) есту сезімдеріне байланысты айқындаулар» деген түрлерге бөлген зерттеуші: A) Т. Қоңыров B) С. Негимов C) Р. Сыздықова D) Т. Шапай E) Ә. Нарымбетов 74. Орыс әдебиетінде айқындауды құбылтудың бір түрі ретінде қа- рап, кез-келген сын есім айқындау болады деп айтқан ғалым: A) А.А. Потебня B) Ю.М. Лотман C) А.Н. Веселовский D) Г.А. Абрамович E) Г.Н. Поспелов 75. «Ақ мұхит, ақ түн, ақ гүл», «Сары дала, сары самал, салқын күз» «Қызыл бұлты қызыл тудай желбіреп», «Боз даланы, боз таңға, боз торғай болып шаншылып», «Бұлдырайды боз бұлттан бозарып ай. // Бозша қыстың бүркеген боз қырауы, // Боз бұтақтар боз саусақ созады жай» тармақтарындағы оқырман назарын белгілі бір реңкке аударуға құрылған айқындаулар қай ақын шығармашылығына тән? A) К. Салықов B) Қ. Мырзалиев C) М. Мақатаев D) Т. Айбергенов E) С. Мәуленов 76. «Май бөксе бұлттар // Тұтасып алды шілдеде», «Шымылдық бұлттар жасырар» тармақтарындағы бұлтқа қатысты айқындаулардың авторы: A) Д. Қанатбаев B) И. Сапарбай C) К. Салықов D) К. Ахметова E) Ұ. Есдәулет 169 77. Табиғат тақырыбындағы өлеңдерінде «бұлт» сөзiнiң өзi селдiреу бұлт, қап-қара бұлт, ақша бұлт, жабағы бұлт, шабан бұлт, ақ бұлт, мама бұлт, қазбауыр бұлт, желбегей бұлт, шөкiм бұлт, тұмса бұлт, сараң бұлт, сеңгiр-сеңгiр бұлт, бұйра-бұйра бұлт, ала шабыр отар бұлт, қызыл қоңыр отар бұлт болып кездесетiн ақын: A) Қ. Мырзалиев B) Ф. Оңғарсынова C) К. Салықов D) К. Ахметова E) Ұ. Есдәулет 78. «Ақ бурыл толқындар», «Қартаймайтын күлегеш қыз-толқын- дар», «Арыстан жал толқындар», «Ақкөз толқын», «...Ұйқылы-ояу шо- шынған толқындарды», «Күміс күлкілі ару толқындар», «Ашулы толқын», «Теңіздің тылсым толқындарында» қолданыстары қай ақын шығарма- шылығына тән? A) Д. Қанатбаев B) И. Сапарбай C) Ф. Оңғарсынова D) К. Ахметова E) М. Айтқожина 79. Ақын К. Ахметованың «Қандай жақсы шілдедегі көк орман, // Көк орманда бұрқыратып шөп орған» тармақтарында айшықтаудың қай түрі кездеседі? A) Жарлай арнау B) Еспе қайталау C) Егіздеу D) Эпифора E) Эллипсис 80. Теңеуді әдейі, әдеткі деп екіге бөліп қарастырған ғалым, зерттеуші: A) А. Байтұрсынов B) З. Ахметов C) Қ. Жұмалиев D) З. Қабдолов E) К. Ахметов 81. «Теңеулердің көпшілігі зат есімдерге, есімшеге, есімше етістікке жалғанған -тай, -тей, -дай, -дей, -ша ,-ше және -дайын, -дейін жұрнақ арқылы жасалады» деп көрсеткен ғалым: A) Қ. Жұмалиев 170 B) З. Қабдолов C) Т. Шапай D) С. Негимов E) К. Ахметов 82. Орыс тілі мен әдебиетінде теңеуге қатысты 100-ге тарта ғылыми еңбектердің жарияланғандығын айта келіп, қазақ теңеулерінің жасалу жолдарын көрсетіп, нақты мысалдармен дәлелдеген зерттеуші: A) Т. Қоңыров B) С. Негимов C) Р. Сыздықова D) Т. Шапай E) Б. Хасанов 83. «Дала дидары» т.б өлеңдерінің ұйқасын теңеулерге құрған автор: A) Қ. Мырзалиев B) Т. Айбергенов C) К. Салықов D) К. Ахметова E) Ұ. Есдәулет 84. Қазақ әдебиеттану ғылымында метафораға алғаш «ауыстыру» атауын ұсынған кім? A) А. Байтұрсынов B) З. Ахметов C) Қ. Жұмалиев D) З. Қабдолов E) К. Ахметов 85. Қазақ тілінде сөздердің метафоралық қолданысын арнайы зерттеген қай ғалым? A) Т. Қоңыров B) Б. Хасанов C) Р. Сыздықова D) Т. Шапай E) Л. Нұржекеева 86. Бір ғана «ақ түн» көрінісін «Ақ түн – ақ гүл», «Ақ түн – ақ жалын», «Ақ түн – рентген айнасы», «Ақ түн – әлемнің аппақ нұры» ауыстыруларымен бейнелеген ақын: A) К. Салықов B) Қ. Мырзалиев C) М. Мақатаев 171 D) Т. Айбергенов E) С. Мәуленов 87. Белгілі «Әдебиет теориясының негіздері» кітабының авторы: A) *Л.И. Тимофеев B) А.А. Потебня C) Ю.М. Лотман D) А.Н. Веселовский E) Г.А. Абрамович 88. Қырғыз әдебиетінде «Қырғыз табиғат лирикасы» тақырыбында диссертация қорғаған кім? A) А. Дюшембиева B) Н.Н. Старченко C) А.С. Эркинов D) Т. Курдюмова E) С. Абишева 89. 19 ғасырдағы орыс фольклоршы ғалымы А.Н. Афанасьевтің та- биғат тақырыбына қатысты 3 томдық еңбегі: A) «Славяндардың табиғатқа поэтикалық көзқарастары» B) «Пейзаж – средство эстетического воспитания» C) «Природа и человек в творчестве М. Пришвина» D) «Пейзаж как развивающая форма воплощения авторской концепции» E) «Проблемы экологии в современной поэзии» 90. «Жыраулар поэзиясы және табиғат» атты еңбектің авторы: A) С. Майлыбаева B) Ш. Қияхметова C) Ө. Танабаев D) А. Рамазанова E) Г. Жандалиева 91. Поэзияда өмiр қайшылығын жеңiлдету, адам сезiмiндегi тартыс атаулыға жолатпау, социализмдi жалаң мадақтап, капитализмнен тек кемшiлiк iздеу тәрiздi солақай, терiс, қарадүрсiн саясат, зорлық, қысым қай кезге дейін үстемдiк еттi? A) Отызыншы жылдарға дейін B) Қырықыншы жылдарға дейін C) Елуiншi жылдардың ортасына дейiн D) Алпысыншы жылдардың ортасына дейін E) Жетпісінші жылдарға дейін 172 173 92. Бұрын саясат ноқтасын киiп, «бiрсүрең», «бiрыңғай» бояуда дамып келген поэзия қай жылдардан кейін еркiн қадам басып, еңсесiн көтере бастады? A) Отызыншы жылдардан кейін B) Елуiншi жылдардан кейін C) алпысыншы жылдардан кейін D) Жетпісінші жылдардан кейін E) Сексенінші жылдардан кейін 93. Қай ақын өлеңдерінде шағала бейнесі жиі кездеседі? A) М. Мақатаев B) С. Мәуленов C) Қ. Мырзалиев D) М. Айтқожина E) Ұ. Есдәулет 94. М. Айтқожина өлеңдерінен алынған қай үзіндіде ұлттық өрнек, ұлттық сипат анық танылады? A) Көрсетпей көзге анық сұлулығын, Ақ жiбек бұлттар басын қалқалады... B) Сыр бермей жатқан жоқ па бәрiне де, Сырнайлы үнiн тыңдап бұлақтардың. Төселiп табаныма сырмақ далам... C) Жалбырай қалып жапырақ – шашы, ару қайыңның, Су кештi аппақ балтырлары... D) Жерде толқын, Аспаннан жауын бүркiп, Шама жоқ долы бұлтта қалуға iркiп... E) Жастанып сексен көлдi жамбасыңа, Жатырсың әлде неге тебiренiп... 95. Күн сүйген қарбыз жатыр шекелерiн, Қауынды жерден әрең көтеремiн. Шашақты көрпеге орап жүгерi ару, Қос-қостап әлдилейдi бөпелерiн... Ақын О. Асқар өлеңінің үзіндісін- де құбылтудың қай түрі мол әрі шебер қолданылған? A) Ауыстыру B) Алмастыру C) Кейіптеу D) Ұлғайту E) Кішірейту 174 96. «Оразақынның ә дегендегi ақындық ерекшелiгi не едi? Оның ақындық тiлiнде табиғи ажар, еркiндiк, нақтылық пен жинақылық, ашық бояу, анық сурет болатын» деген пікірдің иесі, көрнекті ақын: A) Қ. Мырзалиев B) Ф. Оңғарсынова C) К. Салықов D) Ғ. Қайырбеков E) М. Шаханов 97. Қ.Мырзалиев шығармашылығына қатысты қорғалған кандидат- тық диссертациялардың авторы: A) С. Нұрахметов, Қ.Тілеубердиев B) Б. Кәрібаева, С. Абишева C) З. Серiкқалиұлы, Ә. Шәріпов D) Б. Кәрібозұлы, С. Майлыбаева E) А. Шәріп, Ш. Қияхметова 98. Ақын К. Салықовтың «...Алтын шашы белден төмен төгiлiп, // Ақ сары қыз қыздырынып тұрғандай» суреттеулері қай мезгілді бейнелеуге арналған? A) Қыс B) Көктем C) Жазғытұры D) Жаз E) Күз 99. «Жанданған дала ой мен қыр, // Көңiлдi колхоз ауылым. // Жорытқан таңнан трактор, // Тiлiмдеп жердiң сауырын». Табиғатты бұлай суреттеу қай кезең айнасы? A) Жиырмасыншы жылдар B) Соғыс жылдары C) Елуінші жылдар D) Жетпісінші жылдар E) Тәуелсіздік жылдары 100. ХХ ғасыр басындағы табиғат тақырыбындағы өлеңдерді шолсақ, қай ақындар туындыларынан әсем көрiнiстер аясында сезiмдегi өзiндiк мұң сыр береді? A) С. Торайғыров, М. Жұмабаев B) Б. Майлин C) С. Сейфуллин, І. Жансүгіров D) М. Дулатов 175 E) Ондай ақын жоқ 101. «Табиғатты жырлауда екі өзгешелік бар: біріншісі – табиғатқа сүйсіну, дәлдікпен суреттеу, көрген жердің фотографиясын беру, екіншісі – табиғатқа жан беру, тірілту, адаммен, қоғам өмірімен теңестіру» – деген пікірдің авторы: A) Қ. Жұмалиев B) Р. Нұрғали C) І. Омаров D) С. Негимов E) Ә. Жәмішев 102. Ақын Ғ.Орманов туралы өз мақаласында: «Ғ. Ормановтың аз сөзбен астарлы сурет салу шеберлiгiн, әрi соның бәрiн ақын стилiне сай лирикалық кейіпкердің өзiндiк сабырлы, салмақты сезiмi тұрғысынан нақыштауын көремiз» – деп бағалаған зерттеуші: A) Р. Нұрғали B) А. Сейдімбек C) Қ. Алпысбаев D) Қ. Жүсіп E) С. Негимов 103. «М. Мақатаевтың ақындық шеберлiгi» тақырыбында кандидат- тық диссертация қорғаған: A) С. Нұрахметов B) К. Хамидуллаев C) Қ. Тілеубердиев D) С. Сарсембекова E) С. Майлыбаева 104. О. Асқардың «Сыр кеші» өлеңіндегі «Бұйра толқын бөлшектеп шұғыланы» тармағы еңбекте қай ақындардың сөз қолданыстарымен салыстырылған? A) А. Құнанбаев, М. Жұмабаев B) Ы. Алтынсарин, С. Сейфуллин C) Т. Жароков, С. Мәуленов D) Ә. Сәрсенбаев, Қ. Аманжолов E) С. Торайғыров, М. Жұмабаев 105. Ақындық «меннің» туындысында, керісінше жалпылық емес, жалқылық сипат басым. ...Ақындық «мендердің» тарихы тым ерте бастал- ған болса, лирикалық «меннің» өлең өмірінде орныққан уақыты Абай шығармашылығына дөп келеді»- деп пікір білдірген зерттеуші: 176 A) З. Қабдолов B) Т. Әлімқұлов C) Б. Кәрібаева D) Б. Кәрібозұлы E) Т. Шапай 106. Ақын М. Мақатаев: «Туған жер болар құс төсек, // Аспанын – көрпе, жамыл да, // Дамылда, жаным дамылда, // Бақытты сол бір шағың- да» шумағында көркемдік құралдарының қай түрін қолданған? A) Теңеу B) Айқындау C) Ауыстыру D) Алмастыру E) Егіздеу 107. Наурыз айының тамаша суреті қай ақындардың өлеңдерінен көрініс тапқан? A) С. Мәуленов, М. Мақатаев, Ұ. Есдәулет B) К. Салықов, Қ. Мырзалиев, Д. Қанатбаев C) Т. Айбергенов, Ф. Оңғарсынова, К. Ахметова D) М. Айтқожина, И. Сапарбай E) К. Салықов, И. Сапарбай, Д. Қанатбаев 108. Табиғаттың өзге бейнелеріне қарағанда сиректеу жырланатын кемпірқосақ бейнесін арнайы жырлаған ақындар қатарын көрсет: A) М. Мақатаев, Ұ. Есдәулет B) С. Мәуленов, К. Салықов C) Қ. Мырзалиев, М. Айтқожина D) Т. Айбергенов, Ф. Оңғарсынова E) Д. Қанатбаев, И. Сапарбай 109. «Май – махаббат, // Жерге ғашық сұр аспан, // Жер де ғашық, // Жете алмай, // Екі ғашық жыласқан» суреттерінің авторы және мамыр айының бейнесі басқа да туындыларынан көрініс тапқан ақын: A) С. Мәуленов B) М. Мақатаев C) Ф. Оңғарсынова D) К. Ахметова E) И. Сапарбай 110. Күз мезгілі әдетте қоңыр күз, күрең күз, сұрғылт суық күз, сағыныштай сары күз боп суреттелсе, қай ақын «Жазды ұзартты // Сары 177 жайлау күз деген. // Көркемiн-ай, // Көктем лебiн үзбеген. // Әсер сары // Әсiре кербез әйелдi // Осы екен ғой бәлсiндiрiп «қыз» деген» тармақтары арқылы өзінше жырлайды? A) М. Мақатаев B) К. Салықов C) Т. Айбергенов D) Д. Қанатбаев E) М. Айтқожина 111. К. Салықовтың табиғат лирикасының «картасы» қай ақынның пейзажды бейнелеген өлеңдерінің географиясымен шекаралас, ұқсас бо- лып келеді? A) Қасым Аманжолов B) Тайыр Жароков C) Сырбай Мәуленов D) Әбу Сәрсенбаев E) Қалижан Бекхожин 112. Табиғаттағы өсiмдiк, гүл атаулары, олардың ерекшелiктерi мен қасиеттерi өлеңдерінен мол көрініс табатын ақын: A) Қ. Мырзалиев B) К. Салықов C) О. Асқар D) Д. Қанатбаев E) И. Сапарбай 113. Ақын М. Айтқожина өлеңіндегі лирикалық кейіпкер қабыл- дауын танытарлық тармақтарды көрсет: A) Етегi гүлмен жабылған, // Есiмде жасыл орманың. B) Бұлдырап ұшқан шағала, // Шүйiлiп көлге төнетiн. C) Көктем үнi айна көлдi дiрiлдеттi, тербеттi,//Самайынан Алатау- дың ағыл-тегiл тер кеттi. D) Тырналар да ұшты тынбай қат-қабат, // Қайда кеткен қарлығаш- тар ақ қанат. E) Кез едi кеш батуға ыңғайланған, // Шоғыр бұлт көкжиекте тұр байланған. 114. М. Айтқожинаның «Жайық жағалаулары» туындысында «Жал- бырай қалып жапырақ-шашы ару қайыңның, // Су кештi аппақ балтыр- лары» тармақтарында көркемдік құралдарының қайсысы қолданылған? A) Теңеу B) Ауыстыру 178 C) Арнау D) Егіздеу E) Символ 115. Ақын Д. Қанатбаевтың «Тау бөктерi» өлеңіндегі «Аспанды емген асқар тау // Көк төсiн талмай иiткен» тармақтары қай ақынның өлең- деріндегі көріністерді еске салады? A) Абай B) Мағжан C) Ілияс D) Сәкен E) Қасым 116. Ақын Д. Қанатбаевтың «Көкжиегiм – жиегiндей кесенiң, // Шағыл тауым – иегiндей көсенiң. // Бұйрат құмдар – бұйра-бұйра толқын- дар // Бұйра-бұйра толқындарды кешемiн» тармақтарында қандай көркем- дік құралдар қолданылған? A) Айқындау, еспе қайталау, символ B) Айқындау, егіздеу, пернелеу C) Кейіптеу, теңеу, пернелеу D) теңеу, ауыстыру, айқындау E) Теңеу, егіздеу, алмастыру 117. Табиғатпен бірге экология мәселесiн де назардан тыс қалдыр- май, әсіресе, Арал туралы: «Аралымды көрем деп абайсызда // Аршыдым- ау жабулы жара бетiн» деп жырлаған ақын: A) Ф. Оңғарсынова B) Д. Қанатбаев C) И. Сапарбай D) К. Ахметова E) Ұ. Есдәулет 118. Ақын К. Салықов өлеңдерінде пейзаждың лирикалық кейіпкер сезімімен, сағынышымен астаса суреттелетін тармақтарын көрсетіңіз: A) Көңiлден үзiп көрiмдiк, // Гүлдерге тағып кетем мен. B) Ағаш басы үкінің ең ағындай, //Кейде сүмбіл, ақ боз аттың жалындай. C) «Исінген бұлтқа қарап бурыл егін, // Желіде құлыншақтай кісінейді». D) Өзің келіп қалғандай, // Ақ маңдайлы таң да атты. E) Орман тоғай // Алыстан ғана анталап // Қыз-көлді желден қорғайды. 179 119. Ақын Қ. Мырзалиев «көк» сөзін әр тармақ, әр бунақ сайын қайталай қолданып, рең әсемдігіне назар аударту арқылы қай жердің табиғатын суреттеген? A) Алтай B) Жасыбай C) Баянауыл D) Көкше E) Алатау 120. Қай ақынның табиғат лирикасында ұлттық сипат Қыз Жібек, Баян, Біржан, Құлагер, алқа, шолпы, жебе, қорамсақ, домбыра, т.б. бейнелер арқылы көрініс тапқан? A) М. Мақатаев B) С. Мәуленов C) Қ. Мырзалиев D) Ф. Оңғарсынова E) И. Сапарбай ТЕСТ СҰРАҚТАРЫНЫҢ ДҰРЫС ЖАУАПТАРЫ 1. С 21. С 41. В 61. Д 81. А 101. С 2. А 22. А 42. В 62. С 82. А 102. Д 3. А 23. А 43. А 63. А 83. А 103. В 4. А 24. С 44. С 64. А 84. А 104. А 5. А 25. С 45. А 65. С 85. В 105. Д 6. А 26. Д 46. А 66. С 86. Е 106. С 7. А 27. Е 47. С 67. Д 87. А 107. А 8. А 28. Д 48. Д 68. В 88. А 108. В 9. Д 29. Е 49. Д 69. Д 89. А 109. В 10. Д 30. Д 50. А 70. А 90. С 110. В 11. А 31. С 51. Е 71. С 91. С 111. В 12. В 32. А 52. Д 72. Д 92. С 112. С 13. А 33. А 53. С 73. В 93. Д 113. С 14. А 34. А 54. Д 74. А 94. В 114. В 15. С 35. В 55. А 75. Е 95. С 115. С 16. А 36. С 56. А 76. С 96. Д 116. Д 17. С 37. Е 57. С 77. А 97. А 117. С 18. А 38. Д 58. В 78. С 98. Е 118. Д 19. Е 39. А 59. А 79. В 99. С 119. Д 20. Д 40. А 60. А 80. А 100. А 120. С 180 МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ….................…………..…………..............….................…..... .. 3 1 ТАБИҒАТТЫ ЖЫРЛАУДАҒЫ ДӘСТҮР ТАҒЫЛЫМЫ................. 6 1.1 Табиғатты жырлау дәстүрінің қалыптасу негіздері........................ 6 1.2 Табиғат лирикасы және дәстүр жалғастығы.................................... 11 2 ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ ЖӘНЕ КЕЙІПКЕР.............….......….......... 44 2.1 Лирикалық кейіпкер және ақын шеберлігі……….......................... 44 2.2 Табиғат бейнелері және лирикалық кейіпкер................….............. 67 3 ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ ЖӘНЕ БЕЙНЕЛІЛІК....................……...... 79 3.1 Айқындаудың табиғат лирикасындағы қолданысы…................... 79 3.2 Теңеудің табиғат лирикасындағы қолданысы................................ 94 3.3 Ауыстырудың табиғат лирикасындағы қолданысы.................….. 118 ҚОРЫТЫНДЫ.……….......................………………......….................. . 135 ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ......…..............……....... 142 Тест сұрақтары......................................................................................... 149 Тест сұрақтарының жауаптары.............................................................. 174 181 Оразханова М.И. ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНДЕГІ ТАБИҒАТ ЛИРИКАСЫ (1960-1990 жж.) Оқу құралы 182 Басуға қол қойылды 2012 ж. 15.06 Гарнитура Times New Roman. Форматы 84 100 1/32. Офсеттік қағазы. Көлемі 9,6 шартты б.т. Таралымы 500 дана. Тапсырыс №0625 Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтының ғылыми-баспа орталығы 140002, Павлодар қаласы, Мир көшесі, 60. E-mail: rio@ppi.kz жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|