Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі

Егер барлық қажетті технологиялық өтуді жүргізуге мүмкіндік беретін өңдеуші орталық бар

болса, əртүрлі  білдектер  немесе  бір  білдек  үшін  бірнеше  бағдарлама  жазылуы  мүмкін.

Өңдеуші орталықтардың жəне аралас жонғыш білдектерінде жаңа буынның пайда болуымен

соңғысы бірнеше актуальды болып келеді.

Бөлшекте  осы  немесе  басқа  траекторияның  қалыптасу  стратегиясын  қолдану  арқылы

əртүрлі  басқару  бағдарламасын  алуға  болады. Ең  маңыздысы, өңдеу  уақыты  мен  алынған

беттердің  сапасы  əртүрлі  болады. Қорытынды – механикалық  өңдеудің  дұрыс  стратегиясын

пайдалану өндірісте шығынды азайтуға əкеледі.

АЖЖ  бұл  жинақталған CAD/CAMжүйелері  жəне  қолданушы  тек  технологиялық

шамалармен  ғана  емес, сондай – ақ  геометриялық  жəне  үлгілеудің  технологиясымен  де

басқару  мүмкіндігі  бар. Бұл  шарт  кейде  шешуші  мəнге  ие  болады. Көзіңізге  елестетіңіз,

мысалы, кезектес қалдық шақтама мен өңдеуді жүргізу қажет, САМ қалыпты шақтаманы ғана

қоя  алады, бірақ CAD қолдану  арқылы  шешетін  бөлшектің  қалап  алынған  шақтамасы  мен

геометриясын  алып  бетті  модифицирлеуге  болады.  Сықпалау  жəне  басқа  да  бекіту

механизмдерімен де алуға болады.

Біртұтас конструкторлы – технологиялық кеңістік

Сонымен 2D/3Dбіртұтас  кеңістіктің  артықшылығы  инженердің  қолында  жобалаудың

əмбебап  геометриялық  аппарат  бар. Бұл  тапсырманы  шешу  əдісі  мен  тəсілін  таңдауға

еркіндік береді.

Дəстүрлі  өндірістің  классикалық  сызбасын  қарастырайық. Конструкторлық  талқылау

мен жұмыстық құжаттаманы шығарғаннан кейін негізгі амал технологиялық бюроға көшеді.

Мұнда  бірінші  орында  дайындау  мүмкіндігінің  критерийі  тұр. Көптеген  жағдайда, бір

сызбаны геометриялық бақылау үшін электрондық түрде жеткіліксіз. Ол үшін үлгі қажет. Ол

жоқ  болған  жағдайда оны  қайта  құру  қажет. Егер  геометриялық  бақылауды  жасамаса, онда

қиындықтар  дайындау  үрдісінде  шығады, сондықтан  оны  шешу  қымбатқа  түсуі  мүмкін.

Анықтау  бойынша, конструкторлық  ойларды  іске  асыратын  адамдар  мен  машиналар

қимылының  тізбектерін  сипаттау – технологтың  негізгі  тапсырмасы. Бұл  тапсырманы

шешуде  стандарттық  операцияны  жəне  құрал – жабдықты  қолдану  мүмкін  емес. Бұйымды

дайындау  үшін  арнайы  жабдықтауды  жəне  конструкторлеу  жүргізу  қажет. Жабдықтар  мен

арнайы  құрал  өндірісі  мен  жобалау  өндірісті  технологиялық – конструкторлық  дайындау

қорымен  негізгі  уақытты  сіңіреді. Мұнда  кейде  бұйымның  бір  тетігін  өндіру  үшін

технологиялық құралдарды жинақтаушы ондаған жəне жүздеген тетіктер құрылуы мүмкін.

Осы  заманғы  бұйымдардың  жабдықтар  өндірісі  СББ  білдектерінсіз  мүмкін  емес. Бұл

өндірістің тиімділігін жоғарлату сияқты, осы заманғы бұйымды басқа тəсілдермен дайындау

мүмкін  емес.  Осындай  білдектердің  іс – əрекетінің  тізбектері  бағдарлама  ретінде

сипатталады. Қарапайым бұйымдар үшін өңдеу бағдарламасын сызбадағы деректерді қолдана

отырып  қолмен  жазуға  болады. Күрделі  геометриямен  сипатталатын  бөлшектер  үшін

бағдарламаны  құру  үрдісін  автоматтандырылуы  қажет. СББ  бар  бағдарламалауды

автоматтандырумен  САМ  жүйелер  айналысады. Олар  үшін  кіретін  деректер  болып

геометриялық  үлгі  табылады. Бұдан  шығатын  қортынды  СББ  білдектерінде  технологиялық

жабдықтарды жəне бұйымның тетігін дайындау үшін үлгі қажет. Егер үлгі жоқ болса, онда

оны құру қажет.

Негізгі əдебиет: [46-56],[59-61],[67-68].

Бақылау сұрақтары:

  1.Gardner Group фирмасы өндірісті дайындаудың əртүрлі кезеңінде тек қана бір қатені

түзеу құнының қандай бағалық тəсілін ұсынды.

2. Жобалауды автоматтандыру кезінде АЖЖПО қандай тапсырмаларды шешуі қажет?

3. Техникалық объекті жобалау процесінің түсініктемесі.

4. Жобалау сатылары

5. АЖЖ ПО жинақтау технологиясы.

5 Дəріс  Тақырыбы: CALS,PLM жəне  ERP технологиясы

Осы  заманғы  өндірістік  ақпараттың  технологиясы  өндірістік  кəсіпорынның  біртұтас

ақпараттық кеңістігінің (ақпараттық қорлардың бірлестігі) (ӨӨБАК) концепциясында негізге

алынады. Бұл  концепция  шетелде CALS ( Continuous Acquisition and Life cycle Support)

өнімнің  өміршеңдік айналымын  ақпараттық қолдау жəне үздіксіз даму  деген атқа ие  болды

немесе  қазіргі  уақытта  кең  тараған PLM ( Product Lifecycle Management) – өміршеңдік

айналымы бойы бұйым туралы ақпараттық басқару технологиясы деп аталады. Ол өндірістік

үрдіске  барлық  қатысушылар  арасындағы  оның  өмір  өміршеңдік  айналымының  барлық

сатыларында  өнім  туралы  максимальды  толық  стандартталған  ақпараттарды  ауыстыруды

түсіндіреді. Осы  аймақтағы  əлемдік  көсбасшылардың  бірі  деп  таңдалған Dassault Systemes

компаниясының  негізін  қалаушы  жəне  басқарма  мүшесі  Франсис  Бернар  PLM

технологиясын  идеялағаннан  бастап  өндірісте  алғанаға  дейін  өнімнің  барлық  тіршілік  ету

стадиясын  қамтитын  жəне  бүгінгі  күнде  өнімді  осы  заманғы  құрау  технологиясы  мен

өндірісінің биіктігі болатын техникалық қызмет көрсетуді аяқтау деп ойлайды.

Дəрістің  мақсаты  болып, қысқаша, техникалық  жəне  экономикалық  сипаттама  жəне

оның барлық өміршеңдік айналымында кешенді автоматтандыру жəне тиімділендіру есебінен

өнімнің өнеркəсіптік өндірісінің пайдалылығын максимальды арттыру тəсілінің ұжымдасқан

негіздеуі, бірінші кезекте өндірісте өнімді құру жəне қою сатыларында мұндай технология өз

құнының  азаюына, нарыққа  шығару  уақытын  азайтуға  жəне  өнімнің  жоғарғы  сапасына

жетуге  мүмкіндік  береді. Өнеркəсіптегі  бар  техникалық  амалдарды  қолдануда

жалғастырушылық 

дəрежесінің 

жоғарлауын 

қамтамасыз 

етеді, яғни 

бастапқы

инвестицияларды сақтау.

Қазір өнеркəсіпті автоматтандыруда 3 бағыт пайда болды:

►Əкімшілік  қызметін, қаржыны  жəне  қорларды  басқаруды  ақпараттандыратын

корпоративтік ақпараттық жүйелер (КАЖ);

►оның  өміршеңдік  айналымы  бұйым  туралы  ақпаратты  басқару  технологиясы

(Product Lifecycle Management, PLM), CALS –технологияның  бұрынғы  атауы( Continuous

Acquisition and Life cycle Support – өміршеңдік айналымында үздіксіз  дамыту жəне қуаттау,

орысша  іспетті  ИПИ –бұйымның  өміршеңдік  айналымында  ақпараттық  қуаттау –

конструктрлеу, технологиялық жобалау, өндіріс, пайдалану, қалдықты пайдалану).

►территория, ғимарат, кəсіпорын, жылу, газ, энергетикалық, арналық,

телекоммуникациялық, көліктік  немесе  т.б. желілер  инфрақұрылымының  өміршеңдік

айналымын басқару ( Infrastructure Lifecycle Management,  ILM) технологиясы.

Өнеркəсіптік  кəсіпорынның  ақпараттық  жиынтығын  келесі  ақпараттық  жүйелер (АҚ)

қамтамасыз етеді:

►кəсіпорынды автоматтандырылған басқару жүйесі (КАБЖ);

►өндірісті жинақталған басқару жүйесі (ӨнЖБЖ);

►CALS/ ИПИ, мұнда ИПИ CALS – тың орыс тіліндегі нұсқасы.

PLM стратегиясын жүзеге асыру кезіне  PLM – техлогсының негізінде жатқан əдістердің

үш тобы қолданылуы керек:

►  талдау  жəне  бизнес  үрдісінің  реинженеринг  технологиясы – оның  тиімділігін

көтеру  мақсатында  кəсіпорынды  функциялау  тəсілі  мен  реқұрылымның  ұжымдық  əдісінің

жиынтығы. Бұл технологиялар қағаздық жүйеден электрондық құжат айналымына мүлтіксіз

көшу жəне бұйымды құраудың жаңа тəсілдерін енгізу үшін қажет;

►бұйым  туралы  деректерді  электрондық  түрде  көрсету  технологиясы – бұйымның

өміршеңдік айналымының жеке үрдістеріне қатысты бұйым туралы деректерді электрондық

түрде таныстыру тəсілдерінің жиынтығы. Бұл технологиялар өміршеңдік айналымының жеке

үрдістерін автоматтандыру үшін арналған;

►бұйым  туралы  деректерді  жинақтау  технологиясы – ЕИП  жақтауында,ӨЦ

процесінің  автоматтандырылған  жинағы  жəне  оларға  қатысты  электрондық  түрде  алынған

деректер  үшін  тəсілдер  жиынтығы.  Бұйымның  ӨЦ  жеке  үрдістерді  автоматтандыру  кезінде

бар  қолданбалы  бағдарламалық  құралдар  қолданылады. Бірақ  оларға  маңызды  талаптар

қойылады. Оларға  көрсетілген  деректерде  стандарттық  интерфейстің  болуы. ЕИП

жақтауындағы  бұйым  туралы  барлық  деректерді  жинақтау  кезінде  арнайы  бағдарламалық

құрал – бұйым  туралы  деректерді  басқару  жүйелері  (PDM –Product Data Management)

қолданылады. PDM жүйелерінің  тапсырмасы  қолданбалы  жүйелермен  құралған. Бұйым

туралы барлық ақпараттарды аккумулярлау болып табылады. PDM жүйелер мен қолданбалы

жүйелер өзара əрекеттесу үрдісі стандарттық интерфейс негізінде қаланады.

Компьютерлік  жүйемен  стандарттық  интерфейстердің  өзара  əрекеттесуін  төрт  топқа

бөлуге болады:

► Функционалдық стандарттар. Компьютерлік жүйелер ұжымдасқан өзара əрекеттесу

процедурасын тапсырады; мысалы:IDEFO;

►  ақпараттық  стандарттар: ӨЦ  барлық  қатысушылары  қолданатын  бұйым  туралы

деректер үлгісі тапсырылады; мысалы ISO 10303 STEP [72];

►  бағдарламалық  архитектураға  стандарттар: адамның  қатысуынсыз  олардың  өзара

əрекеттесу  ұйымы  үшін  қажетті  бағдарламалық  жүйелердің  архитектурасын  тапсырады;

мысалы: COBRA;

►  желілік  стандарттар: локальдық  жəне  ғаламдық  желілер  бойынша  деректерді

физикалық беру тəсілін тапсырады; мысалы: Internet –стандарттар;

PLM – технологиясын енгізу үрдісі үш кезеңнен  қарастырады:

Бірінші кезең:

►  бұйым  ӨЦ  жеке  үрдістерін  ақпараттандыру ( АЖЖ, ӨТАБЖ, АЖ, өндіріс) жəне

стандартталған электрондық түрде деректердің көрсетімі;

►  ЕИП  жақтауында  жеке  үрдістерінің  электрондық  деректердің  жинағы  жəне  ЕИС

құру;

► ЕИС дамыту жəне жетілдіру;

Екінші кезең келесі құрауыштардан тұрады:

►кəсіпорында бар бизнес- үрдістерді талдау жəне оларды ақпараттық жасау;

► жұмысшы топты оқыту жəне қалыптастыру;

► ақпараттық жинақ концепциясын құру;

► бизнес – үрдістерді қайта жобалау (реинжениринг);

► объектер, операциялар, құжаттардың бірлескен классификаторларын құру;

►  инновациялық  актуализация  есепке  алумен  кəсіпорында PLM технологиясын

енгізу стратегиясын құру;

► PDM – Жүйелерін бейімдеу жəне баптау, табу, таңдау;

► бірлескен стандартты құру;

►PDM жүйелерін толтыру;

►ЕИС бейімдеу жəне қалыптастыру.

Үшінші кезең:

►ЕИС қолданушылар жұмыстарын ұйымдастыру;

►  қолданбалы  ақпараттық  жасауды  инновациялық  аса  маңызды  үрдіс (əр 1,5-2

жылда);

► базалық ИТ инновациялық аса маңызды үрдіс;

Олардың шығаратын өнімін жүзеге асырудан  түсетін кіріс кəсіпорынды бəсекелестікке

қабілетті  жасау  жолында  негізгі  тежеуіш  болып  өндірістік  технологиялардың  ұдайы

жетілдіруге олардың тиімділігінің шамалары секілді өнімді құру тəсілдері зəрулігі табылады.

Қазіргі уақытта өнімнің жоғары сапасын, сондай – ақ оны құру кезінде материалдық шығын

жəне  мерзімінің  аздығын, осы  заманғы  өндірістік  ақпараттық  технологияларды  қолданусыз

қамтамасыз  ету  мүмкін  емес. Əсіресе  атап  айтқанда, мұнда  əңгіме  өндірістік  ақпараттық

технологиялар  туралы  болуда, яғни  құру, өңдеу, өндірістік өнім туралы  мамандандырылған

ақпаратты жіберу жəне сақтау мен оны жетілдіру, сынақ пен өндіріс тəсілдері туралы тиімді

толықтыра  алатын  оны  өнеркəсіптік  өнімнің  өміршеңдік  айналымының  барлық  кезеңінде

əртүрлі  жұмыс  түрлерінің  ұзақ  жəне  қымбат  дəстүрлі  қиындық  келтіретін  сатылар  туралы

болуда. Өнеркəсіптік ақпараттың технологиясы айтарлықтай қарапайым. Өнімнің өміршеңдік

айналымында  əр  кезеңінде  жұмыстың  əртүрлерінің  барлық  мүмкін  этаптарында  еңбек

сыйымдылығы, қымбат жəне ұзақ технологиялық кезеңдер:

►макеттеу;

► жаратылыстық үлгілеу;

► тəжірибелік баға;

►сипаттама;

►  дайындау  үрдісінде  жəне  тəжірибелік  үлгілерді  сынауда  шамларды  икемдеу-

болашақ  өнімнің  өзінің, оны  алдағы  өндіріс  үрдісі  ретінде  ақпараттық  үлгілердің

сараптамасының  тиімді процедурасымен айырбасталады.

Отандық  өнеркəсіп  кəсіпорындар  үшін  перспективті  өнеркəсіптік  ақпараттық

технологияларына демеу болу нарықта өмір сүру шарттарының маңыздыларының бірі болып

табылады. Кəсіпорында  жүйелік  енгізудің  арқасында  өнімді  компьютерлік  жобалау  мен

үлгілеудің  осы  заманғы  тəсілдері  өндірістің  жəне  өндірістік  байланыстың  сапалы  жаңа

деңгейіне жетеді:

►өнімді шығару жəне өндірісті дайындау, құру уақыты айтарлықтай қысқарады;

►өнім  өндірісі  жəне  өнімді  құру  үшін  қажетті  еңбек  сыйымдылығы, материал

сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы жəне қордың басқа түрлеріне қажеттілік айтарлықтай

қысқарады;

►шығарылатын өнім ассортиментін кеңейту мүмкіндігі туады;

►шығарылатын  өнімнің  сапасы  мен  күрделілік  дəрежесін  көтеру  үшін  жағдай

қамтамасыз етіледі;

►  персоналдың  мамандығы  мен  жұмыстағы  шығармашылық  құраушының  үлесі

көтерілуде.

Жетістік  үшін  міндетті  түрде  өнеркəсіптік  пайдалануға  осы  заманғы  тəсілдер  мен

техникалық  құралдарды  жобалау, конструкторлеу, есептеу, үлгілеу, өнімнің  өндірісін

технологиялық  дайындау  үшін, яғни, өнеркəсіптік  өнімнің  тіршілігінің  барлық  кезеңінде

өндірістік  үрдістерді  басқару  ұйымдары  мен  өндірістерді  құру  мен  орнату  құралдары  мен

тəсілдерін  енгізу  қажет.  Бұл  тапсырманы  шешу  деп  өнеркəсіптік  кəсіпорында  ЕИП  енгізуді

айтады.

CALS- технологиясының көзқарасымен бұйымның өміршеңдік айналымы

Өнімнің  өміршеңдік  айналымы  қолдайтын  жинақталған  жүйелерді  құру  бойынша

жұмыстар əлдеқайда бұрын КСРО 70- ші жылдары , ал АҚШ 80 жылдары басталған болатын.

АҚШ  қорғаныс  кешенінде  жаңа  бағыт  бастапқыда  құрама  штаттардың  армияларды

материалды – техникалық жасауды  басқаруды жетілдіру құралы ретінде ғана  керек болды.

Осыдан концепцияның бастапқы атауы CALS –Computer Logistic Support  болды. Ресейде 90

жылдардың  соңынан  өнеркəсіптік  өнімнің  өміршеңдік  айналымының  барлық  кезеңінде  еріп

жүру  үрдісін  белгілеу  үшін  ең  көп  əйгілілікке  жəне  тарауға CALS термині  ие  болды,

жеткізуші  үрдістерді  компьютерлік  қуаттаудың  бастапқы  белгіленуі -  Computer Aided

Support. КСРО өнім өндірісі мен құру үрдістерінің жүйесін жасау болды.

АҚШ пен КСРО бір уақытта – 1984 жылы бағдарламалық жасауды құру технологиясы

зерттемесі бойынша мамандандырылған орталықтар :Software Engineering Institute (SEI) жəне

ҒЗИ « Звезда» құрылды. Бағдарламалық  жасау, өнімді  құру  технологиясының  түрі  ретінде

жетілдіру  мен  автоматтандыруға  жататын  болып  кездейсоқ  таңдалған  жоқ. Оның  құру  мен

өндірісі (мысалы, машина  жасау  бұйымы  мен  электроникаға  қарағанда) интелектуалды

сипатымен басымды осы өнім түрімен байланысты ең көп қиындықтармен сипатталады. Бұл

жекелеген  түрде, жұмыс  істеген  технологиялар  кез – келген  өнім  түріне  қолдануға

кепілденген.  SEI айтарлықтай  атақты  өнім 1993 жылы  құрылған  бағдарламалық  жасауды

CMM ( Capability Maturity Model) SEI CMM ( егер нақты айтсақ SW –CMM – Software CMM

деп 

аталады) стандарты 

бойынша 

бағдарламалық 

жасаудың 

өндірушілерінің

сертификатының  негізінде  жатқан  құру  үрдісінің  кемелдену  үлгісі. СММ  кəсіпорында

өндірістік  үрдістерді  жетілдіру  бойынша  абстрактық  нұсқамасы  ұсынады. Нақты  тəсілдер

мен  кəсіпорынды  инструментария  жасау  таңдауын  өздігінен  жаау  қажет. Осы  себептен

( тəсілдер  мен  құралды  таңдауда  еркіндік  жетерліктей)  əлемде  осы  стандарттың

танымалдылығы жоғары,   SEI СММ бойынша сертификат алғысы келетін компаниялар саны

жоғары, бүгінгі күні ISO 9001 бойынша сапа сертификатын алғысы келетіндер саны өте көп.

ҒЗИ « Звезда» айтарлықтай жұмыстың нəтижесі болып, «өндірістің өнеркəсіптік тəсілі» мəнін

формалау  болды, НУМ-СНШ (нақты  уақыт  масштабында  сандық  негізделген  шешімдерді

қабылдау  тəсілі ) бірегей  технологиясын  құру, негізінде  үрдістерінде  басқарудың  біртума

жүйелері, жұмыс  уақыты  мен  қорларының  жиі  өзгеруін  нашар  болжау  жағдайында

өнеркəсіптік  тəсілмен  ғылым  сыйымдылықты  өнімін  құру, сондай – ақ 1987 жылы  осы

негізде  барлық  қажетті  тəсілдер  мен  стандарттармен  өндірістік  үрдісті  басқару  үшін

технологиялық  бағдарламалық  жасаудың  толық  жиынтығын  құруды  қосқанда  өнеркəсіптік

кəсіпорын  - бағдарламалық жасау өндірісі бойынша зауыттың құрылуы болып табылады.

CALS  концепциясы уақыт өте келе жетілді, толықтырылды, осы уақытқа дейін болған

қысқарманы  сақтай  отырып, айтарлықтай  кең  трактовкаға: Continuous Acquisition and

Lifecycle Support ие  болды. Ол  өнімнің  өміршеңдік  айналымы  тоқтаусыз  жеткізілуі  мен

ақпараттық  демеу. Ресейде  мамандандырылған CALS-технологиясының  ғылыми – зерттеу

орталығы « қолданбалы  логистика» - ресей  кəсіпорындарында  CALS өнімінің  өміршеңдік

айналымын  қолдау  əдістемесінің  американдық  нұсқасын  енгізуге  арналған  ұйым  құрылды.

Ресейдің  17.05.2001ж.№ 204 Минпромнауки  бұйрығы «Ресейде CALS-технологиясын

қолдануды қамтамасыз ететін бірінші реттік жұмыстарды жүзеге асыру туралы» ҒЗО CALS-

технологиясына «қолданбалы  логистика» Ресейдің  қорғаныс  өнеркəсібінде CALS енгізу

жəне  құру  бойынша  басты  рөл  жүктелді.  Сонымен  қатар  тиісті  МЕСТ 1-001-99 «CALS-

технологиясы. Электрондық  түрде  техникалық  құжаттама. Негізгі  ереже  жəне  жалпы

талаптар» жəне одан  кейін ИСО 10303 станрттар «өндірісті автоматтандыру жүйелері жəне

оларды жинақтау. Бұйым туралы деректерді ұсыну жəне осы деректермен алмасу» жəне ИСО

13584 «өндірісті  автоматтандыру  жүйесі  жəне  оларды  жинақтау. Бөлшектер  кітапханасы.»

шықты. Көрсетілген  сериялар  стандарттарында  бұйым (құрамы, бұйымның  құрылымы,

сызбалар, геометриялық  үлгілер жəне  т.б.) туралы  деректердің əртүрлі типінің  электрондық

түрдегі  ұсынысына  нақты  талаптар  бар, сондай – ақ  халықаралық  стандарттың  тиісті

серияларының («2002- 2005 жылдары  ИПИ – технология  аймағында  стандартизация

бойынша  бағдарламалық  жұмыс», Мəскеу 2002 ж. 4 бет.) тікелей  аудармасы  болып  тиісті

бағдарлама - техникалық шешімдер сертификациясы үшін тесттер жəне əдістемелер бар.

2000 жылдан бастап əлемде өнімнің өміршеңдік айналымында басқару үрдісін белгілеу

үшін  көбінесе PLM қолданылады. Кеңейтілген  түсініктемесі  де  кездеседі. «Кеңейтілген

кəсіпорын» жалпы ақпараттық кеңістікке кəсіпорынды, тапсырыс берушілер, жеткізушілерді

жəне  мердігер  қосады. Бірақ CALS айырмашылығы  жоқ  болса  да PLM термині  стандартты

болып  кетті. Барлық  əлемдік  жетекші PLM шешімді  жеткізушілері IBM, Dassault Systemes,

UGS PLM Solutions, PTC, SAP жəне  басқалар  соңғы  жылдары  тек  осы  терминді  қолданып

жүр. Кейде  өнімнің  арнайы  түріне, атап  айтқанда, бағдарламалық  жасау  немесе  жалпыға

арналған  ақпаратта  қолданыста осы  терминнің салалық  эквиваленттері қолданылады.  ALM

(Application Lifecucle Management - қосымша  өміршеңдік  айналымын  басқару) жəне  ILM

(Information Lifecycle Management- ақпараттық  өміршеңдік  айналымын  басқару). Dassault

Systemes негізін  қалаушы  Франсис  Бернардың  айтуы  бойынша « PLM – жаңа  технология

емес, жобалаудың  соңғы  төрт  кезеңінің  эволюциясының  нəтижесі. Бернар  мырзаның  айтуы

бойынша  кəсіпорын  бірінші  қағаз  сызбаларды, одан  кейін – екі  өлшемді  АЖЖ, келесіде –

үшөлшемді  үлгілеу, соңында – күрделі  конструкцияларда  бұйымның  физикалық  жəне

логикалық сипаттамасын біріктіру жəне физикалық үлгілеуді сандыққа ауыстыру мүмкіндігін

беретін  «  сандық  макеттеу  технологиясы  »      (Digital  mock  -up,    DMU).    PLM  –  DMU

кеңейтілген  түрі. Ө

міршеңдік  айналымында

басқару  технологиясы  өндірістік  үрдістерді  жəне

деректерімен  өнімдер (DMU арқылы  алынған), қорлар (машиналар, жабдықтар, цехтар,

зауыттар) туралы  ақпараттарды  біріктіруге  мүмкіндік  береді. Құру  үрдісінде PLM төртінші

өлшемді  –  уақытты  қосады.  Жобалаудың  бастапқы  кезеңдерінде  алда  –  өндірістік  цехта,

пайдалану кезінде, жөндеуде не болатынын көруге болады.

Елдің көптеген өнеркəсіптік кəсіпорындарында мұндай бағдарламалық кешендер толық

немесе  бірен – сарандап  құрыла  бастады  жəне  біздің  тарихымыздың  кеңестік  дəуірінде

енгізіле бастады. Бұрынғы КСРО кешендік жобаның осындай сыныбының мысалы КСРО ҚМ

тапсырмасымен  профессор  В.П. Морозовтың  басшылығымен  Ленинградтық  ҒЗИ « Звезда»

ұжымымен  орындалған  біртума  модульдік – векторлық  өндірістік  технологиясын (МВӨ)

қолданып  технологиялық  конвейерлер  негізінде  зауытта  бағдарламалық  жасау  өндірісі

бойынша  құру  зерттеменің  аяқталуы  болып  табылады. Əлемде  тұңғыш  рет  өнеркəсіптік

үрдістерді  басқарудың  тиімді  əдістемесін  құру  жəне  интеллектуалдық  өнім  өндірісі

бағдарламалық  жасау  өндірісінің  мысалы  ретінде  жүзеге  асырған  болады. Құрылған

əдістеменің негізінде бақылау – ұйымдық жүйе (БҰЖ) жатыр, бақылау жəне басқару жобалау

зерттемесінің  үрдісін  автоматтандыру  жəне  қорлар  динамикалық  өзгеру  есебімен  өнімнің

ғылым  сыйымдылық  өндірісті  жəне  жұмыс  уақыты  мен  құрылған  өнімнің  сапасын  құруға

ұсынылады, негізгі ережелерді жүзеге асырады. КСРО 80-жылдардың ортасында құрылған

PLM – бұйымның өміршеңдік айналымын басқару

Кəсіпорын  дəрежесінде  кез – келген  басқа  бағдарламалық  жасау  түрінің  нарығына

қарағанда PLM – жүйелер нарығы тез өсуде. Gartner Group бағасы бойынша 2007 жылға дейін

PLM енгізбеген Fortune 1 000 тізіміндегі  жетекші  өнеркəсіптік  компаниялар  ғаламдық

нарықта  бəсекелесе  алмайды. Əртүрлі  бөлімдермен  жиналған  ERP жəне CRM жүйелеріне

сəйкес  қаржыны, персоналды, өндірістік  технологияны  жəне  қойма  шаруашылығын

басқаруды бірлестіруді негізге ала отырып бұйымды бір компанияның жақтауында құру жəне

еріп  жүру    PLM  мақсаты  болып  табылады.  АЖЖ,  САМ,  PDM  жəне  өндіріс  технологиясы

PLM көмегімен  біртұтас  болып  бірлеседі. Сонымен  қатар  PLM əдістемесінің  байырғы

өзгешелігі бұйымның өміршеңдік айналымының əр кезеңінде қажетті ақпаратпен қамтамасыз

етілген комплекстік шешімін қабылдауға мүмкіндік беретін бұйымның инновациялық жетілуі

арқылы  кəсіпорынның  жетекші  позициясын  қамтамасыз  ететін  экономикалық  жоғарлауды

көздеу болып табылады.

жүктеу/скачать 1,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: