Қазақстан республикасы денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі
Қаладағы көлік шуылының тұрғындар денсаулығына қауіп-қатерін талдау
жүктеу/скачать 1,24 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.1 Қауіптілік идентификациясы
| 4 Қаладағы көлік шуылының тұрғындар денсаулығына қауіп-қатерін талдау
Қазіргі таңда қалада тұратын тұрғындар күнделікті өсіп отырған антропогендік жүктемені немесе қысымды сезіп отыр. Урбанизация үдерісінің қарқынды дамуы және көлік құралдарын көбеюі тұрғындар денссаулығына және оларды қоршаған ортаға антропогендік жүктеменің көбеюіне, артуына әкеледі. Кері әсер етеуші факторлар мен тұрғындар денсаулығы арасындағы өзара байланыстың сандық көрсеткішін беру қиындық туғызады, алайды нақты деректің өзі де күмән туғызбайды. Қоршаған ортаның ластануы, бәрімізге белгілі, шағын қарқындылықтың факторы болып табылады, бұл ағза қызметінің қорғаныс функциясын төмендетеді, бұл өз кезегінде түрлі патологиялардың дамуына мүмкіндік жасайды. Қаладағы ластанған ауа бассейнінің негізгі қайнар көздерінің бірі көлік болып табылады. Соңғы екі онджылдықта мегаполисте көлік құралдарының барынша артқандығын байқауға болады, тұрғын үйлер арасындағы бос орындар кептеліс туғызады, көліктан бөлінетін жанар жағар майлардың қалдықтары қоқыстар мен шуылдың артуына себеп болады. Сонымен қатар күнделікті, ретсіз қойылатын машиналар да өз кезегінде қоршаған ортаны ластауға себеп болады. Қауіп-қатерді талдау әдістемесіне сәйкес біріншіден, қауіп-қатерді бағалау қажет, содан кейін қауіптілік идентификациясы жасалады. 4.1 Қауіптілік идентификациясы Жоғарыда атап көрсеткенімздей, қауіптілік идентикафиясы шуылдың пайда болуының негізгі себептері туралы ақпараттар мен мәліметтерді анықтауды және олдардың тұрғындар денсаулығына ықпалын зерделеу мақсатын көздейді: - шуыл деңгейі және оның жиілігінің сипаттамасы; - аумақтар бойынша бөлу; - шуылдың ықпал ету уақыты: тәулік, апта, ай, жыл және т.б.; - акустикалық әсерге тап болған тұрғындар саны; - шуылдың әсерінен болатын денсаулыққа келтірілген залалдар. Қауіптілік идентификациясының негізгі кезеңдерінің мақсаты көлік шуылының пайда болуының дерек көздерін сипаттау және оның уақыттық, кеңістіктік таралуын анықтау, залалды ықпалға тап болған тұрғындардың санын анықтау болып табылады. Қауіптілік идентификациясы үшін негізгі ақпарат көзі көлік шуылын өлшейтін құралдар арқылы алынған мәліметтер, елді мекендердің шуыл картасы, әлеуметтік-гигиеналық мониторинг жүргізу барысында және басқа дерек көздеріне жүргізілген зертханалық зерттеулер барысында алынған мәліметтер, сондай-ақ шуылдың таралуы және оның селитеба территориясындағы қарқыныдылығы болып табылады. Шуыл параметрлерін өлшеу олардың гигиеналық нормативтерге сәйкестігін зерделеу үшін және анықталған шуылдың мәліметтерін есептеуді тексеру үшін жүргізіледі. Тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттарда және құрылыс жайлары аумағындағы шуыл деңгейіне есептеу жүргізу үшін қымбат тұратын құрал-жабдықтар қажет әрі бұл әрекет ұзақ уақытты талап етеді, сонымен қатар қаланы жоспарлау барысында шуылдың деңгейі туралы болжам жасау және азаматтық, өндірістік, көлік құралдарын анықтау да маңызды болып табылады [16]. Автокөліктан болатын шуылдың жалпы еңгейі шуылдардың жиынтығы ретінде анықталады, олар жекелеген көше-жол желілерінде (бұдан әрі -КЖЖ) болатын шеңберлі, айналмалы қозғалыс нәтижесінде пайда болады. Автожолдар жанындағы шуылды есептеу келесі параметрлер бойынша техникалық инвентаризация мәліметтері негізінде орындалады: - зерттелетін аумақтағы КЖЖ участкесі бойынша қозғалыс қарқындылығы әртүрлі уақытта, тәулікте, айда, жылда: - КЖЖ участкесі бойынша қозғалыстың орташа жылдамдығы, км/час; - жол жабындысының түрлері және қиғаштығы; - жол жабындыларының жай-күйі; - көлік түрлері бойынша көлік ағынының құрылыммы: жүк көлігі, жеңіл көліктер, мотоциклдер және арнайы көлік. Алайда 9 орындықты автобустар жүк емес жеңіл көлік түріне жатады. Теміржол маңындағы аудандардағы шуылды есептеу, қалалық жердегі электрокөлікты қоса есептегенде келесі көрсеткіштер ескеріле отырып орындалады: - бір тәулік барысындағы қозғалыстың қарқындылығы бағалау; - қозғалыс құралының түрі (пассажирлерге арналған немесе жүк көлігі); - құрамның ұзыныдығы және оның белгіленген территория бойынша қозғалысының орташа жылдамдығы; - жол километріндегі рельстік қыиылыстардың орташа саны; - техникалық регламенттері бойынша теміржолдардың оларға сәйкестілігі. Тұрғын үй аймағындағы авиациялық шуыл деңгейні есептеу үшін төмендегі мәліметтерді жинау қажет: - авиациялық «коридордың» сипаттамасы (ұшу, қону, қонуға жақындау аймақтары); - әуе кемесінің түрі (типі); - трафиктің қарқыныдылығы (әуе кемелерінің кейбір түрлерінің ұшу жиілігі); - тәулік, күн, ай және апта және т.б. уақытына трафиктің бөлінуі. Тұрғындардың денсаулығына төнетін қауіп-қатерді бағалау барысында акустикалық экспозицияны есептеу үшін ақпараттық қайнар көзін білу қажет: Картографиялық материал (елді мекендерді дамытудың бас жоспары, шуылдың пайда болуының жағдаяттық жоспары, қауіпсіздік аймағының картасы). Анықтамалық материал (көліктың саны және құрылымы, паспорттың сипаттамалары, тұрғындардың шуылға деген шағымдары және т.б.). Өлшеу құралдарының мәліметтері. Әрі қарай көлік шуылының дерек көздері немесе параметрлері бойынша мәліметтерді кесте түрінде жинақталады, ол акустикалық әсерді есептеу үшін қажет. Қауіптілік идентификациясын жүргізу барысында жағымсыз әсерді ескеру қажет, ол 2 және 3 кестеде келтірілген көлік шуылының ықпалына тап болатын тұрғындарда қалыптасады. Мұндайда басқа да аяқ астынан болған жайттардан денсаулыққа зиян келсе бұл қарастырылмайды: әскери қимылдар, апаттар, стихиялық апаттар. 2-кесте Көлік шуылының әсері көп аудандарда тұратын тұрғындар денсаулығы бұзылуының түрлері (Фридман К.Б. 2011; Haralabidis A.S., 2008.; Prasher, 2002; Haines M.M., 2003)
2-кесте Эпидемиологиялық зерттеулер негізінде анықталған түнгі шуылдың тұрғындар денсаулығына әсері (Haralabidis A.S., 2008; Ising H., 1977)
<*> К высокой степени доказанности отнесены эффекты, в отношении которых, по мнению экспертов ВОЗ, накоплено достаточно надежных данных, к средней степени отнесены эффекты, в отношении которых данные ограничены. Көлік шуылының денсаулыққа залалын сипаттайтын субъективті сезімдер туралы ақпараттарды жинау тұрғындар арасында смауланама жүргізу арқылы жүзеге асырылады. жүктеу/скачать 1,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|