Қазақстан Республикасындағы балаларға қосымша білім беруді

34 

 

Соңғы  3  жылдың  ішінде  қосымша  білім  беру  ұйымдары  санының  192 

бірлікке  артуының  оң  үдерісі  байқалады:  Ақтөбе  (11),  Алматы  (39),  Жамбыл 

(22), Қызылорда (16), СҚО (21), ОҚО (32) және басқалар.  

(анықтама:  оқушылар  сарайлары  –  198  (2012  -  189);  жас  туристер 

станциялары  –  35  (2012  -26);  жас  техниктер  станциялары  –  25  (2012  -  21); 

жас натуралистер станциялары – 19 (2012 – 18); музыкалық мектептер – 200 

(2012  –  206);  көркемдік  мектептер  –  30  (2012  –  30);  өнер  мектептері  –  127 

(2012 – 110); аулалық клубтар (ЗТ) – 51 (2012 –31); сауықтыру лагерьлері – 148 

(2012 – 11); оның ішінде жыл бойғы (ЗТ) – 7 (2012 – 5).  

 

Мектеп оқушыларының қосымша білім берумен барынша көп қамтылуы 

Батыс  Қазақстан  –  84,9  %,  Шығыс  Қазақстан  –  59,1%,  Қостанай  –  59  %, 

Павлодар  –  58  %,  Солтүстік  Қазақстан  –  52,5  %,  Ақтөбе  –  48 %,  Қарағанды  – 

45,2% облыстарында. 

Қосымша білім берудің жекеменшік ұйымдары саны 68 бірлікке көбейді. 

833 ұйымның ішінде 106-сы – жекеменшік (2013 – 38), оларға 55654 (6979) бала 

барады,  бұл  оқушылардың  жалпы  санының  2,1  %.  (Анықтама:  оқушылар 

сарайлары  –  8;  көрекмдік  мектептер  және  өнер  мектептері  –  26,  сауықтыру 

лагерьлері – 72). 

Ұйымдардың 

материалдық-техникалық 

базаларын 

нағайтуда 

оң 

өзгерістер орын алуда. 

1.  Типтік  орынжайларға  орналасқан  ұйымдардың  саны  138  бірлікке 

ұлғайды (2014 ж. – 321, 2012 ж. - 163).   

35 

 

2. Күрделі жөндеуді талап ететін ұйымдар саны 70 бірлікке азайды (2014 

ж. – 109 бірлік, 2012 ж. – 179 бірлік).  

3. Апаттық жағдайлардағы ұйымдар саны 20 бірлікке азайды (2014 ж. – 2 

бірлік, 2012 ж. – 22 бірлік).  

4. Мектептен тыс ұйымдардың материалдық жарақталуы 64,8 % құрайды 

(2012 ж. - 60%, ауылда – 52,0%).  

 

 

Қосымша  білім  беру  ұйымдарын  2014  жылы  жергілікті  бюджеттен 

қаржыландыру шамамен 24 млрд. теңгені құрады. Бір балаға шығын жылына 

орта есеппен – шамамен 40 мың теңге (Ресейде – 10 мың рубль, Беларусьта – 5 

мың рубльға дейін).  

Оқушылардың  сабақтан  тыс  уақыттағы  жұмыспен  қамтылуын 

ұйымдастырумен 70 мыңнан астам маман айналысады: 

-  балаларға  қосымша  білім  беру  ұйымдарының  18  мыңнан  астам 

педагогтары;  балаларға  қосымша  білім  беру  ұйымдарының  18  мыңнан  астам 

педагогтарының ішінде: 

-  жоғары  педагогикалық  білімі  барлар  –  11006,  59,8%  (2012  –  9697, 

58,3%); 

- орта педагогикалық білімі барлар – 2728, 14,8% (2012 – 2269,14 %); 

- жоғары бейінді білімі барлар – 2800, 15,2% (2012 – 2718, 16 %); 

- орта арнайы бейінді білімі барлар – 1787, 9,7 %, (2012 – 1642 (10 %); 

- білім жоқтар – 147, 0,8%. 

- шамамен 52 мың мектеп үйірмелерінің жетекшілері.  

36 

 

 

 

 

2014  жылы  біліктілікті  арттыру  курстарынан  4902  қосымша  білім  беру 

педагогы өтті (26,6 %).  

Қосымша  білім  беру  ұйымдарының  қызметі  ҚР-ның  «Қазақстан 

Республикасындағы  бала  құқықтары  туралы»,  «Білім  туралы»,  «Кәмелетке 

толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу және балалардың 

қадағалаусыз  және  панасыз  қалуының  алдын  алу  туралы»  Заңдарымен;  2011-

2020 

жылдарға 

арналған 

білім 

беруді 

дамытудың 

мемлекеттік 

бағдарламасымен;  ҚР  Премьер-Министрінің  «2011-2015  жылдардағы  жазғы 

каникул  кезеңдерінде  балалардың  сауқытыру  демалысын,  бос  уақытын  және 

жұмыспен  қамтылуын  ұйымдастыру  туралы»  үкімімен;  2012-2016  жылдарға 

арналған оқушылардың функционалды сауаттылығын дамыту бойынша ұлттық 

іс-әрекеттер  жоспарымен;  Барлық  білім  беру  ұйымдарында  оқыту  үрдісінің 

тәрбие  беру  компонентін  күшейту  бойынша  тиіптік  кешенді  жоспармен 

реттелген. 

Балаларға  қосымша  білім  берудің  авторлық  бағдарламаларының 

жинақтары,  «Темірқазық»  және  «Экоәлем»  балаларға  арналған  танымдық 

журналдары,  педагогтарға  арналған  «Қосымша  білім  және  тәрбие»  журналы 

шығарылған. 

Балаларға  арналған  «www.ziyatker.org»    ғылыми-танымдық  сайтының 

базасында  бағыттар  бойынша  балалардың  интернет  қауымдастықтары,  жас  

37 

 

натуралистердің, 

туристердің, 

өнертапқыштардың, 

музыканттардың, 

суретшілердің, коллекционерлердің электронды клубтары құрылған. 

Балаларға  қосымша  білім  беру 

ұйымдарында  іс-әрекеттің  әлеуметтік-

педагогикалық  үлгілері  барынша  тиімді 

енгізілуде,  себебі  аталмыш  мекемелердің 

дәстүрлері,  жұмыс  стильдері  және 

әдістері  қоғам  ерекшелігін  барынша 

ескереді.  Осының  салдарынан  балалар 

азаматтық 

жүріс-тұрыс 

тәжірибесін, 

демократиялық 

мәдениет, 

тұлғаның 

өзіндік  құндылығы,  мамандықты  саналы  таңдау  негіздерін  жинақтайды; 

әлеуметтік өмірдің түрлі аспектілері бойынша білікті көмек алады, бұл балалар 

мен  жастардың  өмірдің  өзгергіш  жағдайларына  әлеуметтік  бейімделуіне  әсер 

етеді. 

Балаларға  қосымша  білім  беру  ұйымдары,  әдетте,  әрбір  балаға  тең 

«бастапқы»  мүмкіндіктер  беріп,  балалар  мен  олардың  ата-аналарының  тез 

өзгеріп  тұратын  қажеттіліктеріне  дереу  әрекет  етеді,  дарынды  оқушыларға 

көмек  пен  қолдау  көрсетіп,  оларды  жеке  дамудың  жаңа  сапалық  деңгейіне 

көтереді. 

Республикада  фестивальдар, 

музыкалық 

конкурстар, 

көркемөнер  көрмелері,  ғылыми-

техникалық, 

туристік-

өлкетанушылық 

бағыттағы 

республикалық  және  облыстық 

сайыстар, олимпиадалар өткізіледі.   

Қазақстанның 

жас 

суретшілері,  музыканттары,  туристері,  жартасқа  өрмелеушілері  және 

техниктері  Азияның,  Еуропаның  чемпиондары,  әлемдік  кубоктар  мен 

біріншіліктердің чемпиондары мен жүлдегерлері болып табылады.    

 

38 

 

 

Балаларға  қосымша  білім  берудің  ашық  әлеуметтік  жүйе  ретіндегі 

икемділігі  көшбасшылық  қасиеттерді  қалыптастыру,  әлеуметтік  серіктестікті 

дамыту, әлеуметтік құзіреттілікті қалыптастыру үшін жағдайларды қамтамасыз 

етуге мүмкіндік береді. Балаларға қосымша білім беру жүйесі ведомствоаралық 

негізде  дамиды    және  дарынды  балаларды  қолдау  мен  дамытудың  кепілі 

болады. 

Балаларға  қосымша  білім  беру  жүйесінде  оқушылардың  ғылыми-

жүктеу/скачать 2,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: