Мұғалім сабақта ақшаның мәнін және олардың рөлін қарастыра отырып, күн сайын пайдаланатын қағаз ақша номиналдарынан ақша түсінігін ажырату маңыздылығын түсіндіреді.
Ақша — бұл бағалы және төлем құралы ретінде қабылданады. Ол ұлу бақалшығынан жасалуы да мүмкін.
Ал «валюта» терминін (мемлекеттің негізгі ақша бірлігі ретінде) қарастыра отырып, біз оны «ақша» ұғымынан ажыратуымыз керек. Сондай-ақ, біз қолмақол ақшасыз есеп айырысуды қалай пайдалану және валюталарды айырбастауды қалай жүргізу керектігін, кэшбек деген не және ол қалай жұмыс істейтінін білеміз.
Оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап береді: олар үшін ақша деген не. Олардың
өміріндегі
ақша рөлі қандай? Олар қандай қызметті орындайды?
Кәсіпкерлік және бизнес негіздері. 11сыныпқа арналған оқулық. 2- бөлім/ Е. С. Дүйсенханов,
С. А. Щеглов,
Д. Ханин, Н.
Е.
Жұлдызбаев.
— Алматы:
КөкжиекГоризонт, 2020., 39-45 бет
2-кезең. Теория-практикалық:
Сабақтың ортасы 30 минут
Талқылаудан кейін «Ақшаның адам өміріндегі рөлі» блоктарымен танысып, балалардың жаңа білгендерін талқылаңыз. Қандай жаңа қызметтер болды? Мұғалім валюта және әлемдік ақша туралы бөліммен таныстырады. Бұдан әрі валюта айырбастау мен валюта бағамына көшуге болады. Содан кейін Қазақстанның теңгесі — Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы екенін және Қазақстан
Республикасы Президентінің 1993 ж. 15 қарашадағы жарлығы бойынша айналысқа енгізілгенін айтып өтуге болады. Теңге бірінші айналымға кірген күні 1 доллар 4,75 теңге болып бекітілгенін және бүгінгі күнгі теңге бағамының АҚШ долларына шаққандағы бағамын мұғалім сұрайды. Егер бәрі түсінікті болса, бірден «қолма-қол ақшасыз есеп айырысу» және «кэшбек» ұғымдарына көшуге болады.
2-тапсырма:
Жауабы: бұл шын мәнінде қазіргі заманғы дилемма және осы мәселе бойынша пікірталастар көп. Электрондық ақша —
дәстүрлі ақша сияқты төлем құралы, тек электрондық түрде ғана, мысалы чектер немесе сыйлық сертификаттары және т.б.
Электрондық ақшаның қолма-қол емес ақша қаражаттан ең басты айырмашылығы — электрондық ақшаны қандай да бір ұйым эмиссиялай алады, ал әдеттегі қолма-қол және қолма-қол емес ақшаны,
Оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап береді:
валюта мен ақшаның айырмашыл ығы неде? Олар қолмақол ақшасыз төлемді қайда (мысалы, өз стартапында ) пайдалана алады? Кешбектің қандай мысалдарын олар білуі мүмкін?
Әдістемелік құрал: Кәсіпкерлік және бизнес негіздері. 11сыныпқа арналған /Е. С.
Дүйсенханов, Н.Е.
Жұлдызбаев,
С. А. Щеглов — Алматы:
КөкжиекГоризонт,
2020. —297 бет.
Оқулық, интерактив- ті тақта
әдетте, мемлекеттік орталық банк эмиссиялайды. Электрондық ақша әрқашан шифрланған түрде сақталады және олардың эмитентінің электрондық қолтаңбасымен қорғалған.
Электрондық ақшаны банк карталарымен жиі шатастырады, бұл электрондық ақшаның нақты анықтамасының жоқтығына және ақшаны электрондық ақшаға жатқызуға болатын анықтаудың нақты критерийлерінің жоқтығына байланысты.
Сондай-ақ, түрлі мемлекеттерде ақша түрлі критерий бойынша электронды болып жататынын атап өту қажет.
Экономикалық критерий: электрондық ақша — көп мақсатты төлем құралы және олар тек өз эмитенттерінің ғана емес, сондай-ақ басқа да кәсіпорындардың «төлем құралы» ретінде қабылданады.
Мысалы, егер мәмілені жасау кезінде электронды ақшаны пайдалана отырып, тауар немесе қызмет сатып алуға болатын жағдайды алсақ, алдын ала төленген микропроцессорлық карточкаларды, көлік, телекоммуникациялық компанияларды және басқаларды алып қарауға болады.
Электрондық ақша дәстүрлі ақшаның, сондай-ақ банк карталары сияқты төлем құралдарының қасиеттеріне ие болады: қолма-қол ақшамен банк жүйесі болмаған кезде есеп айырысуларды жүргізу мүмкіндігі ұқсас, ал төлем құралдарымен — олардың қандай да бір кредиттік ұйымдарында ашылған шоттар арқылы есеп айырысуларды жүргізу мүмкіндігі ұқсас.
Электрондық ақшаның бұрыннан үйренген ақша банкноттарынан айырмашылығы — өте жоғары дәрежеде қорғалған ақша: оларды ұрлау немесе қолдан жасау мүмкін емес.
Ақша иесінің электронды әмиянының паролін бұзған жағдайда ғана ұрлап алуға болады.
Осы мәселе бойынша барлық пікірлер тең болады.
3-тапсырма: валютаны алтын емес, АҚШ доллары сияқты басқа валюталармен қамтамасыз етудің артықшылықтарын немесе/ және кемшіліктерін талқылаңыздар. Қандай тәуекелдер бар?
Қосымша доллар шығару және әрбір қағаз ақшаның құнсыздануы жергілікті валюта алтынмен емес, АҚШ долларымен қамтамасыз етілген елдерге қалай әсер етеді?
Жауабы: мұнда валютаға тәуелділік мәселесі дәл сол материалдардан басып шығарылатын қатардағы ақша сияқты. Сонымен қатар, басқа елдерге қарағанда, АҚШ-та үкімет елдегі ақша санына ешқандай әсер етпейді. АҚШ Федералдық резервтік жүйесі жеке тұлғаларға тиесілі және олар жаңа АҚШ долларын басып шығаратын станокты қамтиды, ал АҚШ үкіметі жеке тұлғалардан қарыз алады. Тиісінше, қалған әлем осы жеке тұлғаларға тәуелді, өйткені ақша массасын әр жолы ұлғайта отырып, олар әрбір доллардың құндылығын жояды, ал бұл АҚШ-тың басқа елдер алдындағы сыртқы қарыздарының да құнсыздануына
алып келеді. Шын мәнінде, елдің қарыз алушылары берген ақшасынан азырақ ақша алады. Үшінші әлем елдері туралы тіпті айтудың қажеті жоқ, әлсіз экономика мен неғұрлым күшті валюталарға паритеттік АҚШ долларынан кейін ішкі ақшаның құнсыздануына алып келеді, осылайша оларға сыртқы экономикалық сауданы жүргізу қиындаған үстіне қиындай түседі, өйткені бірнеше есе көп төлеуге тура келеді.
