Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі «Talap» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
жүктеу/скачать 9,8 Mb.
|
дәнекерлеу ісі (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.3.3 Дәнекерлеу ақауларының түрлері
| Бақылау сұрақтары
Жез дегеніміз не және оны дәнекерлеуде қандай қиындықтар бар? Дайындықтан өткен алюминий материалдары қандай мерзімде өз қасиеттерін сақтайды? Тот баспайтын болаттарды дәнекерлеу кезінде қандай негізгі қиындықтар туындайды? Қандай жездер арнайы деп аталады? Көміртекті болатты дәнекерлеу кезінде тері тесігін қалай болдырмауға болады? Дәнекерлеуден кейін толтырғыш материалдың соңы не үшін алынып тасталады? 3.3.3 Дәнекерлеу ақауларының түрлері Ақау-дәнекерлеудің немесе қосылыстың параметрлері мен сипаттамаларының нормативтік-техникалық құжаттаманың талаптарына сәйкес келмеуі (сурет.34). Дәнекерленген қосылыстардың ақаулары әртүрлі сипаттамаларға сәйкес жіктеледі: орналасқан жері бойынша тігістің ақаулары, тігіс аймағының және дәнекерленген қосылыстың жанында ерекшеленеді; технологиялық процесс сатысы бойынша-дайындау, құрастыру және дәнекерлеу процесінің ақаулары; рұқсат етілген-рұқсат етілген және рұқсат етілмеген; пайдалану қауіптілігінің дәрежесі бойынша-маңызы аз, елеулі және сындарлы; тереңдігі бойынша-сыртқы (үстіңгі) және ішкі. Сур. 34. Дәнекерленген қосылыстардың негізгі ақаулары: 1 — уақыт; 2 — қожды қосу; 3 — кристаллизациялық Жарық; 4 — кесу; 5 — тігістің өрескел беті; 6 — беттік уақыт; 7 — жүгірудің түсі (бетінің тотығуы); 8-шашырату. Жарықтар Дәнекерленген қосылыстардағы ең қауіпті қолайсыз ақау жарықтар болып табылады. Тиісті жағдайларда жарықтардың өткір жиектерінде кернеулердің күрт артуы мүмкін, бұл олардың дамуына ықпал етеді, бұл құрылымдардың толық бұзылуына әкеледі. Ыстық жарықтар-бұл кристалдану кезінде қатты сұйық күйде және жоғары температурада қатты күйде пайда болатын (болаттарда олар 1000°Cтан жоғары температурада пайда болады) металл тігістің немесе тігіс аймағының жанындағы сынғыш кристалды сынықтар. Ыстық жарықтар-бұл орамалар, сынықта олар қара түсті, қатты тотығады және астық шекаралары бойымен таралады. Дәнекерлеу кезінде ыстық жарықтардың пайда болу себептері: дәнекерленген бөлшектердің металындағы зиянды қоспалардың көп мөлшері (әсіресе күкірт және фосфор) ; металлда түйірлер арасындағы байланысты бұзатын, қатаю температурасы төмен химиялық қосылыстар түзетін элементтердің (хром, молибден, ванадий, вольфрам, титан) болуы; дәнекерленген дайындамаларды қатаң бекіту немесе дәнекерленген түйіннің қаттылығының жоғарылауы, салқындаған кезде дайындамаларды жылжытуды қиындатады. Осылайша, тігіс металының кристалданған жарықтардың пайда болуына төзімділігін арттыру үшін ондағы зиянды заттарды азайтып, пайдалы элементтердің құрамын көбейту керек. Созылу кернеулерімен күресу үшін технологиялық шаралар қолданылады, оған дәнекерленген бұйымдарды алдын-ала жылыту, дәнекерлеудің ұтымды реттілігі, кернеуді азайтуға ықпал ететін дәнекерлеу әдістері мен режимдерін таңдау және келесі құрылымдық шаралар қолданылады: дәнекерленген құрылымның элементтері мен түйіндерін ұтымды жобалау, дәнекерлеу санын азайту және тарату, түйіндердің шамадан тыс қаттылығын жою, жиектерді кесудің оңтайлы формасын таңдау. Суық жарықтар - салыстырмалы түрде төмен температураға дейін салқындаған кезде металда пайда болатын дәнекерленген қосылыстардың жергілікті интерстициалды немесе транс кристалды бұзылуы (әдетте 200°Cтан төмен). Тігіс пен өтпелі аймақтағы суық жарықтар тігіске кез-келген бұрышта орналасуы мүмкін. Үзілісте олар жүгірудің ашық немесе бозғылт түстері. Суық жарықтар дәнекерлеуден кейін бірнеше минуттан кейін, сондайақ бірнеше сағат пен күннен кейін пайда болуы мүмкін. Суық жарықтардың пайда болуы қатайту құбылыстарына, дәнекерлеу кернеулеріне және сыртқы жүктемелердің кернеулеріне байланысты екендігі анықталды. Суық жарықтар негізінен төмен қоспаланған үлкен қалыңдықтағы болатты доғалық дәнекерлеу кезінде (көбінесе өтпелі аймақта) дәнекерлеу техникасының дұрыс болмауына немесе толтырғыш металды дұрыс таңдамауына байланысты пайда болады. Суық жарықтардың пайда болуын болдырмау үшін: дәнекерлеу алдында флюстер мен электродтарды қыздыру; дәнекерленетін дайындамаларды 250 температураға дейін алдын ала қыздыру... 450°C; дәнекерлеу процесін оңтайлы параметрлермен жүргізу; тігістерді дұрыс ретпен салу; дәнекерлеуден кейін қосылыстарды баяу салқындату; қалдық кернеулерді жою үшін дәнекерлеуден кейін тікелей тазарту. Дәнекерленген қосылыстардағы ыстық және суық жарықтардың жалпы себептері: қосылыстардың тым жоғары қаттылығы; берілген қосылым қалыңдығы үшін дәнекерлеу жігінің ені жеткіліксіз; дәнекерлеу технологиясын сақтамау немесе дұрыс таңдау; дәнекерлеу тігісінде ақаулардың болуы; дәнекерлеуге қосылысты дұрыс дайындамау; электродтар түрінің қанағаттанарлықсыз сапасы немесе дұрыс таңдалмауы; жоғары қуатты дәнекерлеу тогын қолдану, бұл құрылымның ірі түйірлі ұсақ бөліктерінің пайда болуына әкелуі мүмкін; дәнекерлеу технологиясын таңдауда ескерілмеген негізгі металдағы көміртегі немесе қоспаланған элементтердің жоғары мөлшері. Дәнекерленген қосылыстардың тігістерінде жарықтардың пайда болуын болдырмау үшін: жоғары қаттылықты қосылыстарды қолдануды болдырмау мақсатында металл құрылымдарының формасын және дәнекерлеу технологиясын оңтайландыру;; едәуір қалыңдықтағы Бөлшектерді дәнекерлеу кезінде тігістің енін көбейтіп, тігісті қысқа бөліктермен жағыңыз (200...250 мм); дәнекерленген жіктердің тұтастығын қамтамасыз ету; жекелеген жағдайларда дәнекерленетін бөлшектерді алдын ала қыздыруды жүзеге асыру; берілген металды дәнекерлеуге қойылатын стандартты талаптармен және тиісті технологиямен белгіленген саңылаулары бар дәнекерленетін бөлшектерді немесе тораптарды құрастыруды жүргізу. Қажет болса, саңылауды теңестіру үшін тартқыш құрастыру құрылғыларын қолданыңыз; - дәнекерлеу тогының берілген күшін асырмау; егер мүмкін болса, көп өтпелі дәнекерлеуді орындаңыз, себебі мұндай тігістің алдыңғы қабаттарын тазарту оның сынғыштығын азайтады; - дәнекерленген бөліктердің жиектерін дайындалған кесу тігіс түбірін дәнекерлеу аяқталғаннан кейін бірден толтырылады, себебі түбір тігісі әдетте кернеуге ұшырайды. Еріту аймағын кесу (сурет. 35) негізгі металмен дәнекерлеу жігін балқыту желісі бойынша тереңдету түріндегі ақауды білдіреді. Кесу үздіксіз немесе үзіліссіз болуы мүмкін. Бұл ақаулықтың пайда болуы: Сур. 35. негізсіз үлкен диаметрлі электродты қолдану; дәнекерлеу жылдамдығының, ток күшінің және дәнекерлеу доғасының кернеуінің шамадан тыс мәндерімен; қатты металл шекарасында артық қысым жасайтын дәнекерлеу доғасының шамадан тыс ұзындығы - дәнекерлеу ваннасы; дәнекерлеу процесінде электродтың дұрыс емес манипуляцияларымен; пайдаланылатын электродтар арналмаған кеңістіктік жағдайда дәнекерлеуді орындау. Діріл жүктемелерімен жұмыс істейтін құрылымдарда кесу дәнекерленген қосылыстың беріктігін айтарлықтай төмендетеді. Егер кесу негізгі кернеулердің бағытына перпендикуляр болса, бұл олардың күрт шоғырлануына әкеледі. Бұрыштық тігістерді дәнекерлеу кезінде электродтың оған қарай жылжуына байланысты тік қабырғада кесу пайда болады. Газбен дәнекерлеу кезінде кесіктер дәнекерлеу қыздырғышының жоғары қуатына, ал электр қожы кезінде — сырғытпалардың нашар салқындауына және олардың соңғы жағдайда тоқтауының ұзақтығына байланысты пайда болады. Электродтардың әртүрлі түрлері бірдей емес кесу қабілетіне ие. Мысалы, кері полярлық тогында дәнекерлеуге арналған электродтарды қолданған кезде, тікелей полярлықтың тогында дәнекерлеуге арналған электродтарды қолданумен салыстырғанда, кесу ықтималдығы артады. Сонымен қатар, бірінші жағдайда кесудің пайда болуын болдырмау үшін арнайы әдістерді қолдану керек, яғни.электродтың дәнекерленген жиектер бойымен қозғалу жылдамдығын азайтып, көлденең тербелістер жасаңыз, ал екінші жағдайда, тіпті жоғары білікті дәнекерлеушілер де әрқашан олардың пайда болуына жол бермейді. Кесу өте қауіпті ақауларға жатады, сондықтан ол пайда болған кезде, осы қосылысты дәнекерлеуді тек осындай ақаулардың пайда болуын болдырмайтын шараларды қолдану арқылы жалғастыруға болады. Дәнекерленген қосылыстардың бетінде пайда болатын кесектер олардың беріктігін едәуір төмендетеді, сондықтан қолайсыз. Кеуек-газбен толтырылған дөңгелек пішінді қуыс түрінде дәнекерлеу ақаулығы. Мұндай қуыстың мөлшері 2 мм-ден аспайды. Тері тесігі түріндегі ақаулар көбінесе дәнекерлеу металында кездеседі. Дәнекерлеу ваннасында пайда болатын химиялық реакциялардың нәтижесі бола отырып, олардың мәні мен түзілу механизмінде тері тесігі қосылыстарға ұқсас, бірақ соңғысынан айырмашылығы құрамында қатты емес, газ бар. Тері тесігінің пайда болу себебі олардың ерігіштігінің төмендеуіне байланысты салқындатылған металдан бөлініп шығуға үлгермеген газдардың және балқытылған металдағы химиялық реакциялар нәтижесінде пайда болған газдардың болуы. Дәнекерлеу металында тері тесігінің пайда болуы: сапасы нашар немесе электродтар немесе Толтырғыш материал түрін дұрыс таңдамау; дәнекерлеудің технологиялық процесін дұрыс таңдамау; дәнекерлеу ваннасының қысқа ұзақтығы, соның салдарынан газдар балқытылған металдан бөлініп шығуға уақыт жоқ; негізгі және қосымша металдардың төмен сапасымен; - қосылатын бөліктердің жиектерін нашар тазарту. Дәнекерленген тігістердегі кеуектер мен қуыстардың құрамын едәуір азайтыңыз, ал кейбір жағдайларда технологиялық сипаттағы келесі шаралар олардың пайда болуын болдырмауға мүмкіндік береді: электродтар немесе Толтырғыш материал түрін дұрыс таңдау; дәнекерлеу алдында электродтарды тесу; балқыманың өмір сүру ұзақтығын арттыру үшін дәнекерлеу ваннасының сұйық металын араластыру; дәнекерлеу процесінде электродтың көлденең тербелістерін орындау; - дәнекерлеу тогының ұсынылған (артық емес) күшін қолдану. Фистуланың пішіні мен орналасуы дәнекерлеу ваннасының кристалдану режиміне байланысты. Әдетте фистулалар кластерлерге топтастырылып, "шырша"түрінде таратылады. Фистулалардың пайда болу себептері: электрод тербелістерінің шамадан тыс үлкен амплитудасы; негізгі металды, әсіресе жұқа табақты дәнекерлеу процесінде қызып кету; жоғары ылғалдылық. Алдын алу үшін білім қажет жыланкөз: тербеліс амплитудасын шектеу; дәнекерленетін металдың қалыңдығын және дәнекерленген қосылыстың түрін ескере отырып, дәнекерлеу тогының күші мен электродтың диаметрін дұрыс таңдаңыз; жүктеу/скачать 9,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|