Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 5,96 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Материалы и методы исследования
- Статистическая обработка данных.
- Результаты и обсуждение.
- Фитопрепарат №1 12,0 Фитопрепарат №3 8,2
- Фитопрепарат №2 17,1 Фитопрепарат №4 4,58
ӘӚЖ:338.26.015:51 Интербелсенді әдістерді математиканы оқыту әдістемесі пәнінде қолдану жолдары Шаманбетова Н.Қ., Ҿтегенова О.К. «Сырдария» университеті
Ҽрбір сабақ мұғалімнен үлкен қажырлы еңбекті, ізденісті, шеберлікті, шығармашылықты қажет етеді. Ҽйтпесе оқытуда қажетті нҽтижеге жету мүмкін емес болар. Сонымен бірге тартымды сабақтың, ондағы оқушыларға берілген сапалы білімнің кепілі – оқытудың тиімді тҽсілдерін қолдануында да дер едім. Қазіргі уақытта ҿздерімізге белгілі сабақтарымызды пайдаланып жүрген жаңа технологиялардың бірі - сын тұрғысынан ойлау. Бұдан бірнеше жыл бұрын, оқу үрдісіне енгізілгеніне кҿп болмаса да, қандай пҽнде болмасын, соның ішінде математика пҽнінде де СТО-ның тиімділігін байқау қиын емес. Атап айтар болсақ: -
-
Сабақ кезеңінде уақытты ұтымды пайдалану. Оқушылардың ҿзара пікір алысуына мүмкіндік. -
Мұғалім мен оның оқушылары арасындағы ізгілік қарым қатынастар орнауы жҽне т.б. СТО-ға құрылған бір сабақтан мысал келтірейік. Бұл сабақтың бір ерекшелігі мен осы сабақтан кейін мұғалім үшін БҮҮ картасын құрдым. Ҽдетте біз бұны балалардан талап етеміз. Сонымен сабақ туралы.
Сабақтың тақырыбы: Натурал сандарды қосу жҽне азайту. Мақсаты:
Натурал сандар туралы түсінікті жүйелеу. 533
Қосу (азайту) амалдары заңдарын есептер шығарғанда қолдана білу.
Сабақтың міндеттері: Оқушылардың натурал сандарды жазу жҽне оқу іскерлігін бағалау, жетілдіру. Оқушылардың қосу жҽне азайту амалдарын қолданып есептеу қабілеттерін дамыту.
Сынып оқушыларының сыныпта отыру жҽне жұмыс жасау тҽртібі тҿмендегідей болды.
Бұл сабақта оқушылар топпен жұмыс жасады. Ҽр оқушының жеке номері болды. (№1, №2, №3, №4). Яғни, ҽр оқушы ҿзіне берілген тапсырманы бірінші жеке орындайды, кейін топпен бірлесіп тексеріп жҽне де үшінші қадам ҿзі шығарған жҽне топпен пікірлесіп талқылаған есептерін басқа оқушыларға түсіндіріп жеткізуге мүмкіндік алады[1]. Бұның ҿзі сабақта оқушылардың бір тапсырмамен шектеліп қалмауына мүмкіндік берсе, мұғалім үшін ҿтіліп отырған материалды толық қамтуға мүмкіндік береді.
Оқушыларға берілген тапсырмалар тҿмендегідей: № 1 оқушы. 1. Мына сандарды қандай топтарға бҿлуге болады: 500, 9, 700, 100, 45, 0, 3, 90, 200, 77, 300, 6, 22, 2. 2. 6345 санын разрядты қосылғыштардың қосындысына жікте 3. Амалды орында: (247-189)*(69+127) 4. Дүкенде барлығы 17000 теңгелік мата бар. Одан 2890 теңгеге мата сатылды, 1м матаның бағасы 85 теңге. Дүкенде неше метр мата қалды[2]?
1. Ҿрнек құр жҽне оның мҽнін тап: 1 2
1 1 1 1 А
С
Д
В 1 2
3 4 3 3
3 3 2 2 2 2 1 2 3 4 1 2
3 4 4 4 4 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2
1 2 3 4 С
А Д
534
370 пен 320-ның 150 мен 90-ның айырмасын қос. 2. Мына сандарды разрядтық қосылғыштарға жіктеп жаз: 812; 1950. 3. Теңдеуді шеш: 879-х=442 4. Санжардың апасы ҽр қайсысы 5 килограмнан 105 кг табан балық ҽкелді. Ол неше балық ҽкелді? № 3 оқушы. 1.Сандарды цифрлармен жаз: алты жүз жетпіс тоғыз; алты жүз жетпіс; алты жүз; 2. Есепте: (600-364):(22-18) 3. Ҿрнек құр жҽне оның мҽнін тап: 589 бен а-ның айырмасынан 265-ті азайт, мұндағы а= 324; 0. 4. Бір стакан құмшекер 200г тартады, ал бір стақан бидай ұны одан 40г жеңіл. 640г бидай ұны неше стақан болады? № 4 оқушы. 1.Сандарды жаз: тоғыз жүзд. алты онд. жеті бірліктен құралатын; тоғыз жүзд. алты онд.нҿл бірліктен құралатын. 2. Теңдеуді шеш: Х+397= 100-603 3. Есепте: (299+465):(903-899) 4. Қоймада 86 қап қант бар еді. Түске дейін дүкендерге 16 қап, ал түстен кейін 28 қап қант жҿнелтілді. Қоймада неше қап қант қалды[3]? Бұндай топтастыру нҽтижесінде оқушы біріншіден, ҿзінің тапсырмасын жеке дара тиянақты орындауға тырысады. Екіншіден, басқа топ мүшелерінің есептерінің мҽтінімен танысып, оларды да бірігіп шығаруға ынталанады. Үшіншіден оқушылар ҿзара ҿздерінің шығарған есептерін сараптап, тексеруге мүмкіндік алады. Сабақтан кейінгі талдау кезеңінде ҿзіме мынандай сұрақтар қойдым: -
Сабақта берілген есептердің мазмұны қандай болды (қиын, жеңіл)? -
Берілген есептердің мҿлшері. -
Ҽрбір топқа немесе жеке оқушыға дайындыққа берілген уақыт жеткілікті болды ма? -
орындай алмады? Бұндағы мақсат: мұғалім ҿзі үшін осы сабақта оқушылардың жіберген қателіктерін жүйелеу, қандай тақырыптар бойынша келесі сабақта қайталау жұмыстарын жүргізу керек екендігін айқындау. Осы тақырып бойынша оқушылардың міндетті білім
деңгейін анықтайтын тапсырмаларды анықтап, ҿз бетімен жұмыстың мҽтінін құру. Сонымен сабақтың қорытындысы бойынша «Мұғалімге арналған БҮҮ» пайда болды[4].
Б Ү Ү Натурал сандар туралы түсінікті жүйеле. Қосу амалының заңдарын есептер 1. Разрядтық қосылғыштарға жікте: 65, 356, 1295, 7050. 2. Қосындыны тап: 0+а; 1. Кҿп таңбалы натурал сандарды жазуға жҽне оқуға.
2. Қосындыны табу 535
шығарғанда қолдана біл. В+0.
3. Салыстыр: 60406 жҽне 6298; 938091 жҽне 938113. 4. Ҿрнектің мҽнін есепте: 6792+(456+728) кезінде оқушылар қосу заңдарын қолдана отырып, қолайлы тҽсілмен есептеуге керек екенін ескермейді, тек рет кезек бойынша қоса береді. 3. Санды разрядтық қосылғыштарға жіктеуге берілген тапсырмаларды орындауға мҽн беру керек. Алу амалының ережелерін қолдану, практикалық есептер шығару. 1.Айырманы тап: 350609-9536. 2. Бірінші кесіндінің ұзындығы 15 см, екіншісінің ұзындығы 7см. Бірінші кесінді екінші кесіндіден қанша см ұзын? 3. Амалды орындап, дұрыстығын қосу азайту амалдары арқылы тексер: 9793769-876983. 4. Мотоциклші 30км/сағат жылдамдықпен жүргенде 150км жолға қанша уақыт жұмсайды? 50км/сағат жылдамдықпен жүрсе ше?
1. Айырманы қосу жҽне азайту арқылы тексеру оқушыларға кҿп түсінік қажет етеді. 2. Мҽселе есепті шығарғанда есептің қысқаша шартын жаза білуі, негізгісін бҿле алуы. Теңдеуді шешу. Теңдеуді құру арқылы мҽселе есептерді шығару. Теңдеуді шеш: 1)
2)
190-х=70 3)
627(у-9)=57 4)Ойлаған санды 3-ке кҿбейтіп, кҿбейтіндіден 6-ны азайт та, нҽтижені 2-ге бҿл. Сонда 15 шықты. Ойлаған санды 1. Оқушылардың жіберетін қателіктері: қосу, азайту, бҿлу, кҿбейту компоненттерін жетік білмейді. 2. Есеп шарты бойынша белгісізді айнымалы арқылы белгілеу, 536
теңдеу құру арқылы тап? теңдеу құру.
Бұл «Мұғалімге арналған БҮҮ» мұғалім үшін түгел сынып оқушыларына тақырып бойынша баға беруге мүмкіндік береді. Егер де келесі сабақта пайдалануға мүмкіндік болмаса, онда бұл «МАБҮҮ» - ні тақырып бойынша қорытынды сабаққа пайдалануға болады.
Осындай ҽдіс бойынша жұмыс жасау мұғалімге оқыту процесін жоғары дҽрережеде жүргізуге жҽне оқыту мазмұнын арттыруға кҿмектеседі деп сенемін.
Резюме
В статье рассматриваются эффективные пути исползование стратегии RWCT влияющие на взаймоотношения и на обмен мнений а так же на всестороннее образование учащихся.
Summary
In this artikle discusses the effective ways to use the strategy. RWCT influencing relationships and to exchange views as well as the comprehensive education of students
Падаланылған ҽдебиеттер
1.Ҿ.Ш. Тҿлегенов, Математиканың бастауыш курсының теориялық негіздері – Астана 2007 ж. 2.Оспанов Т.Қ., Математика Оқу құралы-А.-2000ж. 3.Оспанов Т.К., Құрманалина Ш.Х., Математиканы оқыту ҽдістемесі - Алматы 1998ж. 4.Ҽбілқасымова А.Е. , Кҿбесов А.К. Математиканы оқытудың теориясы мен технологиясы – Алматы 1998 ж.
Абилкаиров С.И., Аралбаева А.Н., Кайынбаева А.К., Утегалиева Р.С., Турмухамбетова В.К., Мурзахметова М.К.
( Институт физиологии человека и животных КН МОН РК, Алматы) В последние годы большой интерес представляют исследования по поиску путей повышения устойчивости организма с помощью фитопрепаратов, полученных из местного растительного сырья. Необходимо отметить, что флора Казахстана широко представлена
537
растениями, содержащими флавоноиды. Флавоноиды – большая группа фенольных соединений, широко представленная в растительном мире [1,2]. Растительные полифенолы оказывают разнообразные биологические эффекты на многочисленные клеточные системы как in vitro так и in vivo [3]. Флавоноиды снижают риск заболеваемости, а также применяются в лечении таких болезней как рак, диабет и сердечно-сосудистые расстройства [4]. Главная причина этого интереса - признание антиоксидантных свойств полифенолов, их большое изобилие в нашей пище, и их роль в предотвращении различных болезней, связанных с окислительным стрессом, таких как рак, сердечно-сосудистые и нейродегенеративные болезни [5]. Следовательно, для сохранения здоровья населения в разные возрастные периоды немаловажное значение имеет повышение резистентности организма с помощью природных би- ологически активных соединений, близких или тождественных эндогенным факторам защиты. Целью работы было проведение поиска перспективных видов растений для создания растительных фитопрепаратов, обладающих выраженными мембраностабилизирующими и антиоксидантными свойствами. Материалы и методы исследования В результате исследования мембранопротекторных и антиокислительных свойств растительных экстрактов были выбраны наиболее эффективные растения и определены их оптимальные соотношения для создания фитокомпозиции. Об интенсивности перекисного окисления липидов (ПОЛ) в микросомах судили по
содержанию ТБК-активных продуктов. Концентрацию малонового диальдегида (МДА) определяли по методу [6]. Эритроциты получали, центрифугируя кровь 10 мин при 1000g. Плазму и клетки белой крови удаляли, а эритроциты дважды промывали средой, содержащей 150 мМ NaCl, 5 мМ Nа 2 НРО 4 (рН-7,4). Осмотическую резистентность эритроцитов (ОРЭ) определяли, инкубируя в течение 20 мин при 37 С, в гипотонических растворах хлористого натрия (0,35-0,5 г/100мл). Статистическая обработка данных. Результаты статистически обрабатывали с использованием программы Microsoft Excel и GraphPad Prism 5,01. С учетом критерия Фишера-Стьюдента зарегистрированные изменения показателей считали достоверными при р 0,05.
Результаты и обсуждение. Для разработки растительной композиции были исследованы мембранопротекторные и антиоксидантные свойства спиртовых экстрактов листьев облепихи, шиповника, почек березы, трав мать и мачехи, мяты обыкновенной, душицы, корня копеечника забытого (красного корня) и определены концентрации экстрактов, вызывающие
538
пятидесятипроцентное ингибирование ПОЛ (IC 50 ). IC
50 определили, используя программу GraphPad Prism. По экспериментальным данным, для каждого экстракта определена 50%-ная ингибирующяя концентрация, т.е. IC 50 (таблица 1). Исследование водно-этанольных экстрактов растений показало, что у большинства растений выраженное ингибирующее действие на процессы ПОЛ в микросомах печени проявилось в концентрациях выше 50 мкг/мг белка, тогда как антиоксидантное действие экстрактов мать и мачехи, березовых почек и душицы проявилось при концентрациях равных 15 мкг/мг белка.
50 растительных экстрактов
1.
Береза
повислая - Betulla pendula почки 17,0
2. Шалфей лекарственный - Salvia officinalis трава 13,7
3 Душица
обыкновенная -Origanum officinalis трава 26,3 4.
Шиповник
- Rosa canina листья 11,8
5. Мать и мачеха Tussilago farfara трава 79,4
7. Копеечник забытый - Hedisarum neglectum корни 8,13
8. Мята
перечная - Mentha piperita трава 6,31
9. Облепиха - Hippophae rhamnoides листья 3,63
Для составления фитопрепарата были отобраны следующие растения: шиповник, шалфей, почки березы, мята, листья облепихи, корни копеечника забытого и приготолены 4 варианта фитокомпозиций, с различным соотношением составляющих фитопрепарат компонентов. Исследование антиоксидантных свойств фитокомпозиций показало, что многокомпонентные экстракты № 1,2,4 обладают дозозависимым действием, тогда как фитокомпозиция №3 в низких концентрациях оказывала прооксидантное действие, повышая интенсивность процессов пероксидации. Нарастание антиоксидантных свойств фитопрепарата №3 отмечалось при действии концентраций от 10 мкг (рисунок 1).
539
40 80 120 0 5 10 15 20 25 мкг %
0 40 80 120 0 5 10 15 20 25 мкг %
40 80 120 160 0 5 10 15 20 25 мкг %
0 40 80 120 0 5 10 15 20 25 мкг %
По оси абсцисс: концентрация фитопрепарата, мкг; по оси ординат: содержание МДА, %. (р≤0,005)
Рисунок 1 – Накопление ТБК-активных продуктов в микросомах печени при влиянии фитопрепарата (200 мг/кг)
Рассчет IC 50 фитопрепарата, состоящего из листьев шиповника, шалфея и мяты в соотношении 1:1:2 (№1), IC 50
составил 12,0 мкг, тогда как величины IC 50
Следовательно, некоторые травы, входящие в состав фитокомпозиции, являются антагонистами, что
и привело
к снижению противоокислительного эффекта. Для улучшения антиоксидантных свойств данного фитопрепарата трава шалфея была заменена на листья облепихи (1:3:2), антиоксидантный эффект полученного препарата (№2), как и в первом случае, оказался ниже входящих в его состав компонентов. IC 50
фитокомпозиций в состав которых входят мята, листья облепихи, почки березы в соотношении 2:3:1 (фитопрепарат №3) и мята, лист облепихи, красный корень в соотношении 2:3:3 (фитопрепарат №4) IC 50
составило 8,2 и 4,58 соответственно.
Итак, результаты исследований концентрационной зависимости разработанных фитокомпозиций показали, что наибольший 1 3 4 2 540
антиоксидантный эффект проявляет фитокомпозиция, содержащая мяту обыкновенную, лист облепихи и красный корень (таблица 2).
Таблица 2. Значения IC 50 разработанных фитопрепаратов и их составляющих
Наименование препарата Части
растения IC 50 Наименование препарата Части растения IC 50
Фитопрепарат №1 12,0 Фитопрепарат №3 8,2 Шиповник листья 11,8 Мята обыкновенная трава
6,31 Шалфей
трава 12,4 облепиха листья 3,63
Мята трава
6,31 Береза почки
77,0 Фитопрепарат №2 17,1 Фитопрепарат №4 4,58 Шиповник листья 11,8 Облепиха листья 3,63
Облепиха листья
3,63 Мята трава
6,31 Мята
трава 6,31 Копеечник забытый корни
8,12
Исследование мембранопротекторных свойств
фитопрепарата, содержащего листья облепихи, траву мяты и корни копеечника забытого показало, что разработанная фитокомпозиция дозозависимо повышает осмотическую резистентность эритроцитов в условиях in vitro (рисунок 2). Как приведено на рисунке фитопрепарат снижает степень осмотического гемолиза от 5% до 17% в диапазоне концентраций от 4- 40мг и до 60% при повышении концентрации до 100 мг. Показано, что все исследованные фитокомпозиции проявляют антиоксидантный и мембранопротекторный эффект. Наибольшую антиоксидантную активность и мембранопротекторный эффект проявил разработанный фитопрепарат №4, состоящий из мяты перечной, листьев облепихи, красного корня. Выявлено, что с увеличением концентрации фитоэкстрактов снижается гемолиз эритроцитов и уменьшается содержание продуктов перекисного окисления липидов в микросомах печени и гомогентах мозга.
|