Қазақстан республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі

Дәнді дақылдар мен жүгері тұқымдарын қабылдау және өңдеу цехтары мен 
зауыттары 
Әр түрлi мәдениеттердiң өнiмдерi егiнге қананың әзiрлеулерiнен тәуелдi болады. 
Сұрыпталған тұқымдары бар операцияларға өнеркәсiптiң элеватор-қоймалықтарына баса 
назар аударады. Гибридты және жүгерiнiң сұрыпталған тұқымдарын жүгерi өңдейтiн 
зауыттар және цехтарда өңдейді. 
Будастырылған және сортты жүгерілердің технологиялық сызбасы арнайы зауыттарда 
өңделіп, мынадай операциялардан тұрады:
-тапсырушылардан жүгерiнi қабылдауы және сақтау; 
-жүгерiнiң iрiктеуi және оның собықтары; 
-12-13% дымқылдыққа дейiн астықтың камера кептiргiштерiнде кептіру; 
-собықтардың астық бастыруы және тұқымның алғашқы тазартуы; 
-калибрлеуге дейiн тұқымдысақтау; 
-тұқымды калибрлеу; 
-қаптарда тұқымды дәрiлеу және толтырып алу; 
-тұқымды сақтау және жіберу. 
Жүгері өңдейтін зауыттар мен цехтарға жоғары талаптар қойылады, кептірген кезде 
тұқымдардың біркелкі болуын қадағалайды.Сол себептен астықты бастыру және кептіру 
үшін арнайы тәртіпті белгілейді.Кептірілген жүгеріні ұнтақтау-калибрлеу бөлімшелерінде 
өңдейді. Көп мөлшерде ұнтақталған тұқымдарды қоймада сақтаудың себебі, оны қабылдап, 
кептіреді және собықты қысқа мерзімде ұнтақтап(бір ай ішінде, ал калибрлеуді 4-6айда іске 
асырады). Дайын және калибрленген жүгері таңдап, төртқабатты қағаз қаптарына орайды. 
Тұқым өңдейтін станциялар, цехтар астық тұқымдарын, иай тұқымдарын және шөп 
тұқымдарын өңдеуге, сақтауға және шығаруға арналған. 
Тұқым және тұқым тазалағыш станцияларына ерекше талаптар қойылады – 
тұқымның толық сақталуы, әр түрлi тұқым партияларын араластыру және тазартудың 
ұқыптылығы. Кез келген араластыру келесi тазартуды күрделендiредi, сонымен қатар 
тазалық құндылығын төмендетедi. Тұқымның толық қосындыларынан тазартылуы үшін 
цех пен зауыттарда машиналармен жабдықталынады, тұқымды фракцияларға бөледі, көп 
мөлшерде иелеуіштермен және триерлық(триеный) цилиндрмен қамтамасыз етілген. 
Элеваторлардың апатсыз жұмысы профилактикалық шаралар жүйесімен . 
Астық өнімінің шығымы көбіне тұқымды ұқыпты дайындауға байланысты болады. 
Сондықтан астық қабылдау кәсіпорындары мен элеваторларда тұқымды дайындауға көп 
көңіл бөлінеді. Бұл үшін жүгері тұқымын және гибридтерін дайындау үшін жеке цехтар мен 
зауыттар салынған. Басқа дән, бұршақ және дақылдар үшін белгілі қойылған талаптарға 
сәйкес технологиялық қабылдау, өңдеу және сақтау тізбектері құрылып жұмыс 
атқарылады. 
1950 жылдардан бері 2.5 және 5.0 мың тонналық жүгері тұқымдарын бір егін 
уақытысында дайындау зауыттары салынды. Сонымен қатар көлік жолын қысқарту үшін 
0.75 және 1.5 тонналық цехтар да іске қосылды. 
Бұл цехтар мен зауыттар жүгерінің гибридтік және сорттық тұқымдарын дайындау 
технологиялық мамандандырылған нұсқасы мына операциялардан тұрады: 
- шаруашылықтардан жүгері собығын қабылдап, жинақтау қораптарында немесе 
бастырмада қысқа мерзімде сақтау; 
- ауру және типке жатпайтын собықтарын сұрыптап бөліп тастау; 
- камералық кептіргіштерде жүгері собықтарын 12.....13% ылғалдыққа дейін кептіру; 
- собықтарды майдалау және алғашқы рет тұқымдарды тазалау; 
- іріктеуге дейін тұқымдарды сақтау; 
- тұқымдарды іріктеу; 
- тұқымдарды дәрілеу және қағаз қабшықтарға салу; 
- сақтау және тиеу. 

Жүгерінің гибридтік және сорттық тұқымдарын дайындау зауытының құрылыс 
ғимараттарының орналасу нұсқасы 1- суретте көрсетілген. 

жүктеу/скачать 4,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: