Бағдарламасы бойынша шығарылып отыр Редакция алқасы

Ғазал
415. Ақ қайыңдай кел, сұлуым, шешегіндей раушан, 
Іш сіміріп, өз жүзіңдей албыраған шараптан.
416. Қызуы мол жас шараптың өзі де, 
Жүзіңнен нұрлы тайсалып қарауменен саған таң.
417. Қараған жан шұғылалы жамалыңнан 
Жүз рахат, жан лəззатын таба алған.
418. Сұлулықпен алғаныңша мазамды, 
Жақсы болар шығармасаң мейірімді де санаңнан.
419. Сезінер ем мəңгі бірге жүргендей, 
Ең болмаса ғұмырда бір-ақ рет жанассаң.
420. Бе кам-е хиштəн ход ра дэгэр бар, 
Мəгəр дəр хаб бинəм чун шэб-е душ.
421. Хоша сəрви ке хəмчун хирмэн-е гол, 
Бе сəд хиле нэмигонжəд дəр ағуш.
422. То мəст-е ширгир эз бадэ-йе хосн, 
Мəн-е мескин хəраб əз ‘ешк. мəдхуш.
423. Дəмар эз жан-е Хорэзми бəрарəд, 
Бе тнғ-е ғəмаə ан торк-е сийəх пуш.
424. Сохəн басйар дарэм лик чэшмэт, 
Ешарəт миконəд хəр дэм ке хамуш.
Мүнажат
425. Илаһи йақту қылғыл жанымызны, 
Хəлалдын сақлагыл иманымызны.
426. Тікəндін құдрəтің пайда қылұр гүл, 
Хата көп келді мен құлдын, кечүргіл.
427. Айа фəрханда тали’, эл’ аты күн, 
Сені теқрі мұрадыңға тексүрсүн, 
428. Мұхаммад — Хожабек — Жəмшид-и сани 
Жаһанның арзусы йо халқ ханы.
429. Са’адатны һүнəрга йар қылгыл, 
һүнəрдін бізні бəрхордар қылғыл.
430. Сөзүм бикріні көргүз шаһга шырын, 
Шаһы кім қылды Хұсрауларны шырын.
420. Іске асып кейде ойлаған арманым, 
Кеше түнгі түсімдегідей қол ұстасып жарассақ.
421. Гүлдей əсем сұлулығыңа барлығы 
Торға түсіп қамалған.
422. Сұлулықтың шарабына мас болып, сен күштісің, 
Ал мен сорлы ғашық болып көңіл-күйден тоналған.
423. Қара киген түркі қызы қылыштай өткір қылықпен, 
Хорезмиді өлтіріп, жер бетінен жоғалған.
424.Қанша менің көп сырды айтқым келсе де, 
Мысымды басып сөйлетпес сұлудың көзі қадалған.

290
291
Мінажат
425. Иллаһи жарық қылсын жанымызды, 
Бұзылудан сақтасын иманымызды.
426. Құдіретің тікеннен гүл пайда қылар, 
Қатам көп болды, құлыңды кешір, құп алар.
427. Ей, бақытты жан, көркіңнен күн сепкізсін, 
Сені тəңір мұратына жеткізсін.
428. Мұхаммед Хожабек — екінші Жəмшид, 
Жаһанның арманы, халықтың ханы.
429. Əрдайым өнер бақытқа жолықсын, 
Өнердің бізге берері молықсын.
430. Сөз тұнығым шаһқа шырын көрінсе екен сүйінген. 
Шаһ алдында Хусраулар Шырын болып иілген.
431. Айайын емді бір қыйт’а, ешіткіл, 
Нечүкмін хал уа ахуалымны білгіл.
Қыйт’а
432. Тəма’дамында қалұр құш емасмын, 
Тəлім əйуан үзре ұчқан хұмамын.
433. Қылыч тек тіл біле тұттым жаһанны, 
Қана’ат мүлкі ічра падишамын.
434. Хəрабат ічра мэсжидда йерім бар, 
Кім ош һəм рəндмін, һэм парсамын.
435. Неча хəшаматлы сүлтан болса болсүн, 
Етман мал үчүн мəдх уа сəнамин.
436. Қыйамəтқа текін қалсұн атың теб, 
Сенің тапқұңда болдүм ашына мен.
Хатимəту-л-китаб
437. Мұхаббат нама сөзін мұнда біттім, 
Қамұғын Сыр йақасында бітідім.
438. Назар бірла əгар Жəмсын, гар Асаф, 
Мұхаббат наманы қылсаң мушарраф.
439. Оқығыл фатиха дүр қыбла йаны, 
Сүйүнсүн бəнде Хоразми-Рауани.
431. Енді айтайын бір қыйт’а
1
 тыңдағын, 
Қандай екен, өз халімнің біл жайын.
Қыйт’а
432. Екіжүзділік торында құс емеспін қалатын, 
Мен — құмаймын, сарайлардың үстінде қаққан биік 
қанатын.
433. Қылыштай тіліммен жаһанды тұттым, 
Қанағат əлемінде патшамын, бəрін де ұттым.
434. Мен шарапханада, мешітте де боламын, 
Бірінде сауыққой, бірінде діндармын.
435. Қандай қошаметті сұлтан болса болсын, 
Мал үшін оны мақтамаймын.
1
 К,ыйт’а — сол тұстағы поэзияның жанры.

292
293
436. Қияметке дейін атың қалсын деп жөнімен, 
Қызмет қыла жүріп дос болдым сенімен.
Кітаптың соңы 
437. Махаббатнама сөзін біттім мұнда, 
Бəрін де жаздым Сырдың жағасында.
438.Сен — Жəмшид, болсаң да я Асаф, 
Махаббатнамаға назар сал. 
19. Оқы мұны, бұл — фатиқа, құбыла жаны, 
Сүйінсін бенде Хорезми — Рауаны. 
440. Бұ дəфтар кім болұптұр Мыср қанды, 
Иеті йүз еллі төрт ічра түганды.
441. Түгатмаклікка хақ берді ‘инайат, 
Ешіткіл емді һəм бір хош хикайат.
Хикайат
1
442. Мəра сали ке су-йе Шам шод рай, 
Бəси будəм сэварə бəр сэр-е пай.
443. ‘Əса дəр дəст о кəфши зир-е кэш буд, 
Бэ хəр хали ке будəм ниэ хош буд.
444. Йəки абəм хəми дад о йəки нан, 
Чо золф-е делбəран зоурəқ пəришан.
1
 Бұл хикайат парсыша жазылған.
445. Тəуэккол кэрдэм əз дəрйа гозəштəм, 
Зе сəр та пай молк-е Рум гəштəм.
446. Бе хəр гари ке ебдали шэнидəм, 
Бекəжкули бе сəрвəқтəш рəсидəм.
447. Бе Шамəм бə’д əз ан дадəнд дəстүр, 
Герефтəм рах-е Шам əз молк-е Тейфур.
448. Рəфиқи даштəм аэадəйи буд, 
Жəван о пак о сəйид задəйи буд.
440. Бұл кітабым болып тұр Мысыр қанты, 
Жеті жүз елу төртінші жылы аяқталды.
441. Түгессін деп хақ маған қылды инабат, 
Есітіңдер енді бір хош-хикаят.
Хикаят
442. Сол жылы мен сапар шегіп Шам жағын, 
Жаяу жүріп шарлап шықтым жан-жағын.
443. Қолтыққа қысып кебісті, таяғым түспей қолымнан, 
Қандай күйді кешсем де жолым болды оңынан.
444. Нанын беріп біреуі, су ұсынып байыдым, 
Бұрымындай сұлудың бұлғақ қағып алға əкетті 
қайығым.
445. Құдайыма сыйынып, дариядан өттім амалдап
О шеті мен бұ шетін Үрімнің шықтым аралап.
446. Дəруішке ұқсап жата кеттім үңгірдегі бос жерге, 
Сонда естідім Əбдалдықтың біреуі түнегенін осы жерде.

294
295
447. Сонан мені барар бағыт Шамға қарай жіберді, 
Жету керек Тайфур
1
 деген басып өтіп бұл елді.
448. Жол көрсетіп жүрген маған қам қылып, 
Əулетінен Сейіттің
2
 тым ақылды жас жігіт.
449. До гису таб дадə бэр сэр-е душ, 
Фəлəк ра дəркəшидə хəлқə дəр гуш.
450. Гэхи дəлқ-е герани дəр бəр-е у, 
Колах-е Байəзиди бэр сəр-е у.
451. Фақири хош зе фəқрəш биш сэбри, 
Чо хоршиди нехан дэр зир-е əбри.
452. Бэхəм буд абхор ширин əгəр шур, 
Солеймани шодэ хэмкасə-йе мур.
453. Зе эйван-е сəлатин кəрдэ пэрваз, 
Хомайи гэштə ба гожешк хəмраз.
454. Гəхи бəр гол гəхи бəр хар будим, 
Хəмə дəр бишэ о кохсар будим.
455. Хəми рəфтим ‘əмдəн нагəханəш, 
Йеки дошнам дад əз карəванəш.
456. Ке сəйид нисти хаша гəдайи, 
Ке мигуйəд зе нəсл-е Мостəфайи.
457. Дəр ан рəх пир мəрди буд тэрса, 
Ке мишод су-йе Қодс о дейр-е Мина.
1
 Тайфур — Византия.
2
 Сейіт эулеті — Мұхаммедтің немересі Хұсайыннан келіп косылатын ұрпақтары. 
Мұсылман елінде аса беделді топқа жатады.
458. Дəван амэд герефт ан хожə ра дэст, 
Ке мара дəр Тарəтбидэн мə’бəди хэст.
459. Дəр у башəд конун сисəд сом-е хэр, 
Морəссе жомлə ба йақут о гоухəр.
449. Қос бұрымы өрілген иығына талғамды 
Таң қалдырып тастағандай аспанды.
450. Жыртық киім үстіне киіп алғаны, 
Ал басында — Баязидтің қалпағы.
452. Дəруіш болып өзі қалап қайыршыға ұқсаған, 
Күн сияқты қара бұлт жауып құрсаған.
452. Ол бар жерде ащы су тəтті болып кетеді, 
Сүлейменнің өзі де тамақ ішер бірдей боп құмырсқамен 
беделі
1
.
453. Əйуанынан патшаның бақыт құсы жоқ болды, 
Ұшып келіп торғайға, оныменен дос болды.
454. Жүріп өттік тікен, гүлдің арасымен алмасып, 
Сайды бойлап, тоғай іші, тауды асып.
455. Бір күндері керуеннен əлдекім, 
Қас қалғандай əдейі жерледі оны табалап:
456. «Сейіт емес, тақыр кедей шыққан тегі —болмысы, 
Мұстафаның нəсілі деп кім айтты, құр өтірік онысы».
457. Бар еді бір тəрса шал бізге ілесіп қинала, 
Зиярат қып келе жатқан Құддыс пенен Минаға.
1
  Шығыс  əдебиетінде  Сүлейменді  сөзбен  жеңген  құмырсқа  жайлы  аңыз  кең 
тараған.

296
297
458. Айтты ол əлгі адамның ұстап алып қолынан: 
«Тартабидан шіркеуінен білген жайын молынан.
459. Сол шіркеуде үш жүз есек тұяғы бар сақталған, 
Гауһар менен жақұтқа əшекейлеп апталган.
460. Хəми дадəнт инра ник о хəм бэд, 
Ке йəк хəр чар сом дарəд нə сисэд.
461. Вəли ан жəмлə анхайи ке хəстəнд, 
Хəмə бəхр-е хəр-е ‘ Иса пэрэстəнд.
462. Хəми бусəнд хэр йэк ра бе сəд жан, 
Ке ахер зин хəмə башэд йəки ан.
463. Хəми гофт о беманд əз рəх бедэр шод, 
Бе гомрахи ход ра рахбəр шод.
464. Чо тэрса тэ’нə-йе есламийан кəрд, 
Хəман дəм хоже естегна-йе ан кəрд.
465. Зэмин бусид та будим хəмрах, 
Бəси хедмэт нəмуди гах о бигах.
466. То хəм дəр золмəти шəм’и бэрəфруз, 
Мосəлмани зе тəрсайан бейамуз.
467. Сэр-е муйи дел-е садат мəхраш, 
Чо Хорəзми мохебб-е ханедан баш.
468. Əгэр дари қэна’эт дəр фəқири, 
Бе вəқт-е ход хəм шах-о əмири.
469. Хоша вəқтəт ке ‘əйш-е тазэ дари, 
Бэсат-е ник биəндазэ дари.
470. Мəбəр соуда-йе хами кан гəзафəст, 
Дəми аб-о лəби нанəт кəфафəст.
460. «Бір есекте үш жүз емес, төрт-ақ тұяқ болады», —
Осыны ойлап адамдар əртүрлі ойда қалады.
461. Сəжде қылып бір есегіне бола Исаның, 
Бар адамға жүргені сол үш жүзі де сыйланып.
462. Əр тұяққа бас иеді қасиет тұтқан пішінде, —
Иса мінген есектің біреуі ғана ішінде».
463. Кете берді сөзін бітіп айналасын шолды да, 
Адасқанды тура жолға салды да.
464. Тəрса қария айтқан кезде сендіріп, 
Жаңағы адам құлақ қойды беріліп.
465. Басын иіп шалға тəнті болды да, 
Қызмет етті оған таусылғанша жол мына.
466. Сен де осылай шырағынды жаға біл, 
Тəрса қария сөзінен өзіңе үлгі таба біл.
467. Тырнай көрме титтей де Сейіттердін жүрегін, 
Хорезмидей бола біл, дос болып бірге жүретін.
468. Аз нəрсеге жоқтықта қанағат қыла білгенің -
Өз еркіңе ие боп, патша боп өмір сүргенің.
469. Уайымы жоқ, мұңы жоқ шат көңілде боласың, 
Лайықты орнынды мына өмірден табасың.
470. Əуре болма сарай іздеп көк тірегін керемет, 
Бір үзім нан, су болса, одан артық не керек?!

298
299
Илтимасын айтұр
471. Мұны кім ‘ишқ бірла бір оқұғай, 
Хақиқат ‘аламыны мүнда болғай.
472. Айытқан бұ кітабны һəм бітіган, 
Тілармын кім дұ’ада йад қылғай.
Фəрд
473. Нийазым бұ тұрұр сендін нигара, 
Үнұтма бəндені бахри худара.
Тəмат Мұхаббат нама-и Хоразми. Сəна 914.
Тілек
471. Мұны оқысаң құмарлықпен кім де кім, 
Ақиқаттың не екенін білгенің.
Бұл кітапты айтқан, жазған кісіні, 
Тілегім сол, ал дұғада есіңе.
Фəрд
Тілегім сол өзіңнен, о пірім-ау, дүниені қаратқан, 
Ұмыта көрме пендеңді, құдайым, өзің жаратқан.
Хорезмидің «Махаббатнамасы» бітті. 914-жыл. 
(Көшірушінің қойган датасы).
«Махаббатнама»  дастанының  қазіргі  қазақ  тіліндегі  бұл  алғашқы 
аудармасы — көркем  аударма  емес,  мағыналық  аударма.  Көбіне 
ұйқасы, буын саны сақтала бермейді. Халқымыздың ежелгі мұрасына 
ілтипатпен  қарайтын  көпшіліктің  шығарманың  жалпы  мазмұнын 
түсінуіне мүмкіндік жасау ниеті көзделеді. Əсіресе сонау XIV ғасырда 
жазылған  ескерткіш  тілінің,  қазіргі  тілімізге  етене  жақын  екендігін 
аңғарса деген ниетте болдық.
Мектеп оқушылары, студенттер, жалпы көркем əдебиетті сүйетін 
қауым  бұл  дастанның  тіл  қолдану  шеберлігінен,  дастандағы  сезім 
тазалығынан үлкен лəззат алып, көп нəрсе үйренері хақ. Тілдің тарихи 
нақышын  оқырман  жете  танысын  деген  оймен,  дастан  жолма-жол 
аударма бойынша берілді.
Ескертетін  бір  жай,  дастанның  бұл  басылымындағы  түркіше 
бөлімдерінің  транскрипциясына  Наджип  жасаған  транскрипцияны 
негізге  ала  отырып,  кейбір  өзгерістер  енгізілді:  Менин,  бир,  ики  т.б 
көптеген  сөздер  араб  тіліндегі  а,  и,  у  дауысты  дыбыстарының  түркі 
тілдерінде əр түрлі дыбысталуына байланысты, менің, бір, екі секілді 
болып, «ы», «і», «е»  əріптерімен  ауыстырылды;  Жехан,  зехи,  зухра 
т.  б.  сөздердегі  «х»  əрібінің  орнына  арабша  түпнұсқадагы  «һ»  əрпі 
қойылды, сөйтіп, жаһан, зеһі, зуһра болып жазылды; Ічрə, сəждə, бəндə 
болып  берілген  сөздердің  соңғы  əрпі  түпнұсқада  арабтың  дөңгелек 
«е»  əрпі  тұруына  байланысты,  ічре,  сəжде,  бəнде  болып  өзгертілді; 
«Ə»  əрпімен  берілген  асты-үсті  хəрақаттар  көбіне  соңғы  буындарда 
«а» əрпімен алмастырылды. Ал «əліп» тұрған жағдайда өз қалпында 
қалды.  Сонымен  бірге  қазақ  тілінің  сөздік  қорына  кірмеген  араб, 
парсы сөздері де бұрынғы қалпында берілді. Мысалы, иттирахи, т. б. 
264-наманың 2-жолына бұрынғы транскрипцияда кірмей қалған, бірақ 
арабша түпнүсқада бар «май» сөзі кіргізіліп, түзетілді.
Алма ҚЫРАУБАЕВА, 
филология ғылымдарының докторы.

300
301
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР
К. Маркс пен Ф. Энгельс. Таңдамалы шығармалары. Алматы, 1976.
В. И. Ленин. О литературе и искусстве. М., 1986.
А. М. Горький. О литературе. М., 1953.
Айдаров Ғ., Құрышжанов Ə., Томанов М. Көне түркі жазба ескерткіштерінің 
тілі. Алматы, 1971. 
Акишев  К.А.,  Байпаков  К.М.,  Ерзакович  Л.Б.  Древний  Отрар.  Алма-Ата, 
1972.
Алиев Г. Ю. Темы и сюжеты Низами в литературах народов Востока. М., 
1985. 
Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка. Алма-
Ата,1939.
Амброджо’Донини. Люди, идолы и боги. Госполитиздат. М., 1962.
Əуезов М.О. Əр жылдар ойлары. Алматы, 1959.
Бартольд В.В. Сочинения. тт. II—III. M., 1963, 1965. Беляев Е. А. Арабы, 
ислам и арабский Халифат в раннее средневековье. М., 1965.
Бердібаев Р. Ежелгі жазба мұралар. Кітапта: Ғасырлар толғауы. Алматы, 
1977.
Бертельс Е.Э. Абу-л-Касим Фирдоуси и его творчество. М.—Л., 1935.
Бертельс  Е.Э.  Роман  об  Александре  и  его  главные  версии  на  Востоке. 
М.—Л.,1948.
Бичурин Н.Я. Собрание сведений о народах обитавших в Средней Азии в 
древние времена. М.—Л., 1950.
Борынгы төрки һəм татар əдəбиятының чыганаклары. Қазан, 1981.
Бөжеев  М.  Абайдың  ақындық  айналасы — Қисса-хикаялар.  Алматы, 
1971.
Брагинский И.С. 12 миниатюр. М., 1966.
Брагинский  И.С.  Из  истории  таджикской  и  персидской  литератур.  М., 
1972.
Брагинский И.С. Волшебная шкатулка. «Дружба народов». 1973, № 8. 
Гафуров  Б.Г.,  Цибцкидис  Д.И.  Александр  Македонский  и  Восток.  М., 
1980.
Герхард М. Искусство повествования (Лит. исследование 1001 ночи). М., 
1984.
Горбовский  А.А.  Загадки  древнейшей  истории.  М., 1971. Греков  Б.Д., 
Якубовский А.Ю. Золотая Орда и ее падение. М.—Л., 1950. 
Григорян С.Н. Великие мыслители Средней Азии. М., 1958. 
Гумилев Д.Н. Древние тюрки. М., 1967. 
Ғашық нама. Алматы, 1976.
Давронов Н.А. Сайфи Сараи. Ташкент, 1968. Автореф. канд. дисс. 
Дербісəлиев  Ə.  Шыңырау  бұлақтар.  Алматы, 1982. Дүйсенбаев  Ы.Т. 
Қазақтың  лиро-эпосы.  Алматы, 1973. Ертедегі  əдебиет  нұсқалары.  Алматы, 
1967
Жиреншин Ə. Қазақ кітаптарының тарихынан. Алматы, 1971. 
Жолдасбеков М. Асыл арналар.Алматы, 1986
Закиров  Салих.  Дипломатические  отношения  Золотой  Орды  с  Египтом. 
М., 1966.
Келімбетов Н. Қазақ əдебиетінің ежелгі дəуірі. Алматы, 1986.
Кемаль  Якуб.  Тюрко-татарская  рукопись XIV в. «Нехдж-ул-Фарадис», 
Симферополь, 1930.
Кенжебаев Б. Қазақ əдебиеті тарихының мəселелері. Алматы, 1974. 
Климович Л.И. Ислам. М., 1965. 
Конрад Н.И. Запад и Восток. М., 1966.
Короглы X.Г.  Взаимосвязи  эпоса  народов  Средней  Азии,  Ирана  и 
Азербайжана. М., 1983. 
Косидовский Зенон. Библейские сказания. Изд. Политическая литература. 
М., 1966. 
Костюхин  Е.А.  Александр  Македонский  в  литературной  и  фольклорной 
традиции. М., 1972.
Крачковский И.Ю. Коран. М., 1963. Қазақ кітаптары. Алматы, 1986.
Қоңыратбаев Ə. Қазақ эпосы жəне түркология. Алматы,  1987
Литература эпохи Возрождения. М., 1967.
Лихачев Д.С. Культура русского народа X—XVII вв. М,—Л., 1961.
Мағауин М. Қобыз сарыны. Алматы, 1968.
Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. М.—Л., 1951. 
Марғұлан Ə. Ежелгі жыр-аңыздар. Алматы, 1985.
Матье  М.Е.  Древнеегипетские  мифы.  М.—Л., 1956. Наджип  Э.Н. 
Қыпчакско-Огузский  литературный  язык  мамлюкского  Египта XIV в.  М., 
1965.  Автореф.  докт.  дисс.  Наджип  Э.Н.  Тюркоязычный  памятник XIV в. 
«Гулистан» С. Сараи и его язык. А., 1975.
Оғыз  наме.  Мұхаббат  наме.  Алматы, 1986. Аударған  Ə.Дербісəлин, 
М.Жармұхамедов, Ө.Күмісбаев.
Өмірəлиев Қ. VIII—XII ғасырлардағы түркі əдеби ескерткіштері. Алматы, 
1985.
Проблемы периодизации истории литератур народов Востока. М., 1968.
Семенов В. Ф. История средних веков. М., 1956. 
Семенова Л. А. Салах ад-дин и мамлюки в Египте. М.,  1966.
Соловьева  А.,  Катанов  Н.  Каталог  книг  отпечатанных  в  типографии 
императорского университета с 1800 по 1896г. Казань, 1896. ‘

302
303
Стеблева  И.  В.  Развитие  тюркских  поэтических  форм  в XI веке.  М., 
1971. 
Сүйіншəлиев X. Ғасырлар поэзиясы. А., 1987.
Тарихи Систан. Аударған, түсініктеме жазған Л. П. Смирнова. М., 1974.
Тизенгаузен  В.В.  Сборник  материалов  относящихся  к  истории  Золотой 
Орды. М.—Л., 1941.
Типология и взаимосвязи средневековых литератур Востока и Запада. М., 
1974.
Феодоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. МГУ, 1973.
Филштинский И. М., Шидфар Б. Я. Очерк арабо-мусульманской культуры. 
М., 1971.
Хисамов  Н.  Ш.  Поэма  «Қысса-и  Иусуф».  М., 1979. Хорезми.  Махаббат 
нама. Алматы, 1985. Аударған А. Қыраубаева. 
Художественные  традиции  литератур  Востока  и  современность:  ранние 
формы традиционализма. М, 1985.
Шахнович М. И. Мифы о сотворении мира. М., 1968. Штейн М. В. Участие 
стран Востока в подготовке европейского Возрождения. М.; 1961.
Щербак A. M. Огуз наме. Мухаббат наме. М., 1959. 
Ізтілеуов Т. Назым. Алматы, 1972.
Яфаров Б. А. Литература Камско-волжских булгар X—XV вв. «Нахдж-ул-
Фа-радис». Казань, 1950.
Қисас-и Рабғузи. Қазан, 1859. Бастырған Рахматулла Амирхан ұғлы.
Қисас-ул  əнбия  Рабғузи.  Бастырған  Мұхамеджан  Мұфтахиддин  ұғлы. 
Қазан, 1873. 
Мухаббат наме Хорезми. Текст, транскрипция, перевод Э.Н.Наджипа. М., 
1961. 
Хорезми.  Мұхаббат  нама.  Қолжазба-көшірме.  Көшірмеші  Насыров 
Ғабдеш. ҚазССР ҒА кітапханасының қолжазба қоры. Папка № 1937
Гүлстан би-т-түрки. Текст. Қазан, 1980, 1—2-бөлім. 
М. Көпеев. Гүлшат — Шеризат. ҚазССР ҒА. Папка 1173. 12-дəптер. 
Ə. Найманбаев. Ер Шеризат. ҚазССР ҒА. Папка 1628.
Ə. Тəңірбергенов. Зияда — Шаһмұрат. Қазан, 1890—92. 
Қ.  Байғұлыұлы.  Қолжазба.  М.  О.  Əуезов  атындағы  əдебиет  институты. 
Папка 127.
МАЗМҰНЫ 
Алғы  сөз ........................................................................................................... 3
Ұлт  рухын  ұлықтаған  ұстаз .......................................................................... 8
Бірінші тарау
Уақыт бедері (XIII—XIV ғасырлардағы түркі 
тайпаларының  тарихи-əлеуметтік  жағдайы) ............................................. 20
Екінші тарау
Аударма — нəзира  əдебиет. «Рабғузи  қиссалары» ....................................... 33
 
Үшінші тарау
Тыңтума  əдебиет. «Махаббатнама» ........................................................... 88
Төртінші тарау
Ежелгі  əдебиет  дəстүрі ................................................................................ 103
Қосымшалар .................................................................................................... 123
Хикаяттар .......................................................................................................... 132
Мəтіндер 
М. Көпеев. «Гүлшат—Шеризат» ........................................................................ 137
Ə.Найманбаев. «Ер  Шеризат» ....................................................................... 166
Ə.Тəңірбергенов. «Қисса Зияда—Шаһмұрат» .............................................. 193
Т.Ізтілеуов. «Сам  палуан» ............................................................................ 204
Мұхаббатнама.  (Транскрипциясы) .............................................................. 214
Пайдаланылған  əдебиеттер ........................................................................... 300

304
“Үркер” (əдебиет, мəдениет, ғылым, өнер) 
кітаптар сериясының дизайнерлік-кескіндеме жобасының 
авторы — Əшірбек КӨПІШ.
Алма  ҚЫРАУБАЕВА
ҒАСЫРЛАР МҰРАСЫ
(5 томдық шығармалар жинағы)
1-том
Баспаның бас директоры 
     Əшірбек Көпіш
Өндіріс бастығы  
 
     Қарлығаш Оспанова
Арнайы редакторы  
 
     Жанар Мəзбаева
Суретшісі 
 
 
     Айғали Сұлтанғұбиев
Техникалық редакторы жəне 
компьютерде қалыптаған 
     Румилям Жарипова
ИБ №788
Басуға 12.09.08. қол қойылды. Қалыбы 60х84 
1
/
16
. Офсеттік қағаз. 
Шартты баспа табағы 17,5. Есептік баспа табағы 18,0. 
Таралымы 2000 дана. Тапсырыс №
“Өнер” баспасының мекенжайы:
050009, Алматы қ., Абай даңғылы, 143; 
Баспалар үйi, 2-қабат.
Тел: 8 (727) 243-35-55; 242-27-31; 242-08-88
Е-mail: Oner@mail.kz
Қазақстан Республикасы “Атамұра корпорациясы” ЖШС-нің 
Полиграфкомбинаты, 050002, Алматы қ., М.Мақатаев к., 41.