Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Pdf көрінісі

бет	101/387
Дата	10.12.2023
өлшемі	28,1 Mb.
	#135579

1 ... 97 98 99 100 101 102 103 104 ... 387

(5/г0)е£а/(*^. (9.20)

г
= Г(,еа/(*Л)
(9.19)
мұндағы
гп
— молекуланың тепе-тендік күйінің айналасындағы тербелісінің ор
таша периоды, б орташа орын ауыстыруы мен г орташа уакыттын білсек, онда
сұйыктағы молекула козғалысының орташа жылдамдығын аныктауға болады:
о =
д /г
=
(5/г0)е£а/(*^.
(9.20)
Бұл жылдамдык молекуланың газдағы орташа жылдамдығына карағанда аз.
Мысалы, су үшін ол сол температураға будың молекуларынан
2 0
есе аз.
9.7. БЕТТІК КЕРШ У
Сұйык бетімен онын каныққан буының бөліну бетінде, екі араласпайтын
сұйыкта, сүйык пен катты дене арасында шекараласатын ортаның молеку-
лааралык жерлердін аркасында күш пайда болады.
Сұйык көлемінің ішінде орналаскан әрбір молекула көрші молекулалармен
біркелкі коршаған және олармен әсерлеседі, бірак корыткы күші нөлге тең. Ал
екі ортаның шекарасына жакын орналаскан молекула оны коршаған ортанын
біртектіе местігін сұйыктын молекуланың өзі тұрған көлемнен беттік кабатка
орын ауыстыруы үшін кандайда бір жұмыс аткаруы керек.
Беттік керілу кандай да бір тұракты температурада сүйыктың кандай да бір
бетін жасауға кететін жұмыстың осы беттің ауданына катынасы аркылы анык-
талады:
a
=
A/S.
(9.21)
Сүйыктың түракты тепе-тендігінің шарты осы беттік кабаттың энергия-
сының минимумы болып табылады, демек сырткы күштер әсері болмағанда
немесе салмаксыздык күйде сұйык беттің минимал формасын кабылдауға ты-
рысады, ол шар формасы. Беттік керілу тек энергия аркылы ғана аныкталып
қоймайды.

Сұйыктың беттік кабатынын кыскаруға тырысуы бұл ка-
батта кандай да бір күштің беттік керілу күшінің бар екендігін
көрсетеді.
Егер сұйық бетінен қандай да бір / үзындыкты тандай ал-
сак, онда бұл күштерді бөлікке перпендикуляр бағытгауы-
мызға болады. Беттік керілу шамасы беттік керілу күшінің
өзі эсер ететін ұзындығына катынасы аркылы аныкталады:
a =
Ғ/1.
(9.22)
Мектеп курсынан (9.21) және (9.22) аныктамаларының
екеуі де тепе-тен екендігін білеміз. Кейбір сұйыктардың 20 °С
температурадағы беттік керілу шамасының мәндерін келтірейік
(9.1-кесте).

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 97 98 99 100 101 102 103 104 ... 387