Бас редактор с. Ж. Пірәлиев
- профессионально-ориентированное
жүктеу/скачать 2,57 Mb. Pdf көрінісі
|
- профессионально-ориентированное воспитание, обусловленное профес- сиональным назначением учреждения. Оно направлено на формирование у воспитанника того менталитета фор- мируемой личности, который отличает ее от представителей других профессий, наполняет профессиональным своеобразием и позволяет качественно решать профес- сионально важные задачи, например, учителя, врача, социального педагога, со- циального работника, военнослужащего и др. Речь идет о формировании людей определенного социального статуса, со- циального предназначения в российском государстве;
ловленное своеобразием учреждения, его социокультурной средой воспитательно- образовательной деятельности. Оно на- правлено на формирование у воспитанника того менталитета личности, который от- личает ее, как воспитанника именно это- го учреждения, наполняет социальным своеобразием и позволяет успешно решать повседневные социально обусловленные за- дачи, в процессе самореализации себя как представителя определенной субкультуры; - социокультурное воспитание в семье по социальному идеалу, мо- дели. Оно характерно именно этой семье, отличается своими установками, принципами, сложившимися традициями, опытом воспитательной деятельности, авторитетностью родителей, социо куль- турной средой семьи и способствует формированию соответствующего социаль- ного типа личности. Это то специфическое, что нарождается именно здесь, в этой семье. Каждая мать и/или отец задумываются о целях воспитания своего ребенка. Они решают его различно, но часто уз- коэгоистически, мысленно рисуя себе картину будущего, в котором придется жить их дочери (сыну), отыскивают в нем теплое место под солнышком, и все свои силы направляют к тому, чтобы их ребенок получил то воспитание, те навыки, которые дадут ему возможность занять это местечко. Но это будущее рисуется ими различно. Воспитать сына так, «чтобы он блистал в обществе», «продолжал дело», «вышел в люди», сделался инженером, ученым и т.д.; • типовое социальное воспитание человека с особыми нуждами в соответствии с социальными потреб- ностями среды его жизнедеятельности. Такое воспитание имеет место в случаях, когда речь идет о категориях детей, подростков с особыми нуждами. Имеется ввиду - направленное социальное вос пи- тание человека с учетом его своеобразия и личностно-социальных проблем, воз мож- ностей и в соответствии с социальными пот- ребностями среды его жизнедеятельности. В каждом конкретном случае возникают свои социально-воспитательные цели и способы их достижения. Следует также выделять соц иаль- ное воспитание с позиции субъ екта самосовершенствования –
ленное (осознанное) социаль ное само- совершенствование (самовос пи тание) человека (В.Н. Шульгин). С возрастом ребенок, чаще всего подросток, юноша задумывается о смысле жизни, о будущей профессии. Он сам ставит перед собой вопрос о том, кем ему быть, определяет, каким образом этого добиться. В зависимости от того, как он своими силенками (силами) решает этот вопрос, выбирает то или другое направление по самосовершенствованию и сообразно с этим организует свою работу, можно судить о его деятельности по социальному самовоспитанию, само- совершенствованию. На молодого человека в формировании его социального выбора существенное влияние оказывает пример социально значимого для него лица, кинофильм или видеофильм, литература или другой фактор, которые далеко не всегда носят позитивный характер. Все это свидетельствует о том, что социальный вы- бор человека может быть как позитивным, так и негативным. Следовательно, все то, что влияет на социальный выбор человека, но- сит не частный, а государственный характер. Данный факт диктует необходимость забо- ты государства об источниках социального воздействия на подрастающее поколение. Таково понимание сущности и содер- жание социального воспитания. Его рас- крытие позволяет выделять организацию и специфику воспитания каждого человека, в зависимости от ситуации, в которой он оказался, прогнозировать его перспективы. Одновременно оно помогает осмыслить специфику воспитательной деятельности определенного института, семьи и само- воспитания.
1. Вопросы воспитания. – 2010. - № 4(5). 2. Дриль Д.А. Тюрьма и принудительное воспитание // Отечественная социальная педагогика: Хрестоматия / Сост. Л.В. Мардахаев. – М.: Изд. центр «Академия», 2003. – С. 307. 3. Дюргейм Э. Социология образования / пер. с франц. Т.Г.Астаховой. – М.: ИНТОР, 1996. 4. Иванов А.В. Социальная педагогика: учеб. пособие / под общ. ред. А.В. Иванова. – М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К*», 2010. – С. 82-100. 5. Мудрик А. В. Социальная педагогика : учебник для студ. высш. учебных заведений. – 7-е изд., испр. и доп. – М.: Издат. центр «Академия», 2009. 6. Мудрик А. В. Введение в социальную педагогику. – Изд. 2-е. – М.: Московский психолого-педагогический институт, 2008. 7. Отечественная социальная педагогика: хрестоматия / сост. Л. В. Мардахаев. – М.: Изд. центр «Академия», 2003.
49 48
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ Совет‑Хан Ғаббасов – жазушы, медицина және педагогика ғылымдарының докторы, КСРО денсаулық сақтау ісінің үздігі, профессор, ШҚО-сы, Зайсан ауданының құрметті азаматы, Махамбет атындағы сыйлықтың лауреаты, Халықаралық Нострадамус атындағы академияның толық мүшесі – Академик - Кестелеп айтсақ, қазіргі таңда «Жер – түймедей, Әлем кеңістігі – қалпақтай» болып қалғандықтан, адамзаттың ара- лас-құраластары ерекше жиілеп кеткені анық. Сондықтан, олардың бір-біріне деген әсерлері, бұрын-соңды болып көрмеген сыйпаттарға ауысуы асқынып барады. Күштісі, әлсіздеуін өзіне сіңіріп алуға тырысушылық мол. Міне, дәл осыдан сақ- танудың жолы бар ма? Әрине, бар!.. Ол – халықтық болымысыңды (менталитетіңді) сақтайтын ‑ ұлттық Дәстүр‑салтың мен
жатқан Тегіңді де сақтайды. ЖаҺанданудың қыспағына шыдайтын – жарылмайтын
білгені жөн. Осы кезеңдегі басты жауымыз – Еліктеушілік – екенін естен шығаруға болмайды. ІІ. Ұлттық Тәрбие мен Білім жүйесі: ‑ Қазақ Рухының инновациясы мен технологиясын жасайтын да, оны айқындайтын да, осы екі жүйе болып табылады. Тіпті, қай халықтың болмасын, жалпы адамзаттың келешегі мен өркен‑ иеті осы екі жүйенің дұрыс шешілуі мен жетілуіне байланысты. Адамның табиғатпен үндескен дұрыс Тәрбиесі – тіршіліктің
екені анық. Ендеше, Қазақ халқы өзінің Тәуелсіздігін терең сезінгісі келсе, бүгінгі ұрпақ Тәрбиесі мен Білім жүйелеріне сындарлы қарауы керек. Сонау заманғы бодандықтан келе жатқан «Европацентризм методологиясының» зардаптарын танып білумен қоса, онан құтылудың жаңа ілімін жасауы қажет. Жаңа ілімнің негізі ‑ ұлттық болымыс (менталитет) пен дәстүр‑салттың – озық үлгілеріне сүйену арқылы, Қазақ рухының парасатты мен кісілігінің келбетін анықтамақ. Сонда ғана
өзінің ұлттық бейнесін қалыптастырған, адамзатқа елеулі Ел боларымызға сенемін. Мұның жолы аса бір қиын да емес! Өйткені, бізге Алланың рахымымен берілген - «Ұрпақ
бірге келіп, халқымыздың арасында жүріп жатқанын айтсақ та болады. Алғаш рет 1991 жылы шыққан «Ізгілік әліппесі», «Ха лық педагогикасының негіздері»(1995), «Ха‑ лық педагогикасы мен психологиясының негіздері»(2005), «Педагогика мен пси‑ хология негіздері»(2008), «Ұрпақ тәр‑ биесінің жаңа ілімі»(2012) атты моно гра- фия лар мен оқулықтарда, адам тәрбиесінің мүлдем жаңа – екі сатылы Методологиясы
тәрбиесі) және Негіздері – егжей-тегжей жазылған еді. Мұны халқымыз жылы қабылдап қолданып та, жүргізіп те жатыр. Оның жемістері Республика көлемінде көріне де бастады. Тек, бұл жаңалықты, мемлекет басындағы басшыларымыз ғана елемей жүр. ІІІ. Адамзат тарихындағы «Ұлт ру‑ хына» негіздеген дерек: – Әлемде, осы мәселені шешкен Ел бар ма? Сауал орынды?! Ендеше, аз-кем осы жайында сөз қозғағанымыз жөн. Мысалды, «Әлемдік педагогикалық ой‑сана» (2011,7 т.) атты кітаптан келтіріп көрелік... «...Дамыған мемлекеттер арасында Жа понияның білім беру жүйесі ерекше. Жапондықтар ең алдымен өздерінің ұлттық құндылықтарын жоғары бағалайды. Олардың білім мен тәрбие жүйесінде, балабақша мен мектеп қабырғасынан – әдептілік,
Жапондықтар басты үш қасиетті қадыр тұ- тады. Бірінші - ұлт мүддесін‑ жеке бас тың
Бұрынғы, «Қытай ғылымы – Жапония рухы» (нансай-вакон) деген ұранды «Жапон рухы‑ Шығыс техникасы» (вакон-есай) атты ұранмен алмастырды. «Вакон‑есай» деген – «шетелдіктер тапқан білімді
Әлемдік инновациядағы – Қазақ Рухы- ның жаңа жобасы дегеніміз не?. – Иә-ә, бұл сауалды терең түсінудің маңызы мен мәні, ұлттық өркенниетіміздің келешектегі парасаты болмақ?! Ендеше, орайына лайық ой бөлісіп, пікірлерімізді сабақтастырып көрелік…
Ең әуелі, ғылым ашқан бүкіл Космос әлеміндегі заңдылықтарды айтпай-ақ, Адам- зат мекендеп отырған Жер-анамыздың таби ғатындағы тұрақты жүйеліліктерді ес керсек, ұсынылғалы отырған жобаның ең басты идеясы мен бағыттары ашылмақ. Сонда, ол не ?.. Оны барынша қысқартып айтсақ, Ол – бізді қоршаған Жаратылыс пен Адам табиғатындағы жымдаса байланысып жат- қан – күллі жүйе атаулының тұрақты
қаға таңырқайтынымыз шындық. Міне бұдан, тек Жүйенің құдіретімен ғана, күллі
ұғынамыз. Мәселен, бұл көрініс, Өсімдік‑ тер әлемін де – тамыры, діңі, бұтағы, жапырағы – болып жүйеленсе, Жануарлар әлемін де – Тәні мен Жаны – делінсе, ал Адам әлемін де – Тәні мен Жаны және Рухы – деп жүйеленетіні белгілі. Ал, осынау күрделі құбылысты, осылай дей тұрсақ та, жоғарыда айтылған тіршілік әлемінде кездесетін, бір түрдің – бірнеше нұсқасы болатыны да анық. Мысалы, Роза гүлінің – ондаған түрлері, Теректің – сан-алуан болуы, тіпті жануарлардағы Мысық
әр-алуандықтары да толып жатыр. Осынау, жаратылыстағы тылсымы мол тұрақты заңдылықтарға тұшынсақ, онда Адамзаттың сан ұлтты және әр-түсті болуының маңызы да зор болса керек... Бүкіл тіршілік әлеміндегі осыншама құбылыстардың кілті, тек жаратылыстың генефоны мен тегінде жатқандығы белгілі. Бұл ғылымда жан-жақты зерттеліп анықталған құбылыс?!.. Олай болса, тір- шіліктің түрлеріне жататын – өсімдіктер, жануарлар, адамзат – әлемдеріндегі Тек‑ тік негіздері еш өзгеріске түспей сақталуы басты шарт екен. Ендеше, ғаламданудың қыспағынан – халқымыздың Қазақы рух‑
уақыт келді. Бұл мәселені шешу үшін, оларды тақырып-тақырыптарға жіктеп тал- дағанымыз жөн сияқты. І. Халықтық болымыс пен Текті сақ‑ тау: 51 50
ҰЛТТЫҚ ТАҒЫЛЫМ ‑ дегенді білдіреді. Жапония білім беруде ең алдымен тәрбиеге ерекше мән беретін мемлекет...» болып табылады. Тәрбие мен
педагог ретінде дәріптейді. Әйтседе, ол – жазушы, публицист, қоғам қайраткері, педагог және философ ретінде әлемге танылғанын ескерген жөн. Мінеки, «Европацентризмге» табын- байтын Елдің бірі Жапония болса, ал Жер бетінде біз білмейтін мемлекеттер қаншама десеңіз ші?!.. Сондықтан, біз көтеріп отырған «иновациядағы – Қазақ рухының жобасы» ешбір ағаттыққа жол беріп отырған жоқ. Мұны мемлекет деңгейінде дамытуды ұсынамын және түсіністікпен қабылданатынына сенемін... ІҮ. Мәдениет пен экономиканың да‑ муына Рухтың әсері: – Кезкелген халықтың өзіне тән Мә‑ дениетін – Дәстүрі мен Салтының үздік үлгілері және бай ертегі‑аңыз, эпостары – сыйпаттайтын болса, көне замандардағы жеткен жетістіктерін – Архиологиялық зерттеулердің нәтижелері – дүниеге паш етіп дәлелдейтіні белгілі. Бұның дерегі етіп, соңғы жылдардағы Қазақ даласының төрт құбыласынан табылған «Алтын адамдардың» бейнелерін айтсада жетіп жатыр. Осынау, екі түрлі нұсқада көрсетілген тұжырымдардан, Қазақ рухының көріністе- рі айқын да анық байқалады. Мұның нақты мысалы ретінде, рухани қазынамыздағы
дәлел ретінде келтіруге болады... Адамзат қоғамының қайырымдылығы мен парасаты – сапалы Тәрбие мен Білім жүйелерінің жетілуіне – тікелей бай- ланысты екені, айдан анық белгілі болып отыр. Ендеше, жер бетіндегі бүгінге дейінгі бір жақты жүргізіліп келген - Тән тәрбиесінің кемшіліктері ‑ ары қарай жалғастырудың алды апат екені анықтала басталды. Өйткені, Адамның мәні – Жаны мен Рухында – екендігін кванттық энергия түсініктерінің тылсымдары айшықтап берді. Олай болса, адамдағы үш жүйенің – Тән – Жан – Рухтың – тәрбие үндестіктерін таппай, Абай-ғұлама армандаған «толық адам – нұрлы ақылдың» болуы да мүмкін емес екені рас. Сондықтан да, Тәуелсіздігімізбен даң-құрдас біз ұсынып жүрген – «Адам
берген аянындай қасиетті іс. Ендігі жерде уақытты оздыра бермей – ұлт басшысы
жетілдіре пайдалануға кіріскен жөн. Мен осынау жазылып жатқан ғылыми еңбектің екінші тақырыбында ‑ Ұлттық Тәрбие мен Білім жүйесі тарауында көрсетілген монографияларда толық айтылатындықтан, жаңа ілімнің бүге-шігесіне дейін сол еңбектерден танысуды ұсынамын. Тек, қысқа болсада ескертетін жағдай, жаңа ілімнің біздер ұсынатын – екі сатылы Методологиясы – оның І‑ші биологиялық индивид сатысынан шығатын ‑ Жүрек тәрбиесі жүйесі, ІІ‑ші сананы жетілдіру сатысынан шығатын – Ақыл тәрбиесі жүйесі – осы екі Жүйеден бастау алатын – Жеті түрлі Негіздері – түгелімен дерлік, халықтық дәстүр‑салтымызбен үндесіп жат қанын айтқан жөн. Бұл ұсынылған «Адам тәрбиесінің жаңа ілімінің – Методологиясы мен Жүйелері және Негіздері – бұрын-соң- ды әлемдік педагогикада айтылмаған. Жұр- тымызда ‑ Жүрек тәрбиесімен туған
кө не замандардан бастап көптеген мысал- дар келтіруге болады. Біздің эрамыздан бұрын өткен – Алып Ер Тұңға, Ұлы Мөде хан, Аяз би, Алаша т.б. – эрамыздың бас- тапқы кезінде Түркі қағанатын құрғандар – Тоныкөк, Бумын, Естеміс, Қапаған, Күлтегіндер т.б. – орта ғасырдың ұлы тұлғалары – Шыңғыс хан, Күшілік хан, Жошы, Бату, Қобыланды, Алпамыс, Бейбарыс т.б. – кешегі Қазақ хандығын құрғандар – Әз‑Жәнібек, Керей, Қасым, Хақназар, Әз‑Тәуке, Жиренше, Қарашаш, Өтейбойдақ, Асан‑қайғы, Мөңке би т.б. – кеше ғана өткен тәрізді ‑ халқымыздың ұлы қолбасшысы Қабанбай‑батыр, серіктері Бөгенбай, Наурызбай, Райымбектер мен Бұхар‑жырау, Абылай, Әйтеке, Төле, Қазыбек, Құттыбайлар т.б. – академия бітірмегендер екені белгілі. Міне, бұлардың барлығы да – Жүрек тәрбиесі жүйесінің – құдіретімен дүниеге келген жандар?!.. Олай болса, бұрынғы парасатты аналарымыз
тәрбиелері оянып туған. Ендеше, біз ұсынып жүрген «Ұрпақ тәрбиесінің жаңа ілімі» көктен түскен жоқ. Халқымыздың Тектік қасиеті мен дәстүр-салтында болғандығымен құнды. Енді мынау, ғылымы мен білімі дамып, жаратылыстың не бір тылсымдарын ашып жатқан заманға керегі, адамдағы – Тән –Жан – Рух – тәрбиелерінің үндестіктері қажет болып тұр. Сонда адамзат қауымы, өзінің Тәрбиесін осынау үш тағанның құдіретімен шешсе, ықылым замандардан аңсап келе жатқан қайырымды қоғамын
толы әділетпен өмір сүреді. жүктеу/скачать 2,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|