Басқару экономикасы

Қысқа мерзімді мезгілде өндіріс пен шығындар арасындағы байланыс. Қысқа мерзімді мезгілдегі шығындар функциясы

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

бет	57/112
Дата	24.02.2022
өлшемі	1,31 Mb.
	#26296

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 112

6.1 сурет. Жалпы айнымалы шығындар мен жалпы өнім арасындағы байланыс

6.2. Қысқа мерзімді мезгілде өндіріс пен шығ ындар арасындағы байланыс. Қысқа мерзімді мезгілдегі шығындар функциясы

Шығындарға экономикалық талдау өндірісті экономикалық талдаумен тығыз байланысты. Экономикалық талдауда қолданатын шығындар функциясы – ол физикалық бірлігіне емес, ақшаға шағылуымен берілген жай өндірістік функция деуге болады.

Өндірістік факторлары нарығында фирма өзін «баға алушы» ретінде ұстайды, яғни ол ағымды нарықтық баға бойынша ресурстарды қанша пайдаланамын десе, сонша жалдауына немесе пайдалануына болады.

Мысал. Қысқа мерзімдегі мезгілде өндіріс пен шығындар арасындағы сандық ара қатынасы. Айнымалы шығындарды пайдалану дана санын бағаға көбейту арқылы шығындары табылады. Әр еңбек бірлігі 40-сағаттық жұмыс аптасына теңестіріледі. Еңбекақының апталық ставкасы 50000 теңгеге тең.
6.1 кесте. Қысқа мерзімді мезгілдегі өндіріс пен шығындар арасындағы байланыс

L	Q	TVC (Lx50000)	MC (ΔTVC/ΔQ)	Точка на рис.6.1
0	0	0
1	1000	50000	50
2	3000	100000	25	А(А)
3	6000	150000	16,7
4	8000	200000	25	C©
5	9000	250000	50
6	9500	300000	10
7	9850	350000	14,3	F(F)
8	10000	400000	33,3	G(G)
9	9850	450000	-33,3

Кесте мәліметтеріне көз жүгіртсек, келесіні байқауға болады: жалпы өнім Q үдеме қарқынмен өссе, жалпы айнымалы шығындар TVC азамайлы қарқынмен өседі.

Ал жалпы өнім Q азамайлы қарқында өссе, TVC үдеме қарқынмен өседі.

Осыны келесі графиктен көруге болады: жалпы айнымалы шығындар жалпы өнімнің айна-қатесіз суреті болып келеді.

Это можно увидеть на следующем графике: общие переменные издержки являются зеркальным отображением валового продукта.

Q, мың

TVC

TP

10

1

Баға 400000 300000 200000 50000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Еңбек

6.1 сурет. Жалпы айнымалы шығындар мен жалпы өнім арасындағы байланыс
Маржиналды өнім өндірістік үдерісте пайдаланған айнымалы шығындар көлемінің өзгерісіне жалпы өнімнің өзгерісін бөлуден туады. Осыған ұқсас жалпы айнымалы шығындардың өзгеру қарқынын маржиналдық шығындар деп атайды:

МС = ΔTVC/ΔQ или МС = ΔTC/ΔQ.

Сонымен, маржиналжық шығындар жалпы айнымалы шығындардың өзгеруі немесе шығарудың өзгерісі турасына жалпы шығындардың өзгеруі болып келеді. Бұл келесіге байланысты: жалпы тиянақталған шығындар жалпы шығындар ішіне кіргенмен, өндірілетін өнім өссе де, ол ешқашан өзгермейді.

Фирманың маржиналдық өнімі өскенде, оның өндірістің маржиналдық шығындары азаяды; маржиналдық өнім азайғанда (яғни азаймалы қайтарым заңы күшке ене бастағанда), фирманың маржиналдық шығындары өсе бастайды.

Экономикалық теорияда азаймалы қайтарым мен маржиналдық шығындар арасындағы байланыс қысқа мерзімді мезгіліндегі фирманың өндірістік функциясы меноның шығындар функциясы арасындағы байланысты көрсетеді.

Қысқа мерзімді мезгілде фирма шығындарының өзін қалай ұстайтыны туралы сандық моделді 6.2 кестесінен көруге болады..

Енді осы кестедегі көрсетілген моделді талқылау бұрын, барлық тұспалдарға тоқталайық:

1. Фирма ресурстың екі типін – еңбек пен капиталды – пайдаланады.

2. Фирма қысқа мерзімді өндірістік мезгілде жұмыс істейді; еңбек айнымалы шығын, капитал тинақталған шығын болып келеді.

3. Фирма ресурстарды тауардың тек бір түрін шығаруға пайдаланады.

4. Өнім өндіргенде фирма белгілі технологиялық деңгейде жұмыс істейді.

5. Фирма шығарудың әр деңгейінде ең тиімді жолмен жұмыс істейді.

6. Өндірістік факторлары нарығында фирма баға алушы болып келеді.

7. Қысқа мерзімді мезгілде фирманың негізге алатын функциясына азамайлы қайтарым заңы ықпал жасайды.

Бұл тұспалар қысқа мерзімді мезгілде шығындар функциясын түсінуге өте маңызды болып келеді.
6.2 кесте. Қысқа мерзімді мезгілдегі жалпы және орташа шығындар*

Өнім көлемі (Q)	Жалпы тиянақталған шығындар (TFC),$	Жалпы айнымалы шығындар (TVC),$	Жалпы шығындар (TC),$	Орташа тиянақталған шығындар (AFC) ,$	Орташа айнымалы шығындар (AVC) ,$	Орташа жалпы шығындар (AC) ,$	Маржиналды шығындар (MC) ,$
0	100	0,00	100,00
1	100	55,70	155,70	100.00	55,70	155,70	55,70
2	100	105,60	205.60	50,00	52.80	102,80	49,90
3	100	153,90	253.90	33,33	51,30	84,63	48,30
4	100	204,80	304,80	25,00	51,20	76,20	50,90
5	100	262,50	362,50	20,00	52,50	72,50	57,70
6	100	331,20	431,20	16,67	55,20	71,87	68,70
7	100	415,10	515,10	14,29	59,30	73,59	83,90
8	100	518,40	618,40	12,50	64,80	77,30	103,30
9	100	645,30	745,30	11,11	71,70	82,81	126.90
10	100	800,00	900,00	10,00	80,00	90.00	154,70
11	100	986,70	1086,70	9,09	89,70	98,79	186.70
12	100	1209,60	1309,60	8.33	100,80	109,13	222,90

*Кесте сандары әдебиет көзінен [1] алынған.
Q – қысқы мерзімді мезгілде фирма өндіре алатын өнім көлемі жалпы өнім).

TFC – тиянақталған шығындарды К пайдаланудың жалпы шығындары.

TVC – айнымалы шығындарды L пайдаланудың жалпы шығындары.

ТС – фирманың барлық ресурстарын (бұл жерде – L мен К) пайдаланудың жалпы шығындары.

AFC – тиянақталған шығындарды К пайдаланудың орташа, немесе үлестік, шығындары.

AVC – айнымалы шығындарды L пайдаланудың орташа, немесе үлестік, шығындары.

Есептеулер қолайлы болу үшін өнім көлемі бір бірлігіне өзгеріп тұрады. ΔQ әрқашан 1-ге тең болғандықтан шығару өскен кезде маржиналды шығындарды тез есептеуге болады. Мысалы, екінші өнімнің маржиналды шығындары – ол жай ғана фирманың жалпы шығындарының (немесе жалпы айнымалы шығындардың) 1-ші және 2-ші өнімдер арасындағы өзгерісі: бұл көлем $49,90 тең болады.

Ал енді шығару 0-ден 12-ге дейін өскенде, шығындардың әр критерилерімен не болатынын көрейік. Жалпы тиянақталған шығындар барлық шығару деңгейінде $100 тең болып тұрақты қалады. Жалпы айнымалы шығындар азаймалы қарқынмен өседі, бірақ өнімнің төртінші санын өндіргеннен бастап олар өскелең қарқынмен өсе бастайды. Бұл байқауларымыз жалпы шығындарға да әділ болып келеді.Егер осы мағыналарды график жүзінде көрсетсек, жалпы шығындардың өзгеру қарқыны ТС қисық сызығының еңкішімен суреттеледі.

MC

$ $

1200

1000

800

600

400

200

140

120

100

TC

AC

TFC

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Q 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Q

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 112