МЕТОДЫ СОЗДАНИЯ ЛОГОТИПОВ С ПОМОЩЬЮ
ГРАФИЧЕСКОГО РЕДАКТОРА CorelDRAW
Применение графического редактора CorelDRAW стало привычным,
благодаря его графическим возможностям. Хотя имеются ряд других
аналогичных программ предназначенных для создания векторного
изображения, именно это приложение успешно лидирует по применению в
области дизайна.
111
Его инструментальная коллекция универсально и позволяет создавать
различные по сложностям изображения, начиная с простых геометрических
форм заканчивая самими сложными по степени выполнения рисунков, каких
только можно вообразить. Все зависит от мастерства самого дизайнера,
насколько он владеет, прежде всего, приемами художественного
изображения, а потом умениями пользоваться графическими возможностями
редактора.
С появлением данного редактора дизайнерам стало гораздо легче
работать над созданием элементов фирменного стиля, таких как эмблемы,
символы логотипы для товаров и услуг. Отпала необходимость
разрабатывать эти изображения вручную, которая не всегда давала
желаемого результата. Качество изображения желало лучшего. Нужно было
многократно исправлять погрешности, допущенные в рисунке. Этот процесс
занимал большое количество времени и был изнурительным для
исполнителя. Приходилось многократно перерисовывать один и тот же
элемент, если нужно было разместить его в различных продукциях той же
фирмы. А заказчик терял драгоценное время, то есть прибыль. Для
тиражирования изображения нужно было сканировать, в результате чего
искажалось его качество, а объем в битах возрастало многократно.
Уместно вспомнить процесс разработки различных технических и
строительных чертежей, где требовалось от исполнителя высочайшая
точность. Специалисту чтобы достичь нужного мастерства выполнения
чертежа, надо было долгие годы упражняться. Все эти «мучения»
архитекторов, конструкторов и дизайнеров прекратились с появлением и
освоением компьютерных графических программ, таких как CorelDRAW,
Adobe Illustrator, AutoCAD и ряд других.
Теперь, пожалуй, разберемся с понятием «логотип» и для чего он нужен.
Слово «лoготип» означает: имя, символ или торговая марка,
разработанная для легкой узнаваемости. Логотип - это графическое
представление сущности компании/учреждения. Он состоит из символа,
иллюстрации и/или графического печатного оформления. При разработке
эскиза логотипа нужно остановить свой выбор на двух - трех идеях. После
окончательного утверждения эскиза заказчиком, можно приступать к
разработке логотипа компании с помощью графической программы
CorelDRAW. Векторный формат позволяет изменять размер изображения,
например, увеличить его до параметров рекламного щита и более, без потери
качества. Логотипы защищаются законом. Новый дизайн должен быть
оригинальным и не вызывать ассоциаций с уже существующим.
112
При создании логотипа для государственных органов и учреждении
объявляется конкурс в СМИ, где сообщается условия, требования и сроки (не
менее 1 месяца). Разработки рассматриваются специальной комиссией, в
состав которой входят компетентные специалисты в этой области и
контролирующих госорганов. К дизайну логотипа госорганов и учреждения
и их техническим характеристикам ставятся те же требования, что и высшее
изложенные. При этом нужно учесть условия конкурса, принадлежность
учреждения или органа к государственной структуре. Вместе с дизайном
«Логотипа госоргана» и «Знаков Отличия» прилагается их подробное
описание.
К примеру приводится работа автора «Логотип Налоговой Службы
Министерства Финансов Республики Казахстан» и «Жетон инспектора
Налоговой Службы», которая была признана лучшей и присуждена «Гран
При» (ноябрь, 2009г.).
Вместе с дизайном «Логотипа НС РК» и «Жетона Инспектора НС»
прилагается подробное описание.
Описание знака и жетона Налоговой Службы МФ РК:
В основу знака положен круг как выражение идеи совершенства,
абсолюта, бесконечности и вечности. Также круг означает круговорот
жизни. У круга нет начала и конца. Применительно НС круг будет означать
бесконечный кругооборот деятельности, нацеленный на приумножения
благосостояния.
Голубой цвет внешнего кольца символизирует чистое небо над головой,
являясь цветом государственного флага Республики Казахстан, подчеркивает
государственную и национальную принадлежность Налоговой службы.
Голубой цвет является традиционным для тюркских народов. Он означает
бесконечность и вечность неба, а также является символом благополучия,
спокойствия, мира и единства. Внешнее голубое кольцо окантовано желтым
цветом, символизирующее солнце - источник жизни и тепла. Солнце имеет
творческую и направляющую сущность, дающее начало новой земной жизни,
растениям, животному миру. Таким образом, присутствие желтого цвета
говорит о роли Налоговой службы в укреплении и развитии прочности и
стабильности Казахстана.
На голубом фоне в поддержку желтой солнечной окантовке написано
название государственного органа – «Қазахстан Республикасының Салық
қызметі» - «Налоговая служба Республики Казахстан», на казахском и
русском языках как принято в нашем государстве.
Центральным элементом знака является золотая чаша (алтын тостаган),
которая символизирует благополучие (ортақ ырыс, құт-береке) и единство
113
народа, три ножки тостагана символизирует единство трех жузов (ел
бірлігін), которое обеспечивает прочность и процветание нашего
государства.
Наверху золотой чаши изображена падающая золотая монета с
изображением птицы Самрук в виде орнамента құс. Золотой цвет монеты –
символ богатства и достатка. Падающая золотая монета так же
символизирует сбор налога в общий котел, то есть в казну государства. Это
характеризирует деятельность Налоговой службы – приумножение богатства
государства. А общая казна в свою очередь обеспечивает нашу
независимость, финансовую стабильность и возврат денежных накоплений
через бюджет обратно народу - в виде пособий, пенсий, стипендий, грантов и
заработной платы учителей и врачей и многое другое. Нужно отметить, что
за счет казны обеспечивается бесплатное всеобщее среднее образования и
медицинское обслуживания.
Птица Самрук (каз. Самұрық) – фантастическое существо, царь всех птиц.
Самрук в первую очередь ассоциируется с Мировым деревом, растущим на
берегу Мировой реки. Мировое дерево или Дерево жизни - одна из главных
составляющих традиционного мировозрения казахов. Дерево жизни
пронизывает все слои жизни души: корни дерева уходят глубоко в
подземный мир, его ствол находится в земном, а крона раскинулась в
небесном мире. В глубинах кроны свила себе гнездо птица Самрук. На
Мировом дереве произрастают все семена мира. Самрук взмахами крыльев
рассыпает эти семена, которые дождь и ветер разносит по всему свету.
Образ Самрук имеет различное символическое значение. Чаще она
воспринимается как вещая птица справедливости и счастья, также она
символизирует подлинное знание, тождество творца и творения. Присутствие
Самрук (или Феникса в некоторых мифологиях) считается признаком
процветания страны и благоденствия народа. Это символ спасительной силы,
благородства и самоотверженности. Существует легенда, что Самрук живет
семьсот лет, и, когда у нее подрастает птенец, бросается в огонь и сгорает.
Поэтому эта птица также ассоциируется с огнем и является символом
вечного обновления жизни. Обычно Самрук изображается с красными и
золотыми перьями, что символизирует солнечное и огненное начало.
Птица Самрук изображена распахнутыми крыльями, которые как бы
охватывают всю нашу страну, защищая и принося ей покровительство и
процветание. Такую роль выполняет и налоговая служба, на знаке, которого
изображена Самрук.
На знаке в круге Самрук изображена парящей над золотой чашей. Золотая
чаша - символ единения и согласия народа. Налоговая служба также является
114
первоосновой стабильности и процветания государства. Изображения
Самрука в виде национального орнамента – құс, олицетворяет культуру и
традиции орнаментального искусства Казахстана и несет в себе огромную
смысловую нагрузку. Элементы этого орнамента были использованы в
ножках золотой чаши, гармонично сочетаясь с основным орнаментом құс,
создает ритм в композиции и единый стиль.
Темно-синий цвет внутренного круга означает глубину и сдержанность и
в свою очередь символизирует спокойствие и стабилность в нашем
государстве. Контрастируя с золотым оттенком основного знака, создает
гармонию.
Знак соответствует требованиям заявленном в условиях конкурса –
подчеркнуто значимость государственного органа, раскрыта его смысловое и
символическое значение, национальная принадлежность.
С точки зрения дизайна – знак лаконичен, что означает
запоминимаемость и узнаваемость. Сочетание цветов гармоничны.
При создании знака налоговой службы учтены и технические требования
предъявляемые при тирожирования знака. Таким образом, выдержаны все
требования.
В разработке жетона «Салық инспекторы» использованы следующие
составляющие:
основной формой служит щит - символ защиты, в данном контексте
означающий защита государственных интересов.
цвет фона темно-синий, хорошо оттеняя золотой восьмиугольник и знак
Налоговой службы, облегчает их восприятие.
Восьмиугольная звезда имеет большую историческую и духовную
значимость для восточной культуры (стиль «арабеско») и для казахского
народа, как ее части. Восьмиугольник означает многополярность в
отношениях, многогранность в деятельности. У казахского народа имеется
выражение – «Сегіз қырлы – бір сырлы».
Этот элемент характеризирует открытость к сотрудничеству, как с
налогоплательщиком в данном случае в деятельности Налоговой службы, так
и во внешной политике страны в широком смысле.
-
Надпись
«САЛЫК
ИНСПЕКТОРЫ»
расположена
ниже
восьмиугольника и знака НС. Образуя дугообразную форму, подчеркивает
форму звезды.
- В нижней части жетона расположена лента с личным номером
инспектора. В мировой практике этот метод применяется для
идентификации инспектора.
115
В разработке дизайна жетона инспектора НС РК применены все
необходимые требования, предъявляемые к такому рода знакам отличия. В
настоящее время Знак и Жетон НС РК применяется по назначению.
Материалы Международной конференций «Ломоносов-2010».
–КФ МГУ. Астана, 2010.
Профессиональная подготовка специалистов
с применением компьютерно-графических программ
Изменения в структуре профессиональной деятельности дизайнеров
соответственно влекут за собой определенные новые требования к системе
профессионального образования в области художественного образования.
Поэтому в настоящий момент чрезвычайно актуальны поиски
инновационных путей эффективного решения этих проблем. Все более
активное проникновение в сферу изобразительного искусство новых
информационных технологий, появление новых его отраслей требует
пересмотра состояния художественного образования. Особенно остро встает
вопрос поиска новых концептуальных подходов к использованию ИКТ в этой
сфере, создания соответствующих требованиям нашего времени технологий
преподавания учебных дисциплин, новых методов, приемов и форм
обучения. В этих условиях перед высшим профессиональным образованием
по специальности «Дизайн» остро стоит задача подготовки специалистов к
профессиональной
деятельности
с
использованием
ИКТ.
Анализ
отечественной и зарубежной литературы, проведенный исследователями,
показывает возможности использования НИТ в профессиональном
образовании при соблюдении следующих условий: гуманизация общего
профессионального образования и воспитания; создание новых адекватных
технологий обучения для развития интеллектуальных и творческих
способностей студентов и творческого труда преподавателей; пересмотр
содержания учебных дисциплин профессионального образования в
соответствии с современным уровнем развития науки и техники в их
предметной области (Р.Ф. Абдеев, О. И. Агапова, А. В. Боресков, М.Ю.
Бухаркина, B.C. Гершунский, В.В. Годин, Л. Г. Головко, Л.А. Залогова, А.И.
Каптерев, А.Ю. Кравцова, Н.В. Макарова, Е.И. Машбиц, A.B. Могилев, Н.
Петрова, Е.С. Полат и др.).
Решение перечисленных выше задач невозможно без использования
инновационных информационных технологий в образовании, среди которых
в настоящее время ведущую роль занимает компьютерная графика.
Внедрение компьютерной графики в профессиональное образование
обусловлено, с одной стороны, потребностями в специалистах, способных
116
работать в условиях информатизации общества, с другой стороны,
внедрением инновационных технологий в образование в целом. Общая
проблема исследования состоит в необходимости разработки педагогических
условий для использования новых информационных технологий в сфере
современного художественного образования.
Уровень качества знаний студентов в профессиональной подготовке
специалистов при использовании компьютерной графики в системе новых
информационных технологий повысится, если будут выполнены следующие
условия:
- будут разработаны технологические подходы к использованию
современных педагогических технологий компьютерной графики в
профессиональной подготовке специалистов и обеспечена их реализация в
учебном процессе учреждений высшего профессионального образования;
- при введении в учебный процесс компьютерной графики на основе
интеграции дисциплин общепрофессионального цикла будут разработаны и
научно обоснованы цели, структура и содержание профессиональной
подготовки дизайнеров в учреждениях высшего профессионального
образования;
- будет разработана и реализована модель обучения, которая обеспечит
активное включение студентов в процесс усвоения компьютерной графики в
интеграции дисциплин общепрофессионального цикла по специальности.
В
процессе
теоретического
анализа
культурологической,
искусствоведческой, педагогической литературы по проблеме использования
компьютерных технологий в учебном процессе; изучения директивных
документов Министерства образования РК по активизации использования
информационных технологий в образовательных учреждениях разного типа
и уровня и анализа программ Государственного стандарта высшего
профессионального образования по специальности «Дизайн»; изучения
материалов всемирной сети Интернет по проблеме новых информационных
технологий в жизни человека, профессиональной деятельности и
образовании; анализа программных продуктов компьютерной графики,
применяемых в профессиональной деятельности специалистов; методов
педагогического моделирования образовательных программ общего
профессионального и специального циклов подготовки специалистов; метода
педагогического эксперимента; и анализа результатов диагностических
методов: включенное наблюдение, опросы в форме анкетирования,
тестирование, анализ результатов творческой деятельности студентов при
изучении компьютерной графики; статистико-математические методы (при
117
обработке
эмпирических
данных)
мы
получили
подтверждения
обоснованности исследования.
В заключении хочется отметить:
- проводится анализ современного состояния проблемы художественного
образования
в зарубежной
и
отечественной
культурологической,
искусствоведческой и педагогической литературе;
- выявляется особенности использования компьютерной графики в
профессиональной подготовке специалистов;
- разрабатывается и экспериментально реализовывается педагогическая
модель использования компьютерной графики на основе интеграции
дисциплин общепрофессионального блока при подготовке специалистов на
основе
Государственного
образовательного
стандарта
высшего
профессионального образования по специальности «Дизайн»;
- разрабатывается и экспериментально проверяется на практике
инструментально-алгоритмические способы применения компьютерной
графики в системе инновационных компьютерных технологий.
«Хабаршы» ғылыми журналы.Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ. Астана, 2010
Компьютерлік технологиялар және оларды қолдану салалары
Қазіргі кезеңде еліміздің экономикасының қарқынды дамуына байланысты,
ақпараттық
технологиялардың
дамуы
мен
шығармашылық
және
интеллектуалдық еңбек сферасындағы олардың алатын орнының ұлғаюына
байланысты, өнеркәсіпте компьтерлік технологияны кеңінен қолдану
қажеттілігі туындап отыр. Сол себепті заман талабына сай мамандар даярлау
білім беру жүйесінде айтарлықтай өзгерістерге ұшырауда. Осы өзгерістер
орта білім беру саласына да ықпалын тигізуде. Жоғары білім орындарында
оқу үрдістерінде компьютерлік техника мен технологиялар кеңінен
қолданылуда.
Сондықтан дизайн мамандығына оқыту бағдарламаларында елеулі
өзгерістер енгізу қажеттілігі туындайды. Қазіргі студенттер келешекте
бәсекелікке қабілетті мамандар болуын ескерсек, осы кезеңнен бастап
мемлекеттік мақсатқа негізделген іс шараларды орындау қажет. Сонымен
бірге, компьютерлік графика пакеттерін жетік меңгеруді көркемөнер
негіздерімен ұштастыру қазіргі жағдайда болашақ мамандарға айрықша
басымдылық береді.
Қазіргі кезеңде графикалық дизайн мамандығынның арнайы пәндерін
оқытуда компьютерлік технологияларды қолдану арқылы, студенттердің
алған теориялық білімдерін практикалық дағдыларымен ұштастыра отырып,
118
жас мамандарды қалыптастыру мақсатында қызмет ету әр оқытушының
кәсіби міндеті деп білеміз.
Ізденіс жұысының негіздің басты мақсаты - студенттің компьютерлік
графиканы қолдану тәсілдеріне негізделген қазіргі кезең дизайны
заңдылықтарымен және практикалық әдістерімен танысуына көмек ету.
Айта кететін жайт - сұраныстың ылғи да өсіп отырғанына қарамастан осы
күнге дейін компьютерлік графикадан және дизайннан қазақстандық арнайы
оқулықтардың болмауы. Әсіресе, қазақ тілінде арнайы басылымның
жоқтығы.
Қазіргі кезеңде көркем өнеріден білім беру саласында алдыңғы қатарлы
құрал ретінде компьютермен танысуды қажет ететіндігін жиірек түсінушілік
кездеседі. Бірақ, осы қажеттілікті түсіну мен оны практика жүзінде іске
асыру аралығы өте алшақ.
Осы мәселемен айналысатын мамандардың пікіріне жүгінсек,
студенттердің кәсіби көркем білімінің қажетті базасы болған жағдайда
компьютерлік графиканың құралдарын игеру неғұрлым ертерек басталса,
соғұрлым нәтижелі болады
1
.
Әрине, компьютерлік графиканы оқыту арнайы жоспарланған әдістемеге
негізделсе және қажетті көлемде болса, тиімдірек болады. Өкінішке орай,
осындай әдіс тек кейбір жекешелендірілген оқу орындарында ғана кездесетін
жайт.
Ал мемлекеттік орта оқу орындарында көрініс мынандай кейіпте: бір
жағынан өте жоғарғы көркем потенциал (қабілеттілік) және жақсы көркемдік
база (суретші ұстаздар және арнайы сурет сыныптары), ал екінші жағынан,
компьютермен танысу тек информатика пәнімен ғана шектеледі.
Информатика пәні міндетті мемлекеттік стандарттарға негізделе отырып,
былай құрастыралған: тек 10 сағат компьютерлік графика үлесінде, ал
программалауға анағұрлым көп сағат бөлінген.
Соның салдарынан жас дизайнерлер компьютердің графикалық
мүмкіншіліктерінен мүлде беймағлұм немесе олардың компьютердің
көмегімен жасаған заттары дәстүрлі қолдан жасау әдістерін қолданып
жасалған заттардан анағұрлым төмен дәрежеде болуы компьютерден
келешекте бас тартуына әкеліп соқтырады.
Сондықтан, қазіргі кезеңде еліміздің 12 жылдық білім жүйесіне өтуіне
байланысты қайта қаралып, заман талабына сай жаңадан құрастырылып
жатқан оқу бағдарламаларының мемелекеттік міндетті стандартында осы
жайт ескерілсе деп тілейміз.
119
Қазіргі
сандық
(цифрлық)
технологияның
дамуымен
және
шығармашылық және интеллектуалды еңбектері саласында олардың ролінің
өсуімен, өндірісте бұл технологиялардың қолданбалы пайдаланылуына
негізделген жаңа мамандықтар пайда болуда. Мысалы, «компьютерлік
графика дизайнері». Бұл мамандық теледидарлық, жарнамалық және баспа
фирмаларында, қамсыздандыру бағдарлама жасауда мамандандырылатын
компанияның көркемдік және безендіру бөлімдерінде жаппай кездеседі.
Бірақ біздің елдің қалыптасқан білім беру жүйесінде бұл мамандық бойынша
қазіргі еңбек нарығында сұраныстағы мамандар іс жүзінде жекеше
дайындалмайды.
Бүгінге дейін компьютерлік графикамен негізінен техникалық білімдері
бар адамдар айналысты, ал бұдан бұрынырақта дизайнерлер компьютерлік
технологияны ойдағыдай меңгеруіне мүмкіншіліктері ойдағыдай болмады.
Ал оқу орындарында қажетті дәрежеде бұл мәселеге назар аударылмады.
Сондықтан қазіргі дизайнерлердің көпшілігінің көркем шығармашылық
білімдері жоқ, өздігінен компьютерлік технологияларды меңгеріп алған
адамдар. Бұл ізденіс жұмысында осы мәселелер қарастырған.
Кезеңді түрде жарнамалық компаниялардың шағын тапсырыстарын
орындап «үйде» жұмыс істеуге қажетті білімдері және дағдылары бар жас
адамдар арасында өзіне күнделікті нанын табудың танымал әдісі.
Дизайнерлік жобаларды орындауға көбіне қарапайым үйдегі компьютер де
жарайды. Еуропада бұндай жұмыс әдісін кішігірім жарнамалық компаниялар
тәжірибеден өткізуде, себебі оларды штаттың тұрақты қызметшісі ретінде
ұстағаннан, жұмысты жеке дизайнерге – компьютерлік графикке тапсырған
әлдеқайда тиімді.
Қазіргі уақытта көптеген өндірістік кәсіпорындар компьютерлік график
мамандарына мұқтаж.
Соңғы уақытта Қазақстанның жоғары оқу орындарының әр түрлі
мамандықтары
бойынша
жұмыс
бағдарламаларында
компьютерлік
графиканы оқыту кең түрде еңгізілуде. Сонымен қатар, бұл үрдіс «Дизайн»,
«Сәулет», «Сәулеттік ортаның дизайны», «Бейнелеу өнері және сызу» және
осы сияқты көркем мамандықтардың өзін айтарлықтай қайта құруды талап
етеді.
Осы көрсетілген бағыттармен қатар, ақпараттық технология дамуының
дәстүрлі курстарының өзгерісі, мағанасы анағұрлым дәрежеде компьютерлік
графиканың құралдарына негізделген «Графикалық дизайн нысандарын
жобалау», «Жарнаманың арнайы түрлері», «Сәулет нысандарын жобалау»,
«Фирмалық стиль», «Өнеркәсіптік нысандарының дизайнын жобалу» сияқты
жаңа пәндердің пайда болуына себепкер болды.
120
Ізденіс жұмысының мақсаты – компьютерлік графика қолданатын дизайн
салаларының шығармашылық және интеллектуалдық еңбек сферасы
мамандарына арнайы әлеуметтік тапсырысын орындау және компьютерлік
графикаға негізделген пәндерге әдістемелік құрал жасау жолдарымен танысу.
Жан-жағымызға зер салсақ – журналдардың мұқабасы, жарнамалық баспа
өнімдері, газеттер, теледидардан берілетін жарнамалық роликтер, фильмдер,
корпоративтік тұсау кесерлер, компакт-дисклер, Интернет сайттары –
бұлардың барлығында да негізін сандық бейнелеу жұмыстары құрайтын
компьютерлік графика қолданылған. Бұл бейнелердің көп бөлігі
компьютерлік технологияны қолдану арқылы жасалды, түзетілді және
өңделеді.
Көбіне компьтерде бейнелер жасау дәстүрлі әдістерді қолданғаннан гөрі
тиімді және экономикалық тұрғыдан алғанда пайдалы. Себебі, сандық
бейнелерді сақтаған, көбейткен, өңдеген және мәтіндер немесе басқа
ақпараттық құралдармен бірге жинақтаған бұрынғы дәстүрлі әдістерге
қарағанда неғұрлым жеңіл.
Қазіргі әлемді графикалық ақпараттарды компьютерлік өндеусіз ойлау
мүмкін емес. Бұл тек қана мультфильмдер мен арнаулы эффектілер,
компьютерлік ойындар мен кітаптық көркемдеу жасайтын шеберлерге ғана
тиесілі емес. Кеңседегі істік графика да бірте-бірте күнделікті үйреншікті
жұмысқа айналуда. Компьютерлік графика университетте жүргізілетін
дәрістерде, мектеп сабақтарында және әртүрлі мәжілістерде тұсаукесер
материалдарды жасауда қолданылады.
Бүгінде жұмысқа қабылдау хабарландыруларында «Дербес компьютерде
(ПК) жұмыс жасай алатын маман қажет» сөйлемі жиі кездеседі. Бұл -
«компьютерлік графиканы меңгерген бе» дегенді білдіреді.
Компьютерлік графика және арнайы графикалық редакторлар
түрлеріне шолу жасайық. Компьютерлік графиканың таралуы полиграфиядан
басталды, бірақ ол баспахананың тар орнынан тез арада шығып, жаппай
таралды. Компьютерлік ойындар, ғылыми графика және фильмдер зор
танымалдылыққа ие болды. Қазір күрделі графикасыз бірде-бір қиялғажайып
фильмдер, бірде-бір компьютерлік ойын жасалмайды. Олар компьютерде
жасалды дегенге сенімсіз, шындыққа жақын бейне шығаруға қаблетті.
Дарынды математиктер, бағдарлама жасаушылар және дизайнерлер
қуатты машиналарда адам қаблеті жетпейтін күрделі есептерді шешіп,
қолдан орындау мүмкін емес қиын жұмыстарды орындауда.
Конференция, семинар т.б. жасалатын баяндамалар компьютерлік
көрсетілімдерсіз болмайды.
121
Қарапайым қолданылатын салалардан көріп тұрғандай, компьютерлік
графика түсінігі – экранда ғажайып өрнектер салатын алгоритмнен,
суретшінің классикалық құралдарының электрондық баламалары бар қуат
көрсеткіші жоғары 3D-графика мен бағдарлама пакеттеріне дейін
қаншалықты кең екеніндігін көрсетеді. Басқаша айтқанда, компьютерлік
графика – компьютер көмегімен жай ғана сурет салу емес, бірнеше
бағыттарға бөлуге болатын күрделі кешен:
екіөлшемді графика;
полиграфия;
веб-дизайн;
мультимедиа;
3D-графика және компьютерлік анимация;
бейнемонтаж;
САПР және іскерлік графика.
Осыдан байқағандай, компьютерлік графиканың түрлері көп. Оның әр
бөлімі айрықша ерекше және «технологиялық өндірістің» өзіне тән
ерекшелігіне ие. Олардың әрқайсысы әртүрлі арнайы бағдарламасы
(графикалық редакторлар) бар өзіндік бағдарламамен қамтамасыз етілген. Әр
графикалық редактор, қолдану саласына байланыссыз, тәртіп бойынша қосу
керек:
компьютерде сурет салу құралдарын;
дайын бейнелер кітапханасын;
шрифтер жиынтығын;
арнаулы әсер жиынтығын.
Оның сыртында, ол басқа да графикалық бағдарламалармен
үйлесімділікте болуы керек.
Дербес компьютер пайдаланушылар компьютерлік графика түсінігін
екіөлшемді цифрлы бейнелерді редакциялауға арналған бағдарламаларымен
байланыстырады. Бұл қамту бағдарламалары әсер ету принципі және
функционалдық орны бойынша үш топқа бөлінеді:
растрлы графика (bitap немесе raster);
векторлы графика (vtctor немесе draw);
фракталды графика (fractal).
Компьютерлік графикада оқыту барысында алғашқы екі бағдарлама
ұсынылады: растрлы мен векторлы. Осы екі қамту бағдарламалары
арасындағы айқын айырмашылықтарды түсіне білу керек, себебі олардың
әрқайсысының өзіндік басым және осал жақтары бар.
Фракталды графика жайлы әңгіме басқа. Ол негізінде векторлық сипатта
болғанымен растрлы мен векторлы бағдарламалар арасындағы аралық
орынды алады. Оның сыртында фракталды өрнектер растрлы мен векторлы
122
графика редакторларында әдемі фракталды «құюлар» ретінде жиі
қолданылады.
Екіөлшемді немесе 2D-графика – барлық компьютерлік графиканың
(оның ішінде 3D-графикада бар) негізі. Бірде-бір компьютерлік
суретші-дизайнер екіөлшемді графика принциптерін түсінбей,
өзінің дизайнерлік жобаларымен жемісті жұмыс жасай
алмайды.
Бейнелерді редакциялайтын көптеген бағдарламалар -
Adobe Photoshop, Corel PHOTO-PAINT немесе МS Paint –
растрлық редакторларға жатады. Оларда бейне қиқымды
төртбұрыштар торынан – пикселдерден құралады. Компьютер
экранында
пиксел
экранның
арнаулы
орнында
көрсетілгендіктен, ондай әдіспен жасалатын бейнелер битті бойынша немесе
бит бойынша көрсету бағдарламасы деп аталады
2
. Сондықтан бит
бойынша көрсету бағдарламасы растрлы бағдарламалар деп те аталады.
Векторлы бағдарлама арқылы жасалған бейне, пиксел координаттарына
емес, математикалық формулаларға негізделеді. Осындай бейнелердің негізін
құрайтын қисық және түзу сызықтар векторлар деп аталады. Объектіні
жасағанда экранда математикалық формулалар пайдаланатындықтан, Adobe
Illustrator, CorelDRAW және Macromedia FreeHand тәрізді бағдарламалар
көмегімен жасалатындықтан тез жеңіл орның ауыстыруға, «сатылы
баспалдақсыз» (бейненің ақауы) үлкейтуге және кішірейтуге болады.
Мысалы, орнын ауыстыру үшін объектіні «тышқанның» көмегімен белгілеп
алып, қажетті жерге сүйреп апарса болғаны. Компьютер өзі автоматты түрде
оның өлшемін және жаңа орнын есептейді.
Бұл жағдайда бейне математикалық әдіспен жасалатындықтан, векторлы
бағдарламалар нақты сызықтар мен фигуралар қажет болғанда ғана
қолданылады. Дегенмен, векторлық бағдарламаның мүмкіншілігін кәсіби
деңгейде дұрыс қолдана білетін дизайнердің қолынан небір күрделі бейнелер
шығады.
Бұндай
редакторларда
жұмыс
істейтін
мамандардың
шығармашылық қаблеттері неғұрлым биік болса, соғұрлым күрделі де
дарынды туындылар жасалады.
Дизайн-жобаны компьютерлік технология негізінде орындау тәсілдеріне
тоқталайық. Кез келген дизан–жобаны орындауда компьютерлік графиканың
алатын үлесі өте зор. Компьютерлік графиканы пайдаланып ғимарат жобасын
жасау тәсілдерін білу үшін сандық (цифрлық) бейнелерді жасау тәсілдерін
білу қажет.
Сандық бейне деп, компьтерлік бағдарламаларды қолдану арқылы
жасалған
графикалық
редакторлық
бейнелерді
жасалған,
сандық
123
фотоаппаратпен бейне камера қолданып алынған немесе сканер арқылы
шығарылған түрлерін айтуға болады. Бұл тәсілдердің жалпы атауы – бейнені
сандық нұсқаға ауыстыру (оцивровка) деп аталады. Олар – слайд, сурет,
текстура, үшөлшемді сахна, фотография немесе электрондық нұсқадағы
мәтін және т.т. болуы мүмкін.
Сандық бейнелерді қалай жасауға болатына толығырақ тоқталайық.
Оларды мысалы, сканер немесе цифрлық фотоаппарат көмегімен жасап,
соңынан бейнені өндейтін бағдарламадаға тасымалдап өңдейді. Мысалы,
Adobe Photoshop немесе Corel PHOTO-PAINT немесе басқа да өзіңізге
ыңғайлы растрлық бағдарламада жасауыңызға болады. Компьютер
экраныңда бейне шығарылғаннан кейін оның түсін және тұрпатын өзгертуге,
өңдеуге, бұруға, бүктеуге, бұрмалауға және тасымалдауға болады.
Қажетті электрондық бояу жаққыштар мен бояуларды таңдап, суреттерді
басынан бастап жасауға мүмкіндік беретін Corel Painter тәрізді арнаулы
бағдарламалар бар. Кәдімгі қағазға түсті қарандашпен қалай сурет салса,
қолдағы электрондық қалам да (немесе графикалық манипулятор) Painter
бағдарламасында да сол тәсілмен салады.
Электрондық технология түсті борлардың баламалық түрлерін қолдануға
және әртүрлі бояуларды араластыруға мүмкіндік береді. Жасалған бейнені
дискіде сақтауға және принтерден басып шығаруға болады.
Сандық бейнелерді өндеуге арналған көптеген бағдарламалар, мысалы,
Adobe Photoshop, пайдаланушыға электрондық бояу жаққыштар мен арнайы
түстік палитраларды қолданып, түс пен бояуды дұрыс таңдауға мүмкіндік
береді. Ондай бұйымдарды өңдеудің соңғы нәтижесі дәстүрлі кескіндемеден
айрықсыз болғанмен, жалпы компьютерлік қолдану мүмкіншіліктері
әлдеқайда кең болады.
11 суретте «Жарнаманың арнайы түрлері» Диз-43 оқу тобының студенті
Искакова Дананың пәнінен Adobe Photoshop растрлық редакторы мен
CorelDRAW векторлық редакторын қолданып жасаған жарнамалық
билборды көрсетілген.
Көптеген цифрлы бейнелер компьютерге сканер немесе сандық
фотоаппарат арқылы еңгізіледі. Сканер көмегімен слайд, диапозитив,
фотосуреттіі қайта өзгерту арқылы сандық мәліметтерге айналдыруға
болады. Бейнені сканерлеу әдісі, одан кейінгі түсті корректрлеу және өндеу
операциялары, басылымдық компьютерлік өнімдерде, әсіресе жарнамалық
хабарландыруларда және журнал парақтарының дизайнын жасағанда жиі
қолданылады. Компьютерлік бағдарламалар фотосуреттегі шашыңыздың
немесе көзініздің түсін өзгерте немесе бетіңіздегі қалды өшіре алады.
Сонымен қатар, фотоматериалдарда болатын әртүрлі ақауларды да жоя
124
алады. Компьютерлік графиктер жұрттың назарын аудару үшін журналдарға
немесе жарнамалық хабарландыруларға күрделі коллаж жасап, арнайы әсер
беретін көркем мүмкіншіліктерді қолдануға әуес.
Бейнені сандық нұсқаға ауыстыру үрдісін сандық фотоаппапрат
көмегімен орындау қиын емес – аппаратты объектіге бағыттап, тетігін басса
болғаны. Бейне бірден фотоаппараттың жадына жазылады. Бұрынғыдай
пленка сатып алып және оны айқындатудың қажеті жоқ.
Сандық фотоаппаратпен түсірілген бейне компьютерге арнайы кабель
арқылы еңгізіледі. Компьютер экранында бейне пайда болғаннан кейін
арнаулы эффектілер жасау үшін бейнелеудің қажетті редактор-
бағдарламасында: Adobe Photoshop, Corel PHOTO-PAINT немесе дизайнердің
өздеріне ыңғайлы басқа да бағдарламаларда оның түсін өзгертуге, өңдеуге,
бұруға, бүктеуге, бұрмалауға т.т. жасауларына мүмкіншіліктері бар.
Растрлы бағдарламалар негізінен, цифрлы бейнелерді түстіерін
коррекциялау, көшіріп өндеу, арнаулы әсерлер фильтрларын қолдану
мүмкіндіктерін пайдаланып, бейнелерді редакциялауға арналған. Бейнені
өңдеу үшін бағдарламалық өнімдерді, атап айтсақ, Adobe Photoshop немесе
Corel PHOTO-PAINT тәрізді бағдарламаларды пайдаланып, коллаждар,
виньеткалар, фотомонтаждар және баспаға шығаруға арналған түрлі-түсті
бейнелер жасауға болады.
Бүгінгі күні графикалық реакторлар фотосуреті бар кез келген баспа
бейнелерді
жасауда
кеңінен
қолданылады.
Оларды
моделдердің
фотобейнесіндегі әжімдерді өшіруге, бұлыңғыр және жабыңқы күндер
көріністеріне ашық бояу беру және арнайы әсерлер арқылы жалпы көңіл-
күйді өзгерту үшін қолданады. Мәтіндік және фондық әсерді жасау және
бейненінің түстерінің саның өзгерту үшін мультимедиа өндірушілер кең
түрде қолданады.
Векторлық бағдарламалар логотиптер, шрифтар және әртүрлі сызулар
жасағанда жиі қолданылады. Векторлы бағдарлама арқылы жасалған бейнені
шығарғанда, оның сапасы бейненің бастапқы мүмкіндіктерінен емес, шығару
құралдарының (монитор, принтер, плоттер және т.б.) мүмкіндік
қабілеттіліктеріне байланысты. Бейненің сапасы бастапқы мүмкіндіктеріне
байланысты болмағандықтан, векторлы бағдарлама арқылы жасалған
графикалық файл, негізінен биттік бейнелеу бағдарламасында құрылған
бейнемен салыстырғанда кішірек өлшемге ие. Векторлы бағдарламада
көлемге байланысты мәселе туындамайды – ірі өлшемді шрифтар неменсе
бейнелердің күрделілігі файлдың «салмағына» аса әсер етпейді
3
.
12 суретте «Жарнаманың арнайы түрлері» Диз-43 оқу тобының студенті
Искакова Дананың пәнінен Adobe Photoshop растрлық редакторы мен
125
CorelDRAW векторлық редакторын қолданып жасаған жарнамалық
билборды көрсетілген.
Компьютерлі графика өзінің таралымының басын полиграфиядан
бастады. Полиграфия – бұл бағытта жұмыс жасайтын маманнан терең білімді
қажет ететін өте күрделі сала болып табылады. Полиграфиядағы жұмыс
түрлері әрқилы: танысу жапсырмасы (визитка), фирмалық бланктер,
жарнамалық парақтар, буклеттер мен плакаттар жасау; кезеңдік
баспалардағы мәтіндерді теру, бейнелерді парақ беттерінде орналастыру
және баспа бұйымын құрылымдау мен жалпы дизайнын орындау
жұмыстарының өзіндік ерекшеліктері мен қиындықтары бар. Ондай
мәселелерді шешу үшін верстка жасайтын арнайы бағдарламалар қажет.
Верст бағдарламалары ақпараттық бюллетендер, журналдар, кітапшалар
және жарнамалық өнімдер жасағанда мәтіндік және графикалық
ақпараттарды қосуға мүмкіндік береді. Танымал бағдарламалар ішінде Adobe
PageMaker, Adobe InDesign және QuarkXPress бағдарламаларын атауға
болады.
Верст бағдарламаларының көбісі мәтінді немесе графикалық файлдарды
дайын күйінде басқа арнайы мәтіндік және графикалық редакторларда
жасалған қалпында экспорттау арқылы тасымалдап алып қажетті
орындарына орналастыра салуға ыңғайлы етіп құрастырылған. Баспа
бұйымдарының макеттерін жасауға, жеке беттерде әртүрлі элементтерді
орналастыру мен дизайндық шешімін орындауға оңтайлы және жалпылама
құрастыру үшін қолданады.
Көлемді құжаттардың мәтіндері, негізінен MS Word типті мәтіндік
редакторларда теріледі де, арнайы редакторлық сараптамадан өткен соң ғана
верст бағдарламаларына тасымалданады. Графикалық бейнелерде арнайы
компьютерлік бағдарламаларда жасалаып өңделген соң тасымалданады.
Дегенмен, верстка жасайтын негізгі бағдарламалар бірдей мүмкіндіктерге
ие бола тұра, өздерінің танымалдығын басқаларынан ерекшелендіретін
өзгешеліктерімен танымал болды. Мысалы, PageMaker көптеген суретшілер
мен дизайнерлерге интерфейс қолданатындықтан таныс болғандықтан,
әдетте пайдалануға оңтайлы верст бағдарламалары арасында ең жеңілі болып
саналады
4
.
PageMaker бәсекелесі және баламасы – QuarkXPress – Macintosh
платформасына ыңғайланған компьютерлерде қолданылады. Полиграфия
үшін компьютерлік графика пакеттері мәтінді әртекті иллюстрациялармен
толықтыруға, басылым мұқабасының дизайнын жасауға және баспаға жоғары
сапалы полиграфикалық өнімдерді шығаруға мүмкіндік береді.
126
Қолданылған әдебиеттер:
1.
Нефедова Л.В. Информатизация образования: Теория и практика.
Монография. – Астана. -2005.-215 с.
2.
Дик Мак-Клелланд.Photoshop 5 для Windows. Библия пользователя.:
пер. с англ.- М.: Диалектика, 1998. - 784с.
3.
CorelDRAW7. Учебное пособие. Дублин. - COREL CORPORATION
LIMITED.- 1999. -392 с.
4.
Практический курс Adobbe PageMaker 6.5: перевод с англ. - М.: КУбК-
а, 1997, - 352 с.
Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. АПУ. Актөбе, 2010.
Жаңа компьютерлік технологиялардың
дизайн салаларының дамуына ықпалы
Адамзат
қоғамының
қарқынды
дамуына
жаңа
ақпараттық
технологиялардың ықпалы өте зор. Еліміз бүкіл адамзат өркениетінің бір
бөлшегі ретінде онымен бірге дамып отыруы заңдылық. Соңғы 20 жыл
ішінде дүние жүзінде болып жатқан техникалық прогресстің ықпалын біздің
елімізде де айқын сезінеді. Қазіргі кезеңде заманауи компьютерлік
технологияларды адамзат тіршілігінің көптеген салаларында тұтыну өріс
алған. Әсіресе, өндірістегі электрондық техника өндіру, медицинадағы
биотехнологияларды қолдану, ғылым мен білім беру саласында, мәдениет
пен өнер саласында, көпшілік ақпарат құралдарында, кино мен теледидарда
т.б. қолдану үйреншікті құбылысқа айналды. Ақпараттық технологиялар
дами келе компьютерлік технологиялардың небір ғажайып түрлерінің пайда
болуына әкеліп соқтыруда. Бұрын тек орындалмайтын қиял болып
есептелген заттар қәзіргі күнде күнделікті тұрмыстың бір көрінісі болып
табылады. Солардың бірі – компьютер адам қиялының сиқырлы құралы
сияқты. Оның пайда болуы адам тіршілігіндегі көптеген бірсарынды өнімсіз
тірлік түрлерінен босатып, жоспарланған қызмет түрлерін жылдам орындауға
мүмкіндіктер береді. Адамның биологиялық қасиеттері мен ойлау
қаблеттерінен
әлдеқайда
басым
түсетін
озық
компьютерлік
технологиялардың жаңа түрлері күн сайын пайда болуда. Бұл құбылыс игі
ниетпен қолданылса, адамзаттың келешегі тек жақсылыққа тола болады
деген ойдамыз. Осындай көмекші құралды ойлап тапқан адамзат оны өз
мұратына дұрыс қолдана біледі деп сенеміз. Ал, бұл өз кезегінде қоғамның
салаларының дамуына оң ықпал етері сөзсіз. Осы мақсатты саналы әрі
жоспарлы түрде іске асыру үшін, қоғамның дұрыс дамуына жауапты басты
рухани салалар - ғылым мен білім беру және мәдениет пен көркем өнер
қызметкерлері алға парасатты мақсат қоя білулері шарт. Солардың
айқындаған бүкіл адамзат мүддесін қолдайтын парадигмалары ойдағыдай
127
іске асырылуы қажет. Осы игі іске үлес қосу әр адамның да қоғам
институттарының да ортақ міндеттері болып табылады. Сондықтан, бүгінгі
күнде заман талабына сай кәсіби деңгейі жоғары маман дайындау - білім
беру саласының басты міндетіне айналғанын біз өз тәжірибемізден жақсы
білеміз.
Нақтылап айтар болсақ, қәзіргі дизайн саласында еңбек етуге әзір, озық
технологияларды қажетті деңгейде меңгерген жас маман дайындау - өзекті
мәселерлердің бірі. Болашақ маманға қойылатын талаптарды саралайтын
болсақ, олар мынадай: біріншіден - көркем заңдылықтарды жете меңгерген;
екіншіден – заманауи технологияларды жоғары кәсіби деңгейде қолдана
білуге дағдыланған; үшіншіден - ой-өрісі кең, шығармашылық қаблеттілігі
өте жоғары; төртіншіден - адами қасиеттері мол және парасатты қоғам
мүшесі болуы шарт. Еліміздің білім беру саласына ел басшымыздың қойып
отырған талабы қарқында дамыған елдер қатарына қосылу мақсатында
бәсекелестікке икем маман даярлау ісі осы күндегі ең басты нысана екенін де
есте ұстауымыз керек. Білім сапасы мен кәсіби деңгейі жоғары мамандар
ғана еліміздің әлемде құрметке ие болуының кепілі болмақ. Сондықтан,
Қазақстанның әр білім ордасы өз қызметін осы мақсатқа жұмылдыруы
қажет. Әрине, мақсатты айқындап алғаннан кейін, оны іске асыру
шараларына кірісу керек.
Тарихқа үңілсек, Қазақстандағы дизайн салаларының дамуы еліміздің
тәуелсіздік алған кезеңімен тұспа-тұс келеді. Кеңес Одағының ыдырап,
экономикалық дағдарысты бастан кешкен шағымызда, «темір жамылғының»
жиырылған кезінде бүкіл әлемге есігіміз айқарыла ашылған еді.
Мәдениетіміз бен өнеріміз еліміздің дамудың бірбеткейлік
тығырығында отырған шағындағы жағдайға байланысты тоқырау кешіп
отырғанын дамыған елдердегі өркениеттің деңгейін көргенде түсіндік.
Көш кейін қалған экономикамыз бен рухани салаларымызды
жандандыру оңайға түскен жоқ.
Дегенмен, қазіргі кезеңде озық тәжірибелерді жинақтау, оларды барлық
салаларға енгізу осы күннің басты талабына айналды. Жоғарыда айтылған
барлық салалардағы даму қарқынының күннен күнге үдей түсуі осы
саясаттың нәтижесі.
Бұндай тарихи шолу дизайн саласының елімізде қалыптасуы
кезеңдерімен қатар жүріп отырғанына куә болдық. Жалпы дизайн саласы
елімізде бұрын қажетті деңгейде ескерілмеді. Жоспарлы экономика саясаты
жүргізілген Кеңес Одағында тұтыныушының әсемдікке талпынуын «өзімшіл
буржуазиялық індет» деп бағалайтын. Батыс елдерде кемеліне жете дамып,
128
көркем өнерде өз орынын алған дизайн саласына кеңес саясаткерлері кері
көзқараспен қарады.
Өйткені, нарықтық экономиканың дамуы заттық ортаның эстетикалық
тұрғыдан дамуына әсер ететін. Ал, ол өз кезегінде қоғамның әл-ауқатының
өсуінің көрсеткіші ретінде қабылданатын.
Ол кезеңде біздің еліміздің азаматтары ұлан ғайыр еліміздің қай жерінде
тұратынына қарамастан бір пошымды киім киіп, бірыңғай пішінді заттарды
тұтынатын. Жарнама деген ұғым мүлдем жоқ болатын. Тұтынушының
көңілінен шығу, оның талғамын ескеру деген түсінік те болмайтын.
Сондықтан, көркем заңдылыққа бағынатын дизайн ұғымы да болған жоқ.
Жоспарлы өндірісте өндірілетітін бұйымдардың сыртқы сипатын
айқындайтын «техникалық эстетика» заңдылықтары қолданылатын. Оның
басты қағидасы - өндірістік шығын көлемі төмен, көп мөлшерде шығаруға
ыңғайлы, пішіндері конвейірлік тәсілменен орындауға оңтайлы заттар жасау
болатын.
Осындай тұрғыдан адамды қоршаған ортаны ұйымдастыру өз кезегінде
олардың әсемдікті сезінуі мен сұлулыққа сүйсіну қаблеттіліктерін басып,
бірыңғай бір сарынды ғұмыр кешуге мәжбүрлейтін. Адамның басты
қажеттіліктерінің бірі эстетикалық лаззат алу оның табиғи қасиеті екенін
психология ғылымы дәлелдеп берген.
Адам психикасына қоршаған ортаның әсері көптеген ғылыми-ізденіс
жұмыстарының негізі болды.
Қазіргі ақпараттық қоғам заманауи компьютерлік технологияларды
жетік меңгерген біліктілігі және кәсіби икемділігі жоғары мамандарға
мұқтаж. Заман ағымына тез бейімделе алатын дизайн салаларына қажетті
мамандар
даярлау
осы
мақсаттарға
бағытталуда.
Компьютерлік
технологиялардың дамыған елдердегі дизайн салаларында кең қолданыста
болуы біздің елдегі осы салаға маман даярлау жұмысында өз деңгейінде
болуы шарт. Жаңа технологияларды адам қызметінің барлық салаларына
жаппай енгізілуі білім беру саласын қайта қарастыру және оны дамытудың
жаңаша түрлері мен жолдарын іздеуді міндеттейді.
Бұл мәселені теориялық негізін айқындап алғаннан кейін жасайтын
келесі қадам – тәжірибе жүзінде іске асыру жолдарын қолға алу. Болашақ
мамаманның алдында тұрған мақсат – оқу іргесінен еңбек нарығына аяқ
басқан шақта оның қояр талаптарына сай болу. Ендеше нақты тәжірибе
сабақтарында осы талаптарды еске ала отырып, кәсіби пәндерді құрылымдау
және әдістемелік базасын жасауға кірісейік. Ол үшін қазіргі кезеңдегі оқу
үрдісіне зер салып, жеткен жетістіктер мен кеткен олқылықтарды анықтар
алуымыз қажет. Компьютерлік технолгияларды дизанерлерді дайындау
үдірісінде қолдану соңғы 10 жылда кең етек алуда.
129
Ендігі көңіл бөлуді қажет ететін мәселе дизайнерлердің кәсіби
қалыптасуына әсер ететін компьютерлік технологияларды қолдану арқылы
даярлаудың педагогикалық шарттары болып табылады. Оқыту барысында
озық педагогикалық әдістемелерді қолданып, заман талабына сай маман
даярлауды жүйелі түрде ұйымдастыру керек. Ол үшін оқу жоспарындағы
компьюерлік технологияларды қолданудың үлесі жеткілікті көлемде болуын
және оқу формаларының жаңаша түрлерін үрдіске енгізілуін қамтамассыз ету
керек.
Дизайнерлердің кәсіби деңгейінің қалыптасу межесін анықтап, оның
заман талабына сай болуына қол жеткізу керек.
Дегенмен, техникалық прогресс қарқынына ілесе алмай келе жатқан
оқытушылар осы үдірістен тыс қалып, студенттермен салыстырғанда
компьютерлік білімі мен дағдыларының жоқтығынан немесе ондай
ептіліктерінің төмен деңгейде болуынан көшке ілесе алмай келе жатқан
жағдайы бар. Сондықтан дәстүрлі оқыту технологияларын заманауи озық
компьютерлік технологиялармен ойдағыдай ұштастыра отырып, дизайн
салаларына маман даярлау жұмысын қайта құру қажеттілігі туындайды.
Бұл үдірістің қажетті қарқынмен дамуына оқу орындарының қаржылық
тәуелділігі де кедергі етуде. Жыл сайын көз ілестірмей тез дамып отырған
компьютерлік технология өнімдерінің нарықтық бағасының қымбаттылығы
мен
бюджеттік
жүйеге
тәуелді
оқу
орындарының
қаржылық
мүмкіншіліктерінің шектеулі болуы мамандарды нарықтық еңбек
салаларындағы бәсекеге сай кәсіби деңгейінің қажетті межеде болуына кері
әсерін тигізетін екінші объективті себеп болып табылады.
Ал, үшінші себеп – дизайн мамандықтарының кәсіби арнай пәндерінің
мазмұндық құрылымы мен әдістемелік деңгейінің қажетті деңгейден
әлдеқайда төмен болуы. Алдыңғы екі қомақты себепті оқытушылар өз
деңгейінде шеше алмағанымен, кәсіби арнайы пәндерді оқыту барысын
компьютерлік технологияларды ұтымды пайдалау арқылы ұйымдастыруға
ерікті. Ол үшін әр оқытушы өзінің кәсіби компьютерлік білімін көтеруге
және оқытудың жаңа технологияларын меңгеруіне мүмкіншіліктері бар.
Осының дәлелі ретінде соңғы жылдары дизайн саласының
мамандықтарын әзірлеуде қоланылып жүрген ғылыми ізденіс жұмыстардың
негізінде пайда болған озық әдістемелерді атап өтуге болады.
Ақпараттық технологияларды оқу үдірісінде кеңінен қолдану осы күннің
талабы. Соның бір бөлігі болып табылатын компьютерлік технологияларға
тоқталып өтейік.
«Компьютерлік технологиялар» заманауи компьютерлік және басқа да
техникалық құралдарды қолданудағы ақпараттарды жинақтау, өңдеу, сақтау
және тасымалдау әдістері мен тәсілдерінің жүйелендірілген жиынтығы
ретінде қаралады.
130
Дизайн саласындағы болашақ мамандардың кәсіби даярлығын
арттырудың құралы ретінде қолданылатын компьютерлік технологияларға
интелектуальдық оқыту жүйелерінің компьютерлі-құрылымдық түрлері,
кәсіби компьютерлік графикалық пакеттерді қолдану технологиясы, қосалқы
техникалық құрылымдарды қолдану әдістері және мультимедиа құралдары
жатады.
Болашақ дизайнерлерді даярлаудың басты мақсаты – күрделі
дизайнерлік көркем шешімдерді қолдануды талап ететін дизайн-жобаларды
орындау әдістері мен тәсілдерін кәсіби деңгейде меңгеру болып табылады.
Бұл тұста техникалық тұрғыдан меңгеру ғана емес сонымен қатар
шығармашылық, эстетикалық тұрғыдан да қарау ескерілу керек.
Опубликовано с одобрения Научно-методического совета
ЕНУ имени Л.Н.Гумилева, -Астана, 2009.
СОДЕРЖАНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ
«ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЕ КОМПЬЮТЕРНЫЕ ПРОГРАММЫ»
для специальности 050421-«Дизайн» (графический дизайн)
Согласно с преобразованиями происходящие в обществе и с
изменениями требованиям в подготовке специалистов в области дизайна
встает вопрос о пересмотре системы образования в республике Казахстан.
Основной задачей образованияна сегодняшный день является обеспечение
будущих специалистов продуктивными способами осуществ ления любой
профессиональной
деятельности,
блогадаря
умением
пользоваться
компьютерными технологиями.
Соременные компьютерные технологии значительно упростили язык
общения с персональным компьютером, сделав его доступным даже для
людей, не имеющих специального технического образования. Компьютерные
технологий широко используется во всех всерах человеческой деятельности
– в науке, образовании, медицине, экономике, культуре и искусстве.
Для многих художников, архитекторов, дизайнеров в настоящее время
персональный компьютер стал необходимым инструментом для новых
методов работы в области творческой деятельности.
Современные информационные технологии, наряду с постоянной
тенденцией совершенствования аппаратных средств, позволяют успешно ис-
пользовать компьютер в области образования. На сегодняшний день с
помощью компьютерных аппаратно-программных средств можно создавать
обучающие программы и курсы дистанционного обучения по самым
различным учебным дисциплинам для любого уровня образования, начиная
от дошкольного и заканчивая высшим.
131
Овладевая компьютерными средствами обработки и хранения текстовой
информации и баз данных, современный дизайнер освобождает значительное
количество времени, которое обычно тратится на выполнение рутинных
операций. В этом случае важным становится задача - создание обучающих
курсов и аппаратно-программной базы для овладения студентами знаниями и
умениями в области компьютерной графики, которые необходимы им для
будущей профессиональной деятельности.
Значимость персонального компьютера, как инструмента учения,
познания и работы в области дизайн-образования, велика, поскольку этот
"интерактивный учебник" является уникальным средством на всех этапах
профессиональной подготовки будущего дизайнера. Наряду с этим, работая
с персональным компьютером, у студента эффективно развиваются многие
личностные качества, особенно - пространственное, аналитическое, образное
и логическое мышление, воображение, память, глазомер, аккуратность в
работе и др.
Цель данного курса - приобщить студентов к работе с персональным
компьютером
и
научить
его
пользоваться
современными
профессиональными программными продуктами.
Основной задачей обучения является ознакомление студентов с
аппаратными и программными средствами, применяемыми в области
компьютерной графики, а также с широко известными компьютерными
технологиями и возможностями этих технологий в сфере культуры и
образования. Не менее важная задача - формирование у студентов умения
творчески выполнять задания по компьютерной графике, самостоятельно
пополнять свои знания, ориентироваться в потоке научной информации,
развивать и совершенствовать навыки освоения программного обеспечения, а
также работы с компьютерной техникой при освоении графических и других
учебных дисциплин.
Задачи курса компьютерной графики предусматривают решение
вопросов; межпредметных связей со специальными предметами, где
применяются компьютерные технологий и с дисциплинами художественного
цикла, где применяются традиционные художественные технологий. Особое
значение для формирования профессиональных умений и навыков имеет
развитие творческих способностей студентов дизайн-специальностей.
Овладение курсом «Профессиональные компьютерные программы»
достигается при изложении отдельных вопросов, связанных с особенностями
и принципами взаимосвязи прикладных программ, спецификой создания
художественно-творческих, проектных работ их средствами.
132
Тематика практических работ призвана обеспечить возможность
изучения роли и места профессиональных компьютерно-графических
программ в производственной, то есть профессиональной дизайнерской
деятельности. По своему содержанию результаты учебно-творческой
деятельности студентов должны отвечать современным практическим
требованиям. Кроме сведений, полученных на занятиях от преподавателя,
значительная часть знаний приобретается студентами путем ознакомления с
учебной и справочной литературой.
Программа курса рассчитана на 1 семестр по 3 часа в неделю (2 часа -
практические занятия, 1 час - самостоятельная работа студентов под
руководством преподавателя).
В первом блоке курса студенты изучают основы компьютерной графики
повторяют основы работы с операционной системой Windows ХР., с
текстовым редактором WORD 7.0. Основной задачей учебного блока
является изучение пакета программ векторной графики Corel DRAW.
Во втором блоке предусмотрено знакомство с графическим редактором
растровой графики Adobe Photoshop.
Для выявление уровня знаний и практических навыков у студентов
применяются анкеты-опросники (приложение 1). Данная анкета применяется
по мере необходимости несколько раз на этапе обучения курсу. В начале
обучения курса для выявления уровня знаний и навыков по разделу, а в
конце для выявления достигнутих успехов. Вопросы анкеты составлены с
учетом необходимости тех или иных знаний навыков на конкретном этапе
обучения и в соответствии с требованиями специальности. Работа с
контрольными вопросами должна занимать не более 10-15 минут учебного
времени.
Рабочая учебная программа по дисциплине "Профессиональные
компьютерные программы" составлена в соответствии с учебным планом
специальности 050421- «Дизайн» и учтены особенности специализации
«Графический дизайн».
Данный предмет можно представить тремя курсами:
-
основной курс (1 семестр 2 курса), который представляет собой первый
уровень освоения студентами профессиональных компьютерных программ;
-
эллективный курс «Компьютерная графика» для специализаций
«Графический дизайн» на 2 семестре 2 курса, на котором студенты могут
достигнуть профессиональный уровень знаний и умений по прменению
компьютерной графики в областях графического дизайна: в разработке
элементов фирменного стиля; в разработке рекламных продукций и в
полиграфии.
133
-
элективный курс «Компьютерные технологий в дизайне» на 3 курсе дает
возможности изучение и освоение вместе с компьютерными графическими
программами компьютерные технологические процессы ввода и вывода
информации, с техническими устойствами такими как сканер, цифровой
фотоаппарат (камера), принтер и плоттер.
Для углубленного изучения различных пакетов программ предлагаются
система методик применения профессиональных компьютерных программ в
различных спецкурсах, таких как «Фирменный стиль», «Специальные виды
рекламы», «Разработка рекламных акций», «Типология графического
дизайна» и т.д.
Основной курс разработан в расчете на усвоение студентами базовых
знаний по дисциплине и рассчитан на 45 учебных часов (согласно учебного
плана по кредитной технологий обучения).
Распределение часов по видам занятий
Вид занятия
Всего часов
СЕМЕСТР
по блокам
1 блок
2 блок
Аудиторные занятия (всего)
45
20
25
Практические занятия
30
14
16
СРСП
30
14
16
СРС
30
14
16
Вид итогового контроля
КР
КР
Основной курс дисциплины разделен на три этапа:
1.
Информация, её виды и способы обработки с помощью ПК.
Аппаратные средства ПЭВМ. Операционная система. Графическая много
задачная операционная система Windows ХР. Повторение знаний текстового
редактора MICROSOFT WORD и с пакетом программ MICROSOFT OFFICE.
2.
Изучение основ компьютерной графики. Знакомство с видами
компьютерной графики и современными программными средствами работы с
ними. Изучение пакета программ векторной графики CorelDRAW.
3.
Знакомство с интерфейсом графического редактора Adobe Photoshop.
Практическое овладение приемами работ с растровой графикой, с методами
их создания и обработки.
Освоение курса будущим дизайнерам дает возможность:
- владеть навыком работы с современной многозадачной графической
операционной системой Windows ХР, применяемой на платформе WIntel;
- знать виды компьютерной графики: векторная, растровая, и
трёхмерная;
134
- иметь представление о современных программных инструментах,
являющихся мировым стандартом для работы с выше перечисленными
видами компьютерной графики;
- владеть навыками работы с одним из современных программных
инструментов, являющихся мировым стандартом для работы с выше
перечисленными видами компьютерной графики;
- иметь представление о возможностях применения современных
информационных технологий в образовании, способах построения и
создания обучающих программ;
- уметь использовать полученные знания в области компьютерной
графики в своей будущей профессиональной деятельности;
- уметь самостоятельно осваивать и использовать новые современные
средства компьютерной графики.
Рабочая учебная прграмма
по дисциплине «Профессиональные компьютерные программы»
для специальности 050421-«Дизайн» (графический дизайн)
Цель и задачи дисциплины
В результате изучения данной дисциплины в соответствии с
Государственным
стандартом
специальности
050421-«Дизайн»
(специализация «Графический дизайн») студенты должны:
Иметь
представления
об
информационных
технологиях,
о
компьютерных оборудованиях, о компьютерной графике, о графических
редакторах, о современном дизайне, о методах их создания,
Знать основ компьютерной графики, графического дизайна,
закономерности изобразительного искусства.
Уметь пользоваться компьютерным оборудованием и периферийными
устройствами, графическими редакторами CorelDRAW и Photoshop,
создавать различные векторные и растровые изображения, редактировать и
обрабатывать фотоматериалы.
Приобрести практические навыки работы с различной компьютерной
техникой, компьютерными программами, с дополнительными утилитами,
владеть необходимыми приемами создания дизайн-проектов и рекламных
продукций.
ПЕРЕЧЕНЬ ДИСЦИПЛИН
с указанием разделов (тем), усвоение которых необходимо
для изучения данной дисциплины:
Дисциплина
Наименование разделов (тем)
1. Информатика
Основы компьютерной грамотности
135
Работа в среде Windows, графические редакторы
2. Черчение
Построение геометрических форм и фигур,
проецирование видов. Выполнение чертежей.
3. Перспектива
Законы перспективы и способы ее построение
4. Специальный
рисунок
Художественные техники графики
Способы разработки элементов графического дизайна
5. Рисунок
Построение пластичных объектов, передача объема,
передача тональности
6. Живопись
Закономерности живописи (цвета, сочетание цветов,
контрастные цвета и т.д.)
5. Графический
дизайн
Графические приемы создания дизайн-проектов
Современные материалы для оформления
СОДЕРЖАНИЕ ДИСЦИПЛИНЫ
(Лекционный курс - по семестрам)
Достарыңызбен бөлісу: |