Ферменттер клеткарда синтезделіп, биохимиялық реакцияларға қатысатын глобурлы белокты табиғатты биокатализатор болып табылады.
Олар реакциялардың жылдамдығын арттырады, алайда реакция кезінде өздері жұмсалмайды, яғни реакция соңында өзгеріссіз қалады.
Ферменттердің көпшілігі белоктар болып табылады, бірақ ферментативті белсенділікке ақпаратты РНҚ да ие (Томас Р. Чек, 1989 жылғы Нобель сыйлығы).
Ферменттердің химиялық табиғаты
Ферменттердің ақуыз табиғатының дәлелі:
қайнау кезіндегі белсенділіктің жоғалуы;
УК және рентгендік сәулелену, ультрадыбыстың, қышқылдардың, сілтілердің, ауыр металдардың әсері кезіндегі денатурация;
амин қышқылдарына дейінгі гидролиз;
каталитикалық қасиеттерін жоғалтпай тұздардың әсерінен тұну;
жоғары молекулалық масса, амфотерлік қасиеттер, электрофорезге қабілеттілік;
аминқышқылдарынан жасанды синтездеу мүмкіндігі (алғаш рет рибонуклеаз синтезделді).
ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ҚАСИЕТТЕРІ
Олар әлдеқайда белсенді, әдетте, ферментативті реакциялар ұқсас химиялық каталитикалық реакцияларға қарағанда мың есе жылдам өтеді.
Ферменттер таңдамалы. Реакциялардың белгілі бір түрін катализдейтін ферменттер бар, мысалы, пептидті байланыстар гидролизі.
Ферменттер өз белсенділігін тек температураның тар диапазонында және ортаның рН-ында сақтайды. Ферментативті белсенділіктің жоғалуы (денатурация) белоктың үшінші құрылымының бұзылуында орын алады, бұл ретте біріншілік және тіпті екіншілік құрылымдар өзгеріссіз қалады.
ФЕРМЕНТТЕРДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Ферменттер, органикалық емес табиғатты химиялық катализаторлар сияқты, тек энергетикалық пайдалы реакцияларды катализдейді.
Ферменттер реакция бағытын өзгертпейді және оның процесінде жұмсалмайды.
Ферменттердің қатысуымен биохимиялық реакциялардың жылдамдығы бейорганикалық катализаторларға қарағанда жоғары жылдамдықпен өтеді.
Ферменттер химиялық реакцияларды бастамайды. Олар тек реакциялардың жүру жылдамдығын өзгертеді.
