Саңылауды бұрғылау және кеңей бұрғылау технологиясы

Өңделетін дайындамалардың талап етілген сапасына және санына байланысты саңылауды бұрғылауды белгілеу және кондуктор арқылы жүргізіледі. Жұмыс үрдісі кезінде келесі негізгі ережелерді сақтау керек:

• 
  Дайындамаларда өтпелі саңылауларды бұрғылау кезінде олардың бекіту тәсіліне назар аудару керек: егер дайындама үстелде бекітілсе, онда бұрғы өңдеу біткен соң еркін шығуы үшін оны төселеге орнату керек;
  
• 
  Бұрғыны дайындамаға айналдырықтың айналысын қосқаннан кейін ғана жақындату керек, себебі дайындама бетінің жанасуы кезінде оған түсетін жүктеме аз болуы үшін, олай болмаған жағдайда бұрғының кесуші жиектері бүлінуі мүмкін;
  
• 
  Бұрғы өңделетін саңылауда тұрғанда айналдырық айналысын тоқтатпау керек. Бастапқыда бұрғыны шетке шығарып, содан кейін айналдырық айналысын немесе білдекті тоқтату керек, кері жағдайда бұрғы бүлінуі мүмкін.
  
• 
  Бұрғылауда бұрғының желінуі, қисаюы және тозуы нәтижесінде пайда болатынсырылу, діріл кезінде бұрғыны дайындамадан шетке шығарып, білдекті тоқтату керек.
  
• 
  Терең саңылауларды (l>5d, мұнда l – саңылау тереңдігі, мм; d – саңылау диаметрі, мм) бұрғылау кезінде жоңқа шығу үшін және бұрғының майлануы үшін бұрғыны өңделетін саңылаудан периодты түрде шетке шығарып отыру керек. Мұнымен бұрғының сыну және уақыттан тыс ықтималдығы азаяды.
  
• 
  Тұтас металдағы диаметрі 25 мм – ден үлкен саңылауды екі өтумен бұрғылау ұсынылады (кеңей бұрғылаумен немесе үңгілеумен).
  
• 
  Бұрғылауды тек технологиялық карталарда немесе анықтамалық кестелерде көрсетілген режімдер бойынша және де шебердің ұсынысы бойынша орындау керек;
  
• 
  Болаттан және тұтқыр материалдардан жасалған дайындамалардағы саңылауларда бұрғылау кезінде кесуші құралды кезекті тозудан сақтау үшін және кесу режімдерін жоғарылату үшін МСС міндетті түрде қолдану керек.
  

Белгілеу бойынша бұрғылау 2 кезеңнен тұрады: бастапқыда алдын ала бұрғылау, содан кейін – түпкілікті.

Алдын ала бұрғылауды кішкене саңылауды бұрғылай отырып, қол берісімен жүргізеді. Осыдан кейін айналдырықты және бұрғыны қайтарады, жоңқадан тазалайды, белгіленген шеңбердің бұрғыланған саңылау шеңберімен сәйкес келуін тексереді.

Егер алғашқы саңылау дұрыс бұрғыланса, бұрғылауды жалғастырып, аяғына дейін жеткізу керек. Ал, егер саңылау бір жақ шетке кетіп қалса онда сәйкес келетін түзетуді жүргізеді: орталықтың келесі жағынан бұрғыны ығыстыратын жаққа жіңішке қашаумен екі – үш жырашық кеседі. Жырашықтар бұрғыны нүктеленіп белгіленген жерге бағыттайды. Ығыстыруды түзетуден кейін бұрғылауды аяғына дейін жалғастырады.

6.21 – сурет. Белгілеу бойынша бұрғылау:

а- саңылау орталығын белгілеу және нүктелеу; б – бақылау шеңберін белгілеу және нүктелеу; в – бұрғының саңылау орталығынан ауытқуы; 2 – бұрғы бағытын түзеу;

1 – нүктелегіш ізі; 2 – алдын ала бұрғыланған саңылау жырашығы; 3 – өңделген саңылау.

Өтпелі саңылауларды бұрғылау үрдісі бітеу болса саңылауларды бұрғылау үрдісінен айырмашылығы бар. Өтпелі саңылауларды бұрғылау кезінде бұрғы саңылаудан шығып, дайындама материалының кедергісі секірмелі түрде төмендейді. Егер бұл уақытта бұрғының беріс жылдамдығын төмендетпесе, онда бұрғы сынала отырып сынуы мүмкін. Бұл негізінде жұқа дайындамадағы саңылауды , өтпелі үзілмелі саңылауларды және бірі екіншісі түзу бұрышты орналасқан саңылауларды бұрғылау кезінде жиі болады. Сондықтан өтпелі саңылауларды бұрғылауды айналдырықтың жоғары механикалық беріс жылдамдығы мен жүзеге асырады. Бұрғылау соңында беріс жылдамдығын өшіру керек және саңылауды жылдамдығы механикалықтан кіші болатын жылдамықпен қолмен бұрғылау керек.

Құралды қол берісімен бұрғылау кезінде беріс жылдамдығын бұрғы саңылаудан шығар алдында біршама азайту керек, бұрғылауды бірқалыпты жүргізу керек.

Бітеу саңылауларды бұрғылаудың 3 негізгі тәсілі бар. Бұрғымен берілген тереңдікке жету кезінде бітеу саңылауды бұрғылайтын білдек айналдырықтың беріс жылдамдығын автоматты түрде өшіретін құрылғыға ие болса, онда осы операцияны орындаудағы реттеу кезінде оны берілген бұрғылау тереңдігіне реттеу керек (санаушы сызғыштар, лимбтер, қатаң тіліктер, автоматты тоқтатулар және т.б).

Егер білдек мұндай құрылғыға ие болмаса, онда бұрғылаудың жеткен тереңдігін анықтау үшін реттеуші тірегі бар арнайы қысқыны қолдануға болады. (6.22, а - сурет).

6.22. сурет. Айналдырық берісінің қозғалысын шектеуге арналған айлабұйым:

а- реттеуші тірегі бар қысқы; б – тіреуші сақина; 1 – бұрғысы бар қысқы тұрқысы; 2 – тіреуші төлке; 3 – кондукторлы төлке.

Қысқының тіреушісі төлкесіне 2 бұрғымен бірге берілген өңдеу тереңдігіне тұрқыға 1 қатысты жылжытуға және орнатуға болады. Білдек айналдырығы кондукторлы төлке бүйірімен төмен тірелгенше ылжиды.

Мұндай қысқы саңылаудың тереңдік дәлдігін 0,1...0,5 мм аралығында қамтамасыз етеді.

Егер бұрғылау тереңдігі жоғары дәлдікті талап етпесе және көрсетілген қысқы болмаса, онда бұрғыда бекітілген төлке тәрізді тіректі қолдануға немесе бұрғылау тереңдігін бұрғыда бормен белгілеуге болады. Соңғы жағдайда бұрғы дайындамаға белгіленген жерге тереңдемегенше айналдырық берілісі беріледі.

Бітеу саңылаудың бұрғылау тереңдігін тереңдік өлшегішпен периодты түрде тексеріп отырады, бірақ бұл тәсіл қосымша уақыт шығындауды талап етеді. Мұнда бұрғыны саңылаудан шығару керек, жоңқадан тазалау керек және өлшегеннен кейін бұрғыны қайтадан саңылауға енгізеді.

Саңылауды кеңейбұрғылау. Диаметрі 25 мм ден жоғары саңылауларды екі өтпеде бұрғылайды: бастапқыда кіші диаметрі бұрғымен, содан кейін – үлкен дисматрлі. Бірінші бұрғы диаметрі, екінші бұрғының кесуші жиегінің көлденең ұзындығына тең болады. Бұл үлкен диаметрлі бұрғымен өңдеу кезінде кесу күшін біршама азайтуға мүмкіндік береді.

Кеңейбұрғылау кезінде бұрғы өлшемін саңылаудың кіші диаметріне байланысты алуды ұсынады. Бұрғылаумен алдын ала - алынған саңылауды кеңейбұрғылауға болады. Құюмен, қалыптамамен алынған саңылауларды кеңейбұрғылау ұсынылмайды. Өйткені бұл жағдайларда саңылау орталығы бұрғы оймен сәйкес келмеуінен бұрғы біршама ауытқиды.

Саңылауды кеңейбұрғылау кезіндегі жұмыс ережелері мен тәсілдері бұрғылау кезіндегі ережілер мен тәсілдерге ұқсайды.