Тәртіп шкаласы өлшенетін шаманың мәнін баллмен (жерқозғалыс, желдің күшін, физикалық дененің қаттылығын және т.с.с. шкалалар) сипаттайды.
Интервал шкаласының шартты нольдік мәндері бар, ал интервалдар келісім бойынша белгіленеді. Сондай шкалаларға уақыт шкаласы, ұзындық шкаласы кіреді.
Қатынас шкаласының табиғи нольдік мәндері бар, ал өлшем бірлігі келісім бойынша белгіленеді. Мысалы, масса шкаласы (немесе салмақ) нольден бастап, өлшенетін талап етілетін дәлдігіне байланысты әр түрлі мен бөліктену мүмкін.
Усынылатын әдебиеттері
1 Крылова Г.Д., Основы стандартизации, сертификации и метрологии. – М.: “Аудит”, 1999. – 462с.
2 Шишкин И.Ф., Теоретическая метрология. – М.: Изд-во стандартов, 1990. – 252с.
3 Сергеев А.Г., Латышев М.В., Сертификация. Учебное пособие. – Изд-во С32. М.: Логос, 2001. – 462с.
СДЖ арналған бақылау тапсырмасы (1 тақырып, 2 дәріс) [8,9,14] (2 сағат)
1 Метрологиялық негізгі түсініктер мен терминдер
Метрологиялық негізгі түсініктер мен терминдер (өзі бетімен)
Отандық метрологиялық терминологияны реттеуге ғылым мен техникаға еңбек сіңірген қайраткер проф. М.Ф.Маликовтың үлесі зор.
Терминнің күнделікті қолданатын сөздерден айырмашылығы олардың арнайы шектелген ғылыми мәні бар. Тәбиғы немесе қоғамның нақты құбылысын білуі оның нақты анықтамасын білуді талап етеді.
Термин – деп арнай сферада ғана түсінікті нақтылап белгілеу және оның басқа түсініктер мен ара қатынасын табатын сөз немесе сөз тіркесі.
Өлшеу – деп арнай техникалық құрал көмегімен тәжірибелік жолмен физикалық шаманың мәнін табу.
Өлшем – деп физикалық шамадан берілген мөлшерді жаңғырту үшін арналған өлшеу құрал. Өлшем – бұл өлшеудің негізі.
“Өлшем дәлдік” термині өте кенінен қолданылады, бірақ өлшем дәлдікті санымен көрсететін көпшілігі мақұлдаған әдісі әжірше жоқ. Өлшем дәлдік деп өлшем нәтижесінің өлшенетін шаманың нақты мәніне жақын келетін дәрежені айтады.
Физикалық шаманың бірлік эталон – деп берілген шама бірлікті жаңғырту немесе сақтауға арналған (кейбір кезде бірлікті тек ғана жаңғырту немесе тек ғана сақтауға арналған) өлшеу құралды (немесе өлшеу құрал кешенді) айтады.
Достарыңызбен бөлісу: |
