Ауыз қуысында қышқыл-сілтілі тепетеңдікті сақтау механизмдері;
Ауыз қуысының маңызды және ең аз тұрақты параметрі оның қышқыл-негіз балансы болып табылады. Қалыпты рн сілекей шегінде орналасқан 6,5-7,5.
Ауыз қуысындағы қышқыл-негіз тепе-теңдігінің өзгеруі екі түрлі болуы мүмкін: ацидоз немесе алкалоз. Гомеостаз өзгерістерінің кез-келген бағытында физиологиялық және патологиялық өзгерістерді ажырату керек.
Физиологиялық өзгерістер қысқа мерзімді, қалыпты физиологиялық процестердің бұзылуына әкелмейді және ауыз қуысының тіндерінің құрылымы мен қызметіне әсер етпейді. Патологиялық өзгерістер нормадан едәуір асып кетеді және ауыз қуысының белгілі бір тіндерінің құрылымы мен функциясының бұзылуына әкеледі: кариес, шырышты эпителийдің десквамациясы, тартар шөгіндісі, периодонтит.
Рн-ның бір жаққа немесе басқа жаққа ауысуы алиментарлық факторларға, кәсіптік және экологиялық зияндылыққа, гигиена құралдары мен дәрілік препараттарды пайдалануға, протездерге, пломбаларға, макроорганизмнің жай-күйіне байланысты болуы мүмкін.
Ауыз қуысындағы қышқыл-негіз тепе-теңдігі көбінесе тұтынылатын тағамға байланысты. Азық-түлік қышқыл-негіз тепе-теңдігін тұрақсыздандырушы болып табылады. Тағамның әсерін бірнеше аспектілерде қарастырған жөн.
Тағам құрамында қышқылдар мен негіздер бар. Кейбір тағамдарда аммоний иондары, мочевина (ірімшік, жаңғақтар, ментол) бар және алкоголь бар. Әдетте аралас сілекейдің сілтілік жағына реакциясының өзгеруі шамалы және рн 8-ден аспайды.
Асқазан сөлінің құрамы;
Асқазанда тағам химиялық өңдеуден өтеді. Ол үшін асқазан құрамы күрделі сөл шығарады. Бұны секрециялық қызметі деп атайды. Қарын сөлі құрамында тұз қышқылы, протеолиздік ферменттер, ішкі антианемиялық (Касл) факторы, су, фосфаттар, сүлфаттар, хлоридтер, калий, натрий, кальций және шырыш бар.Ересек адамда күніне шамамен 2-2,5 литр асқазан сөлі түзіліп, бөлініп шығады. Асқазан сөлінің құрамында су - 99% және құрғақ заттар - 1%. Асқазан сөлі іс жүзінде түссіз және иіссіз.
Асқазан сөлінің негізгі компоненттері:
Тұз қышқылы. Асқазан сөлінің негізгі компоненті - бос және ақуыздармен байланысқан тұз қышқылы. Оның негізгі функциялары: асқазандағы қышқылдықтың белгілі бір деңгейін ұстап тұру, пепсиногеннің пепсинге айналуын қамтамасыз ету, патогендік бактериялар мен микробтардың ағзаға енуіне жол бермеу, тағамның ақуыз компоненттерінің ісінуіне ықпал ету. Париетальды жасушалар өндіретін тұз қышқылының тұрақты концентрациясы бар: 160 ммоль/л