Биохимия кіріспе •Биологиялық химия
жүктеу/скачать 2,67 Mb.
|
| С витамині (аскорбин кышкылы, антикуркулак витамині)
Құрқұлақ адамнын ауыр дерті ретінде осыдан 300 жыл бурын белгілі болады.Адамга жеміс, кокеністер беріп, ол ауруды емдеуге болатыны да коптен белгілі еді.Ал таза С витамині 1930 жылы гана боліп алынды. 1933 жылы ол синтездік жолменшыгарылды (Рейхштейн).Химиялык курылымы және касиеттері. Аскорбин кышкылы өсімдіктерде галактозадан синтезделіп жасалады. Сол сиякты жануарлар улпасында (адам, маймылдар жане теніз шошкасы деп аталатын жануарлардан баска) глюкозадан синтезделеді.С витаминінін курылым формуласы гексозаларга СН12О6 жакын екенін керсетеді. Тотыгу-тотыксыздану реакцияларында сутегі атомдарынын доноры болады жэне тотыгу кезінде дегидроаскорбии кышкыльна (ДАК) айналады, бул реакция кайтымды. Р витамині (флавон, цитрин, откізгіштік витамині) 1936 ж. Сент-Дьердьи осімдік онимдерінде аскорбин кышкылынан баска бір фактор бар, онын жетіспеуі де куркулакка уксас ауруга душар етеді деген корытынды жасайды. Кейнірек езінін лабораториясында осындай затты бурыш осімдігінен боліп алады. Ол зат капиллярлар аркылы отіп, каннын агуын токтатады.Сол затты Р витамині (откізгіш факторы) деп атайды. Ол едгур мелшерде цитрус жемістерінде кездеседи, сондыктан оны цитрин деп атаиды. Химиялык курылымы жоне касиеттері. Р витамині курылысы бойынша Флавондарга жатады. Р витаминінін касиеттеріндей касиеті бар кептеген табиги косылыстардын (2000 шамасындай) да кездесетіні жайлы болжам бар. Олардын бэрі флавоноидтык пигменттер деп аталатындарга жатады. Флавон курылымынын канкасы полифенолдык косылыстардын негзі. полифенолдык косылыстардын витаминікіндей касиеті болады. Ондай косылыстарга рутин, катехин,гесперетин, антоксантин, антоциандар жатады. Пантотен кышкылы (Вз витамині, пантотен) Пантотен кышкылын ашыткы мен сут кышкылды бактериялардын өсуі ушинкажет жана зат ретінде, Р. Вильямс тапкан болатын (1933 ж.). Содан 6 жыл откеннен кейін ол кышкылды кристала турінде алып, химиялык курылымын аныктайды. 1940 жылы Вильямс озінін шокірттерімен бірге пантотен кышкылын синтездеп алады. Бул витамин жануарлар мен осімдіктер улпасында жеткиликти кездеседі. Озінін табигатта кеп таралуына байланысты пантотен (pantoten - барлык жерде кездесетін) деп аталган. 26) Витаминдердің жіктелуі: суда және майда еритін. 27) В1, биологиялық әсері, авитаминоз, тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 28) В2, биологиялық әсері, авитаминоз , тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 29) РР витамині, биологиялық әсері, авитаминоз, тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 30) пантотен қышқылы витамині, биологиялық әсері, авитаминоз, тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 31) В6 витамині,биологиялық әсері, авитаминоз , тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 32) В12 және Вс витаминдері, қан түзуге қатысу, авитаминоз, тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 33) С және Р витаминдері ,химиялық табиғат туралы түсінік, биологиялық әсері, витамин тапшылығы, тәуліктік қажеттілік, табиғатта таралуы 34) энергия алмасуы, 35) энергия алмасуы сатылары (ағылшын және қазақ тілдерінде) 36) І кезең – үш тілде аквтивті сірке қышқылының түзілуімен көмірсулардың, липидтердің және белоктардың ыдырауының арнайы (ерекше) жолдары. 37. ҮҚЦ, мәні, маңызы, реакция жиынтығы Лимон қышқылының циклі бойынша тотығуды алғаш ашқан Г. Кребс болатын. Сондықтан мұндай тотығуды Кребс циклы деп те аталады, сол сияқты үш карбон қышқылының циклы деп те аталады. Өйткені катаболизм бастапқы өнімдері – үш негізді карбон қышқылдары. Гликолиз процесі кезінде түзілген пируват әрі қарай лимон қышқылының циклы бойынша оттегі қатысуымен тотығады. Кребс циклы көмірсулар, май қышқылдары және амин қышқылдары сияқты энергетикалық заттар үшін тотығудың жалпы жолына жолына жатады. Бұл аталған органикалық қосылыстар алдымен ацетил-А-коферментіне айналады бұдан әрі ол CO2 мен H2O дейін тотығады да, энергияның бәрін бөліп шығарады. Бұл ұлпалық тыныстану деп аталады. Кребс циклы бұдан басқа да қызмет атқарады – әр түрлі биомолекулалар синтезі үшін аралық өнім береді. Гликолиз цитозольда жүреді, түзілген пируват митохондрияға енеді, содан соң әрі қарай тотығады да, катоболизмнің соңғы өнімдеріне айналады. Пируваттың тотығып ацетил-А-коферментіне айналуы кұрделеді де көп сатылы процесс. Ол процесті пируватдегидрогенеза ферменттер тобы іске асырады, ондай топ үш ферметтен – пируватдегидрогеназадан, дигидролипонлацетилтрансацетилазадан және дегидролипоилдегидрогенезадан тұрады. Пируваттың ацетил-А-коферментіне дейін декарбоксилденуі және дегидрленуі бес кезеңнен тұрады. Бірінші кезең. Пируваттың тотығып декарбоксилденуі оның тиаминпирофосфатпен байланасуынан басталады, бұған пируватдегидрогенеза ферменті әсер етеді, пируваттың активті түрі түзіледі. Екінші кезеңде активтенген пируват липой қышқылы коферменттің қатысуымен декарбоксилденеді. ТПФ бөлініп шығады да липой қышқылы амидінің тотықсызданған түрімен жоғары энергиялы байланысы арқылы қосылған ацетол түзеді. Бұл процесті пируватдегидрогенеза ферменті катализдейді. Үшінші кезеңде липой қышқылының амидімен байланысқан ацетил А коферментімен әрекеттеседі де ацетил-А-коферменті түзіледі. Реакцияны дигидролипоилтрансацетилаза ферменті катализдейді. Бұл кезде жоғары энергиялық байланыс ацетил-А-коферменті молекуласына ауысады. Реакцияның төртінші кезеңінде липой қышқылы амид коферментінің тотықсызданған түрі. ФАД-пен әрекеттеседі. ФАД дигидролипоилдегидрогенеза ферментімен байланысқан. Липой қышқылының амиді тотығады, бұл кезде сутегінің екі атомы бөлініп шығады да, ФАД-пен байланысады. Реакцияның бесінші кезеніңде тотықсызданған фермент ФАД-H2 кофермент НАД+-пен әрекеттеседі де, оған сүтегі атомдарын береді. жүктеу/скачать 2,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|