БҚму хабаршы №3-2016ж

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
95 
ӘОЖ: 81’243 
Кисметова Г.Н. – педагогика ғылымдарының кандидаты,
 
доцент,
  
М.Өтемісов атындағы БҚМУ
 
E-mail: galiya-69@mail.ru 
Аманбаева З.Ж. – филология ғылымдарының кандидаты, доцент, 
М.Өтемісов атындағы БҚМУ 
E-mail: baimurzina_zh@mail.ru 
Даулетова А.У. – М.Өтемісов атындағы БҚМУ магистранты  
E-mail: madmuazel_ainur@mail.ru 
 
ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ИНТЕРАКТИВТІ ӘДІС-
ТӘСІЛДЕРДІҢ МАЗМҰНЫ МЕН ТҮРЛЕРІ 
 
Аңдатпа. Заманауи қоғамның негізгі қажеттіліктерінің бірі - мектепте оқу-
тәрбие үрдісін ұйымдастырудың ұтымды жолдарын іздестіру. Жаңа ақпараттық-
коммуникациялық  технологиялар  әлемі  біздің  өмірімізде  үлкен  маңызға  ие  болуда. 
Оларды  шет  тілі  сабағында  қолдану  оқушылардың  танымдық  белсенділігін 
арттырып,  қызығушылықтарын  оятып,  дүниетанымын  кеңейтіп,  интерактивті 
оқытудың  тұлғалық  бағытталған  технологияларын  қолдануға  мүмкіндік  береді. 
Интерактивті  әдістер  кеңінен  қолданылып  өткізілетін  сабақта  әрбір 
студенттаным  үдерісіне  еліктіріліп,  ойлау,  түсіну,  талдау  мүмкіндіктеріне  ие 
болады. 
Тірек  сөздер:  Интерактивті  оқыту,  коммуникативті  шеберлік,  рөлдік  ойын, 
дағды, инновациялық әдіс-тәсілдер, оқу-таным үдерісі. 
 
Қазіргі  таңда  оқу-тәрбие  үдерісін  ұйымдастырудың  теориясы  мен 
практикасында  айтарлықтай  өзгерістер  болып  жатыр.  Шет  тілін  оқытудың  дәстүрлі 
формалары  интерактивті  әдіс-тәсілдерді  қамтыған  оқытудың  инновациялық 
тәсілдеріне  орын  беруде.  Қажетті  тілдік  білімді  меңгеру  –  оқытудың  жаңа 
инновациялық  түрінің  пайда  болуына  әкелді.  Шет  тілін  оқыту,  барлық 
қатысушылардың  білім  беру  үдерісінде  белсенді  ат  салыса  отырып,  білімді  игере 
алатындай  етіп  құрылуы  қажет.  Оқу  үдерісін  ұйымдастырудың  тағы  бір  жолы  – 
педагогтың интерактивті оқыту әдісін өз әрекетінде қолдануы. 
Интерактивті  оқытудың  мәні  –  барлық  қатысушылар  оқу-таным  үдерісіне 
жұмылдырылып,  өздерінің  алған  білімдерін  түсініп,  жүйелей  алуында.  Оқу 
үдерісінде  қандай  да  бір  оқушыны,  я  болмаса,  қандай  да  бір  ойды  бөліп  жарып 
қарауға болмайды, барлық қатысушылар тең дәрежеде болады [1]. 
Интерактивті  ережемен  құрылған  сабақта  әрбір  қатысушыға  мәселені  шешуде  ат 
салысуына мүмкіндік беріледі, нәтижесінде коммуникативті дағды, ынтымақтастық пен өзара 
әрекетке қабілеттілік қалыптасып, сын тұрғысынан бірегей ойлау жүйесі дамиды. 
Интерактивті оқыту бір мезетте бірнеше міндеттерді шешеді [2]: 
-
 
Коммуникативті  шеберлігі  мен  дағдыны  дамытады,  қатысушылар  арасында 
эмоциялық байланысты орнатуға көмектеседі; 
-
 
Қатысушыларды,  өзара  біріккен  әрекетті  құруға  мүмкіндік  беретін  қажетті 
ақпарат көзімен қамтамасыздандыратындықтан ақпараттық міндетті шешеді; 
-
 
Жалпы оқу шеберлігі мен  дағдыларын дамытады (талдау, жинақтау, мақсат 
қою және т.б.), яғни білім беру міндетін шешеді; 
-
 
Ұжымда  жұмыс  жасауға,  өзгенің  ойын  мұқият  тыңдауға  үйрететіндіктен 
тәрбие міндетін шешеді; 
-
 
Жүйке  жүйесіне  шамадан  тыс  көп  күш  арттырмауды,  әрекет  формасын 
алмастыруды қамтамасыз етеді. 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
96 
Білім  мақсатына  жету  үшін  мұғалім  өз  бойында  мынадай  үлкен  шеберлікті 
жетілдіруі 
қажет: 
проблемді-ізденіс 
әдістерін 
меңгеру, 
қатысушылардың 
шығармашылық-зерттеу  әрекеттерін  сәтті  ұйымдастыра  білу,  сонымен  қатар, 
интерактивті  оқытуды  ұйымдастыру.  Дегенмен,  қатысушылардың  өзіндік 
шығармашылық әрекетпен көбірек айналысуы үшін мұғалім тек бағдарлы әрекетпен 
ғана  шектелуі  тиіс.  Себебі,  әрбір  бала  өзін  қызықтыратын  және  өмірлік  қажетті 
болып табылатын жұмыстан ешқашан шаршамай, сәттілікке қол жеткізуге ұмтылады. 
Сабақ  барысында  интерактивті  оқыту  әдістерін  жиі  қолданып  отыру  арқасында 
оқушыларда  ақпаратты  меңгеруге  тиімді  амалдар  қалыптасады,  өз  ойын  дұрыс 
жеткізбеу немесе қандай да бір қателік жіберуге деген қорқынышы жойылады.  
Әрбір  мұғалімнің  міндеті  оқушылардың  оқып  жатырған  пәніне  деген 
қызығушылығын арттырып, танымдық, ойлау және шығармашылық белсенділіктерін 
арттыру  болып  табылады.  Шет  тілінің  мектептегі  бағдарламасы  пәнді  практикалық 
тұрғыда меңгеруге арналған. Мұндай міндет  шет  тілі мұғалімінен оқудың бастапқы 
кезеңінде-ақ  оқушыларды  шет  тілінде  сөйлеуге  үйретіп  (мейлі,  бастауыш  деңгейде 
болсын), әрі қарайғы коммуникативті әрекетіне негіз құруды талап етеді. Оқытудағы 
тиімді  тәсілдердің  бірі  интерактивті  әдіс-тәсілдер  болып  табылады.  Олар  сөйлеу 
әрекетін  нағыз  коммуникативті  ситуацияға  бір  елі  жақындатады,  тілдік 
бағдарламалық  материалды  нәтижелі  өңдеуге  септігін  тигізеді,  оқудың  тәжірибелік 
бағытын  қамтамасыз  етеді,  мектепте  тәрбие  үрдісінде  енжарлықты,  көңілсіздікті, 
нысаншылдықты  (немқұрайлылық)  жоюға  көмектеседі.  Интерактивті  оқыту  үрдісі 
деп  біз  оқу  ойындары  формасында  педагог  пен  оқушылардың  өзара  әрекетін 
ұйымдастыруды түсінеміз [2]. 
Төменде  шет  тілі  сабағында  кеңінен  қолданысқа  енген  интерактивті  әдіс-
тәсілдер түрі ұсынылған: 
Рөлдік ойын – бұл тәсіл бір уақытта сөйлеу, ойын және оқу әрекеттеріне бағытталған. 
Оқушылардың  көзқарасы  бойынша  рөлдік  ойын  –  бұл  ойын  әрекеті,  оқушылар  бұл  ойында 
әртүрлі  рөлді  сомдайды.  Ойын  оқушылардың  оқуға  деген  қызығушылығы  мен  ынтасын 
арттыра  түсетіні  сөзсіз.  Ал  мұғалім  үшін  ойынның  мақсаты  –  қатысушылардың  сөйлеу 
шеберлігі мен дағдыларын қалыптастырып, дамыту. Рөлдік ойын басқарылмалы, мұғалім оның 
оқу сипатын айқын түрде жете түсіне алады [3]. 
Шешім  ағашы.  Сынып  бірдей  оқушы  санымен  3  немесе  4  топқа  бөлінеді. 
Әрбір топ берілген сұрақты талқылап, ойларын өздерінің  «ағашына» жазады (үлкен 
бір  бет  қағаз).  Содан  кейін  топ  орындарымен  алмасып,  көрші  топтың  ағашына 
ешқандай  сын  айтпай,  я  болмаса,  қателерін  түземей  тек  өз ойларын жазады. Топты 
шеңбер бойынша бірнеше рет алмастыруға болады. Әрбір топ өз орындарына қайта 
келген сәтте, өз ағаштарында жазылған ойларды оқып шығып, содан қорытынды ой 
түйіндейді. Кей сәтте белгілі бір шешімге келу барысында пікірталастар да туындап 
қалуы  мүмкін  (әсіресе,  бір-біріне  қарама-қарсы  сұрақтар  берілген  сәтте).  Шешім 
ағашын  қандай  да  бір  сұрақтың  оң  жағы  (бір  топ)  мен  сол  жағын  (екінші  топ) 
талқылау барысында да қолдануға болады. 
Аяқталмаған  сөйлем  тәсілі.  Қатысушыларға  аяқталмаған  сөйлем  оқуға 
беріледі және сөйлемнің соңына келген сәтте қатысушы ойына келген бірінше сөзді 
айтып  аяқтауы  керек.  Сөйлемді  оқу  барысында  оқушыларда  шектеулі  мүмкіндік 
болмайды,  кез  келген  сөзбен  жалғастыруына  болады.  Сөйлемдер  әртүрлі  өмірлік 
саламен байланысты және неше түрлі қызықты тақырыптарды қамти алады. 
Топтық әңгіме (хикая).Аталмыш тәсіл алдыңғы тәсілге ұқсас, алайда, басталған хикаяны 
оқушылар сөзбен емес, ендігі сөйлеммен жалғастырады. Белгілі бір белгі бойынша (немесе минут 
берілуі мүмкін) аяқталмай қалған хикая жазылған қағаз шеңбер бойынша оқушыларға кезекпе-
кезек беріледі. Хикая аяқасты және өте күлкілі болып шығады (бұл тәсілді шет тілі сабағында 
етістіктің шақтарына қатысты жүргізуге болады.) [4]. 
Постер  құрастыру.Белгілі  бір  мәселені  шешу  барысында  оқушылар  бірігіп 
жұмыстанады.  Бұл  тәсілде  мұғалім  тақырыпқа  қатысты  туындаған  мәселені 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
97 
оқушыларға  баяндайды.  Оқушылар  3-4  адамнан  құралған  шағын  топқа  бөлініп, 
берілген  мәселеден  шығу  жолдарын  іздестіріп,  постерге  (өзге  атауы  флипчарт) 
шешімдерін  түрлі  түсті  қаламммен  жазады  (мұғалім  шектеулі  уақыт  бере  алады, 
мысалы, 15-20 минут). Постерді құрастыруда қиындық туындамас үшін оқушыларға 
алдын  ала  критерийлер  беріп  таныстырып  өтуге  болады  (түрлі  түсті  қарындаштар 
шектеулі тұрғыда  қолданылуы керек, плакатта жазылған сөздер айқын көрінуі  керк 
және  т.с.с.).  Плакатты  құрастырып  болғаннан  кейін  әрбір  топ  қорғауға  шығады. 
Қорғау  барысында  өзге  топ  мүшелері  тыңдап  отыруы  үшін,  тақырыпқа  қатысты 
сұрақтар дайындап отыруын міндеттеуге болады. 
Бес тармақ (cinquain) тәсілі.Бұл тәсіл оқушыларға өз ойын жүйелеп, белгілі 
бір  айқын  сөздермен  жеткізуіне  мүмкіндік  береді.  Аталмыш  тәсілде  сөз  қолданысы 
шектеулі  –  11  сөзді  қамтуы  тиіс.  Әрбір  бес  жолда  сөз  таптарына  қарай  сөздер 
жазылады.  Бұл  тәсілдің  сонымен  қатар,  бес  жол  өлең  деген  атауы  бар.  Тәсілді 
қолдану реті: 
1.
 
Бір зат есімнен құралған сөз. 
2.
 
Екі сын есімнен құралған сөздер. 
3.
 
Үш етістіктен құралған сөздер. 
4.
 
Төрт кез келген сөз табынан құралған сөздер. 
5.
 
Бұл тармақтағы сөз бастапқы сөзге синонимдес болып келеді. 
Бес  жол  өлең  оңай  жазылатын  болып  көрінгенімен,  оқушылар  үшін  терең 
ойлануды қажет етеді. Олар мағынаны ашатын, сәйкесімді сөзді іздеумен болады [5].  
Төрт сөйлем. Аталмыш тәсілді сабақ соңында қолданған жөн. Оқушылардың 
жаңа тақырыпты меңгеру деңгейін тексеріп, кері байланыс ретінде, өзін-өзі бағалауға 
да қолдануға болады. Бұл тәсіл төмендегідей тапсырмаларды қамтиды: 
-
 
Пікір (оқушылар тақырыпқа қатысты өз пікірін бір сөйлем төңірегінде айтуы керек). 
-
 
Дәлел (айтылған пікірге тағы да бір сөйлеммен дәлел келтіреді). 
-
 
Мысал (пікірін тағы бір негіздеу үшін 1 сөйлемнен құралған мысал айтады. 
Мысалды  өз  ойынан  келтіруге  болады,  я  болмаса,  мақал-мәтелдер,  даналық  сөздер, 
ұлы данышпандардың пікірімен де келтіруге болады). 
-
 
Қорытынды (айтылған ойын қорыта келіп, бір сөйлемнен тұратын шешім айтуы қажет). 
Сөздерден  әңгіме  құрастыру.  Мұғалім  оқушыларға  өз  ойларынан  бір  сөзді 
ойластырып,  оны  тақтаға  жазуын  сұрайды.  Кейін  оқушыларды  бірнеше  шағын 
топтарға  бөліп,  тақтадағы  жазылған  сөздерден  өз  өмірлерін  бейнелейтін  әңгімені 
құрастырып  шығуын  тапсырады  (дайындыққа  екі  минуттай  уақыт  беруге  болады). 
Берілген уақыт аяқталысымен оқушылар топ-тобымен өз әңгімелерін баяндап береді. 
Кейін, топ өзара бірін-бірі бағалайды. 
Ақыл-ой бейнесі тәсілі.Қалыптасатын дағдылар: 
-
 
Креативті амал; 
-
 
Ақыл-ой, шешім қабылдау; 
-
 
Мәселені шешу. 
Бұл  әдістің қолданылуы оқу барысында тақырыпты түсіндіру кезінде пайдалы болуы 
мүмкін.  Ол  оқушылардың  өзара  пікір  алмасып,  нақты  сұрақ  төңірегінде  ұйымдастырылған 
пікірталаста белсенді түрде ат салысуын қамтамасыз етеді. Тәсілді қолдану жолдары: 
1.
 
Оқушылар ақпаратты көздерін жұмып тыңдайды. 
2.
 
Мұғалім қандай да бір сюжетті оқиды немесе сынып оқушыларының келесі 
әрекетіне қатысты бағдарламаны түсіндіреді. 
3.
 
Оқушылар мұғалімнің оқып жатқан ақпаратын ойша көз алдарына елестету қажет. 
4.
 
Мұғалім  ақпаратты  оқуын  тоқтатқан  сәтте, оқушыларға  сол  тұстан  сюжетті 
ойша одан әрі жалғастыруын ұсынады. 
5.
 
Содан кейін оқушылар өз «санасындағы бейнені», яғни хикаяның жалғасын 
бүкіл сынып алдында немесе шағын топтарда баяндап береді. 
6.
 
Аталмыш  әдіс  қандай  да  бір  сұрақты  талқылау  кезінде  тиімді,  ол 
оқушылардың әртүрлі оқиға желісін ойластырып табуға жағдай жасайды. 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
98 
Үздіксіз  бағалау  тәсілі.  Тәсілдің  маңыздылығы  –  әрбір  оқушының  бойында 
өзіндік пікірдің, бірлескен әрекет дағдыларының қалыптасуы. Бұл тәсілде екі жақты 
қарама-қарсы  пікірді  білдіру  үшін  арқан  немесе  жіпті  қолдануға  болады. 
Қатысушыларға қандай да бір айтылған ойға өз көзқарастарын білдіру маңызды. Оны 
жүзеге асырудың бірнеше жолдары бар: оқушылар орнынан тұрып, жіп немесе арқан 
арқылы  жүргізілген  сызықтың  бір  жағын  таңдап  тұруы  қажет  («келісемін»  немесе 
«қарсымын»).  Немесе,  олар  өз  топтарында  ойларымен  бөлісіп,  кейін  топ  басшысы  өз 
тобының нышаны бар белгіні немесе  карточканы өздерінің қабылдаған шешіміне қатысты 
сызықтың бір жағына қояды. Бұл тәсіл түрлі сұрақтарға берілген жауапты салыстыру үшін 
және олардың ойларының айырмашылықтарын анықтауда қолайлы әрі тиімді. 
Айналмалы бекет тәсілі. Бұл тәсіл көптеген ойлардың негізінде мәселелерді 
толығымен  қабылдау  дағдысын  қалыптастыруға  бағытталған.  Сабақ  барысында 
сынып  бірнеше  «бекетке»  бөлінеді.  Сынып  оқушылары  шағын  топтарға  бөлінген. 
Қажетті  заттар:  түрлі  түсті  қағаз,  түрлі  түсті  қалам.  Ендігі  әрбір  топ  өз  «бекетінің» 
тұсында  тұрады.  Қатысушылар  берілген  даулы  мәселені  талқылап,  өз  ой-пікірлерін 
тақтаға  немесе  қағаз  бетіне  түсіреді  (10  мин  уақыт  беріледі).  Уақыт  тәмамдалған 
сәтте  топтар  өзге  бекеттерге  барып,  осыған  дейін  болған  топтың  ойын  одан  әрі 
жалғастырып  талқылайды.  Топ  әр  10  минут  сайын  алмасып  отырады.  Сөйтіп,  олар 
барлық бекетті аралап, өз пікірлерін жазып шығуы қажет. Ең соңында әрбір топтың 
бекетінде жазылған ой-пікірлер сынып алдында оқылады [4]. 
Қорыта  келе,  рөлдік  ойын  мен  өзге  де  тапсырмалар  арқылы  жұмыстың  ең 
тиімді  нәтижесіне  қол  жеткізуімізге  болатынын  айтып  өткен  жөн.  Олардың  оң 
жақтарын  қарастырып  шығалық:  оқушылар  қоршаған  орта  әрекетіне  байланысты 
ситуацияда оқыған тілдік материалын қолданады. Әсіресе ойын көмегі арқылы олар 
еріксіз  есте  сақтау  дәрежесіне  қол  жеткізеді.  Әртүрлі  қызықты  тапсырмалар 
оқушылардың  ойланып  сөйлеу  әрекетін  тереңінен  дамытуға  септігін  тигізеді.  Олар 
оқушылардың  бойында  сабақ  кезінде  және  сабақтан  тыс  уақытта  шет  тілінде 
сөйлесуге қызығушылықтарын арттырады. Яғни, оқушылардың шет тілін оқуға деген 
ынта-жігері  арта  түседі.  Интерактивті  әдіс-тәсілдер  қолданып  өткізілген  сабақ 
шынайы,  әртүрлі  эмоцияға  толы  күйде  өткізіледі,  әрі  оқушылар  өздерін  жайлы 
сезініп, әр іске белсене қатысады. 
Төменде мысал ретінде, өз тәжірибемнен алынған интерактивті әдіс-тәсілдерді 
қолданып жүргізген ағылшын тілі сабағымнан үзінді беріп отырмын. 
 
The world of work. 
Grade: 
7-8 
Learning objectives that this 
lesson is contributing to: 
C1 use speaking and listening skills to solve 
problems creatively andcooperatively in groups; 
S6 link comments with some flexibility to what 
others say at sentence and discourse level in pair, 
group and whole class exchanges; 
S7use appropriate subject-specific vocabulary 
and syntax to talk about a growing range of 
general topics, and some curricular topics; 
L7 begin to recognize typical features at word, 
sentence and text level of a limited range of 
spoken genres. 
Upbringing:to bring up patriotism, respect for 
the country and a right choice of a profession. 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
99 
Lessonobjectives: 
All learners will be able to: get some 
information about types, skills and characteristics 
of jobs; learn some subject-specific words related 
to occupations; 
Most learners will be able to: act out the role 
play situations; 
Some learners will be able to:analyze questions 
critically and give full-extended answers. 
Procedureofthelesson 
 
Lessonstages 
Plannedactivities 
Resources 
Introduction 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Main part 
 
 
 
 
 
Teacher greets students and explains them the 
aims of the lesson. 
In order to repeatprevious vocabulary related to 
famous job/occupations (journalist, artist, singer 
and so on.) students do the matching task. They 
should match different pictures of professions 
with related items. 
After that teacher divides them into three groups 
with the help of cards according to the types of 
professions and introduces new words providing 
definitions. Teacher asks them what they know 
about president, freelancer, and manual workers: 
(President-the political leader of a country that 
does not have a king or queen; Freelancer-
working for several different organizations, and 
paid according to the hours you work; Manual 
worker-a person whose job involves physical 
work.) 
1
st
 group: “President”; 
2
nd
 group: “Freelancer”; 
3
rd
 group: “Manual workers”. 
After that, ten students prepare for the role-play. 
Teacher announces other ten students that they 
are going to press conference in order to enlarge 
their knowledge about profession. In this regard, 
they will be observers. 
Teacher gives handout papers where half of 
students should complete the table based on role-
 
 
Appendix 1 
 
Cards 
 
 
 
 
 
 
Handout paper 
 
 
 
 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
100 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Conclusion 
 
playing in a press conference (in 3 groups). 
Teacher gives instructions: 
What kind of professions did you notice in this 
role-play? 
Could you describe the skills and characteristics 
of these professions? 
Further students who are responsible for the role-
play act out their roles in a press conference: 
“Meeting of Presidents: Attraction of 
investment of oil industry”. 
(Course of the press conference: there will be a 
meeting of president Nazarbayev, president 
Putin, Minister of oil and gas –
UzakbayKarabalin, entrepreneurs of Eni and 
NCOC companies, oil workers, translator, 
journalist and camera man. Each of them should 
deliver a speech and discuss about a progress of 
Kashagan oil field. In the end, both countries will 
come to the uniform agreement.) 
After the press conference students-observers 
check their answers.(They give feedback to press 
conference). 
Then they should make flipcharts answering the 
following questions: 
- Advantages and disadvantages of their 
professions (president, freelancer, manual 
workers). 
For this, each group should defend their projects 
and other groups should give their marks. 
Giving feedback: 
Students are givenparts of flowers (multi-colored 
petals and leaves). They should write new 
 
 
 
Video: Kashagan 
oil field 
 
 
 
 
Flipchart 
 
 
Appendix 2 
 
 
Petals and leaves 
of flowers 

 
                
 
 
 
 
БҚМУ Хабаршы №3-2016ж.  
 
101 
information that they have learnt during the 
lesson on petals and they write questions about 
what they would like to study on next lesson. 
Then they hang out them on the board in the 
form of a flower. 
 
Әдебиеттер: 
1.
 
Васильева И.В. Учебное сотрудничество на уроках» // Авантаж. – 2013. – №50. –  С. 18-20. 
2.
 
Суворова Н. Интерактивное обучение: Новые подходы. –  М., 2005. –  268 с. 
3.
 
Сопова  Е.А.  Ролевые  игры  на  уроках  интерактивного  языка  // 
Педагогический Поиск. – 2013. –  №48. – С. 42-45. 
4.
 
Парфирьева И.В. Тренинг как нетрадиционная форма воспитания // Учитель. 
–  2013. – №22. – С. 34-39. 
5.
 
Әлімов А.Қ. Оқытудағы интербелсенді әдістер. –  Астана, 2014. – 186 б. 
 

жүктеу/скачать 4,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: