Бөж философия древней Индии
Ежелгі Үндістан философиясының кезеңдері мен шығу тегі
жүктеу/скачать 493,61 Kb.
|
| 1. Ежелгі Үндістан философиясының кезеңдері мен шығу тегі.
Үнді философиясы Ұлы Бхарата-Варша – Ежелгі Үндістанның көптеген ұлттарының бай мəдени дəстүрі негізінде туындайды. Ең консервативті бағалаулар бойынша, үнді өркениеті біздің дəуірімізге дейін бірнеше мың жыл бұрын басталған. Эзотерикалық білім дəстүрін ұстанатын кейбір зерттеушілер бұл уақыт шекараларын айтарлықтай кеңейтуге бейім - ондаған, тіпті жүздеген мың жылдарға дейін. Көптеген мифтермен, эпикалық шығармалармен, діни жəне философияға дейінгі ілімдермен ұсынылған Үндістанның рухани мəдениетінің бастаулары орасан зор тарихи тереңдіктерге жатады. Ежелгі Үндістанның көптеген философиялық жүйелерінің тікелей негізі веда əдебиетінің корпусы жəне онымен байланысты ежелгі дін - брахманизм болды. Ведалық дін мен брахманизмге тəн дүние мен адам туралы іргелі идеялар кейінірек философиялық мектептердің одан əрі дамуының немесе сынының нысанасына айналды. 2 мыңжылдықтың ортасында. e. Солтүстік Үндістан жеріне Орта Азиядан, Ираннан жəне Еділ бойынан келген мал өсіруші тайпалар қоныс аудара бастады. Олар өздерін арийлер (арийлер) деп атады. Санскрит тілінен (ежелгі үнді тілі) бақсылық, білім деген мағынаны білдіретін Ведаларды өздерімен бірге алып келген арийлер болды. Ведалар біздің эрамызға дейінгі 1500-600 жылдар аралығында жасалған көрінеді. BC e. Олар діни гимндердің, заклинаниелердің, ілімдердің, табиғи циклдарды бақылаудың, ғаламның пайда болуы мен жаратылуы туралы «аңғал» идеялардың кең жиынтығын білдіреді. Қазіргі уақытта төрт Веда белгілі: Ригведа, Самаведа, Яжурведа, Атхарваведа. Əрбір Веда төрт бөліктен тұрады:. самхиталар – діни гимндер, «қасиетті жазбалар»; брахмандар – үнді діни қызметкерлері (брахмандар) жазған жəне ең алдымен брахмандарға арналған, рəсімдер мен құрбандықтардың дұрыстығын сипаттайтын кітаптар; Аранякас - орман гермиттерінің кітаптары; Упанишадтар (мұғалімнің аяғына отыру) - Ведаларға философиялық түсініктемелер. Упанишадтардың санын дəл анықтау мүмкін емес, өйткені олардың жазылуы 19 ғасырға дейін жалғасты. Дегенмен, ежелгі Упанишадтар ең үлкен билікке ие, соның ішінде Чандогья Упанишад, Айтарея Упанишад, Каушитаки Упанишад, Кена Упанишад, Таиттирия Упанишад жəне т.б. Упанишадтар үнді философиясының бірінші кезеңін – Ведический кезеңін аяқтайды. Екінші кезең эпикалық деп аталады (б.з.б. 600 – б.з.д. 200 ж.) Осы кезде үнді мəдениетінің екі ұлы эпостары – «Рамаяна» жəне «Махабхарата» поэмалары жасалды. Шамамен бір уақытта (б.з.б. VI – V ғғ.) Ведалардың қасиеттілігі мен ашылуын тануға негізделген алты философиялық мектеп – даршан пайда болды: Самкхья, Вайшешика, Ньяя, Мимамса, Йога, Веданта. Сонымен бірге Ведалардың беделіне күмəн келтіретін үш оппозициялық жүйе пайда болды: буддизм, жайнизм жəне Чарвака Локаята. Ежелгі Үнді философиясының үшінші кезеңі сутра жазумен байланысты (б.з. 3 ғасырдан б.з. 7 ғасырға дейін). Осы уақытқа дейін орасан зор философиялық əдебиеттер жинақталып, оны жүйелеу мен жалпылаудың өзекті қажеттілігі туындады, ол сутраларда – қысқаша жиынтық трактаттарда жасалды. жүктеу/скачать 493,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|