88
Тәуекелсіз аймақта операция жүргізген кезде кәсіпорын ешқандай
тәуекел жасамайды, ешқандай шығын кӛрмейді, кәсіпорын кем дегенде
есепті табыс алады. Жобаны орындау кезінде, теориялық жағынан
кәсіпорынның табысы шексіз.
Аз тәуекелді аймақтағы қызмет нәтижесінде кәсіпорын таза табысының
барлық мӛлшерін немесе бір бӛлігін жоғалту ықтималдығы бар.
Жоғары тәуекелді аймақта кәсіпорын, нашар болған жағдайда барлық
шығындарын жабады, ал жақсы болған жағдайда есептік деңгейден тӛмен
табыс алады.
Бұл аймақта ӛндіріс қызметі қысқа мерзімді несие есебінен болуы
мүмкін.
Қауіпті тәуекелді аймақта кәсіпорын есепті табысты ғана емес,
сонымен қатар ӛнім ӛткізуден (жұмыс, қызмет) түскен табысты жоғалту
ықтималдығы бар және шығындарды ӛзінің есебінен қайтарады.
Жарамайтын (апатты) тәуекелді аймақтағы кәсіпорынның қызметі
банкроттыққа әкеледі, барлық инвестицияларын жоғалтады.
Тәуекелді талдау кезінде оның кӛздері мен себептерін анықтау керек.
Тәуекелді сапалық талдау тәуекелді басқарудың екінші кезеңі түрінде
кӛрінеді. Ол мүмкін болатын барлық тәуекелдерді теңестіріп салыстырады.
Ол салыстырмалы түрде қарапайым болуы мүмкін. Оның басты міндеті –
жұмыс пен кезеңдердің орындалуы кезіндегі тәуекелдің себептерін анықтау,
яғни тәуекел мүмкін болатын аймақты айқындау, содан кейін барып, барлық
тәуекелдерді анықтау болып табылады.
Тәуекелдің сандық талдауы – бұл жалпы қаржылық тәуекелдің және
ақшалай шығындардың жеке түрлері бойынша нақты кӛлемін анықтау. Жеке
тәуекелдің ӛлшемдерін анықтау түрлі талдаудың әдістері арқылы жүргізіледі,
соның
ішінде
кең
тарағандары:
статистикалық,
шығындардың
мақсаттылығын
талдау,
эксперттік
бағалау
әдісі,
ұқсастықтарды
(аналогтарды) пайдалану.
Статистикалық әдістің мәні берілген немесе ұқсас ӛндірістегі
шығындар мен табыстардың статистикасы зерттеліп, сол немесе басқа
экономикалық қайтарулардың кӛлемі белгіленіп және болашаққа дәлірек
болжау құрылуында болып отыр. Вариация, дисперсия және стандарттық
ауытқулардың есептеулері жүргізіледі.
Вариация – бір жағдайдан (вариант) басқа жағдайға ауысқандығы
белгінің сандық бағасының ӛзгеруі (тербелмелігі). Мысалы, экономикалық
табыстылықтың (рентабельділіктің) ӛзгеруін экономикалық табыстылықтың
нақты мәнін сәйкес келетін ықтималдылықтың мәніне кӛбейтуді жинақтау
арқылы анықтауға болады.
ЭД =
Достарыңызбен бөлісу: