Құдайберді Бағашар исламдағы бала тәрбиесі алматы 2011
жүктеу/скачать 1,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| сау – әдет, жамандыққа бой ұру – қырсықтық».
Демек, жақсылыққа бейімделу – әдет пен мінезді тәрбиелеу арқылы қалыптасады. Адам баласының бо- йына жақсы мінез-құлықтардың дәні себілген. Гүлдеп, бүршік жаруы үшін оларды өсіріп, баптау керек. Яғни, бойымыздағы жақсы қасиеттерді іс-әрекеттерімізбен білесек жарқырай түспек. Ал оны іс-әрекетпен білеу үшін ақыл мен ерік-жігер қажет. Ақыл мен ерік-жігер арқылы бұл іс жалғасын тапқан сайын әдетке айнала- ды. Демек, Пайғамбарымыздың (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) бізге өсиеті: Ислам діні құптаған іс-әрекеттерді жасауға, әдеттену керек. «Ауру қалса да, әдет қалмайды» деген- дей, сонда жақсылыққа құштарлық – мінезімізге сіңе бастайды. Пайғамбарымыз да осыны меңзеп, былай дейді: «Хассину ахлақукум», яғни «мінез-құлықтарыңды көркейтіңдер» немесе: «Аууиду қулубәкум әр-риққатә», яғни: «Жүректеріңе мейірімділікті сіңіріңдер». Жақ- 152 Ибн Абидин, Рәддул-мухтар ала дуррил-мухтар, I, 92-б. 155 Тәрбие тармақтары сылықтардың адам бойына әдеттену арқылы сіңетінін білу – тәрбие тұрғысынан өте маңызды. Балаларымызға әдептілікті үйретсек, бала жаны жақсылыққа құштар боп өсері анық. Ал әдепті баланың әрдайым арлы бола- тынын естен шығармаған жөн. Балалардың қоғаммен араласуы да олардың мінез- құлқының қалыптасуына, жақсы мен жаманды ажырата білуіне өз ықпалын тигізеді. Себебі, бала өсиет-насихат арқылы өмірді толық тани алмауы мүмкін. Бала өмірге өзі етене араласа отырып, оның қыр-сырын түсінеді. Сондықтан Пайғамбарымыз балаларды қоғамнан ала- статпай, қайта керісінше еңбек ету болсын, діни және діни емес қоғамдық шаралар болсын, міндетті түрде оларды қатыстыруға көп көңіл бөлген. Сондықтан бес уақыт намаз бен жұма намазында, айт намаздарында жамағатта балаларға да орын бөлген. Кейбір балалар- ды жорықтарда үлкендерге қызмет ету мақсатымен өздерімен бірге ертіп ала шыққан. Қаладағы той- жиындарға да балалардың қатысып, тамашалауына, қонақтармен дастарқанда бірге отырып, үлкендердің әңгімесін тыңдауына рұқсат берген. Мысалы, сахаба Абдуллаһ ибн Аббас өзінің балалық шағынан сыр шерт- кенде, ораза, құрбан айттарында мусаллада (далада на- маз оқуға таңдалған жазық жер) Пайғамбарымызбен бірге намаз оқығандарын айтады. Пайғамбарымыз (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) мейрам күндері балалардың жүздерінің бал-бұл жанып, қуанып жүргенін қалайтын. Сондықтан бір хадисінде былай деген: «...Кімде-кім мейрам күні баласын әдемілеп, сәнді таза киіндірсе, Аллаһ тағала да қиямет күні оны сәндейді». Осылайша ата-аналарға, үлкендерге мейрам 156 Исламдағы бала тәрбиесі күні балалардың үсті-бастарына қарап, әдемі киіндіріп қоюды насихаттаған. Баланың мейрамды жан-тәнімен сезінуін, сол күні өмірінің ең қуанышты сәттерінің біріне айналуын қалаған. Пәк көңілді бала үшін де өмірдің бір қызығы сол емес пе?! Адамның жан- дүниесін жақсы түсінген Аллаһ елшісі баланың пси- хологиясын ескере отырып, осындай ерекше күндерді де тәрбие тұрғысынан тиімді пайдаланудың жолдарын ата-аналарға көрсеткен. Ал ешкімі жоқ жетім бала- ларды мейрам күні өзі киіндіріп, жұбайларына олар- ды жуындырып, шаштарын тарап беруді әмір еткен. Осылайша мейрам күндері жетім балалар бір бұрышта, қоғамнан шеттеп қалмай, сол күні олардың ата-анасы Пайғамбарымыздың жанұясы болып, олардың да қуанышқа ортақтасуларына өз үлесін қосатын. Мұндай күні жетім балалар өздерінің жетімдігін ұмытып, тіпті Пайғамбарымыздың арнайы ықыласына бөленгені үшін басқа балалардан қатты қуанатын. Пайғамбарымыз тойға баратын кезде немерелерін, кейде қасында қызмет етіп жүрген Әнәсті ерте кететін. Үйге қонақ келгенде де кей жағдайда баланың дастарқан басын- да үлкендермен бірге отыруына рұқсат берген. Сахаба Амр ибн Әби Сәләмә осыған қатысты естелігін бы- лайша тілге тиек етеді: «Бала кезімде Расулаллаһтың бөлмесінде отырған едім. Тамақ жеген кезде қолымды табақтың әр жеріне бір жүгіртетінмін. Сонда Расулаллаһ маған: «Балам, тамақты «бисмиллаһпен» баста және жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|