Даму бағыттары Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного

422 

 

-  жаны  да,  қаны  да  қазақы  халықтың  тілі  мен  дінін,  тарихы  мен  салт-дәстүрін  бойына  ана 

сүтімен бірге сіңірген, егеменді елінің еңсесін көтеруді азаматтық парызым деп ұғатын  ұрпақ 

тәрбиелеу» -  деп атап көрсеткендей, еліміздің елдігі  мен бірлігін сақтайтын ұрпақ тәрбиелеу, 

білім берудің барлық салаларының алдындағы негізгі міндеттердің бірі. 

Сонымен, этномәдениет мазмұны нені қамтиды және ол мазмұнның жастарды ұлтжанды, 

Отансүйгіштік  қасиеттерін тәрбиелеудегі құралы не? 

Әр  халықтың  өзіне  тән,  тарихи-әлеуметтік  даму  ерекшеліктері  мен  өмір-тіршілігіне, 

тұрмыс-салтына,  дәстүрлеріне  байланысты  дүниетанымдық,  рухани-материалдық,  мәдени 

құндылықтары қалыптасады. Қазақ халқы бай тарихтың иесі.  Қазақ даласы  әлемге  «Екінші 

ұстаз» атанған Әл Фарабиды, Ж.Баласағұн, Ахмет Иассауи, М.Қашқари, Қадырғали Жалаири 

сияқты  ғұламаларды  берді.  Олардың  еңбектері,  ортағасырдағы  Орта  Азиялық  ренессанс 

кезеңінің мәдени өміріне зор үлес қосқан, асылдары болып табылады. Әсіресе, Әл-Фарабидің 

сан-салалы ғылыми еңбектері тек Таяу немесе Орта шығыс ғұламалары: Ибн-Сина, Бируни, 

Хорезми, Омар Хайям, Хафиз т.б сияқты ғұламаларының ой-пірлеріне  ғана емес, сонымен 

бірге Европа ғылымына да ықпал етті. 

Тарих  тұңғиығынан  Қазақстанның  мәдени  қазыналарын  тауып,  бүгінгі  ұрпақтың  ол 

байлықты сақтауына, танып білуіне, рухани-мәдениет саласындағы білімін дамытуға ұсынған 

еліміздің  ғұлама  ғалымдарының  қажырлы  еңбектері  –  жастардың  патриоттық  тәрбиесінің  

асыл арналары.  

Есік  қаласынан  табылған  «Алтын  адам»  ескерткішінен  бастап,  Орхон-Енисей  тас 

жазулары, кең байтақ жеріміздің әр аймағынан табылып жатқан ежелгі мәдениет жәдігерлері, 

көне сәулеттік ескерткіштер, халық шеберлерінің қолөнер туындыларының үлгілері – осының 

бәрі Қазақстан  мәдениетінің қазынасын байыта түсті әрі бүгінгі ұрпақтың  рухани білім көзіне 

айналды.  

Еліміздің  егемендігімен  бірге,  халықтық  тәлім-тәрбие  қазыналарын  жинақтап,  оны 

этнопедагогиканың негізі мазмұнына енгізсек, сол мазмұнды жүзеге асырудың басты құралы 

– этномәдениет қазыналары.     

Қазақ халқы ұрпағының «Сегіз қырлы-бір сырлы» азамат болып дамуын, ғасырлар бойы 

қалыптасқан рухани мәдениет  құндылықтарының тәлімдік мүмкіндіктерін тиімді пайдалана 

отырып жүзеге асырып келді. Ол құндылықтардың негізін, халқымыздың - әдеби, музыкалық, 

кәсіби, тұрмыстық фольклорлары құрайды.  

Халқымыздың ауыз әдебиеті шығармашылығы ұрпақ тәрбиелеуге өлшеусіз үлес қосты 

және  әлі  де  үлес  қосып  келеді.  Қазақ  фольклоры  тілінің  бейнелілігімен,  көптеген  мақал-

мәтелдерінің мәнділігімен, мазмұндық өткірлігімен аса құнды қазына.  «Өнер алды  - қызыл 

тіл» деп, «Тоқсан ауыз сөздің, тобықтай түйінін»  шешкен ата-бабаларымыз,  халықтың өмірі 

мен  тұрмыс-тіршілігінің  алуан  түрлі  жақтарын  қамтитын  өзінше  бір  жылнама  болатын, 

ұрпақтарға  тәлім  болатын  асыл  мұра  қалдырған.  Сол  бай  құндылықтардың  ішінде, 

патриотизмді  дәріптейтін  мұра  -  батырлық  дастандар.  «Алпамыс»,  «Қобыланды»,  «Қамбар 

батыр», «Едіге», «Сырым батыр» т.б., «Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама» кезіндегі елін, 

жерін  сырт  даулардан  қорғаган  Қабанбай,  Бөгенбай,  Наурызбай  сияқты  мыңдаған  қазақ 

батырларына  арналған  көптеген  дастандар,  өз  халқының  мүддесі,  арман-тілегі,  туған  жері 

үшін  жан  аямаған  батырларға  деген  халықтың  сүйіспеншілігі,  азаматтарының  рухани  жан 

дүниесінің  беріктігі,  ерлігі  мен  патриоттық  қасиетін  баяндайтын,  сол  сияқты  «Қыз  Жібек», 

«Айман-Шолпан»,  «Қозы  Көрпеш-Баян  сұлу»  және  т.б.    лиро-эпостық  жырлар  мазмұны, 

рухани тазалықты, адамгершілік пен махаббатті паш ететін,  халқымыздың этномәдениетінің 

асыл қазыналары.  

Қазақ халқының музыкалық және поэтикалық шығармашылығында жырлаған халықтың 

Отан-анаға, туған жерге, көз жетпейтін ұлан-байтақ қазақ даласына, оның табиғат байлығына 

деген сүйіспеншілігі музыкалық және эстетикалық тәрбие құралы болды. Сондықтан да қай 

кезде  болмасын  жыршылар,  күйшілер,  өлеңші-әншілер  қазақ  халқының  музыка  мәдениетін 

сақтау  мен  байытуда,  жастарлың  эстетикалық  талғамдарын,  көзқарастарын  тәрбиелеуде 

айрықша  маңызды  роль  атқарады.  Олар  өздерінің  дидактикалық  әндерінде  халықты 

423 

 

Отансүйгіштікке,  ұлтына  деген  адалдыққа,  әділетке  шақырып,  жақсылықтың  жеңіп 

шығатынына сенуге, жамандықпен күресе білуге, жақсы атаулыға ұмтылуға дәріптеп отырды. 

Бұл  ретте,  музыка  теориясын  зерттеген,  ноталық  жазуды  дүниеге  әкелген  Әл  Фрабиді,  күй 

атасы  Қорқыттан  бастап  Құрманғазы,    Дәулеткерей,  Тәттімбет,  Дина  т.б.  күйші 

композиторларымызды,  әнші-композиторларымызды    (Біржан,  Мұхит,  Абай,  Жаяу  Мұса  ,  

Майра, Кенен және Әміре т.б.); қазақтың музыка өнері саласындағы мәдениетінің эстафетасын 

жоғары  көтеріп,  бүкіл  әлемге  паш  еткен:  К.Байсейітова  мен  Қ.Байсейітовтер,  Н.Тілендиев, 

Е.Серкебаев, Р.Бағланова, Б.Төлегенова, Нақыпбековалар, М.Бейсенғалиев, А.Мұсахожаева, 

Г.Мырзабекова, Р.Ырымбаева, Ә.Дінішев сияқты өнер тарландарын мақтан тұтамыз. 

Қазақтың  музыкалық  құндылықтары,  өткен  ғасырларда  Қазақстанда  болған  шетел 

ғалымдары  мен  саяхатшыларын  (П.Паллас,  Г.Клапорт,  В.Радлов,  А.Левшин,  А.Янушкевич, 

А.Алекперов т.б.) таң қалдырғаны белгілі. Олардың, қазақтың рухани мәдениеті туралы, өткен 

ғасырларда жариаланған еңбектері «Қазақтар А. Алекторов: «Әнші ... домбырасының шегін 

қаға бастады. ... домбыраның күмбірлеген қайғылы дыбысы  маған ерекше бір әсер етті.   ... 

қарапайым  әнге  -  қарапайым  музыкаға  қанша  поэзия  сыйып  жатыр.  Қос  шекті  домбырада 

мұндай нәзік, мұндай әсем дыбысты шығады дегенге мен еш уақытта сенбеген болар едім» 

деп  ағынан  жарылады.  Қазақ  халқының  музыкалық  фольклорының  қазыналары  еуропалық 

музыка  зерттеушілердің  ғылыми-зерттеу,  шығармашылық  еңбектеріне  арқау  болды.  Бұған 

дәлел  ретінде  тек  Затаевичтің  «Қазақтың  500  әні»,  «Қазақтың  1000  әні»  еңбектерін, 

Ерзаковичтың, Брусиловскийдің шығармашылығын айтсақ та жеткілікті.  

Қазақтың  этномәдениеті  құндылықтарының  бір  саласы  -  халықтың  кәсіби  және 

тұрмыстық  фольклоры.  Халқымыздың  тарихи-шаруашылық,  тұрмыс-тіршілік  болмысына 

байланысты: аңшылығы, саятшылығы, ағаш,  тері, жүн өңдеуге қатысты қолөнері, зергерлік 

өнері т.б. сан-алуан өнерлері. Әсіресе, халық данышпандығының бар асылын бойына жинаған 

сәндік-қолданбалы өнері – халқымыздың қоршаған өмір шындығын музыкалық, поэтикалық 

және  басқа  эстетикалық  дәстүрлер  аясындағы  эмоциялық  сезімдері  мен  эстетикалық 

талғамдарын қалыптастырған этномәдениетінің қайнар көзі. Бұл саладағы өткенгі және қазіргі 

қолөнер  бұйымдары,  халқымыздың  көркем-шығармашылық  дәстүрлері  мен  рухани-

материалдық мәдениетінің құндылықтарын сақтауға, игере отырып байыта түсуге жетелейді. 

Халқымыздың  кәсіби  және  тұрмыстық  фольклорын  жан-жақты  зерттеген:  Ә.Марғұлан, 

К.Ақышев, Х.Арғынбаев, Т.Басенов, Б.Байжігітов, Ө.Жәнібеков, С.Қасиманов, Э.Масанов, т.б. 

еңбектерінде,  ұлттық  қолөнер  түрлерінің    дамуы,  философиялық,  тарихи,  этнографиялық, 

мәдениеттанымдық  аспектілері,  рухани-материалдық  құндылық  ретіндегі  әлемдік  мәдениет 

аясындағы алатын орны және тәлімдік маңызы бағаланған.    

Міне, сол құндылықтарды туған жерімізде өмір сүре отырып игеруге, кезіндегі кеңестік 

ұлт саясаты кедергі жасап келді. «Тұтас кеңестік бір ұлттық» саясат пен оның негізгі тірегі 

кеңес үкіметінің тоқырауы, біртіндеп келмеске кетуі, қазақ жастарының азаматтық санасына 

ықпал  еткен,  олардың  ұлттық  намысын  көтерген  -  1986  жылғы  Желтоқсан  көтерілісінен 

басталды. Міне бұл, қоғам азаматының патриоттық сана-сезімінің оянғаны. Бүгінгі  еліміздің 

егемендігі, оның саяси-әлеуметтік, экономикалық, рухани-мәдениет саласында, әлемдік іргелі 

елдердің  қатарынан  орын  алуы,  сол  азаматтық  сананың  жемісі.  Ата  Заңымыздың 

мазмұнындағы  мемлекет  ретіндегі  белгіленген  басты  идеал  «Еркіндік,  теңдік,  татулық»  - 

халқымыздың ғасырлар бойы аңсаған, ерлікпен қол жеткізген және қорғаған асылы.  Бұл үш 

түсініктің аясында, мемлекетіміздің басты мұраты, Қазақстан Республикасы этномәдени білім 

беру тұжырымдамасының мазмұнында:  «Бізге қажетті - жаны да, қаны да қазақы халықтың 

тілі мен дінін, тарихы мен салт-дәстүрін бойына ана сүтімен бірге сіңірген, егеменді елінің 

еңсесін  көтеруді  азаматтық  парызым  деп  ұғатын    ұрпақ  тәрбиелеу»  -    деп  көрсеткендей, 

еліміздің елдігі  мен бірлігін сақтайтын, Отаны, халқы алдындағы парызын жауапкершілікпен 

өтейтін, ұлтжанды  ұрпақ тәрбиелеу міндеті  тұр.   

Қорыта айтсақ, халқымыздың ғасырлар бойы жасаған рухани-материалдық мәдениетінің 

бай мұралары, қазіргі «Этномәдениет тәрбиесі» негізінде жастардың Отансүйгіштік тәрбиесі 

міндеттерін жүзеге асыруда пайдаланатын тәлімдік құрал болып саналады. 

424 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1. 45minut.kz 

2. http://www.trk.kz 

 

 

 

РАЗВИТИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ ПЕДАГОГОВ ДОО, 

ВАЖНАЯ СОСТАВЛЯЮЩАЯ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ПРОЦЕССА 

 

 

Мамонтова О.И. 

Психолог 

КГКП  д/сад «Нәзік» 

 

 

«Воспитывая других, мы воспитываем, 

 прежде всего, самих себя» 

  А. Острогорский. 

Наблюдения  ситуации  в  образовательном  учреждении,  обмен  мнениями  с  коллегами-

психологами, приводят к выводу, что далеко не все воспитатели уделяют должное внимание 

теоретическим  знаниям  о  возрастных  возможностях  и  особенностях  детей.  Многие 

испытывают трудности в работе с воспитанниками, у которых есть нарушения в психическом 

развитии.  Возникают  ситуации,  когда  молодые  специалисты,  только  что  пришедшие  из 

института  или  колледжа,  считают,  что  обладают  достаточным  уровнем  психологических 

знаний. А старые, опытные педагоги думают, что их профессиональный багаж велик и они 

«сами  хорошие  психологи».  Но,  как  отмечает  Лазаренко  Л.А.,  «современная  ситуация 

показывает низкий уровень психологической компетентности педагогов, работа которых не 

ориентирована  на  учет  психологических  состояний  детей,  на  своеобразие  детских  мотивов 

учения,  труда  и  поведения,  внутриколлективных  отношений,  делает  эту  работу  во  многом 

формальной и порождает в образовательной среде негативные явления» 

Проблема профессионализма вообще и профессиональной компетентности в частности 

рассматривается  как  одна  из  центральных  в  психолого–педагогических  исследованиях.  В 

настоящее время наука располагает определенным объемом знаний, использование которых в 

педагогической  деятельности  является  важным  условием  становления  профессионально 

компетентного  педагога,  педагога–исследователя,  способного  совершенствовать  учебно–

воспитательный  процесс,  направлять  его  на  решение  задач  личностного  становления  и 

развития как дошкольника, так и самого педагога.  

В  рамках  разработанного  профессионального  стандарта  педагогической  деятельности 

под компетентностью понимается новообразование субъекта деятельности, формирующееся 

в  процессе  профессиональной  подготовки,  представляющее  собой  системное  проявление 

знаний,  умений,  способностей  и  личностных  качеств,  позволяющее  успешно  решать 

функциональные задачи, составляющие сущность профессиональной деятельности. 

Необходимой  составляющей  профессионализма  человека  является  профессиональная 

компетентность. 

Профессиональная  компетентность  педагога  –  это  многофакторное  явление, 

включающее  в  себя  систему  теоретических  знаний  педагога  и  способов  их  применения  в 

конкретных  педагогических  ситуациях,  ценностные  ориентации  педагога,  а  также 

интегративные  показатели  его  культуры  (речь,  стиль  общения,  отношение  к  себе  и  своей 

деятельности, к смежным областям знания и др.) . 

В  качестве  одной  из  важнейших  составляющих  профкомпетентности  является 

425 

 

способность самостоятельно приобретать новые знания и умения, а также использовать их в 

практической деятельности. 

Современная  ситуация  в  образовании  требует  особой  подготовки  специалистов. 

Готовить  детей  к  переменам  может  только  тот  педагог,  который  сам  готов  к  переменам, 

личностно  развивающийся  в  профессии,  обладающий  высоким  уровнем  знаний  и  умений, 

рефлексией,  развитой  способностью  к  проектировочной  деятельности,  то  есть 

профессионально-компетентный педагог. 

В  качестве  одной  из  важнейших  составляющих  профкомпетентности  является 

способность самостоятельно приобретать новые знания и умения, а также использовать их в 

практической деятельности. 

Современная  ситуация  в  образовании  требует  особой  подготовки  специалистов. 

Готовить  детей  к  переменам  может  только  тот  педагог,  который  сам  готов  к  переменам, 

личностно  развивающийся  в  профессии,  обладающий  высоким  уровнем  знаний  и  умений, 

рефлексией,  развитой  способностью  к  проектировочной  деятельности,  то  есть 

профессионально-компетентный педагог. 

 

Система 

индивидуальной 

работы 

с  педагогами 

по 

повышению 

уровня 

профессиональной компетенции 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

В своей работе для стимулирования интереса педагогов к повышению психологической 

компетентности,    мной  выбрана  такая  форма  работы,  как  семинар,  который  освещает 

следующие темы:  

1.

 

понятие психологического климата 

2.

 

типы педагогов 

3.

 

определение психологического климата в коллективе 

4.

 

проблемы взаимоотношений в коллективе 

5.

 

правила работы с коллективом 

В  ходе  семинара  педагоги  проходят  тестирование  с  помощью  «Шкалы  оценки 

психологического  климата  в  педагогическом  коллективе»  [Рогов].  Ознакомление  с 

результатами тестирования, обмен мнениями происходит на тематической встрече. 

Диагностический этап позволяет изучить личность педагога, его качества, особенности 

общения,  наличие  эмоционального  выгорания.  Используются  методики:  Шкала  оценки 

психологического климата в педагогическом коллективе (в ходе семинара); 

-тест «Восприятие индивидом группы»; 

-определение самооценки и уровня притязаний 

-анкета оценки нервно-психической устойчивости педагога; 

-анкеты «Барьеры педагогической деятельности» 

Планирование посещения занятия 

Посещение занятия 

Самоанализ и анализ занятия 

Коррекционная работа по результатам анализа посещённых занятий 

Повторное посещение занятия в целях отслеживания эффективности коррекционной работы 

426 

 

-тест «Эмоциональное выгорание воспитателя»; 

Тематические встречи  педагогов проходят в форме дискуссий и охватывают темы: 

 «Психологический климат в нашем коллективе» 

«Образ  Я»  -  самопонимание,  определение  себя  в  собственных  ценностях  и  смыслах, 

потребностях и мотивах, личностных особенностях. 

Эффективность педагогического общения 

«Образ Я в профессии» - осознание себя в профессии, готовность осуществлять данный 

выбор и предпринимать усилия по его реализации 

«Образ профессии» - понимание профессии, осознание ее различных сторон. 

Просвещение  педагогов  предполагает  не  только  лекционный  материал  по 

психологической  теории,  но  и  практическое  занятие,  направленное  на  развитие 

коммуникационных навыков:  

-Профессиональные деформации педагогов 

-Синдром эмоционального выгорания 

-Невербальные средства общения 

-Личностно-ориентированный подход в воспитании. 

Практические  занятия  для  педагогов  проводятся  в  виде  тренингов,  ролевых  игр, 

практикумов, на которых педагоги через более глубокое осознание себя, своих особенностей, 

проявляющихся  в  общении,  могут  осмыслить  особенности  своего  профессионального 

общения, найти внутренний резерв для преодоления неконструктивного поведения.  

Темы практических занятий: 

-Синдром эмоционального выгорания 

-Эффективное общение 

-Развитие навыков эффективного общения 

-Педагогические  

ситуации из практики  

-Определение психологического климата в группе. 

Основные  методы  работы  на  практических  занятиях  –  это  самоосознание,  анализ 

ситуаций, подгрупповая работа, игровые методы, обмен опытом, визуализация. 

 

 

 

427 

 

 

 

Человек не рождается личностью, он ею становится в процессе социализации, в общении 

с другими людьми. Формирование личности человека происходит на протяжении всей жизни 

и  начало - в детстве. То, как будет взаимодействовать ребенок,  взрослый человек с другими 

людьми  зависит от того, как он наставлен, каким нормам поведения научен, от того как он 

воспринимает себя самого. Считаю, что  у педагога есть прекрасная возможность, и, в тоже 

время, огромная  ответственность направлять воспитанников  по истинному пути, закладывать 

основы для формирования коммуникативных навыков, педагог может оказать положительное 

влияние на личность ребенка. Но для этого, безусловно педагог должен сотрудничать с семьёй, 

положительно  созерцать,  помогать  и  просвещать  родителей  в  вопросах  педагогического 

воспитания . 

Для  выявления  потребностей  родителей    в  педагогических  знаниях  проводилось 

анкетирование:  

Результат  на начало работы с родителями 

1категория Родители понимают внутренний мир ребенка – 32%  

2категория Находят время побывать с ребенком наедине – 41%  

3категория Хотели бы получить консультацию по вопросам воспитания – 48%  

Результат после проведённой работы с родителями 

1категория Родители понимают внутренний мир ребенка – 48%  

2категория Находят время побывать с ребенком наедине – 52%  

3категория Хотели бы получить консультацию по вопросам воспитания – 63%   

(Приложение 1) 

 

  

 Для  создания  педагогических  условий  для  развития  у  детей  положительных  навыков 

общения  среди  сверстников  было  проведено  социометрическое  исследование  ,  которое 

помогает  воспитателю  увидеть  скрытую  от  непосредственного  наблюдения  картину 

межличностных взаимоотношений в группе, определить для себя круг детей, оставшихся со 

стороны сверстников без должного внимания и уважения, и которым необходима поддержка 

и помощь в психологической адаптации к детскому саду.(см Приложение 2) 

32%

41%

48%

0%

50%

100%

Категория 

1

Категория 

2

Категория 

3

48%

52%

63%

0%

50%

100%

0

1

2

Категория 

1

Категория 

2

Категория 

3

428 

 

Если говорить о результатах  работы, то они не могут проявиться так быстро. Занимаясь 

сеянием, семя должно расти, однажды оно принесет плод. Я верю в закон сеяния и жатвы! Но 

и сегодня есть моменты, которые могут стимулировать  педагога  – это отзывы родителей, о 

том, что их ребенок с желанием идет в детский сад, что самооценка ребенка повысилась, что 

дети дома пытаются поступать так, как воспитательница  научила. 

Развитие  профессиональной  компетентности  педагога  осуществляется  через  его 

управление собственной деятельностью.  

Таким 

образом, 

управление 

развитием 

профессиональной 

компетентности 

предусматривает  создание  условий  для  становления  и  развития  «новой  профессиональной 

компетентности». 

Становление  новой,  понимаемой  как  инновационной,  компетентности  возможно  на 

основе развития специальной компетентности.  

 

 

жүктеу/скачать 29,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: