«Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі» кафедрасы
жүктеу/скачать 440,5 Kb.
|
Кукешов Батырбек
- Бұл бет үшін навигация:
- Теориялық маңыздылығы
- Курстық жұмыстың құрылымы
- 1.1 Спорттың маңызы және балаларды іріктеу ерекшеліктері
| Курстық жұмыстың мақсаты: спортта ең жоғары нәтижелерге жету шарты ретінде спорт секцияларында балаларды іріктеудің тиімділігін негіздеу.
Курстық жұмыстың міндеттері: Спорттың маңызы және балаларды іріктеу ерекшеліктеріне сипаттама беру; Балаларды іріктеудегі дене дамуының ерекшеліктерін қарастыру; Балаларды спорт түрлеріне іріктеудегі дене дамуының ерекшеліктерін талдау. Теориялық маңыздылығы: жас спортшыларды іріктеудің тиімді жүйесі ретінде айқын қозғалыс дарындылығымен қатар моральдық-еріктік қасиеттерінің дамуының жоғары деңгейі, айтарлықтай жұмыс қабілеттілігі бар, спорттық техника мен тактиканы жетік меңгерген, сонымен қатар жарыстардағы құлататын факторларға төзімділіктің жоғары қабілеттердің дамуы жоғары тұлғаларды ерекше іріктеуді қалыптастыру. Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, 2 тараудан, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. І. Дене тәрбиесіндегі спорт түрлеріне іріктеу жолдары 1.1 Спорттың маңызы және балаларды іріктеу ерекшеліктері Дене тәрбиесі адам тәрбиесінің құрамдас бөлігі болып табылады, өйткені педагогикалық процесс ұйымдастырылған сабақтар мен жаттығулар жүйесімен бейнеленеді, оның мақсаты адам ағзасының қозғалыс қасиеттері мен функцияларын дамыту және жетілдіру болып табылады. Оқыту процесінде адамның бұлшық ет күштерін үнемді және мақсатқа сай пайдалана білу қабілеті тек оқу процесінде ғана емес, күнделікті өмірде де қалыптасуы керек. Дене тәрбиесі адам тәрбиесінің басқа аспектілерімен: ақыл-ой, эстетикалық, еңбек тәрбиесімен байланысты. Дене дамуына оң әсер ететін тұрақты дене жаттығулары (гимнастика, жүгіру, ойындар және т.б.). Мектеп оқушыларының дене тәрбиесі мәселелері бойынша кейбір зерттеулерді зерделей келе, дене шынықтырумен немесе спорттың қандай да бір түрімен жүйелі түрде айналысатын балалардың спортқа немесе басқа дене жаттығуларына немқұрайлы қарайтын құрбыларына қарағанда әлдеқайда тез дамып, тез және сау болатыны анықталды. Адамның физикалық дамуына және дененің дұрыс жұмыс істеуіне әсер ететін маңызды фактор дене тәрбиесі бойынша дұрыс ұйымдастырылған жұмыс, т. жынысты, денсаулық жағдайын, дене дайындығы деңгейін және т.б. ескере отырып, жас бойынша дұрыс және сәйкес жүктемелер. Сондай-ақ, тағы бір маңызды шарт – санитарлық-гигиеналық нормаларды сақтау. Дене жаттығуларын тамақтану және демалыспен «үйлестіру» керек. Дене жаттығулары дұрыс мөлшерленген және қолданған кезде денеге пайдалы әсер ететін ынталандыру болып табылады. Жүйелі жаттығулармен, бірте-бірте өсіп келе жатқан жүктемемен және қозғалыстардың жаңа нормаларын қосқанда, баланың денесі қоршаған әлемнің жиі өзгеретін жағдайларына бейімделудің мінсіз күйіне әкеледі, сонымен қатар бұл бейімделуді сақтауға мүмкіндік береді. Бұл өзгерістер денеде ОЖЖ пластикасының арқасында мүмкін болады. Жаттығулар үнемі қайталанатындықтан, бір жаттығу екіншісіне байланысты, күш пен төзімділіктің айтарлықтай шығынынсыз жаттығулар жиынтығын орындауға мүмкіндік беретін бейімделу қалыптасады. Жүктеме дұрыс емес дозаланса, артық дозаланса немесе шамадан тыс жүктелсе, қозғалтқыш стереотипінің бұзылуы (бейімделу) болуы мүмкін, сонымен қатар жүйке жүйесінің белсенділігінің бұзылуы мүмкін, бұл жалпы метаболизм процестерінің нашарлауына әкеледі. дене және оның әртүрлі жүктемелерге реакциясы. Қозғалыстардың ұзақ, дұрыс емес орындалуымен шаршау пайда болады. Егер шаршау тұрақты болса, ол динамикалық бейімделудің бұзылуына әкелетін шамадан тыс жұмыс істеуге әкеледі. Шамадан тыс жаттығу - бұл жиі невротикалық реакция ретінде көрінетін шамадан тыс жұмыстың созылмалы күйі. Егер балаға физикалық белсенділіктің басқа түрі берілсе, бұл оның шаршау синдромын жоюға және дұрыс жолға оралуына көмектеседі. Жас, жыныс және дене дайындығы бойынша бөлінген нормативтік көрсеткіштерді қамтитын жүйе бар. Бұл стандарттар сақталуы керек. Спорттың өз талаптары бар, ол да жас, дайындық және жынысқа байланысты. Дене шынықтыру сабағында дене шынықтыру сабағында ұстаздар, баланы жан-жақты дамыту, тәрбиелеу басты міндет болып табылады. Тірек-қимыл аппаратының проблемаларын түзету кезінде дене шынықтыру сабақтарында әртүрлі ауруларды емдеу және алдын алу үшін қолданылатын емдік дене шынықтыру кешені жиі қолданылады. Дене шынықтырумен айналысқанда ағза нығаяды, аурудың әртүрлі қайталануларына ағзаның төзімділігі артады, сонымен қатар аурулардың немесе олардың асқынуларының алдын алады. Дене шынықтырудың негізгі құралы - бұл баладағы белгілі бір ауруды емдеуге бағытталған арнайы таңдалған дене жаттығуларының жиынтығы. Әрбір сабақ үш бөлімнен тұруы керек: 1) Бірінші бөлім, ол келесі бөлімде баланы жаттығу терапиясы кешеніне дайындауға көмектесетін жаттығуларды қамтиды. 2) Екінші бөлім, ол тірек-қимыл аппаратының бұзылуын түзетуге бағытталған күрделі, арнайы жаттығуларды қамтиды. Бұл кешенде арнайы жаттығулар жалпы күшейту жаттығуларымен алмасады. 3) Үшінші бөлім - баланың әдеттегі импульсі қалпына келтірілетін соңғы бөлім, оларға эмоционалды жүктемені босатуға - ойнауға рұқсат етіледі. Мұндай сыныптардағы жалпы жүктеме баланың физиологиялық мүмкіндіктеріне сәйкес келуі керек. Сондай-ақ, импульстің «толқынын» - сабақтың әртүрлі бөлімдеріндегі белгілі бір уақыт кезеңіндегі импульстің жиілігін бақылау қажет. Балалар үшін дене шынықтыру сабақтарында жаттығуларды ғана емес, сонымен қатар жағымды эмоцияларды да қамтуы маңызды. Бастауыш мектеп оқушыларында барлық дене қасиеттері жоғары өсу қарқынын көрсетеді. Бұл жас (7 - 9 жас) түзету жаттығулары үшін өте жемісті. Егер де ағзағының осы кезеңінде жаттығуды бастама, онда оны жасау қиынырақ болады, тірек-қимыл аппаратын түзету үшін ең қолайлы «сағаттар» өткізілмейді. 7-10 жаста адамның дене шынықтыру негіздері ойдағыдай қаланып, соның арқасында жүйелі дене жаттығуларында қызығушылықтар, қажеттіліктер мен ынталар қалыптасады. Бұл жас қозғалыс мәдениетінің негізгі компоненттерін меңгеруге, үйлестіру жаттығуларын, сондай-ақ әртүрлі физикалық элементтердің техникасын меңгеруге қолайлы. Бұл жаста жаттығуларды бөліктерге бөлмей, тұтастай меңгеру үлкен табысқа жетеді, өйткені, балалар барлығын пікірлесу арқылы емес, алған әсерлері арқылы қабылдайды. Сондай-ақ, бұл жаста балалар өз бетімен жаттыға алады, олар тек бір рет жаттығулар кешенін көру керек, содан кейін олар оны еш қиындықсыз қайталайды. Сондай-ақ балаға дене шынықтыру, органдардың жұмысы, қалпына келтіру режимдері туралы білімдерін салу қажет, ол үшін адамдар салауатты өмір салтын ұстану керек және т.б. Қазіргі уақытта дене шынықтыру бағдарламасы бойынша мектеп оқушыларын оқытудың екі бөлімі енгізілуде, яғни, бірінші бөлім дене шынықтыру, екінші бөлім денсаулық сақтау. Спорттық таңдаудың екі кезеңін ажырату керек. Біріншісі – балалар мен жасөспірімдерді таңдаған спорт түріне бастапқы іріктеу, ең қабілетті спортшыларды бағдарлау және таңдаған спорт түріне тереңдетілген арнайы дайындық. Екінші кезең – мемлекеттік құрылтай субъектілерінің, ұлттық оқу орындарының құрама командаларын іріктеу және жинақтау, сондай-ақ жауапты халықаралық жарыстарға қатысу үшін еліміздің ұлттық құрама командасына үздік спортшыларды іріктеу. Спорттық жарамдылықты анықтаудың бірінші кезеңі үш кезеңді қамтиды: - бірінші кезеңде балалар мен жасөспірімдерді таңдаған спорт түрімен айналысу үшін бастапқы іріктеу қарастырылған. – екінші перспективалық кезең – ең қабілетті жас спортшыларды іріктеу және оларға бағыт-бағдар беру. - үшінші кезең – таңдалған спорт түрі бойынша тереңдетілген мамандандырылған оқыту үшін. Спорттық жарамдылықты анықтаудың бірінші кезеңінің негізгі міндеттері дарынды балалар мен жасөспірімдерді спорттық іс-әрекетке барынша көп тарту, оларды алдын ала қарау және бастапқы спорттық дайындықты ұйымдастыру болып табылады. Балаларды әртүрлі спорт түрлеріне тартудың орындылығын анықтайтын критерийлерге баланың бойы, салмағы, дене бітімі жатады. Спорттық жарамдылықты дұрыс анықтау үшін дене шынықтыру сабағында, спорт секцияларында, мектепішілік, аудандық, қалалық жарыстарда және бақылау сынақтары кезінде балалардың дене шынықтыру пәнінен жаттықтырушы мен мұғалімнің бақылаулары маңызды. Арнайы құралдарды таңдау арқылы кіші мектеп оқушыларының белгілі бір спорт түрімен айналысу қабілетін қалыптастыруға тікелей әсер етуге болады. Жалпы білім беретін мектепте медициналық тексеруден өткен және денсаулығында ауытқуы жоқ балалар мен жасөспірімдер қабылдау емтихандарына спортқа жарамдылығын анықтаудың бастапқы кезеңінде жіберіледі. Баланың тұрғылықты жерінің спорттық базаға жақындығын, ата-анасының оның спорттық іс-әрекетіне көзқарасын, жалпы білім беретін мектептегі оқу үлгерімін ескеру қажет. Мүмкіндігінше балаларды жазғы спорттық-сауықтыру лагерлеріне жіберген жөн, онда олардың таңдаған спорт түрімен айналысу қабілетін неғұрлым егжей-тегжейлі анықтауға жағдай жасалған. Спорттық жарамдылықты анықтау процесінде бақылау сынақтары өтініш берушінің не істеу керектігін білетінін емес, оның болашақта не істей алатынын анықтайтындай етіп жүргізілуі керек, яғни оның мотор мәселелерін шешу, моторлық шығармашылықты көрсету, қозғалыстарыңызды басқару қабілеті. Спорттық даярлықты анықтаудың екінші кезеңінде алдын ала таңдап алынған жаттықтырушылар контингентінің таңдалған спорт түрі бойынша табысты жаттығуларға қойылатын талаптарға сәйкестігін терең тексеру жүргізіледі. Жаттықтырушы 3-6 ай ішінде спорттық дайындық процесінде бақылау, бақылау сынақтары, жарыстар мен бақылау сметалары арқылы тартылғандардың мүмкіндіктерін жан-жақты зерделейді, қабілетті балалар мен жасөспірімдер арасынан оқу топтарын толықтырады. Балалар мен жасөспірімдер спорт мектептеріне қабылдау кезіндегі балалардың бақылау көрсеткіштерінің бастапқы деңгейін емес, сабақ кезеңінде осы көрсеткіштердің өзгеру динамикасын ескеру маңызды. Бұл тәсіл қатысушылардың әлеуетті мүмкіндіктерін, олардың спорттық дарындылығын анықтауға жоғары дәлдікпен мүмкіндік береді. Бұл кезеңдегі жетекші болжау критерийлері физикалық қасиеттердің өсу қарқыны және қозғалыс дағдыларының қалыптасу жылдамдығы (моторлы оқыту) болып табылады. Қозғалтқышты оқытуды тыңдаушының белгілі бір жаттығудың техникасын меңгеруіне кеткен уақыт бойынша бағалауға болады. Қозғалыс дағдыларын қалыптастыру және дене қасиеттерін дамыту қарқыны белгілі бір дәрежеде болашақта айналысатындардың спорттық жетілдіру перспективаларын болжауға мүмкіндік береді. Спорттық іріктеуді анықтаудың үшінші кезеңінің міндеттері жас спортшылардың жеке деректерінің жоғары спорттық жетістіктер кезеңінде оларға қойылатын талаптарға сәйкестік дәрежесін анықтау болып табылады. Бұл кезеңде сол немесе басқа спортшы жоғары спорттық жетістіктерге тереңдетілген спорттық дайындыққа бағытталуы мүмкін бе деген сұраққа жауап беру қажет. Екінші кезеңнің ұзақтығы 1,5 жылдан 2 жылға дейін. Бұл кезеңде педагогикалық бақылаулар, бақылау сынақтары, конкурстар мен бағалаулар, биомедициналық және психологиялық сараптамалар жүргізіледі. Осы кезеңде студенттің спорттық мамандануы туралы мәселе түпкілікті шешіледі. Спорттық жарамдылықты анықтаудың үшінші кезеңінде оқушылардың психологиялық бақылауларының рөлі артады. Жүйке процестерінің күші, қозғалғыштығы және тепе-теңдігі үлкен дәрежеде адамның орталық жүйке жүйесінің табиғи қасиеттері болып табылады, оны көп жылдық жаттығу процесінде үлкен қиындықпен жақсартуға болады. жүктеу/скачать 440,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|