Дәріс 1 Қазақ тілін оқыту жүйесінің қайнар көздері мен негізгі бастаулары
Дәріс 9 Фонетиканы оқыту әдістемесі
жүктеу/скачать 480,04 Kb. Pdf көрінісі
|
| Дәріс 9
Фонетиканы оқыту әдістемесі Фонетика- тіл білімнің дыбыстық жүйесін зеріттейтін саласы. Әр бір тілдің дыбыстық жүйесін, түрлі заңдарын білудің маңызы зор. Фонетика тек тіл дыбыстарын зерттейді. Мектеп оқушылары 4-5 сыныптарда фонетиканы өту арқылы әдеби тілдің жазылу нормасы мен айтылу нормасын игереді. Адам баласы бір – бірімен сөйлесім әрекет іарқылы қатынас жасайды. Пікір алмастырады. Мұғалім дыбычтардың ерекшелігін, маңызын көрсете білуі тиіс. Тіл дыбыстарының физиологиялық. Акустикалық, қоғамдық ерекшеліки\терін жете түсінгдіру керек. Оқушы тіл дібыстарының белгілі бір сөйлеу мүшелерінің жұмысқа кірісуімен байланысты екендігін, олардың бір – бірінен актив екенін білгені дұрыс. Тілдік қарым – қатынаста фонетикалық дағдыларды меңгеру екі жақты болу керек: 1. Сөйлеушінің (оқушының) фонетикалық дағдыларды білуі; 2. Тыңдаушының фонетикалық дағдыларды білуі; Тыңдаушы дыбыстардың дұрыс айтылуын білсе, айтылған ойды дүрыс қабылдай алады, түсіне алады. Сонда ғана адамдар арасында тіл қарым- қатынас құралы ретінде жұмсалып, сөйлесу, тілдесу жүзеге асады, бір адамның айтар сөзі екінші адамға ұғынықты болып қабылданады және оған жауап беріліді. Әр тілдің дыбысталу заңдылықтары мен ерекшеліктері – тарихи тұрғыдан қалыптасқан, тұрақталған, табиғи қасиетте сақталған күрделі құбылыс. Фонетикалық материалдардың жазылу, оқылу, айтылу ережелерінің дұрыс қолданылуы сөйлеуші үшін, тыңдаушы үшін де ортақ. Фонетикалық дағдылар тілдік дыбыстардың екі жағына сәйкес келеді: 1. Тілдік дыбыстардың айтылуы. 2. Тілдік дыбыстардың естілуі. Осы екеуінің бірігуінен дыбысталу түзілімі жүзеге асады. Дыбысталу түзілімі ауызша сөйлеумен тікелей қатысты. Фонетикалық бөлшектерді: дыбыстарды, әріптерді, фонемаларды, буындарлы дұрыс жазу мен дұрыс айтуға дағдыландыру алғашқы сабақтан басталады . Мұғалым дыбыстардың жасалуын оқытқан кезде олардың жасалуына қатысатын дыбыстау мүшелері мен сөйлеу мүшесінің қимылы-қозғалысын да үйретеді. Оқушы дыбыстарды айту үшін, қандай сөйлеу мүшесі қалай қозғалатынын білуі керек. Дыбыстардың айтылуына байланысты ерекшеліктер фонациялық ауаның қозғалысына қарай танылады. Дыбыстарды айту, сөздерді дауыстап жеткізу фонациялық ауаның жиілігін, ықпалын, әуезін ескеруді талап етеді. Фонетикалық тұлғалардың естілуі дыбыс ырғағы, күші, созылыңқылығы, әуені сияқты ерекшеліктерімен ажыратылады. Олар лингвистикалық әдебиеттерде талданып көрсетілген. Қазақ тілінің жалғамалы тіл ретіндегі заңдылықтарын түбір мен қосымшаны қандай дыбыс, фонема, буындар арқылы жалғануына байланысты екенін мұғалімдер білуі қажет. жүктеу/скачать 480,04 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|