Дәріс №1. Кіріспе. Генетика пәні,оның маңызымен, мақсаты мен міндеттері

жүктеу/скачать 398,48 Kb.

бет	39/39
Дата	28.04.2023
өлшемі	398,48 Kb.
	#88078

1 ... 31 32 33 34 35 36 37 38 39

Байланысты:
4-Д әрістер жинағы, генетика (2)

7. Саулық қойлардьң ( n =100) тірі массасы бойынша вариациялық кесте
13 - сурет .
Негізгі терминдер және ұғымдар

. .

. .
.

. .
. .

.
.

Варианталарды кластарға түсіріп болғаннан соң, жиілік шифрларын сандарға айналдырып, вариациялық қатар алынады. Енді вариациялық қатар құрастыру принципімен жеке мысалда танысайық.
1-мысал. Шаруашылықта іріктемеге алынған 100 бас саулық қойдың тірілей салмағы өлшенді. Өлшеу нәтижесі мынадай болды:

61	73	74	64	81	81	76	65	57	74	77	60	69	73	80	73	76
73	65	56	63	65	53	58	65	61	60	72	81	77	68	73	65	54
72	65	68	85	67	56	67	68	79	89	67	71	76	68	80	69	62
72	75	83	69	59	68	70	77	61	58	66	67	62	55	68	64	69
66	70	84	65	63	85	65	67	85	53	52	57	61	57	68	65
63	67	65	69	60	63	58	64	71	67	88	57	67	62	60	69

Осы іріктеменің мәліметі бойынша вариациялық қатар құру керек. Белгі 52 – 89 кг аралығында үзілмелі өзгереді. Класс аралығының мәнін 6-кесте мәліметтерін формулаға қойып анықтаймыз:
Бірінші кластың төменгі шекарасын анықтаймыз, ол 50-ге тең болады (х_тіп– к/2 = 52 – 4/2). Онан соң оған k шамасын косып, екінші кластың төменгі шекарасын табады. Осындай жолмен келесі кластардың төменгі шекараларын табады: 50 – 54 – 58, т.с.с. Енді оларды белгінің өлшеу дәлдігінің бірлігіне азайтып, кластардың жоғарғы шекараларын табады. Көмекші есептеу кестесін сызып, барлық 100 варианталарды белгіленген кластар интервалдарына түсіреміз (7-кесте).
7. Саулық қойлардьң (n=100) тірі массасы бойынша вариациялық кесте

Класс шекарасы	Түсіру шифрі	Жиілік f	Ауытқу а	fa	fa²
50 – 53	: .	3	–4	–12	48
54 – 57		8	–3	–24	72
58 – 61	 . .	12	–2	–24	48
62 – 65		20	–1	–20	20
66 – 69	 : .	23	0	0	0
70 – 73	 . .	12	+ 1	12	12
74 – 77	9	+2	18	36
78 – 81	.6	+3	18	54
82 – 85	. .	5	+4	20	80
86 – 89	. .	2	+5	10	50
k = 4	Σf = п = 100			Σfa 22	Σfa²=420

Түсіру шифрларын санға айналдырамыз, олардың қосындысы іріктеменің көлеміне тең болады (Σf = п = 100). 7-кестеде кластардың орта мәні кластардың төменгі шекараларына класс аралығының жартысын (к/2 = 4/2 = 2) қосу арқылы табылады, мұның нәтижесінде интервалды вариациялық қатар интервалсызға айналады.

Саңдық белгілердің өзгеру заңдылығын көрнекті етіп көрсету үшін вариациялық қатарды график түрінде кескіндеу өте ыңғайлы. Абсцисса өсіне класс шекараларын, ордината өсіне интервалдар жиілігін түсіріп, гистограмма алынады. Абсцисса өсінен көтерілген перпендикулярлардың бастарын сызықпен қосса үлестірім алқабы деп аталатын вариациялық қисық сызық алынады. Қазіргі кезде вариациялық қатардың графиктерін компьютерде әр түрлі бағдарламалар көмегімен бейнелеу өте тиімді болып саналады (13-сурет). Вариациялық қатардың графигін компьютер арқылы өрнектеу әдістерімен арнайы лабораториялық сабақта танысамыз.

Гистограмма

Вариациялық қисық сызық

13-сурет. Саулық кой тірі массасы үлестірімінің гистограммасы және қисық сызығы.
Тұжырым: Селекционер немесе ғылыми қызметкер өзінің практикалық әрекетінде алынған алғашқы мәліметтерді жүйеге түсіріп, өзіне қажет деген биометриялық өңдеуден өткізуі керек. Вариациялық қатар құрастыру арқылы зерттелген белгінің орта шамасын, өзгергіштігін, іріктеме қателігін және белгілер арасындағы байланысты анықтауға болады.
Негізгі терминдер және ұғымдар: бас жиын, іріктеме, вариациялық қатар, вариациялық қисық сызық, гистограмма.
Әдебиет

Бегімқұл Б. К. Биометрия. Алматы: Нұр–Принт, 2013.
Лакин Г. Ф. Биометрия. Москва, 1990.
Меркурьева Е. К. Биометрия в селекции и генетике с.-х. животных. Москва, 1970.
Плохинский Н. А. Биометрия. Москва, 1980.
Рокицкий П. Ф. Биологическая статистика. Минск, 1967.

жүктеу/скачать 398,48 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 31 32 33 34 35 36 37 38 39